Giáo án phát triển năng lực Ngữ văn Lớp 9 theo CV3280 - Tuần 25 - Năm học 2018-2019

Nội dung text: Giáo án phát triển năng lực Ngữ văn Lớp 9 theo CV3280 - Tuần 25 - Năm học 2018-2019

1. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học Tuần 25: Tiết 121 CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TÁC PHẨM TRUYỆN ( HOẶC ĐOẠN TRÍCH) Ngày soạn: 15/2/2019 Ngày dạy: I. Mục tiêu cần đạt. 1. Kiến thức: HS biết cách viết bài nghị luận về tác phẩm ( hoặc đoạn trích) đúng với yêu cầu của kiểu bài. 2. Kĩ năng. - Rèn luyện kĩ năng thực hành các bước khi làm bài nghị luận về tác phẩm truyện ( hoặc đoạn trích), cách tổ chức, triển khai các luận điểm. - Rèn luyện năng lực tư duy tổng hợp và phân tích khi viết văn nghị luận. 3. Thái độ: Có ý thức tìm hiểu cách làm nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích). 4. Các năng lực hướng tới hình thành - Năng lực tự học, hợp tác - Năng lực giao tiếp : nghe , nói, đọc ,viết. - Năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo. - Năng lực học nhóm. - Năng lực sử dụng CNTT : khai thác dữ liệu II. Chuẩn bị: 1. Chuẩn bị của giáo viên: - Nghiên cứu kĩ nội dung SGK, SGV và các tài liệu có liên quan đến bài dạy. - Bảng phụ. 2. Chuẩn bị của học sinh: - Đọc kĩ trước bài, chuẩn bị theo yêu cầu của GV. III. Tiến trình lên lớp 1. Ổn định tổ chức 2.Bài mới: Hoạt động 1: Khởi động( 5’) *Mục tiêu: Giúp học sinh củng cố lại kiến thức đã học, đưa học sinh vào tình huống có vấn đề tạo hứng thú, từ đó dẫn dắt vào bài mới. Bước 1: GV trình chiếu câu hỏi; Bước 2: HS làm việc dưới hình thức cá nhân. ? Thế nào là bài văn nghị luận về một tác phẩm ( Hoặc đoạn trích) Bước 3: GV gọi 3- 4 hs trả lời. Bước 4: GV nhận xét, khái quát, giới thiệu vào bài mới. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức. ( 35’) Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt II. Luyện tập II. Luyện tập . Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ cho từng Bài tập 1 nhóm - Văn bản nghị luận về “Tình thế lựa Bài 1: ( nhóm 1,2) chọn sống - chết và vẻ đẹp tâm hồn của ? Văn bản nghị luận vấn đề gì ? ? Tìm câu nhân vật lão Hạc”. Người soạn: Trường THCS
2. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học văn mang luận điểm? Tìm những luận cứ của văn bản ? + Các luận cứ: ? Người viết đã làm gì để tạo ra sức thuyết - Suy nghĩ nội tâm của lão Hạc để chọn phục cho ý kiến của mình? ? Đoạn văn giúp cái sống hay cái chết. ta hiểu thêm gì về nhân vật lão Hạc - Cuối cùng, lão Hạc lưạ chọn cái chết. Bài 2: Nhóm (3,4)? Tìm những phẩm chất tốt - Lão âm thầm chuẩn bị cho cái chết. đẹp của Vũ Nương trong chuyện “ người con - Cái chết của lão khiến người ta đau gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ ( Tìm luận đớn, nhận ra tình phụ tử thiêng liêng và điểm, luận cứ?) thăm thẳm. Bước 2: Hs nhận phiếu học tập, thực hiện - Lão Hạc dùng cái chết để cấy cái sống nhiệm vụ cho đứa con trai, để bảo toàn nhân cách Bước 3: HS báo cáo kết quả các nhóm trình bày và bổ sung, nhận xét Gợi ý ->Tập trung phân tích những diễn biến Bài 1* Tình thế lựa chọn nghiệt ngã của lão trong nội tâm nhân vật vì đó là quá trình Hạc và vẻ đẹp tâm hồn nhân vật này. chuẩn bị cho cái chết dữ dội của nhân - Các nhóm trình bày kết quả và nhận xét vật - Gv chiếu kết quả hoặc bảng phụ - Câu văn mang luận điểm: “Từ việc miêu tả hoạt động của các nhân vật, Nam Cao đã gián tiếp đưa ra một tình thế lựa chọn đối với lão Hạc mà các dấu hiệu của nó đã được chuẩn bị ngay từ đầu”. * Các luận cứ: => nhân cách đáng kính trọng, một tấm * Tập trung phân tích những diễn biến trong lòng hi sinh cao quý của lão Hạc. nội tâm nhân vật vì đó là quá trình chuẩn bị cho cái chết dữ dội của nhân vật - Đó là sự hi sinh cao cả - Đó là nỗi đau thân phận của con người Bài 2; Là người phụ nữ thùy mị, xinh đẹp nết na lại thêm tư dung tốt đẹp - Với chồng: là người vợ hiền hậu, thủy chung + Khi mới về làm vợ không để vợ chồng thất Bài tập 2 hòa + Khi tiễn chồng đi lính chỉ mong bình yên Tác phẩm “ chuyện người con gái Nam trở về Xương” + Trong khoảng thời gian chồng đi lính nhớ thương chồng tha thiết chỉ bóng mình nói với con là cha Đản + Khi gia đình có nguy cơ tan vỡ thì cố níu kéo hạnh phúc + Những năm tháng sống dưới thủy cung vẫn nhớ đến chồng con Người soạn: Trường THCS
3. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học - Đối với con là người mẹ dịu dàng, giàu lòng yêu thương con hết mực - Đối với mẹ chồng là người chu đáo, hiếu thảo. + Lúc mẹ ốm đau chăm sóc tận tình + Lúc mẹ qua đời ma chay tế lễ chu đáo Bước 4: Chốt ý - Tác giả tập trung vào việc phân tích những diễn biến trong nội tâm của nhân vật, vì đó là một quá trình “chuẩn bị” cho cái chết dữ dội của nhân vât. Nói cách khác, cái chết chỉ là kết quả của một “cuộc chiến đấu giằng xé” trong tâm hồn nhân vật. - Đối với con là người mẹ dịu dàng, giàu lòng yêu thương con hết mực - Đối với mẹ chồng là người chu đáo, hiếu thảo. - Đối với chồng yêu thương, thủy chung son sắt Hoạt động 4: Vận dụng ( 4’) * Môc tiªu: Giúp HS hiểu sâu hơn và thuần thục hơn kiến thức, kĩ năng vừa học để giải quyết vấn đề trong thực tế cuộc sống. ? Trong các đề bài sau, đề bài nào là nghị luận về tác phẩm truyện( hoặc đoạn trích) A. Suy nghĩ về đạo lý của dân tộc: “ Uống nước nhớ nguồn”. B. Đất nước ta có nhiều tấm gương vượt khó học giỏi. Em hãy trình bày một số tấm gương đó và nêu suy nghĩ của mình. C. Phân tích truyện ngắn “ Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng. D. Cảm nhận của em về tình bà cháu trong bài thơ “ Bếp lửa” của Bằng Việt. - Nêu luận điểm nhân vật anh thanh niên ‘ lặng lẽ sa pa” Hoạt động 5: mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo:Về nhà( 1’) *Mục tiêu: Giúp HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết các câu hỏi, bài tập gắn với thực tiễn. ? Phân tích nhân vật Lão Hạc * Dặn dò : Học bài, làm bài tập - Soạn bài : Luyện tập làm bài văn nghị luận về tác phẩm truyện ( hoặc đoạn trích) * Rút kinh nghiệm : Ký duyệt của Ban Giám Hiệu Người soạn: Trường THCS
4. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học Ngày soạn: 16/2/2019 Tuần dạy:25 Tiết: 122. LUYỆN TẬP LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN I. Mục tiêu bài học. 1. Kiến thức: Củng cố kiến thức về yêu cầu, cách làm bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) đã học ở tiết trước. 2. Kỹ năng: Qua hoạt động luyện tập cụ thể mà nắm vững, thành thạo thêm kĩ năng tìm ý, lập ý, kĩ năng viết một bài văn nghị luận về tác phẩm (hoặc đoạn trích). 