Sáng kiến kinh nghiệm Một số ứng dụng của phần mềm violet trong dạy học Toán 8

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số ứng dụng của phần mềm violet trong dạy học Toán 8

1. MÃ SKKN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ ỨNG DỤNG CỦA PHẦN MỀM VIOLET TRONG DẠY HỌC TOÁN 8 Lĩnh vực/ Môn: Toán. NĂM HỌC 2014 - 2015
2. MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài: 1 2. Mục đích nghiên cứu: 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu: 2 4. Đối tượng nghiên cứu: 2 5. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm: 2 6. Phương pháp nghiên cứu: 2 7. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu: 2 NỘI DUNG SKKN 3 Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn liên quan đến đề tài nghiên cứu 3 1.1 Cơ sở lý luận: 3 1.2 Cơ sở thực tiễn: 5 Chương II: Ứng dụng phần mềm Violet trong dạy học môn Toán 8 7 7 2.1 Giới thiệu về phần mềm Violet: 8 2.2 Các chức năng của Violet: 23 2.3 Kết quả thực hiện: 26 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ TÀI LIỆU THAM KHẢO 28
3. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến vấn đề ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có giáo dục. Sự quan tâm trên thể hiện rõ trong tinh thần của chỉ thị 58–CT/TW của Bộ Chính trị ngày 17/10/2000 về đẩy mạnh ứng dụng và phát triển CNTT phục vụ sự nghiệp hiện đại hoá, công nghiệp hoá và quyết định 81/2001/QĐ- TTg ngày 24/5/2001 của Thủ tướng chính phủ về việc phê duyệt Chương trình hành động triển khai Chỉ thị số 58 – CT/TW đã chỉ rõ nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục là đào tạo nguồn nhân lực CNTT trong công tác giáo dục và đào tạo ở mọi cấp học, bậc học, ngành học. Thực hiện các chỉ thị, quyết định trên của Bộ Chính trị và Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Giáo dục & đào tạo ra Chỉ thị 29/2001/CT- BGD&ĐT ngày 30/7/2001 về việc tăng cường giảng dạy và ứng dụng CNTT trong ngành giáo dục giai đoạn 2001 – 2005. Một trong những mục tiêu đó là: “Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong giáo dục và đào tạo ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học theo hướng sử dụng CNTT như là một công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập ở tất cả các môn học”. Trong các nhà trường việc soạn giảng bằng các phương tiện CNTT là khá phổ biến. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra đó là: Những giáo án điện tử đó đã thật sự khai thác được khả năng vượt trội của CNTT hay chỉ mới dừng lại ở mức độ trình chiếu đơn thuần - thay thế cho việc sử dụng một vài bảng phụ? Câu trả lời là: không ít giáo án mới chỉ dừng ở mức độ trên. Tuy nhiên, nếu khai thác sâu hơn, chúng ta sẽ thấy CNTT thực sự đem lại hiệu quả vượt trội. Máy vi tính sẽ giúp việc dạy và học trực quan sinh động hơn nhiều với những tính năng mà với viên phấn, bảng đen truyền thống hay bảng phụ không thể làm được. Hiện nay có rất nhiều phần mềm hỗ trợ cho việc giảng dạy của giáo viên như Geometer’s Sketchpad, Microsoft Office Powerpoint, Geogebra, Violet, Flash, Trong đó Violet là phần mềm công cụ giúp cho giáo viên có thể tự xây dựng được các bài giảng trên máy tính một cách nhanh chóng và hiệu quả. So với các công cụ khác, Violet chú trọng hơn trong việc tạo ra các bài giảng có âm thanh, hình ảnh, chuyển động và tương tác rất phù hợp với học sinh từ tiểu học đến THPT. Chính vì vậy để chia sẻ những quan điểm, sản phẩm cũng như một vài kinh nghiệm của cá nhân trong việc khai thác và ứng dụng CNTT trong Dạy - Học tôi 1/28
4. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 xin giới thiệu, chia sẻ cùng thầy cô và các bạn đồng nghiệp đề tài “Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8”. 2. Mục đích nghiên cứu: Chia sẻ quan điểm và một vài kinh nghiệm đúc rút được từ quá trình nghiên cứu và ứng dụng CNTT trong công tác giảng dạy môn toán 8 của cá nhân nói chung và việc ứng dụng phần mềm Viloet nói riêng. Qua đó góp phần nâng cao chất lượng giờ dạy cũng như tăng tính hấp dẫn đối với việc học của học sinh. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu: Tìm hiểu các định hướng cơ bản đã được công bố trong sách, những chỉ thị của bộ, của vụ, của sách giáo viên về vấn đề chỉ đạo thực hiện các nội dung có liên quan đến dạy học toán 8. Nghiên cứu nội dung dạy học môn toán 8 trong Chương trình môn Toán THCS. Nghiên cứu các ứng dụng của phần mềm Violet vào dạy và học môn toán 8. Rút ra kết luận và kiến nghị. 4. Đối tượng nghiên cứu: Phần mềm Violet cùng các ứng dụng cho việc dạy học môn toán 8. 5. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm: Tiến hành trên lớp 8A (gồm 18 học sinh) trường THCS. 6. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu lý luận. Phương pháp quan sát. Phương pháp phỏng vấn. Phương pháp thực nghiệm sư phạm. 7. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu: Thời gian nghiên cứu là 8 tháng; bắt đầu từ 16/08/2014 đến 31/03/2015. 2/28
5. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 NỘI DUNG SKKN Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn liên quan đến đề tài nghiên cứu 1.1 Cơ sở lý luận: 1.1.1 Vai trò, vị trí và ý nghĩa của môn Toán: Trong nhà trường phổ thông, môn Toán có một vai trò, vị trí và ý nghĩa hết sức quan trọng: + Môn Toán có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu chung của giáo dục phổ thông. Môn Toán góp phần phát triển nhân cách. Cùng với việc tạo điều kiện cho học sinh kiến tạo những tri thức và rèn luyện kĩ năng Toán học cần thiết, môn Toán còn có tác dụng góp phần phát triển năng lực trí tuệ chung như phân tích, tổng hợp, trừu tượng hoá, khái quát hoá rèn luyện những đức tính, phẩm chất của người lao động mới như tính cẩn thận, chính xác, tính kỉ luật, tính phê phán, tính sáng tạo, bồi dưỡng óc thẩm mĩ. + Môn Toán Trung học phổ thông tiếp nối chương trình Trung học cơ sở, cung cấp vốn văn hoá toán học phổ thông một cách có hệ thống và tương đối hoàn chỉnh bao gồm kiến thức, kĩ năng, phương pháp tư duy. + Môn Toán còn là công cụ giúp cho việc dạy và học các môn học khác. + Trong thời kì phát triển mới của đất nước, môn Toán càng có ý nghĩa quan trọng hơn nữa. 1.1.2 Mục tiêu của chương trình môn Toán trung học cơ sở (THCS): Môn Toán ở trường THCS nhằm: a, Cung cấp cho học sinh (HS) những kiến thức, phương pháp toán học phổ thông, cơ bản, thiết thực. Cụ thể là: - Những kiến thức mở đầu về số (từ só tự nhiên đến số thực), về các biểu thức đại số, về phương trình bậc nhất, bậc hai, về hệ phương trình và bất phương trình bậc nhất, về tương quan hàm số, về một vài dạng hàm số đơn giản và đồ thị của chúng; - Một số hiểu biết ban đầu về thống kê; - Những kiến thức mở đầu về hình học phẳng, quan hệ bằng nhau và quan hệ đồng dạng giữa hai hình phẳng, một số yếu tố của lượng giác, một số vật thể trong không gian; 3/28
6. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 - Những hiểu biết ban đầu về một số phương pháp toán học; dự đoán và chứng minh, quy nạp và suy diễn, phân tích và tổng hợp, b, Hình thành và rèn luyện các kĩ năng: tính toán và sử dụng bảng số, máy tính bỏ túi, thực hiện các phép biến đổi các biểu thức, giải phương trình và bất phương trình bậc nhất một ẩn, giải phương trình bậc hai một ẩn, giải hệ phương trình bậc nhất hai ẩn, vẽ hình, đo đạc, ước lượng. Bước đầu hình thành khả năng vận dụng kiến thức toán học vào đời sống và vào các môn học khác. c, Rèn luyện khả năng suy luận hợp lí và hợp logic, khả năng quan sát, dự đoán, phát triển trí tưởng tượng không gian. Rèn luyện khả năng sử dụng ngôn ngữ chính xác, bồi dưỡng các phẩm chất của tư duy như linh hoạt, độc lập và sáng tạo. Bước đầu hình thành thói quen tự học, diễn đạt chính xác và sáng sủa ý tưởng của mình và hiểu được ý tưởng của người khác. Góp phần hình thành các phẩm chất lao động khoa học cần thiết của người lao động mới. 1.1.3 Áp dụng CNTT vào đổi mới phương pháp dạy học: Đưa CNTT vào trong giáo dục không phải là một hình thức đổi mới riêng rẽ mà chính là một phần trong sự phát triển của xã hội hiện nay. CNTT là một công cụ hướng dẫn, là phương tiện trợ giảng cho giáo viên và khuyến khích sự tham gia học tập tích cực của học sinh. Bài giảng phong phú (có nhiều phần mềm tiện ích hỗ trợ). Đại đa số giáo viên chịu khó học hỏi, tự bồi dưỡng, say mê sử dụng CNTT vào đổi mới phương pháp dạy học. 1.1.3.1 Phương pháp dạy học trước đây: Giáo viên là trung tâm tổ chức truyền thụ tri thức hàn lâm cho học sinh. Giáo viên chỉ đạo và tổ chức học tập cho học sinh là chủ yếu. Việc dạy chiếm toàn bộ thời gian của học sinh, giáo viên luôn yêu cầu học sinh thuộc bài, nhưng tách rời việc học với hoạt động thực tế và không thích ứng với sự sáng tạo. 1.1.3.2 Phương pháp dạy học hiện nay: Dạy học là hướng dẫn học sinh biết cách học tập và thực hành. Làm sao để học sinh hứng thú, chủ động học tập. Biết làm việc để phát triển khả năng tư duy, sáng tạo của bản thân. Tiết dạy phải đảm bảo tính mục đích của dạy học, đảm bảo tính thực tế cho các đối tượng học sinh trong lớp. 4/28
7. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Sử dụng các thiết bị hiện đại, đặc biệt ứng dụng CNTT - Truyền thông vào xây dựng bài giảng điện tử, làm tiết học thêm sinh động, phong phú. Không chỉ dạy kiến thức toán học, mà còn dạy cách nhận thức vấn đề, cách vận dụng kiến thức. Thông qua hình ảnh, âm thanh và các hiệu ứng tạo kỹ xảo trong bài giảng, giúp học sinh chủ động lĩnh hội kiến thức, tư duy độc lập trong các tình huống. Thầy, cô giáo chỉ làm trọng tài, hướng dẫn học sinh tự đặt vấn đề, giải quyết vấn đề và phát triển vấn đề. Đánh giá học sinh thông qua hệ thống bài tập, bài kiểm tra. Trên cơ sở đánh giá kiến thức có trong học sinh, chứ không phải chỉ đánh giá vấn đề thầy truyền thụ, hoặc học sinh ghi nhớ tái hiện. 1.2 Cơ sở thực tiễn: 1.2.1 Tình hình dạy và học môn Toán hiện nay: Về phía học sinh: Phần lớn học sinh còn lười học, lười suy nghĩ. Học sinh học môn Toán tương đối thụ động và chưa thực sự yêu thích môn học. Về phía bộ môn Toán: Môn Toán là một bộ môn khó, có tính Logic và trừu tượng cao. Môn Toán đòi hỏi người học phải tích cực tư duy, sáng tạo. Trong các nhà trường, việc soạn giảng bằng các phần mềm hỗ trợ nói chung và phần mềm Violet nói riêng là khá phổ biến nhưng không ít những bài giảng điện tử chưa thật sự khai thác được khả năng vượt trội của các phần mềm mà chỉ mới dừng lại ở mức độ trình chiếu đơn thuần - thay thế cho việc sử dụng một vài bảng phụ? Chính vì vậy cần khai thác sâu hơn, để thấy Violet thực sự đem lại hiệu quả vượt trội. Các phương tiện dạy học, phần mềm Violet sẽ giúp việc dạy và học của giáo viên và học sinh trực quan sinh động hơn nhiều với những tính năng mà với viên phấn, bảng đen truyền thống hay bảng phụ không thể làm được và đem lại hiệu quả khác biệt cho mỗi giờ dạy, góp phần nâng cao chất lượng Dạy - Học. 1.2.2 Tình hình dạy và học môn toán ở trường và của lớp 8A: Về phía học sinh: Học sinh học tập một cách thụ động, chủ yếu chỉ nghe giảng, ghi nhớ và làm bài theo mẫu. Do đó, việc học tập thường ít hứng thú, nội dung các hoạt động học tập thường đơn điệu, nghèo nàn, ít quan tâm phát triển năng lực cá nhân học sinh. 5/28
8. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Về phía bộ môn Toán: Thời gian dành cho một tiết học toán là 45 phút thì phần truyền thụ kiến thức mới phải chiếm từ 35 - 40 phút. Số thời gian ít ỏi còn lại giáo viên khó có thể tổ chức các hình thức hoạt động giúp học sinh vừa ôn tập, củng cố vừa giảm bớt mệt mỏi sau một thời gian học tập căng thẳng. Về phía giáo viên: Nhiều khi giáo viên không dẫn dắt, lí giải cho học sinh con đường hình thành kiến thức mới mà chỉ bắt các em phải công nhận, tiếp nhận kiến thức một cách thụ động. Đa số giáo viên chưa có kiến thức tốt về việc ứng dụng CNTT phục vụ dạy học môn Toán, do ngại tìm tòi, sưu tầm, thiết kế hay do không biết hoặc không có thời gian. 1.2.3 Giải pháp ứng dụng CNTT cho việc dạy bộ môn Toán: Học sinh có hứng thú học môn Toán; thấy được cái hay, cái đẹp của môn học. Sử dụng CNTT, Tin học sẽ phát huy khả năng lĩnh hội kiến thức, phát huy tính tích cực tư duy, sáng tạo của học sinh khi học môn Toán. Kích thích khả năng học tập của mỗi học sinh, góp phần tạo không khí học tập hiệu quả cho lớp học. Sử dụng CNTT, Tin học sẽ hỗ trợ cho việc tổ chức hoạt động nhóm học sinh, góp phần làm tăng thêm khả năng tiếp thu kiến thức, phát triển tư duy môn Toán. Đa dạng hoá các dạng bài tập, thông qua “Kho tư liệu môn học”, thông qua mạng Intenet như: + Các bài tập trắc nghiệm dạng nhiều lựa chọn. + Các bài tập trắc nghiệm dạng điền khuyết. + Các bài tập trắc nghiệm dạng ghép đôi. + Các bài tập trắc nghiệm dạng đúng sai. 6/28
9. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Chương II: Ứng dụng phần mềm Violet trong dạy học môn Toán 8 2.1 Giới thiệu về phần mềm Violet: Violet là phần mềm công cụ giúp cho giáo viên có thể tự xây dựng được các bài giảng trên máy tính một cách nhanh chóng và hiệu quả. So với các công cụ khác, Violet chú trọng hơn trong việc tạo ra các bài giảng có âm thanh, hình ảnh, chuyển động và tương tác rất phù hợp với học sinh từ tiểu học đến THPT. Violet được viết tắt từ cụm từ tiếng Anh: Visual & Online Lesson Editor for Teachers (công cụ soạn thảo bài giảng trực tuyến dành cho giáo viên). Tương tự phần mềm Powerpoint, Violet có đầy đủ các chức năng dùng để tạo các trang nội dung bài giảng như: cho phép nhập các dữ liệu văn bản, công thức, các file dữ liệu multimedia (hình ảnh, âm thanh, phim, hoạt hình Flash ), sau đó lắp ghép các dữ liệu, sắp xếp thứ tự, căn chỉnh hình ảnh, tạo các hiệu ứng chuyển động và biến đổi, thực hiện các tương tác với người dùng Riêng đối với việc xử lý những dữ liệu multimedia, Violet tỏ ra mạnh hơn so với Powerpoint, ví dụ như cho phép thể hiện và điều khiển các file Flash hoặc cho phép thao tác quá trình chạy của các đoạn phim v.v Violet cũng có các module công cụ dùng cho vẽ hình cơ bản và soạn thảo văn bản nhiều định dạng (Rich Text Format). Ngoài ra, Violet còn cung cấp sẵn nhiều mẫu bài tập chuẩn thường được sử dụng trong các SGK và sách bài tập như: - Bài tập trắc nghiệm, gồm có các loại: một đáp án đúng, nhiều đáp án đúng, ghép đôi, chọn đúng sai, v.v - Bài tập ô chữ: học sinh phải trả lời các ô chữ ngang để suy ra ô chữ dọc. - Bài tập kéo thả chữ / kéo thả hình ảnh: học sinh phải kéo thả các đối tượng này vào đúng những vị trí được quy định trước trên một hình ảnh hoặc một đoạn văn bản. Bài tập này còn có thể thể hiện dưới dạng bài tập điền khuyết hoặc ẩn/hiện. Ngoài các module dùng chung và mẫu bài tập như trên, Violet còn hỗ trợ sử dụng rất nhiều các module chuyên dụng cho từng môn học, giúp người dùng có thể tạo được những trang bài giảng chuyên nghiệp một cách dễ dàng: - Vẽ đồ thị hàm số: Cho phép vẽ được đồ thị của bất kỳ hàm số nào, đặc biệt còn thể hiện được sự chuyển động biến đổi hình dạng của đồ thị khi thay đổi các tham số của biểu thức. 7/28
10. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 - Vẽ hình hình học: Chức năng này tương tự như phần mềm Geometer SketchPad, cho phép vẽ các đối tượng hình học, tạo liên kết và chuyển động. Đặc biệt, người dùng có thể nhập được các mẫu mô phỏng đã làm bằng SketchPad vào Violet. - Ngôn ngữ lập trình mô phỏng: Một ngôn ngữ lập trình đơn giản, có độ linh hoạt cao, giúp người dùng có thể tự tạo ra được các mẫu mô phỏng vô cùng sinh động. Violet cho còn phép chọn nhiều kiểu giao diện (skin) khác nhau cho bài giảng, tùy thuộc vào bài học, môn học và ý thích của giáo viên. Sau khi soạn thảo xong bài giảng, Violet sẽ cho phép xuất bài giảng ra thành một thư mục chứa file EXE hoặc file HTML chạy độc lập, tức là không cần Violet vẫn có thể chạy được trên mọi máy tính, hoặc đưa lên máy chủ thành các bài giảng trực tuyến để sử dụng qua mạng Internet. Violet có giao diện được thiết kế trực quan và dễ dùng, ngôn ngữ giao tiếp và phần trợ giúp đều hoàn toàn bằng tiếng Việt, nên phù hợp với cả những giáo viên không giỏi Tin học và Ngoại ngữ. Mặt khác, do sử dụng Unicode nên font chữ trong Violet và trong các sản phẩm bài giảng đều đẹp, dễ nhìn và có thể thể hiện được mọi thứ tiếng trên thế giới. Thêm nữa, Unicode là bảng mã chuẩn quốc tế nên font tiếng Việt luôn đảm bảo tính ổn định trên mọi máy tính, mọi hệ điều hành và mọi trình duyệt Internet. 2.2 Các chức năng của Violet: 2.2.1 Tạo trang màn hình cơ bản: Một phần mềm bài giảng là một tập hợp các trang màn hình (trong Powepoint gọi là các Slide), trong đó mỗi trang sẽ thể hiện trên một màn hình và chứa đựng một phần kiến thức của bài giảng. Thông thường khi sử dụng máy tính để giảng bài, giáo viên sẽ lần lượt trình chiếu từng trang màn hình. Để tạo trang màn hình, vào menu Nội dung → Thêm đề mục, cửa sổ nhập liệu đầu tiên sẽ xuất hiện. Gõ tên Chủ đề và tên Mục, rồi nhấn nút “Tiếp tục”, cửa sổ soạn thảo trang màn hình sẽ hiện ra và ta có thể đưa nội dung kiến thức vào đây. 8/28
11. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Menu và các nút Giao diện bài giảng Cấu trúc của bài giảng Danh sách các file dữ liệu Có 3 nút chức năng trên cửa sổ soạn thảo là: “Ảnh, phim”, “Văn bản”, “Công cụ”: 9/28
12. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 - Nút “Ảnh, phim”: Click nút này để nhập các file dữ liệu multimedia (ảnh, phim, ) vào cửa sổ soạn thảo trang màn hình. Chú ý, Violet chỉ hỗ trợ 4 định dạng multimedia (JPEG, SWF, MP3 và FLV). - Nút “Văn bản”: Sau khi click vào nút này, thì trên bảng trắng sẽ xuất hiện một ô soạn thảo có khung màu xám. Người dùng có thể soạn thảo các văn bản của mình trực tiếp trên ô này. Chú ý: Việc nhập công thức được thực hiện bằng cách gõ trực tiếp công thức (theo chuẩn Latex) vào ngay phần soạn thảo văn bản với từ khóa LATEX. Ví dụ 31 để gõ x3 y 3 : x 2 y 2 ta chỉ cần gõ: latex(3/4x^3y^3 : -1/2x^2y^2). 42 - Nút “Công cụ”: Click vào nút này sẽ hiện ra một thực đơn (menu) cho phép lựa chọn sử dụng các module chuẩn, module bài tập và các module chuyên dụng cắm thêm (plugin), gồm có: 2.2.2 Sử dụng các mẫu bài tập: Các bài tập là những thành phần không thể thiếu trong các bài giảng, giúp học sinh tổng kết và ghi nhớ được kiến thức, đồng thời tạo môi trường học mà chơi, chơi mà học, làm cho học sinh thêm hứng thú đối với bài giảng. Để tạo một bài tập, ta nhấn nút "Công cụ" ở cửa sổ soạn thảo trang màn hình rồi chọn một trong các loại bài tập được hiện ra trong menu ("Bài tập trắc nghiệm", "Bài tập ô chữ", "Bài tập kéo thả chữ"). Sau đó, cửa sổ nhập liệu cho loại bài tập được chọn sẽ hiện ra. Phần dưới đây sẽ mô tả chi tiết về việc nhập liệu cho các bài tập thông qua một số ví dụ tương ứng. 2.2.2.1 Tạo bài tập trắc nghiệm: Violet cho phép tạo được 4 kiểu bài tập trắc nghiệm: + Một đáp án đúng: chỉ cho phép chọn 1 đáp án + Nhiều đáp án đúng: cho phép chọn nhiều đáp án một lúc 10/28
13. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 + Đúng/Sai: với mỗi phương án sẽ phải trả lời là đúng hay sai + Câu hỏi ghép đôi: Kéo thả các ý ở cột phải vào các ý tương ứng ở cột trái để được kết quả đúng. Ví dụ 1: Tạo bài tập trắc nghiệm: Tam giác ABC có tổng độ dài hai cạnh AB + AC = 10,75 cm và đồng dạng với tam giác A’B’C’ có độ dài các cạnh A’B’ = 8,5 cm; A’C’ = 7,35 cm; B’C’ = 6,25 cm. Tính chính xác đến hai chữ số thập phân, chu vi của tam giác ABC là: (A) 45,36 cm. (B) 14,46 cm. (C) 14,98 cm. (D) 14,50 cm. Đây là kiểu bài trắc nghiệm “Một đáp án đúng”, chỉ có đáp án thứ 3 là đúng. Ta soạn thảo trên màn hình như sau: Ví dụ 2: Bài tập Đúng/ Sai: Xét tính đúng - sai của mỗi khẳng định sau: (A) Trung điểm của một đoạn thẳng là tâm đối xứng của đoạn thẳng đó. (B) Giao điểm hai đường chéo của một hình bình hành là tâm đối xứng của hình bình hành đó. (C) Trọng tâm của một tam giác là tâm đối xứng của tam giác đó. (D) Tâm của một đường tròn là tâm đối xứng của đường tròn đó. Ta soạn thảo trên màn hình như sau: 11/28
14. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 2.2.2.2 Tạo bài tập ô chữ: Ví dụ 1: Tạo một bài tập ô chữ như sau Trò chơi giải ô chữ: 1. Kí hiệu diện tích của một hình là gì? 2. Đường tròn tiếp xúc với một cạnh và tiếp xúc với phần kéo dài của hai cạnh còn lại được gọi là đường tròn gì? 3. Góc có đỉnh trùng với tâm đường tròn được gọi là góc? 4. Hệ số a của đường thẳng y = ax + b (a ≠ 0) còn được gọi là gì? 5. Hình chữ nhật có mấy trục đối xứng? Các câu trả lời hàng ngang lần lượt là: 1. S 2. Bàng tiếp 3. Hệ số góc 4. Góc ở tâm 5. Bốn Câu trả lời cột dọc là: Hàm số. Ta lần lượt nhập năm câu hỏi và năm câu trả lời trong đề bài vào các hộp nhập liệu. Hình sau thể hiện việc nhập liệu của hai câu hỏi hàng ngang số 3 và số 4: 12/28
15. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Trong đó: + "Từ trả lời" là đáp án đúng của câu hỏi. + "Từ trên ô chữ" là tập hợp các chữ cái sẽ được hiện lên ô chữ, thường là giống từ trả lời, nhưng viết hoa và không có dấu cách. Nếu không nhập gì vào đây thì dữ liệu sẽ được tự động sinh ra từ “Từ trả lời”. Vì vậy, nếu không có gì đặc biệt, ta có thể bỏ qua phần này để nhập liệu cho nhanh. + "Vị trí chữ" là vị trí của chữ cái trong "Từ trên ô chữ" mà sẽ thuộc vào ô dọc. Ví dụ với câu hỏi 3, do từ hàng dọc là “HÀMSỐ” nên ta cần có chữ “M” thuộc vào ô chữ dọc, trong khi từ hàng ngang lại là “GÓCỞTÂM” nên sẽ lấy vị trí chữ là 7. Cuối cùng, nhấn nút “Đồng ý” ta sẽ thu được một trang bài tập ô chữ. Khi giải ô chữ học sinh sẽ click chuột vào câu hỏi, rồi gõ câu trả lời tương ứng vào hộp, nhấn Enter thì sẽ có kết quả trên ô chữ như sau: 13/28
16. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 2.2.2.3 Tạo bài tập kéo thả chữ: Đây những bài tập trong đó, trên một đoạn văn bản có các chỗ trống ( ), người soạn có thể tạo ra 3 dạng bài tập như sau: + Kéo thả chữ: nhiệm vụ của học sinh là kéo các từ tương ứng thả vào những chỗ trống. Ngoài các từ phương án đúng của đoạn văn bản còn có thêm những phương án nhiễu khác. + Điền khuyết: Không có sẵn các từ phương án, học sinh phải click chuột vào ô trống để gõ (nhập) phương án của mình vào. + Ẩn/hiện chữ: Khi click chuột vào chỗ trống thì đáp án sẽ hiện lên (nếu đang ẩn), hoặc ẩn đi (nếu đang hiện). Ví dụ 1: Tạo bài tập kéo thả chữ vào đoạn văn sau: Hãy chọn từ, cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống trong các câu sau: Hình thang là tứ giác có hai cạnh đối . Hình thang cân là hình thang có bằng nhau. Đường trung bình của tam giác là đoạn thẳng nối . hai cạnh của tam giác. 14/28
17. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Hình bình hành là tứ giác có song song. Hình chữ nhật là tứ giác có bốn Hình thoi là tứ giác có bằng nhau. Hình vuông là tứ giác có bốn góc vuông và có bốn cạnh . Các từ: song song cắt nhau trung điểm các cạnh đối góc vuông bốn cạnh bằng nhau hai góc kề một đáy không bằng nhau Nhập liệu cho bài tập trên như sau: Khi nhập liệu, ta sẽ gõ câu hỏi và toàn bộ nội dung văn bản (có cả các từ mà sau này sẽ được ẩn đi) vào ô nhập liệu. Sau đó, chọn các từ ẩn này (bôi đen từ) rồi nhấn nút "Chọn chữ". Hoặc đơn giản hơn, để chọn một từ ta gõ 2 cặp ký hiệu xổ dọc cạnh nhau ở 2 đầu của từ đó: || ||. Sau khi chọn từ bằng bất kỳ cách nào, trên ô nhập liệu từ đó sẽ có màu đỏ nên rất dễ nhận ra. Nếu thôi không chọn từ đó nữa, ta chỉ việc xóa các cặp ký hiệu || đi là được. 15/28
18. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Trong các dạng bài tập này, ta cũng có thể chèn thêm hình ảnh vào phía dưới câu hỏi giống như trong phần tạo bài tập trắc nghiệm. Riêng đối với bài tập kéo thả chữ, ta có thể nhập thêm các phương án nhiễu bằng cách nhấn nút “Tiếp tục”. Nếu không cần phương án nhiễu hoặc với các bài tập điền khuyết và ẩn/hiện chữ thì ta có thể nhấn luôn nút “Đồng ý” để kết thúc quá trình nhập liệu. Dưới đây là màn hình nhập phương án nhiễu cho loại bài tập kéo thả chữ: Trong đó: + Nút "Thêm chữ" dùng để thêm một phương án nhiễu, sau khi click nút này ta sẽ gõ trực tiếp nội dung phương án lên danh sách đối tượng. + Nút "Quay lại" để trở về màn hình nhập liệu trước. + Nút "Đồng ý" để kết thúc quá trình nhập liệu và tạo bài tập. Với cách nhập liệu như trên Violet sẽ sinh ra một bài tập kéo thả chữ giống như hình dưới đây: 16/28
19. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Ví dụ 2: Tạo bài tập điền khuyết Ta có thể sửa lại bài tập trên thành dạng bài tập "Điền khuyết" bằng cách vào menu Nội dung mục Sửa đổi thông tin Nhấn “Tiếp tục” click đúp vào bài tập kéo thả Chọn kiểu “Điền khuyết” Nhấn nút “Đồng ý”. 17/28
20. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Khi đó Violet sẽ sinh ra một bài tập điền khuyết giống như hình dưới đây: Học sinh khi click chuột vào các ô trống thì ngay tại đó sẽ xuất hiện một ô nhập liệu như trên, cho phép nhập phương án đúng vào. Khi kiểm tra độ chính xác của các phương án, máy tính sẽ bỏ qua sự khác biệt về chữ hoa, chữ thường và số lượng dấu cách giữa các từ. 18/28
21. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Để tạo ra loại bài tập "Ẩn/hiện chữ" thì cũng thao tác hoàn toàn tương tự như trên. 2.2.3 Sử dụng các module cắm thêm (plugin): 2.2.3.1 Vẽ đồ thị hàm số: Chức năng này cho phép vẽ đồ thị hàm số theo 2 dạng: Đồ thị hàm số y = f(x) và đồ thị hàm phụ thuộc tham số x = X(t) và y = Y(t). Khi nhập các hàm số, ngoài biến số, có thể sử dụng các tham số (a, b, ). Các tham số này sẽ được nhập một giá trị hoặc một khoảng giá trị. Nếu là một khoảng thì khi vẽ đồ thị, hình dạng đồ thị sẽ thay đổi theo sự biến đổi của các tham số từ giá trị thứ nhất đến giá trị thứ hai. Để tạo đồ thị, ta nhấn nút "Công cụ" ở cửa sổ soạn, chọn mục "Vẽ đồ thị hàm số", màn hình nhập liệu hiện ra và ta sẽ nhập biểu thức hàm số vào đây. Chú ý: nhập chuỗi ký tự biểu diễn hàm số phải theo đúng quy tắc: - Toán tử: cộng (+), trừ (-), nhân (*), chia (/), lũy thừa (^) - Toán hạng: số, tham số, biến số (x, t), hằng số (pi, e) - Các hàm số: sin, cos, tg, cotg, arcsin, arccos, arctg, arccotg, ln, abs (giá trị tuyệt đối), sqrt (căn bậc hai). Ví dụ 1: Để vẽ đồ thị hàm số y = 2x2 - 4x + 1 ta phải gõ 2*x^2 - 4*x + 1 hay các hàm số khác: x + 1/x (x-2) * (x-1) * x * (x+1) * (x+2) sin(pi*x) / x 19/28
22. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 e^(2/x) Hàm cộng hưởng RLC: U / sqrt((x-C)^2 + R^2) Ví dụ 2: Để vẽ đồ thị hàm số y = ax + b (a ≠ 0), ta phải gán giá trị cho các hệ số a, b. Nên chọn hệ số a có cả giá trị âm và dương để học sinh có thể quan sát được khi a 0 (hàm số nghịch biến) thì đồ thị như thế nào và khi a = 0 thì đồ thị trở thành đường thẳng song song với trục Ox, đi qua điểm có tung độ là b. Cụ thể các bước như sau: - Trong bảng nhập liệu đồ thị, chọn Đồ thị hàm số y = f(x) - Nhập hàm số a*x + b - Nhập các giá trị a = - 1 1; b = - 2 2. Sau khi nhập hàm số và các tham số như trên, nhấn nút "Đồng ý", chương trình sẽ vẽ một đồ thị hàm số y = ax + b, nhấn vào nút Play , đồ thị sẽ biến đổi thành các đường thẳng khác nhau trên hình: 20/28
23. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Kích vào nút này: Ví dụ 3: Để vẽ đồ thị hàm số y = ax2 (a ≠ 0), ta phải gán giá trị cho hệ số a. Nên chọn hệ số a có cả giá trị âm và dương để học sinh có thể quan sát được khi a 0 thì đồ thị nằm phía trên trục hoành, quay bề lõm lên trên, O là điểm thấp nhất của đồ thị. Cụ thể các bước như sau: - Trong bảng nhập liệu đồ thị, chọn Đồ thị hàm số y = f(x) - Nhập hàm số a*x^2 - Nhập các giá trị a = - 2 2. 21/28
24. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Sau khi nhập hàm số và các tham số như trên, nhấn nút "Đồng ý", chương trình sẽ vẽ một đồ thị hàm số y = ax2, nhấn vào nút Play , đồ thị sẽ biến đổi thành các đường Parabol khác nhau trên hình: 2.2.3.2 Vẽ hình hình học: Module cho phép vẽ và thể hiện các đối tượng hình học, được thiết kế tương tự như phần mềm Geometer Sketchpad của hãng Keypress, tuy nhiên có một số chức năng chuyển động sinh động hơn để phù hợp với học sinh nhỏ tuổi. Các bài hình học đã được thiết kế bằng Sketchpad cũng có thể nhập vào và sử dụng trong Violet thông qua module này. Ví dụ: Vẽ 3 đường cao trong một tam giác 22/28
25. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 2.2.4 Đóng gói bài giảng: Sau khi soạn thảo xong và lưu bài giảng, ta vào mục Bài giảng Đóng gói (phím tắt F4) chọn “Xuất ra file chạy (EXE)”. Chức năng này sẽ xuất bài giảng đang soạn thảo ra thành một sản phẩm chạy độc lập, có thể copy vào đĩa mềm hoặc đĩa CD để chạy trên các máy tính khác mà không cần chương trình Violet. Đóng gói bài giảng ra file EXE có thể giúp bạn liên kết với các bài giảng được tạo bằng Powerpoint hoặc các công cụ khác có hỗ trợ liên kết. Nếu đóng gói dạng HTML, phần mềm sẽ chạy dưới dạng giao diện Web, và có thể đưa lên Website của trường, Website cá nhân hoặc một hệ thống E-learning nào đó. Nhờ vậy, giáo viên có thể truy cập, sử dụng bài giảng của mình thông qua Internet ở mọi nơi, mọi lúc mà không cần mang theo đĩa mềm hay CD. Việc đóng gói ra HTML thực chất là đóng gói ra dạng SWF, là dạng file chương trình chuẩn của Macromedia Flash, vì vậy nên bất cứ chương trình nào hỗ trợ nhập Flash thì đều có thể nhập được bài giảng Violet vào bên trong nó. 2.3 Kết quả thực hiện: 23/28
26. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Qua thời gian nghiên cứu, áp dụng vào thực tế giảng dạy ở các tiết dạy khác nhau, tôi nhận thấy việc khai thác và ứng dụng phần mềm Violet trong dạy - học có nhiều ưu điểm nổi bật : + Những tính năng ưu việt của phần mềm Violet đã giúp người giáo viên thỏa mãn hầu hết các ý tưởng sáng tạo trong việc thiết kế bài giảng; từ việc lồng ghép các hình động, các video, âm thanh, nhằm tác động đến học sinh trong việc hình thành và khắc sâu trí nhớ bằng tổng hợp nhiều kênh, cảm trên nhiều giác quan khác nhau. + Không chỉ có thế với những ứng dụng của phần mềm Violet hệ thống kiến thức được trình bày khoa học, tỷ mỉ song vẫn tiết kiệm được thời gian dành cho việc luyện tập. + Với những hình ảnh tĩnh, động, những đoạn phim ngắn được chọn lọc có ý đồ - những khái niệm, định lý trừu tượng được cụ thể hóa, rõ ràng, học sinh có thể chấp nhận định lý, định nghĩa, cũng như ghi nhớ chúng một cách chủ động, không bị áp đặt. + Ngoài ra phần mềm Violet còn cho phép giáo viên thiết kế những trò chơi nhỏ dưới dạng “Chơi mà học”, “Học mà chơi” giúp hấp dẫn học sinh tham gia, vừa tăng sự hứng khởi, vui vẻ song vẫn đạt hiệu quả trong việc luyện tập. + Học sinh đã hào hứng hơn với môn Toán, tích cực, tự giác làm việc tại lớp và chuẩn bị bài trước khi đến lớp. + Thông qua các bài tập được thiết kế dưới dạng những trò chơi, bộ môn Toán đã thực sự gần gũi hơn với học sinh; nhận được sự yêu thích, tìm tòi học tập hơn từ phía học sinh. Dưới đây là kết quả khảo sát, kiểm tra khi áp dụng đề tài với 18 học sinh; những chỉ số so sánh về hiện trạng chất lượng học sinh trước và sau khi ứng dụng phần mềm Vilet trong dạy và học môn toán 8: 24/28
27. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Có áp Chưa áp Chất lượng học sinh dụng So sánh dụng Violet Violet 1. Tự giác làm việc trên lớp 65% 90% 25% 2. Phát biểu chính xác 55% 80% 25% 3. Thuộc bài ngay tại lớp 30% - 50% 70% - 90% 40% 4. Biết giải các bài tập cơ bản 40% - 50% 60% - 70% 20% Từ kết quả được phản ánh qua các số liệu trên, cho thấy: Việc khai thác và ứng dụng phần mềm Violet đã có tác dụng nâng cao chất lượng dạy học, khắc phục được những thực trạng của dạy và học môn Toán 8, từ đó góp phần nâng cao chất lượng học sinh và góp phần nào đó nâng cao chất lượng giáo dục. Tuy kết quả bước đầu đáng khích lệ nhưng theo tôi nếu tiếp tục triển khai, tìm tòi, đúc rút kinh nghiệm thì việc áp dụng CNTT nói chung và áp dụng phần mềm Violet nói riêng còn có tiềm năng to lớn cho việc nâng cao hiệu quả dạy và học bộ môn Toán 8. Điều này thúc giục tôi tìm cách hoàn thiện và phát triển đề tài hơn nữa. 25/28
28. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ I. Kết luận: Sử dụng phần mềm Violet vào việc dạy học môn Toán 8 đã đem lại các lợi ích sau: - Học sinh được quan sát các hình ảnh thực tế, các chuyển động biến hình, (Quỹ tích, dựng hình ), các đoạn Video tư liệu có tính trực quan sinh động, dễ tiếp thu. Các dạng bài tập trắc nghiệm giúp học sinh luyện tập không hạn chế cả về nội dung lẫn thời gian. Với nhiều dạng bài tập trắc nghiệm sẽ giúp học sinh có nhiều cơ hội để rèn luyện kỹ năng thực hành. - Qua việc quan sát hình ảnh, các bài trò chơi ô chữ, học sinh có thể khái quát, tổng quát hoá, dự đoán kết quả. Điều này sẽ kích thích năng lực tư duy của học sinh. - Hình thành và rèn luyện phong cách làm việc khoa học, chủ động sáng tạo, tự học, say sưa tìm tòi nghiên cứu khi làm việc với các dạng bài tập trắc nghiệm như: kéo thả chữ, điền vào chỗ trống, trò chơi câu hỏi ghép đôi, . Khi đó, yêu cầu học sinh phải trực tiếp thao tác trên máy tính để kích chuột hoặc đánh máy, và như thế đã góp phần đào tạo người lao động có tư duy công nghệ, thích nghi với xã hội công nghiệp hoá cao, có tác phong của người lao động trong thời đại mới. Theo suy nghĩ của tôi việc khai thác và ứng dụng phần mềm Violet chắc chắn sẽ đem lại hiệu quả cao trong dạy và học không chỉ đối với môn Toán 8 mà với tất cả các môn học nếu chúng ta biết khai thác, ứng dụng đúng cách. Tuy nhiên nói như thế không có nghĩa là tiết nào cũng dạy trên máy mà cần có cách hiểu đúng để áp dụng CNTT nói chung và phần mềm Violet nói riêng đúng lúc một cách hiệu quả. Trên đây là những suy nghĩ, kinh nghiệm được rút ra từ việc làm thực tế của bản thân trong quá trình công tác và nghiên cứu. Do thời gian có hạn cùng với kinh nghiệm còn chưa được phong phú nên trong đề tài không tránh khỏi thiếu sót, mong được sự góp ý của quý thầy cô để đề tài được hoàn thiện hơn. II. Khuyến nghị: Trong giai đoạn hiện nay, việc đổi mới phương pháp dạy học, để đạt được chất lượng hiệu quả cao trong bộ môn toán theo tôi cần có các giải pháp sau: 26/28
29. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 Đối với cấp ngành: Cần cung cấp, trang bị cho các trường THCS có đầy đủ các thiết bị cần thiết để việc ứng dụng CNTT vào dạy học có hiệu quả. Tạo điều kiện cho giáo viên sử dụng phần mềm Violet này, mở các lớp tập huấn cho các tổ chuyên môn về các phần mềm bộ môn. Đối với giáo viên: Thấy được tầm quan trọng của giáo án có ứng dụng của CNTT trong giai đoạn đổi mới phương pháp dạy và học như hiện nay. Tích cực tự học hỏi, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp để nâng cao chất lượng giảng dạy. Đối với học sinh: Được giới thiệu cho các làm quen với một số phần mềm như Sketchpad, ViOLET 27/28
30. Một số ứng dụng của phần mềm Violet trong dạy học toán 8 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Chương trình trung học cơ sở các môn Toán, Tin học – Bộ Giáo dục và Đào tạo, NXB Giáo dục, Hà Nội. 2. Phương pháp dạy học môn toán – Nguyễn Bá Kim (2006), NXB Đại học sư phạm. 3, Toán nâng cao và các chuyên đề đại số 8 – Vũ Dương Thụy, Nguyễn Ngọc Đạm – NXB Giáo dục. 4, Nâng cao và phát triển toán 8 tập 1, tập 2 – Vũ Hữu Bình – NXB Giáo dục. 5, Các dạng toán và phương pháp giải toán 8 tập 1, tập 2 – Tôn Thân, Vũ Hữu Bình, Nguyễn Vũ Thanh, Bùi Văn Tuyên – NXB Giáo dục. 6, Bài tập nâng cao và một số chuyên đề toán 8 – Bùi Văn Tuyên – NXB Giáo dục Việt Nam. 7, Sách giáo khoa Toán 8 tập 1, tập 2 – NXB Giáo dục. 8, Tài liệu hướng dẫn sử dụng phần mềm Violet v1.5. 9, Website: http:/bachkim.vn 28/28