Bài giảng Ngữ Văn Lớp 9 - Tiết 18: Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp

ppt 14 trang Chiến Đoàn 13/01/2025 70
Bạn đang xem tài liệu "Bài giảng Ngữ Văn Lớp 9 - Tiết 18: Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pptbai_giang_ngu_van_lop_9_tiet_18_cach_dan_truc_tiep_va_cach_d.ppt

Nội dung text: Bài giảng Ngữ Văn Lớp 9 - Tiết 18: Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp

  1. Tiết 18 – Tiếng Việt CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP Hãy đọc các ví dụ sau và cho biết: - Điểm giống nhau và khác nhau ? - Tại sao có sự khác nhau đó? a. Trước khi đi, mẹ tôi dặn: “Con nhớ nhắc em học bài nhé!”. b Trước khi đi, mẹ tôi dặn là tôi nhớ nhắc em học bài. - Giống nhau: Cùng là nội dung lời mẹ dặn: Con nhớ nhắc em học bài - Khác nhau: + Câu a: Lời mẹ dặn đặt trong dấu ngoặc kép + Câu b: Lời mẹ dặn không được đặt trong dấu ngoặc kép VÌ SAO CÓ CÁCH DÙNG KHÁC NHAU ĐÓ. NỘI DUNG BÀI HỌC HÔM NAY SẼ GIÚP CHÚNG TA HIỂU.
  2. Tiết 18 – Tiếng Việt CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP I. Cách dẫn trực tiếp * Đọc và tìm hiểu các đoạn trích sau (trích từ truyện ngắn 1. Ví dụ: sgk/53 Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long) 2. Nhận xét a)Cháu ở liền trong trạm hàng tháng.Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: “Đấy, bác cũng chẳng “ thèm” người là gì?”. → Là lời nói (có từ “nói”) được tách ra khỏi phần câu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. b) Họa sĩ nghĩ thầm: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn”. → Nhắc ý nghĩ (có từ “nghĩ”) được tách ra khỏi phần câu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. * Khi chuyển đổi vị trí hai bộ phận ở (b), ta có: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn” – Họa sĩ nghĩ thầm.
  3. Tiết 18 – Tiếng Việt CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP I. Cách dẫn trực tiếp *Nội dung in đậm trong các ví dụ: 1. Ví dụ 1: sgk/53 Nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc 2. Nhận xét nhân vật. 3. Kết luận: Ghi nhớ: sgk/54 * Dấu hiệu hình thức: Nằm trong dấu ngoặc kép. Cách dẫn trực tiếp Ví dụ 2: “Ông lão ôm thằng con út lên lòng, vỗ nhè nhẹ vào lưng nó khẽ hỏi: - Húc kia! Thầy hỏi con nhé, con là con ai? - Là con thầy mấy lị con u. Thế nhà ta ở đâu? - Nhà ta ở làng chợ Dầu”. (Làng – Kim Lân) Lưu ý: Ngoài ra lời đối thoại của các nhân vật cũng được xem là lời dẫn trực tiếp.
  4. Tiết 18 – Tiếng Việt CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP I. Cách dẫn trực tiếp * Đọc và tìm hiểu các đoạn trích sau: II. Cách dẫn gián tiếp 1. Ví dụ: sgk/53 a) Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dằn lòng bỏ đám này, để dùi giắng 2. Nhận xét lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ a/ Lão khuyên nó hãy liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này dằn lòng con gái đã chết hết con gái đâu mà sợ. đâu mà sợ . (Nam Cao, Lão Hạc) → là lời nói. b/ Nhưng chớ hiểu → Thuật lại lời nói, không có dấu gì để ngăn cách lầm rằng Bác sống với bộ phận đứng trước. khắc khổ hiền triết b) Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo ẩn dật. lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết → là ý nghĩ ẩn dật. (Phạm Văn Đồng Chủ tịch Hồ Chí Minh,tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại) →Thuật lại ý nghĩ, ngăn cách bằng từ “rằng” – có thể thay bằng từ “là”
  5. Tiết 18 – Tiếng Việt CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP I. Cách dẫn trực tiếp * Nội dug in đậm trong các ví dụ: II. Cách dẫn gián tiếp Là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân 1. Ví dụ: sgk/53 vật có điều chỉnh cho thích hợp. 2. Nhận xét * Dấu hiệu hình thức: Không đặt trong dấu ngoặc kép Cách dẫn gián tiếp Ví dụ: a. Ông cha ta có câu: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”. (Dẫn trực tiếp) b. Ông cha ta có câu là ăn quả phải nhớ kẻ trồng cây. (Dẫn gián tiếp) • Chú ý: Muốn chuyển lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp, cần: + Bỏ dấu hai chấm và dấu ngoặc kép + Thêm vào trước phần lời dẫn từ “rằng” hoặc “là”
  6. Tiết 18 – Tiếng Việt CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP I. Cách dẫn trực tiếp * Cách chuyển từ lời dẫn trực tiếp thành lời II. Cách dẫn gián tiếp dẫn gián tiếp: 1. Ví dụ: sgk/53 1/ Bỏ dấu hai chấm. Dấu ngoặc kép. 2. Nhận xét 2/ Chuyển chủ ngữ ở lời dẫn trực tiếp theo ngôi thích hợp. Ví dụ : a. Bấy giờ bà mẹ mới vui lòng nói :“Chỗ này là chỗ con ta ở được đây.” Chuyển thành gián tiếp => b. Bấy giờ bà mẹ mới vui lòng nói rằng đây là chỗ con bà ở được.
