Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 110, 111: Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 110, 111: Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải)

1. VĂN BẢN Tiết 110, 111: Thanh Hải ( Thanh Hải )
2. I. Tìm hiểu chung
3. 2. T¸c phÈm: a. Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được viết tháng 11/1980, khi nhà thơ đang lâm trọng bệnh, khoảng một tháng không bao lâu trước khi ông qua đời. b. Đọc – Chú thích (SGK) c. Bố cục : - Khổ 1: Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên - Khổ 2,3: Cảm xúc trước mùa xuân đất nước - Khổ 4,5: Suy nghĩ và ước nguyện được cống hiến - Khổ 6: Lời ngợi ca quê hương đất nước qua làn điệu dân ca xứ Huế d. Thể thơ: năm chữ e. Chủ đề: niềm yêu mến thiết tha cuộc sống, đất nước và ước nguyện được cống hiến của tác giả.
4. MÙA XUÂN NHO NHỎ Mäc gi÷a dßng s«ng xanh Ta lµm con chim hãt Mét b«ng hoa tÝm biÕc Ta lµm mét cµnh hoa Ơi con chim chiÒn chiÖn Ta nhËp vµo hoµ ca Hãt chi mµ vang trêi Mét nèt trÇm xao xuyÕn. Tõng giät long lanh r¬i T«i ®Ưa tay t«i høng. Mét mïa xu©n nho nhá LÆng lÏ d©ng cho ®êi Mïa xu©n ngUêi cÇm sóng Dï lµ tuæi hai mư¬i Léc gi¾t ®Çy trªn lƯng Dï lµ khi tãc b¹c. Mïa xu©n ngƯêi ra ®ång Léc tr¶i dµi nƯ¬ng m¹ Mïa xu©n - ta xin h¸t TÊt c¶ nhƯ hối hả C©u Nam ai, Nam b×nh Tất cả như x«n xao Nước non ngµn dÆm m×nh Nước non ngµn dÆm t×nh §Êt nưíc bèn ngµn n¨m NhÞp ph¸ch tiÒn ®Êt HuÕ. VÊt v¶ vµ gian lao §Êt nưíc như v× sao 11-1980 Cø ®i lªn phÝa trưíc.
5. Mạch cảm xúc Mùa xuân của Khổ 1 thiên nhiên Hình ảnh Mùa xuân của Khổ 2, 3 Cấu trúc: xuyên suốt đất nước bài thơ: 4 phần Mùa xuân Mùa xuân của lòng người Khổ 4, 5 Mùa xuân trong khúc hát ngợi ca Khổ 6 quê hương
6. II. Đọc hiểu văn bản
7. 1. Khổ 1: Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên : Nhà thơ đã miêu tả những gì trong đoạn thơ này? Những từ ngữ nào cho em biết điều đó? Để khắc họa hình ảnh thiên nhiên, nhà thơ đã sáng tạo ra một cách viết độc đáo như thế nào? Tác dụng? , Để đặc tả cánh chim giữa bầu trời, nhà thơ cũng đã tạo ra một lối diễn đạt độc đáo nào? Tác dụng?
8. Mọc giữa dòng sông xanh - Dòng sông Bình dị, quen thuộc - Bông hoa Một bông hoa tím biếc Hình ảnh Gợi không gian Ơi con chim chiền chiện - Chim rộng lớn, khoáng đạt Hót chi mà vang trời Màu sắc Xanh, tím Tươi sáng, hài hòa - NT đảo ngữ ( động từ Mọc) Nhấn mạnh, gợi cảm nhận về sự vận động, sinh sôi, sức sống Tiếng Tươi vui, rộn mãnh liệt của thiên nhiên mùa Âm thanh xuân chim hót ràng, náo nhiệt Bức tranh thiên nhiên vô cùng tươi đẹp , tràn đầy sức sống và đậm phong vị xứ Huế.