3. Thái độ: Có ý thức nghiêm túc khi học bài, làm tốt kiểu bài. 4. Các năng lực hướng tới hình thành - Năng lực tự học, hợp tác - Năng lực giao tiếp : nghe , nói, đọc ,viết. - Năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo. - Năng lực học nhóm. - Năng lực sử dụng CNTT : khai thác dữ liệu II. Chuẩn bị 1. Gv: - Nghiên cứu kĩ nội dung SGK, SGV và các tài liệu có liên quan đến bài dạy. - Bảng phụ. 2. Hs: - Đọc kĩ trước bài, chuẩn bị theo yêu cầu của GV. III. Tiến trình bài học 1. Ổn định tổ chức 2.Bài mới: Hoạt động 1: Khởi động( 5’) Mục tiêu: đưa học sinh vào tình huống có vấn đề tạo hứng thú, từ đó dẫn dắt vào bài mới. Bước 1: GV trình chiếu câu hỏi; ? Nêu các bước làm bài Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)? Bước 2: HS làm việc dưới hình thức cá nhân. Bước 3: GV gọi 3- 4 hs trả lời. Bước 4: GV nhận xét, khái quát, giới thiệu vào bài mới. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức. ( 38’) Hoạt động của Gv và Hs Nội dung Hoạt động 2.2: Kiểm tra việc chuẩn bị ở I. Chuẩn bị ở nhà nhà của HS Bước 1: GV giao nhiệm vụ cho HS 1. Ôn lại phần lí thuyết. Bước 2,3 : HS nhận câu hỏi, tập trung suy nghĩ, tìm tòi thông tin, trình bày. 2. Đọc lại truyện ngắn: Chiếc lược ngà Bước 4: GV khái quát , chốt ý: của Nguyễn Quang Sáng. GV bổ sung: II. Luyện tập trên lớp - Đặc biệt lưu ý học sinh chuẩn bị kĩ cách Đề bài: Cảm nhận của em về đoạn trích làm bài văn nghị luận với 4 bước đều quan Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng. Người soạn: Trường THCS
5. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học trọng không thể bỏ qua bước nào. Bước 1: Tìm hiểu đề Hoạt động 3 : Hướng dẫn luyện tập - Đọc kĩ đề (chú ý từ quan trọng) * Mục tiêu:Giúp HS - Xác định yêu cầu của đề. - Củng cố khắc sâu kiến thức trong bài; - Thể loại: Nghị luận - Rèn kĩ năng vận dụng kiến thức đã học (Cảm nhận về một đoạn trích) để làm bài tập - Nội dung: Đoạn trích Chiếc lược ngà *Phương pháp: của Nguyễn Quang Sáng - Sử dụng phương pháp: Trao đổi nhóm, Bước 2: Lập dàn ý chi tiết. phát biểu. a. Mở bài hỏi: Trước một đề bài TLV nghị luận như Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm, vậy, em phải làm theo những bước nào? đoạn trích ? Mở bài cần giới thiệu điều gì? b.Thân bài ? Phần thân bài phân tích làm nổi bật giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của truyện. Vậy phần thân bài có mấy luận điểm? - Luận điểm 1: Tình cảm cha con sâu nặng: - LĐ1: Giá trị nội dung. - LĐ2: Giá trị NT ? Vậy giá trị nội dung của truyện phản ánh điều gì? ? Tình cảm ấy được thể hiện trong mấy hoàn cảnh cụ thể ? N1. Luận điểm 1 cần triển khai những luận cứ nào? + Luận cứ 1: Cuộc gặp gỡ giữa hai cha *Bước 1: GV đưa câu hỏi chia lớp thành 3 con sau tám năm xa cách: nhóm cùng thảo luận và làm việc chung - Thái độ tình cảm của ông Sáu đối với GV *Phương pháp: con - Sử dụng phương pháp: Trao đổi nhóm, - Thái độ, tình cảm của bé Thu trước và phát biểu. sau khi nhận ra ông Sáu là cha. hỏi: Trước một đề bài TLV nghị luận như ( Dẫn chứng- phân tích) vậy, em phải làm theo những bước nào? + Luận cứ 2: ở khu căn cứ, tình cảm của ? Mở bài cần giới thiệu điều gì? ông Sáu thể hiện một cách tập trung nhất, ? Phần thân bài phân tích làm nổi bật giá sâu sắc nhất. trị nội dung và giá