Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp - Trần Văn Quang

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp - Trần Văn Quang

1. TRƯỜNG THCS THỌ NGHIỆP – XUÂN TRƯỜNG – NAM ĐỊNH NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÁC CÔ VỀ DỰ GIỜ THANH TRA Giáo viên: Trần Văn Quang
2. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp 1. Phép lập luận phân tích Văn bản: Trang phục
3. Văn bản: Trang phục Không kể trên đường tuần tra, nơi rừng rậm hay suối sâu, phải cởi giày ra đi chân đất, thông thường trong doanh trại hay nơi công cộng, có lẽ không ai mặc áo quần chỉnh tề mà lại đi chân đất, hoặc đi giày có bít tất đầy đủ nhưng phanh hết cúc áo, lộ cả da thịt trước mặt mọi người. Người ta nói : “Ăn cho mình, mặc cho người”, có lẽ nhiều phần đúng. Cô gái một mình trong hang sâu chắc không váy xòe váy ngắn, không mắt xanh môi đỏ, không tô đỏ chót móng chân móng tay. Anh thanh niên đi tát nước hay câu cá ngoài cánh đồng vắng chắc không chải đầu mượt bằng sáp thơm, áo sơ-mi là phẳng tắp, Trang phục không có pháp luật nào can thiệp, nhưng có quy tắc ngầm phải tuân thủ, đó là văn hóa xã hội. Đi đám cưới không thể lôi thôi lếch thếch, mặt nhọ nhem, chân tay lấm bùn. Đi dự đám tang không được mặc áo quần lòe loẹt, nói cười oang oang. Người xưa đã dạy: “ Y phục xứng kì đức”. Ăn mặc ra sao cũng phải phù hợp với hoàn cảnh riêng của mình và hoàn cảnh chung nơi công cộng hay toàn xã hội. Dù mặc đẹp đến đâu, sang đến đâu mà không phù hợp thì cũng chỉ làm trò cười cho thiên hạ, làm mình tự xấu đi mà thôi. Xưa nay, cái đẹp bao giờ cũng đi với cái giản dị, nhất là phù hợp với môi trường. Người có văn hóa, biết ứng xử chính là người biết tự hòa mình vào cộng đồng, như thế, không kể hình thức còn phải đi với nội dung, tức là con người phải có trình độ, có hiểu biết . Một nhà văn đã nói : “Nếu có cô gái khen tôi chỉ vì bộ quần áo đẹp mà không khen tôi có bộ óc thông minh thì tôi chẳng có gì đáng hãnh diện”. Chí lí thay! Thế mới biết, trang phục hợp văn hóa, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp. (Theo Băng Sơn, Giao tiếp đời thường)
4. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp 1. Phép lập luận phân tích Văn bản: Trang phục * Kiểu văn bản: Nghị luận * Vấn đề nghị luận: Trang phục có văn hóa, phù hợp với đạo đức, môi trường. * Bố cục: Ba phần - Đoạn văn I: Mở bài (Nêu vấn đề) - Đoạn văn II và III: Thân bài (lập luận bằng hệ thống luận điểm để làm sáng tỏ vấn đề) - Đoạn văn IV: Kết bài (Tổng hợp, chốt lại vấn đề)
5. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp 1. Phép lập luận phân tích Văn bản: Trang phục Không kể trên đường tuần tra, nơi a. Đoạn văn I: Mở bài rừng rậm hay suối sâu, phải cởi giày - Nêu vấn đề: Cách ăn mặc chỉnh tề. ra đi chân đất, thông thường trong doanh trại hay nơi công cộng, có lẽ không ai mặc áo quần chỉnh tề mà lại đi chân đất, hoặc đi giày có bít tất đầy đủ nhưng phanh hết cúc áo, lộ cả da thịt trước mặt mọi người. - Lấy những dẫn chứng, biểu hiện trong thực tế về trang phục không chỉnh tề để nêu vấn đề về trang phục chỉnh tề. - Mở bài bằng cách phản đề tạo ra sự lôi cuốn, hấp dẫn trong cách lập luận của tác giả.
6. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp 1. Phép lập luận phân tích Văn bản: Trang phục - Dẫn chứng: a. Đoạn văn I: Mở bài + Cô gái một mình trong hang sâu chắc không - Nêu vấn đề: Cách ăn mặc chỉnh tề. váy xòe váy ngắn, không mắt xanh môi đỏ. + Anh thanh niên đi tát nước hay câu cá ngoài b. Đoạn văn II và III: Thân bài cánh đồng vắng chắc không chải đầu mượt bằng - Luận điểm 1: Ăn cho mình, mặc sáp thơm, áo sơ-mi là phẳng tắp, cho người. + Đi dự đám tang không được mặc áo quần lòe loẹt, nói cười oang oang. + Đi đám cưới không thể lôi thôi lếch thếch, mặt nhọ nhem, chân tay lấm bùn. - Dẫn chứng toàn diện: Lấy những bộ phận, phương diện khác nhau của trang phục làm giả thiết để so sánh, giải thích, chứng minh vấn đề. - Sử dụng các từ ngữ lập luận: không, chắc không, không được, không thể -Tác dụng: Làm cho lập luận chặt chẽ, có tính thuyết phục cao.
7. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp 1. Phép lập luận phân tích Văn bản: Trang phục a. Đoạn văn I: Mở bài - Lí lẽ, luận cứ: - Nêu vấn đề: Cách ăn mặc chỉnh tề. b. Đoạn văn II và III: Thân bài + Ăn mặc ra sao cũng phải phù hợp với hoàn - Luận điểm 1: Ăn cho mình, mặc cảnh riêng của mình và hoàn cảnh chung nơi công cộng hay toàn xã hội cho người, + Dù mặc đẹp đến đâu, sang đến đâu mà - Luận điểm 2: Y phục xứng kì không phù hợp thì cũng chỉ làm trò cười cho đức. thiên hạ, làm mình tự xấu đi mà thôi. + Xưa nay, cái đẹp bao giờ cũng đi với cái giản dị, nhất là phù hợp với môi trường. + Dẫn lời nhà văn nổi tiếng. - Tác dụng: Chỉ ra những mặt lợi – hại, đúng – sai của vấn đề trang phục, từ đó rút ra các kết luận đúng đắn.
8. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp 1. Phép lập luận phân tích Văn bản: Trang phục Phân tích là phép lập luận trình a. Đoạn văn I: Mở bài bày từng bộ phận, phương diện của - Nêu vấn đề: Cách ăn mặc chỉnh tề. một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của b. Đoạn văn II và III: Thân bài sự vật, hiện tượng. Để phân tích nội - Luận điểm 1: Ăn cho mình, mặc dung của sự vật, hiện tượng, người ta cho người. có thể vận dụng các biện pháp nêu - Luận điểm 2: Y phục xứng kì giả thiết, so sánh, đối chiếu và cả đức. phép lập luận giải thích, chứng minh. Phép lập luận phân tích 2. Phép lập luận tổng hợp Thế mới biết, trang phục hợp văn c. Đoạn văn IV: Kết bài hóa, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp. - Khái quát, chốt lại vấn đề, rút ra cái chung mà tác giả đã phân tích.
9. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp 1. Phép lập luận phân tích Văn bản: Trang phục Phân tích là phép lập luận trình a. Đoạn văn I: Mở bài bày từng bộ phận, phương diện của - Nêu vấn đề: Cách ăn mặc chỉnh tề. một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của b. Đoạn văn II và III: Thân bài sự vật, hiện tượng. Để phân tích nội - Luận điểm 1: Ăn cho mình, mặc dung của sự vật, hiện tượng, người ta cho người, có thể vận dụng các biện pháp nêu - Luận điểm 2: Y phục xứng kỳ giả thiết, so sánh, đối chiếu và cả đức. phép lập luận giải thích, chứng minh. Phép lập luận phân tích 2. Phép lập luận tổng hợp Thế mới biết, trang phục hợp văn c. Đoạn văn IV: Kết bài hóa, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp. - Khái quát, chốt lại vấn đề, rút ra cái chung mà tác giả đã phân tích.