9. - ơi, chi Âm sắc ngọt ngào của người con xứ Huế Mọc giữa dòng sông xanh - Hứng Đón nhận một cách nâng niu, trân Một bông hoa tím biếc trọng Ơi con chim chiền chiện - NT: Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác Hót chi mà vang trời ? Em hiểu thế nào về “ Giọt long lanh” ? Từng giọt long lanh rơi A. Giọt mưa xuân. B. Giọt âm thanh của tiếng chim. Tôi đưa tay tôi hứng. C. Giọt sương mùa xuân. D. Ý kiến của riêng em. Cảm xúc say sưa, ngây ngất Tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống thiết tha.
10. 2. Khổ 2+3: Cảm xúc trước mùa xuân của đất nước Hoàn thiện phiếu bài tập số 1
11. PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 1. Những hình ảnh thơ sau tượng trưng cho điều gì? - Người cầm súng: - Người ra đồng: . - Lộc: - Lộc giắt đầy và trải dài: 2. Biện pháp nghệ thuật nào được nhà thơ sử dụng nhiều trong đoạn 2? Hãy xác định cách ngắt nhịp của các câu thơ và chỉ ra sự lặp lại của các đoạn, nhịp đó trong các câu ở đoạn này. 3. Trong đoạn thơ này, ý nghĩa của các từ sau là gì? - Tất cả: . - Hối hả: . - Xôn xao: 4. Từ những phân tích trên, hãy phát hiện: - Nhà thơ muốn thể hiện cảm nhận gì về mùa xuân đất nước? - Cảm xúc của nhà thơ ở đây là gì?
12. giắt đầy Lộc trải dài Người cầm súng Người ra đồng Bảo vệ tổ quốc Lao động dựng xây đất nước Sức sống, sức xuân mạnh mẽ, căng tràn trên mọi miền đất nước.
13. Nghệ thuật Mùa xuân Hối hả Lộc Xôn xao Tất cả như Nhấn mạnh sức sống, sức xuân mạnh mẽ và khí thế khẩn trương của quê hương đất nước Tạo âm hưởng vui tươi, rộn ràng
14. Đất nước bốn ngàn năm Vất vả và gian lao Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước. - Bề dày lịch sử dựng nước và giữ nước với biết bao gian khổ thăng trầm Thái độ của nhà thơ: Vừa trân trọng tự hào lại vừa trĩu nặng yêu thương bởi những thăng trầm gian khổ mà dân tộc ta đã phải trải qua. Lẽ sống thủy chung tình nghĩa, uống nước nhớ nguồn.
15. CÙNG SUY NGHĨ Phát hiện nghệ thuật tu từ nổi bật trong hai câu thơ sau và chỉ ra tác dụng biểu cảm “ Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước.”
16. NT So sánh Khẳng định sự trường tồn, phát triển bền vững và “ Đất nước như vì sao tương lai tươi sáng của đất Cứ đi lên phía trước.” nước. Thể hiện tình yêu, niềm tự hào và tin tưởng của nhà thơ dành cho đất nươc.
17. 3. Khổ 4+5: Suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ Ta làm con chim hót Ta làm một cành hoa Ta nhập vào hoà ca Một nốt trầm xao xuyến. Một mùa xuân nho nhỏ Hoàn thiện phiếu bài tập số 2 Lặng lẽ dâng cho đời Dù là tuổi hai mươi Dù là khi tóc bạc.
18. PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 1. Nhà thơ thể hiện ước nguyện gì qua các hình ảnh: con chim hót, cành Ta làm con chim hót hoa, nốt nhạc? Ta làm một cành hoa Ta nhập vào hòa ca 2. Đặc điểm chung trong ước nguyện của nhà thơ qua các hình ảnh này Một nốt trầm xao xuyến là gì? Có điểm nào tương đồng với ý thơ của hai câu đầu ở đoạn 5? 3. Sự lặp lại cấu trúc “Ta làm” ; “ Ta nhập” cùng cách nói “Dù là tuổi hai mươi - Dù là khi tóc bạc” cho thấy tình cảm nào của nhà thơ với Một mùa xuân nho nhỏ cuộc đời? Lặng lẽ dâng cho đời Dù là tuổi hai mươi Dù là khi tóc bạc. 4. Sự thay đổi từ “tôi” sang “ta” thể hiện dụng ý gì của nhà thơ?