trị nghệ thuật của - Dẫn chứng: truyện. Vậy phần thân bài có mấy luận + Tâm trạng của ông Sáu sau khi chia tay điểm? con - LĐ1: Giá trị nội dung. + Quá trình ông làm chiếc lược ngà. - LĐ2: Giá trị NT + Lời trăn trối của ông trước lúc hy ? Vậy giá trị nội dung của truyện phản ánh sinh, điều gì? Luận điểm 2: Nghệ thuật kể chuyện: ? Tình cảm ấy được thể hiện trong mấy - Cốt chuyện chặt chẽ với nhiều yếu tố bất hoàn cảnh cụ thể ? ngờ nhưng hợp lí. N1. Luận điểm 1 cần triển khai những - Lựa chọn ngôi kể phù hợp: Truyện được luận cứ nào? kể qua lời của một nhân vật trong tác Người soạn: Trường THCS
6. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học *Bước 2: Gv giao nhiệm vu. HS làm việc phẩm: Ông Ba - người bạn thân thiết của theo nhóm ông Sáu. Cách lựa chọn ngôi kể như vậy *Phương pháp: vừa tạo ra ấn tượng khách quan vừa có - Sử dụng phương pháp: Trao đổi nhóm, sức thuyết phục, bày tỏ sự thông cảm chia phát biểu. sẻ. hỏi: Trước một đề bài TLV nghị luận như - Miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật (nhất là vậy, em phải làm theo những bước nào? trẻ thơ) chính xác, hợp lí, tinh tế. ? Mở bài cần giới thiệu điều gì? - Ngôn ngữ tự nhiên, lời kể hấp dẫn. ? Phần thân bài phân tích làm nổi bật giá - Kể xen miêu tả. Giọng kể giàu cảm xúc, trị nội dung và giá trị nghệ thuật của chân thực, sinh động, đầy sức thuyết truyện. Vậy phần thân bài có mấy luận phục. điểm? * Kết bài - LĐ1: Giá trị nội dung. - Đoạn trích diễn tả chân thực, cảm động về - LĐ2: Giá trị NT tình cha con thắm thiết, sâu nặng trong ? Vậy giá trị nội dung của truyện phản ánh hoàn cảnh éo le của chiến tranh. điều gì? - Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, xây dựng ? Tình cảm ấy được thể hiện trong mấy tình huống bất ngờ, tự nhiên hợp lí, cách hoàn cảnh cụ thể ? miêu tả tính cách nhân vật đặc sắc, thể N1. Luận điểm 1 cần triển khai những hiện tình cảm sâu sắc của tác giả: cảm luận cứ nào? thông, sẻ chia, trân trọng. N2 Nghệ thuật kể chuyện của tác giả hấp dẫn ở những điểm nào? N3. Phần kết bài cần đảm bảo được những ý nào? *Bước 3: các nhóm trình bày sản phẩm: *Bước 4 N2 Nghệ thuật kể chuyện của tác giả hấp dẫn ở những điểm nào? N3. Phần kết bài cần đảm bảo được những ý nào? HS đọc kĩ đề bài và tìm hiểu yêu cầu của đề bài. - HS phải nêu được những cảm nhận sâu sắc của bản thân về nội dung, nghệ thuật của đoạn trích. - Tình cảm cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiên tranh. - Cuộc gặp gỡ của hai cha con và khi ông Sáu trở lại chiến khu. GV hướng dẫn HS khai thác các luận cứ, lựa chọn dẫn chứng tiêu biểu. : Gv khát quát. HS đọc kĩ đề bài và tìm hiểu yêu cầu của đề bài. Người soạn: Trường THCS
7. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học - HS phải nêu được những cảm nhận sâu sắc của bản thân về nội dung, nghệ thuật của đoạn trích. - Tình cảm cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiên tranh. - Cuộc gặp gỡ của hai cha con và khi ông Sáu trở lại chiến khu. GV hướng dẫn HS khai thác các luận cứ, lựa chọn dẫn chứng tiêu biểu. - Cốt chuyện chặt chẽ với nhiều yếu tố bất ngờ nhưng hợp lí. + Bé Thu nhận ra cha khi ông Sáu về thăm nhà sau tám năm xa cách. + Biểu lộ tình cảm nồng nhiệt và xúc động trước lúc chia tay: Sự bất ngờ ấy càng