10. Văn bản: Trang phục Không kể trên đường tuần tra, nơi rừng rậm hay suối sâu, phải cởi giày ra đi chân đất, thông thường trong doanh trại hay nơi công cộng, có lẽ không ai mặc áo quần chỉnh tề mà lại đi chân đất, hoặc đi giày có bít tất đầy đủ nhưng phanh hết cúc áo, lộ cả da thịt trước mặt mọi người. Người ta nói : “Ăn cho mình, mặc cho người”, có lẽ nhiều phần đúng. Cô gái một mình trong hang sâu chắc không váy xòe váy ngắn, không mắt xanh môi đỏ, không tô đỏ chót móng chân móng tay. Anh thanh niên đi tát nước hay câu cá ngoài cánh đồng vắng chắc không chải đầu mượt bằng sáp thơm, áo sơ-mi là phẳng tắp, Trang phục không có pháp luật nào can thiệp, nhưng có quy tắc ngầm phải tuân thủ, đó là văn hóa xã hội. Đi đám cưới không thể lôi thôi lếch thếch, mặt nhọ nhem, chân tay lấm bùn. Đi dự đám tang không được mặc áo quần lòe loẹt, nói cười oang oang. Người xưa đã dạy: “ Y phục xứng kì đức”. Ăn mặc ra sao cũng phải phù hợp với hoàn cảnh riêng của mình và hoàn cảnh chung nơi công cộng hay toàn xã hội. Dù mặc đẹp đến đâu, sang đến đâu mà không phù hợp thì cũng chỉ làm trò cười cho thiên hạ, làm mình tự xấu đi mà thôi. Xưa nay, cái đẹp bao giờ cũng đi với cái giản dị, nhất là phù hợp với môi trường. Người có văn hóa, biết ứng xử chính là người biết tự hòa mình vào cộng đồng, như thế, không kể hình thức còn phải đi với nội dung, tức là con người phải có trình độ, có hiểu biết . Một nhà văn đã nói : “Nếu có cô gái khen tôi chỉ vì bộ quần áo đẹp mà không khen tôi có bộ óc thông minh thì tôi chẳng có gì đáng hãnh diện”. Chí lí thay! Thế mới biết, trang phục hợp văn hóa, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp. (Theo Băng Sơn, Giao tiếp đời thường)
11. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp 1. Phép lập luận phân tích Văn bản: Trang phục a. Đoạn văn I: Mở bài - Nêu vấn đề: Cách ăn mặc chỉnh tề. b. Đoạn văn II và III: Thân bài - Luận điểm 1: Ăn cho mình, mặc cho người - Luận điểm 2: Y phục xứng kỳ Tổng hợp là phép lập luận rút ra đức. cái chung từ những điều đã phân Phép lập luận phân tích tích. Không có phân tích thì không có 2. Phép lập luận tổng hợp tổng hợp. Lập luận tổng hợp thường c. Đoạn văn IV: Kết bài đặt ở cuối đoạn văn hay cuối bài, ở phần kết luận của một phần hoặc toàn bộ văn bản.
12. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp
13. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp Ghi nhớ * Để làm rõ ý nghĩa của một sự vật, hiện tượng nào đó, người ta thường dùng phép phân tích và tổng hợp. * Phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ phận, phương diện của một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của sự vật, hiện tượng. Để phân tích nội dung của sự vật, hiện tượng, người ta có thể vận dụng các biện pháp nêu giả thiết, so sánh, đối chiếu và cả phép lập luận giải thích, chứng minh. * Tổng hợp là phép lập luận rút ra cái chung từ những điều đã phân tích. Không có phân tích thì không có tổng hợp. Lập luận tổng hợp thường đặt ở cuối đoạn văn hay cuối bài, ở phần kết luận của một phần hoặc toàn bộ văn bản.
14. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp I. Tìm hiểu phép phân tích và tổng hợp 1. Phép lập luận phân tích Văn bản: Trang phục a. Đoạn văn I: Mở bài - Nêu vấn đề: Cách ăn mặc chỉnh tề. b. Đoạn văn II và III: Thân bài - Luận điểm 1: Ăn cho mình, mặc cho người. - Luận điểm 2: Y phục xứng kì đức. Phép lập luận phân tích 2. Phép lập luận tổng hợp c. Đoạn văn IV: Kết bài 3. Kết luận ghi nhớ: (SGK) II. Luyện tập:
15. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp Bài tập 1: Tác giả đã phân tích như thế nào để làm sáng tỏ luận điểm: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”? (Gợi ý: Chú ý thứ tự khi phân tích: Học vấn là của nhân loại -> Học vấn của nhân loại do sách truyền lại -> Sách là kho tàng quý báu -> Nếu chúng ta Nếu xóa bỏ làm kẻ lạc hậu.)
16. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp Bài tập 1: Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách nhưng đọc sách là con đường quan trọng của học vấn Sách là kho Đọc sách Đọc sách Nếu không tàng quý báu cất là tích lũy và là chuẩn bị đọc sách, con giữ di sản tinh nâng cao tri cho cuộc người sẽ lạc thần của nhân thức của cá trường chinh hậu, dốt nát, loại, là những cột nhân và toàn vạn dặm trên xã hội sẽ thụt mốc trên con nhân loại. con đường lùi. đường tiến hóa học vấn của của học thuật của mỗi người. nhân loại.
17. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp Bài tập 2: Tác giả đã phân tích những lí do phải chon sách để đọc như thế nào?
18. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp Bài tập 2: Lí do phải chọn sách để đọc Sách nhiều Sách nhiều khiến Phải lựa chọn khiến người ta người ta dễ đọc lạc những cuốn sách phổ không chuyên hướng. Đọc tham nhiều thông thường thức vừa sâu, đọc sách theo mà không vụ thực chất chọn những cuốn sách kiểu liếc qua, tuy thì sẽ lãng phí thời gian chuyên môn vì các học rất nhiều nhưng và sức lực bởi những vấn liên quan đến đọng lại thì rất ít. cuốn sách vô bổ, bỏ lỡ nhau. Không biết rộng Từ đó nảy sinh những cuốn sách quan thì sẽ không thể thói hư danh, trọng, cơ bản chuyên, không thông nông cạn. hiểu thì sẽ không nắm gọn.
19. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp Bài tập 3: Tác giả đã phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách như thế nào?
20. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp Bài tập 3: Tác giả đã phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách như thế nào? Tầm quan trọng của việc đọc sách Đọc sách qua Đọc sách kỹ Đọc sách phổ loa cốt để khoe sẽ tập thành nếp thông thường khoang sẽ phí suy nghĩ sâu xa, thức và sách thời gian và sức trầm ngâm tích chuyên sâu thì lực. Với việc học lũy tri thức, kiến thức sẽ vừa tập như thế sẽ tự tưởng tượng tự rộng, vừa sâu rất lừa dối mình, thể do đến mức làm có ích cho việc hiện nhân cách thay đổi khí chất. học tập và tầm thường thấp nghiên cứu sau kém. này.
21. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp Bài tập 4: Qua đó em hiểu phân tích có vai trò như thế nào trong lập luận. - Phép phân tích rất cần thiết trong lập luận. Khi người viết trình bày từng bộ phận, từng phương diện của vấn đề sẽ gúp cho người đọc hiểu được cặn kẽ thấu đáo về vấn đề ấy. - Phép phân tích còn chỉ ra những lợi – hại đúng – sai của vấn đề đang bàn luận để từ đó rút ra các kết luận đúng đắn. * Lưu ý: Phép phân tích và tổng hợp luôn quan hệ với nhau. Không có phân tích thì không có tổng hợp và ngược lại. Hai phép lập luận này bổ sung cho nhau làm cho văn bản nghị luận chặt chẽ, tăng thêm tính thuyết phục cho người đọc,
22. Tiết 94: Phép phân tích và tổng hợp VĂN BẢN NGHỊ LUẬN Nghị luận Nghị luận Nghị luận giải thích chứng phân tích minh và tổng hợp