19. - Ta làm con chim hót Điệp ngữ, liệt kê, hình ảnh biểu - Ta làm một cành hoa tượng ứng với khổ 1 - Ta một nốt trầm Khát vọng khiêm tốn, chân thành với mong ước được sống đẹp có ý nghĩa, được cống hiến cho đất nước, cho cuộc đời của nhà thơ.
20. Nhaân vaät tröõ tình Tôi Cảm xúc của cá nhân trước mùa xuân thiên nhiên Vừa là số ít, vừa là số nhiều. Ước nguyện của tác Ta giả cũng là ước nguyện chung của mọi người Mùa xuân bé nhỏ của cá nhân góp phần làm nên MXNN mùa xuân rộng lớn của cuộc đời. Đó là quan niệm: Sống là để cống hiến Khát vọng thời đại
21. 4. Khổ 6: Lời ngợi ca quê hương, đất nước Mùa xuân - ta xin hát Câu Nam ai, Nam bình Nước non ngàn dặm mình Nước non ngàn dặm tình Nhịp phách tiền đất Huế. 1. Tình cảm của nhà thơ và hình ảnh quê hương xứ Huế được thể hiện qua các chi tiết nào? 2. Nêu các BPNT được dùng trong khổ thơ cuối và cho biết tác dụng
22. Nam ai - Ta xin hát Nam bình - Nghệ thuật: Lặp cấu trúc, vần bằng (bình, mình, tình ) Tình cảm thiết tha, trìu mến
23. Xứ Huế là 1 dải đất miền Trung không chỉ nổi tiếng là nơi tập trung nhiều đền đài lăng tẩm của các vua triều Nguyễn mà còn là vùng đất có thiên nhiên tươi đẹp thơ mộng; con người Huế hiền hòa, tâm hồn mộc mạc và rất đằm thắm. 1. T¸c gi¶ (1930 -1980)
24. III. Tổng kết
25. Nghệ thuật 01 Hình ảnh, ngôn ngữ giản dị, trong sáng, giàu giá trị biểu cảm 02 Giọng thơ ngọt ngào, tha thiết, vui tươi Nghệ thuật tu từ ẩn dụ, điệp ngữ, đảo ngữ được sử 03 dụng hiệu quả
26. Nội dung 01 - Bức tranh mùa xuân của thiên nhiên, mùa xuân đất nước vô cùng tươi đẹp, tràn đầy sức sống Tâm hồn nhạy cảm, tình yêu thiên nhiên, đất nước, 02 yêu cuộc sống thiết tha và niềm tự hào, tin tưởng của nhà thơ dành cho quê hương đất nước
27. Ý nghĩa Bài thơ thể hiện những rung cảm tinh tế của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên thiên, đất nước và khát vọng được cống hiến cho đất nước, cho cuộc đời.
28. Tình huống: Bài thơ có nhan đề là “Mùa xuân nho nhỏ” nhưng có bạn cho rằng có thể đổi tên bài thành: Mùa xuân/ Mùa xuân xứ Huế/ Mùa xuân xanh/ Khúc ca xuân . Theo em, đổi như vậy có được không? Vì sao?
29. Tranh luận • Vì sao mỗi người cần có trách nhiệm đóng góp và tinh thần dâng hiến cho cuộc đời. • Nhập vào bản “hòa ca” chung của cộng đồng, phải chăng ta sẽ mất cái cá tính, không còn được là chính mình?
30. Hướng dẫn tự học Học thuộc bài thơ Từ những hiểu biết của mình và những hiểu biết về nhà thơ và bài thơ, em hãy viết một bài văn về lẽ sống đẹp. Soạn bài “Viếng lăng Bác”