  7. Tiết 18 – Tiếng Việt CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP III. Luyện tập: sgk/53 Bài tập 1: Tìm lời dẫn trong những đoạn trích sau Bài tập 1: Lời dẫn và cách (trích từ truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao). Cho dẫn trong những đoạn trích : biết đó là những lời nói hay ý nghĩ được dẫn, là lời a) Dẫn ý nghĩ mà nhân vật dẫn trực tiếp hay lời dẫn gián tiếp ? gán cho con chó. a) Nó cứ làm in như nó trách tôi ; nó kêu ư ử, nhìn → Cách dẫn trực tiếp tôi như muốn bảo tôi rằng : “A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như b) Dẫn ý nghĩ của nhân vật. thế này à ?” → Cách dẫn trực tiếp → Dẫn ý nghĩ. Cách dẫn trực tiếp b) Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng: “Cái vườn là của con ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu. Hồi ấy, mọi thức còn rẻ cả ”. →Dẫn ý nghĩ. Cách dẫn trực tiếp
  8. Tiết 18 – Tiếng Việt CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP Bài tập 2 sgk/54,55: Viết một đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan đến một trong ba ý kiến dưới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai cách: dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp. a) Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. (Hồ Chí Minh, Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng) b) Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được. (Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại ) c) Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. ( Đặng Thai Mai, Tiếng Việt, một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc).
  9. Tiết 18 – Tiếng Việt CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP III. Luyện tập Bài tập 2 sgk/54:Viết đoạn văn nghị luận theo hai cách. a) Dẫn trực tiếp: Các vị anh hùng dân tộc đã lãnh đạo nhân dân ta đánh thắng kẻ thù xâm lược viết lên những trang sử vẻ vang, chói lọi. Bởi vậy, trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng,Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc nhở mọi người: “Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng”. Dẫn gián tiếp: Các vị anh hùng dân tộc đã lãnh đạo nhân dân ta đánh thắng kẻ thù xâm lược viết lên những trang sử vẻ vang, chói lọi. Bởi vậy, trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc nhở mọi người là chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
  10. Tiết 18 – Tiếng Việt CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP Bài tập 2b sgk/55: • Dẫn trực tiếp: Trong tác phẩm “Chủ Tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại đồng chí Phạm Văn Đồng đã nói: “Giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được”. *Dẫn gián tiếp: Trong tác phẩm Chủ Tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại đồng chí Phạm Văn Đồng cho rằng giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được. Bài tập 2c sgk/55: • Dẫn trực tiếp: Về Tiếng Việt, Đặng Thai Mai đã nhận xét: “Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình”. • * Dẫn gián tiếp: Về Tiếng Việt, Đặng Thai Mai cho rằng người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình.
  11. Tiết 18 – Tiếng Việt CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP Bài tập 3 sgk/55:Hãy thuật lại lời của nhân vật Vũ Nương từ cách dẫn trực tiếp sang cách dẫn gián tiếp (Bài tập nhóm) * Cách dẫn trực tiếp: * Cách dẫn gián tiếp: Hôm sau Linh Phi lấy một cái túi Hôm sau Linh Phi lấy một cái bằng lụa tía, đựng mười hạt minh túi bằng lụa tía, đựng mười hạt châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn Phan ra khỏi nước. Vũ Nương đưa Phan ra khỏi nước. Vũ nhân đó cũng đưa gửi một chiếc Nương nhân đó cũng đưa gửi hoa vàng mà dặn: một chiếc hoa vàng và dặn Phan - Nhờ nói hộ với chàng Trương, nói hộ với chàng Trương rằng nếu còn nhớ chút tình xưa nghĩa nếu còn nhớ chút tình xưa cũ, thì xin lập một đàn giải oan ở nghĩa cũ, thì xin lập một đàn bến sông, đốt cây đèn thần chiếu giải oan ở bến sông, đốt cây xuống nước, tôi sẽ trở về. đèn thần chiếu xuống nước, Vũ Nương sẽ trở về.
  12. CỦNG CỐ BÀI - Thế nào là cách dẫn trực tiếp – Cách dẫn gián tiếp ? - Có thể chuyển từ cách dẫn trực tiếp sang cách dẫn gián tiếp (hoặc ngược lại) được không – khi chuyển cần lưu ý điều gì?
  13. Hướng dẫn học tập ở nhà - Học thuộc và phân biệt cách dẫn trực tiếp, cách dẫn gián tiếp -Hoàn tất các bài tập; Tập đặt lời dẫn trực tiếp sau đó chuyển thành lời dẫn gián tiếp : - Bác Hồ dạy: “Không có gì quí hơn độc lập, tự do”. Hãy viết một đoạn văn không quá 10 dòng trích dẫn câu văn trên theo cách dẫn trực tiếp. - Xem chuẩn bị bài: “Sự phát triển của từ vựng’’