gây hứng thú cho người đọc Hoạt động 4,5: Vận dụng, tìm tòi, mở rộng( về nhà) ( 3’) * Mục tiêu: Giúp HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết các câu hỏi, bài tập gắn với thực tiễn. VIẾT BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 6- VĂN NGHỊ LUẬN. LÀM Ở NHÀ. Đề: Suy nghĩ về nhân vật ông Hai trong truyện ngắn: “ Làng” của Kim Lân? * Bài làm cần đảm bảo ý sau: A. Mở bài - Giới thiệu tác giả, tác phẩm, nhân vật ông Hai: Tình yêu làng gắn bó, hòa quyện với tình yêu nước B .Thân bài: Luận điểm bao trùm bài nghị luận : Ở nhân vật ông Hai, tình yêu quê hương, yêu làng đã quyện chặt với lòng yêu nước. + Tình yêu làng, yêu nước của ông Hai khi đi tản cư. - Cũng như bao con người Việt Nam khác ông Hai cũng có một quê hương để yêu thương, gắn bó. Làng chợ Dầu luôn là niềm tự hào, kiêu hãnh của ông. Kháng chiến bùng nổ, người dân phải dời làng đi sơ tán, ông Hai cũng theo dòng người ấy sơ tán đến một miền quê xa xôi, hẻo lánh. Ông Hai thực sự buồn khi phải xa làng. Ở nơi tản cư, lòng ông đau đáu nhớ quê, cứ “ nghĩ về những ngày làm việc cùng anh em”, ông nhớ làng quá. - Ông Hai luôn khoe và tự hào về cái làng Dầu không chỉ vì nó đẹp mà còn bởi nó tham gia vào cuộc chiến đấu chung của dân tộc. - Ông luôn tìm cách nghe tin tức về kháng chiến “chẳng sót một câu nào”. Nghe được nhiều tin hay , những tin chiến thắng của quân ta, ruột gan ông cứ múa cả lên, náo nức, bao nhiêu ý nghĩ vui thích chen chúc trong đầu óc. + Tình yêu làng, yêu nước của ông Hai khi nghe tin làng theo giặc: Phân tích rõ diễn biến tâm trạng của ông Hai + Tình yêu làng, yêu nước của ông Hai khi nghe tin làng kháng chiến. Người soạn: Trường THCS
8. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học - Đến khi biết đích xác làng Dầu yêu quý của ông không phải là làng Việt gian, nỗi vui mừng của ông Hai thật là vô bờ bến: “Ông cứ múa tay lên mà khoe cái tin ấy với mọi người”, mặt ông “tươi vui, rạng rỡ hẳn lên”. Đối với người nông dân, căn nhà là cơ nghiệp của cả một cuộc đời, vậy mà ông sung sướng hể hả loan báo cho mọi người biết cái tin “Tây nó đốt nhà tôi rồi bác ạ” một cách tự hào như một niềm hạnh phúc thực sự của mình. Đó là nỗi lòng sung sướng trào ra hồn nhiên như không thể kìm nén được của người dân quê khi được biết làng mình là làng yêu nước dẫu cho nhà mình bị giặc đốt. Tình yêu làng của ông Hai thật là sâu sắc và cảm động. + Nghệ thuật xây dựng nhân vật ông Hai - Nhà văn Kim Lân đã khá thành công khi xây dựng nhân vật ông Hai, một lão nông cần cù, chất phác, yêu mến, gắn bó với làng quê như máu thịt. + Nhà văn đã đặt nhân vật trước một tình huống khá độc đáo để nhân vật bộc lộ chiều sâu tâm trạng. + Tâm lý nhân vật được nhà văn miêu tả cụ thể, gợi cảm qua các diễn biến nội tâm, qua các ý nghĩ, cảm giác, hành vi, ngôn ngữ. Đặc biệt là nhà văn đã diễn tả đúng và gây được ấn tượng mạnh mẽ về sự ám ảnh, day dứt trong tâm trạng nhân vật. + Các hình thức trần thuật (đối thoại, độc thoại .) C. Kết bài - Đánh giá chung về nhân vật: Truyện ngắn “Làng”, tác giả đã khắc hoạ thành công hình tượng một người nông dân yêu làng, yêu nước hồn nhiên chất phác. Hình tượng nhân vật ông Hai vừa phản ánh chân thực những nếp cảm, nếp nghĩ của người nông dân Việt Nam trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp, vừa có ý nghĩa giáo dục sâu sắc đối với nhiều thế hệ bạn đọc . * Dặn dò : Học bài, làm bài tập - Soạn bài : Sang Thu * Rút kinh nghiệm : Ký duyệt của Ban Giám Hiệu Tuần dạy: 25 Tiết:123-124 Sang thu. Ngày soạn: 18/2/2019 (Hữu Thỉnh) Ngày dạy: I. Mục tiêu bài dạy. 1. KiÕn thøc: Qua bµi gióp häc sinh häc vµ c¶m nhËn tõ bµi th¬ nh÷ng ý sau: - Nh÷ng rung c¶m tinh tÕ cña nhµ th¬ vÒ sù biÕn ®æi nhÑ nhµng mµ râ rÖt cña ®Êt trêi tõ cuèi h¹ sang ®Çu thu, cïng nh÷ng suy t­ vÒ tuæi ®êi cña con ng­êi tõng tr¶i. Người soạn: Trường THCS
9. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học - ThÓ th¬ n¨m ch÷, kÕt hîp víi miªu t¶ víi biÓu c¶m, c¸c h×nh ¶nh giµu søc biÓu c¶m. kÕt hîp víi c¸c biÖn ph¸p tu tõ vµ liªn t­ëng lµ nh÷ng h×nh thøc næi bËt cña bµi th¬ nµy. 2. Th¸i ®é: Gi¸o dôc t×nh yªu thiªn nhiªn, yªu quª h­¬ng qua c¸c h×nh ¶nh quen thuéc cña lµng quª ViÖt Nam vµ tù hµo vÒ nh÷ng vÎ ®Ñp ®ã. 3. KÜ n¨ng: Qua bµi th¬ cÇn rÌn cho häc sinh c¸c kÜ n¨ng sau: - RÌn kÜ n¨ng ®äc diÔn c¶m vµ c¶m nhËn nh÷ng nÐt tinh tÕ cña bµi th¬ qua c¶m nhËn cña t¸c gi¶. - RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch th¬ tr÷ t×nh. - CÇn biÕt tÝch hîp víi phÇn V¨n ë mét sè bµi th¬ viÕt vÒ mïa thu, kÕt hîp víi phÇn TiÕng ViÖt vµ TËp lµm v¨n. 4. Các năng lực hướng tới hình thành - Năng lực tự học, hợp tác - Năng lực giao tiếp : nghe , nói, đọc ,viết. - Năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo. - Năng lực học nhóm. - Năng lực sử dụng CNTT : khai thác dữ liệu II.Chuẩn bị 1. Gv: Nghiªn cøu so¹n bµi, t×m ch©n dung H÷u ThØnh vµ t×m ®äc tËp th¬ “Tõ chiÕn hµo ®Õn thµnh phè, 2. Hs: Đọc kĩ trước bài, chuẩn bị theo yêu cầu của GV. III. Tiến trình bài học 1.Ổn định 2.Bài mới Hoạt động 1: Khởi động( 5’) Mục tiêu:Tạo tâm thế hứng thú đưa hs vào tình huống học tập Bước 1: GV giao nhiệm vụ cho HS Gv chiếu các hình ảnh liên quan đến mùa thu ? Cảm nhận của em về những bức hình trên? B­íc 2 : Häc sinh thùc hiÖn nhiÖm vô B­íc 3 : B¸o c¸o kÕt qu¶ B­íc 4: Gi¸o viªn nhËn xÐt, chèt ý và dẫn dắt vào bài Hoạt động 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt HĐ 2.1. T×m hiÓu chung về tác giả và tác I. Đọc hiểu chung phẩm. 1. T¸c gi¶ Mục tiêu : Giúp học sinh hiểu được vài nét - NguyÔn H÷u ThØnh, Sinh n¨m 1942. về tác giả,tác phẩm. - Quª Tam D­¬ng VÜnh phóc. *Ph­¬ng ph¸p: - Lµ nhµ th¬ tr­ëng thµnh trong kh¸ng - Sö dông ph­¬ng ph¸p: ph¸t biÓu, trao ®æi chiÕn chèng Mü. chung. - Th¬ cña «ng nhÑ nhµng, g×au c¶m xóc * Hình thức : Trả lời câu hỏi vµ sù suy t­ëng. Bước 1: GV giao nhiệm vụ cho HS 2. T¸c phÈm ? §äc phÇn chó thÝch. a.Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: ? Tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c + Bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c n¨m 1976, in gi¶. lÇn ®Çu trªn b¸o v¨n nghÖ n¨m 1977. Người soạn: Trường THCS
10. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học GV: Yêu cầu lớp quan sát tranh tác giả. + §­îc tuyÓn vµo tËp th¬: “ Tõ chiÕn ? Bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c vµo thêi gian nµo hµo tíi thµnh phè” NXB V¨n häc Hµ Néi ? Theo c¸c em bµi th¬ cÇn ®äc víi giäng N¨m 1991. ®äc ntn. b. ThÓ th¬: Ngò ng«n. ? Qua theo dâi cho biÕt Bµi th¬ ®­îc s¸ng c. Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t: BiÓu c¶m, miªu t¸c theo thÓ th¬ nµo? t¶. ? Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh cña bµi th¬ lµ d. KÕt cÊu: 2 phÇn: g×. + C¶m nhËn kh«ng gian lµng quª sang ? Nhµ th¬ c¶m nh©n mïa thu sang tõ nh÷ng thu. (Khæ1) ph¹m vi kh«ng gian nµo? T­¬ng øng víi + C¶m nhËn kh«ng gian ®Êt trêi sang thu nh÷ng khæ th¬ nµo? (Khæ 2,3) Bước 2,3: HS nhận câu hỏi, tập trung suy nghĩ, tìm tòi thông tin, trình bày. - N¨m 1976, in lÇn ®Çu tiªn trªn b¸o V¨n nghÖ n¨m 1977 sau ®ã ®­îc in trong tuyÓn tËp: “ H÷u ThØnh- Tõ chiÕn hµo ®Õn thµnh phè”- NXB V¨n häc Hµ Néi N¨m 1991- Lµ nhµ th¬ tr­ëng thµnh trong kh¸ng chiÕn chèng Mü. Nh­ng H÷u ThØnh ViÕt nhiÒu, viÕt hay vÒ nh÷ng con ng­êi vµ cuéc sèng ë n«ng th«n, vÒ mïa thu. Th¬ cña «ng th­êng nhÑ nhµng, g×au c¶m xóc vµ sù suy t­ëng.NhÊt lµ nh÷ng vÇn th¬ viÕt vÒ mïa thu cña «ng th­êng mang nh÷ng c¶m xóc b©ng khu©ng, l­u luyÕn, vÊn v­¬ng tr­íc ®Êt trêi trong trÎo ®ang biÕn chuyÓn nhÑ nhµng. - Mét sè t¸c phÈm tiªu biÓu cña nhµ th¬ H÷u ThØnh: Tõ chiÕn hµo tíi thµnh phè; Tr­êng ca ra biÓn; Th­ mïa ®«ng Bước 4: GV khái quát , chốt ý: GV bæ sung: Gv: Bµi th¬ lµ sù c¶m nhËn tinh tÕ cña nhµ th¬ tr­íc thêi ®iÓm giao mïa tõ h¹ sang thu ë n«ng th«n ®ång b»ng B¾c bé cho nªn cÇn ®äc víi giäng ®äc ntn c¸c em cïng theo dâi c« ®äc mÉu: - GV ®äc. - Giäng ®äc NhÑ nhµng, nhÞp chËm, trÇm l¾ng vµ tho¸ng suy t­. ? Mêi mét em häc sinh ®äc l¹i cho c« bµi th¬ nµy. Gv nhËn xÐt c¸ch ®äc. C¸c em h·y ®äc thÇm phÇn chó thÝch ®Ó hiÓu thªm vÒ mét sè thõ ng÷ khã. GV:Tuy nhiªn C¶ bµi th¬ lµ nh÷ng quan s¸t vµ c¶m nhËn cña t¸c gi¶ vÒ thiªn nhiªn chuyÓn mïa, tõng khæ nèi tiÕp nhau ®Òu nh­ Người soạn: Trường THCS
11. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học vËy cho nªn cã thÓ kh«ng cÇn chia ®o¹n. Gv: VËy h×nh ¶nh thiªn nhiªn, ®Êt trêi vµo thu ®­îc t¸c gi¶ c¶m nhËn ntn c« cïng c¸c II. Đọc hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n. em chuyÓn sang phÇn 1. C¶m nhËn kh«ng gian lµng quª sang 2.2. T×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n. thu. * Mục tiêu : Giúp HS cảm nhận - Nh÷ng rung c¶m tinh tÕ cña nhµ th¬ vÒ sù Bçng nhËn ra h­¬ng æi biÕn ®æi nhÑ nhµng mµ râ rÖt cña ®Êt trêi tõ Ph¶ vµo trong giã se cuèi h¹ sang ®Çu thu, cïng nh÷ng suy t­ vÒ S­¬ng chïng ch×nh qua ngâ tuæi ®êi cña con ng­êi tõng tr¶i. H×nh nh­ thu ®· vÒ. Bước 1: GV giao nhiệm vụ cho HS Bçng: Ng¹c nhiªn, ®ét ngét, bÊt ngê ? Nh÷ng dÊu hiÖu nµo cña h×nh ¶nh thiªn khi nhËn ra mïi vÞ cña tr¸i c©y quen nhiªn gîi c¶m gi¸c cho nhµ th¬ nhËn ra thuéc, gÇn gòi, lan to¶, ph¶ lÉn vµo trong mïa thu ®· vÒ. giã. ? §ã lµ nh÷ng h×nh ¶nh c¸c em th­êng quen gÆp ë ®©u. ? VËy mïi h­¬ng æi Êy ®­îc nhµ th¬ nhËn ra trong hoµn c¶nh nh­ thÕ nµo - Giã se: Giã heo may h¬i l¹nh ? Trong tr¹ng th¸i bÊt ngê ®ét ngét nh­ vËy - S­¬ng chïng ch×nh: - Nh©n ho¸ mïi h­¬ng æi ®· lan to¶ ntn ®Ó nhµ th¬ cã thÓ c¶m nhËn ®­îc. ? Em hiÓu ph¶ ë ®©y cã nghÜa lµ g×. S­¬ng cã hµnh ®éng, t×nh c¶m nh­ ? Vµ h­¬ng æi Êy ®· ®­îc ph¶ vµo trong giã con ng­êi s­¬ng ®Çu thu gi¨ng m¾c nhÑ se VËy Theo Em hiÓu giã se lµ giã ntn. nhµng, chuyÓn ®éng chÇm chËm. Nh­ ? Em hiÓu chïng ch×nh ë ®©y cã nghÜa lµ g×? muèn chê ®îi mét ®iÒu g× ®ã ë n¬i ? §ã lµ tõ ng÷ th­êng dïng ®Ó chØ hµnh ®­êng th«n ngâ xãm. ®éng cña ®èi t­îng nµo Dïng tõ chÝnh x¸c gîi t¶, gîi c¶m. ? T¸c gi¶ dïng tõ ng÷ ®ã ®Ó miªu t¶ lµn Khung c¶nh lµng quª lóc sang thu s­¬ng thu vËy. Trong c©u th¬ t¸c gi¶ ®· sö yªn ¶, thanh b×nh. dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt gi? - H×nh nh­: - cßn cã chót ch­a thËt râ ? NghÖ thuËt nh©n ho¸ cã t¸c dông ntn trong rµng trong c¶m nhËn, viÖc diÔn t¶ h×nh ¶nh s­¬ng thu. ? Qua viÖc ph©n tÝch c¸c tõ ng÷ ë 3 c©u th¬ ®Çu. Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch dïng tõ ng÷ cña t¸c gi¶. ? Nh÷ng tõ ng÷ Êy gîi lªn khung c¶nh lµng quª lóc sang thu ntn VËy H×nh nh­ thuéc thµnh phÇn g× cña c©u? diÔn t¶ ®iÒu g× trong c¶m xóc t©m tr¹ng cña t¸c gi¶? T©m hån nh¹y c¶m, tinh tÕ,t×nh yªu ? Ph¶i ch¨ngTÊt c¶ nh÷ng dÊu hiÖu ®ã míi thiªn nhiªn, Tr©n träng nh÷ng vÎ ®Ñp cña chØ chím ®Õn, míi chØ tho¸ng qua mét c¸ch thiªn nhiªn n¬i lµng quª. bÊt ngê vµ cã c¸i g× ®ã ch­a thËt râ rµng. ThÕ nh­ng nhµ th¬ l¹i c¶m nhËn ®­îc nã ? Qua đó cho ta thấy nhµ th¬ cã t©m hån, t×nh c¶m ntn ®èi víi thiªn nhiªn, Người soạn: Trường THCS
12. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học Bước 2,3 : HS nhận câu hỏi, tập trung suy nghĩ, tìm tòi thông tin, trình bày. - Lµng quª ViÖt Nam. - ®ét ngét, bÊt ngê. ThÓ hiÖn qua tõ bçng. - Ph¶ vµo trong giã se. - H­¬ng æi To¶ m¹nh trong giã. - §ã lµ giã heo may h¬i l¹nh: - S­¬ng cã hµnh ®éng, t×nh c¶m nh­ con ng­êi s­¬ng ®Çu thu gi¨ng m¾c nhÑ nhµng chuyÓn ®éng chÇm chËm. Nh­ muèn chê ®îi mét ®iÒu g× ®ã ë N¬i ®­êng th«n ngâ xãm. - Con ng­êi. - nh©n ho¸ - Cè ý chËm l¹i ®Ó kÐo dµi thêi gian. - Nhµ th¬ cã t©m hån nh¹y c¶m, tinh tÕ, cã t×nh yªu thiªn nhiªn, yªu lµng quª tha thiÕt. - Thµnh phÇn t×nh th¸i cña c©u diÔn t¶ th¸i ®é tin cËy ®èi víi sù viÖc ®­îc nãi ®Õn ë møc ®é thÊp. Bước 4: GV khái quát , chốt ý: GV bæ sung: Trong th¬ ca Mïa thu th­êng g¾n víi nh÷ng h×nh ¶nh cña l¸ vµng, cña trêi xanh, cña hoa cóc hay cña nh÷ng hµng liÔu rñ lµ: “Ng« ®ång nhÊt diÖp l¹c- Thiªn h¹ céng tri thu”- Mét l¸ ng« ®ång rông suèng thiªn h¹ biÕt mïa thu ®· vÒ.Nh­ng víi H÷u ThØnh mïa thu ®­îc c¶m nhËn b¾t ®Çu Tõ h­¬ng æi Mét mïi h­¬ng quen thuéc, gÇn gòi víi lµng quª, vµ víi mçi con ng­êi ViÖt nam. Kh«ng ai trong sè chóng ta l¹i ch­a tõng th­ëng thøc c¸i vÞ chua chua, gißn gißn, ngßn ngät lan to¶ n¬i ®Çu l­ìi tõ nh÷ng tr¸i æi chÝn n¬i v­ên quª. GV: Bçng nhËn ra” ®ã lµ Mét tr¹ng th¸i kh«ng chuÈn bÞ, kh«ng chñ ®éng t×m ®Õn nã mµ thËt ®ét ngét, bÊt ngê, s©u kÝn: nh­ lµ v« t×nh, BÊt chît nhËn ra, khiÕn nhµ th¬ ngì ngµng Bçng nhËn ra h­¬ng æi Gv: Ph¶ Theo tõ ®iÓn TiÕng viÖt cã nghÜa lµ (H¬i, khÝ) bèc m¹nh,To¶ ra thµnh luång. Vµ nh­ vËy c¸i hay cña ý th¬ ë ®©y kh«ng ph¶i lµ giã mang theo h­¬ng æi mµ lµ nh÷ng qu¶ æ chÝn ph¶ h­¬ng th¬m vµo trong giã. KhiÕn nã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn gi¸c quan cña nhµ Người soạn: Trường THCS
13. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học th¬. GV: §©y lµ ®Æc tr­ng cña giã mïa thu ë ®ång b»ng b¾c bé . vµ chÝnh trong lµn giã thu se l¹nh Êy khiÕn cho h­¬ng æi cµng thªm nång nµn mµ ph¶ vµo ®Êt trêi vµo hån ng­êi. Gv: Sau h­¬ng æi, giã se nhµ th¬ nãi ®Õn s­¬ng thu, S­¬ng thu ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ ntn - “ S­¬ng chóng ch×nh qua ngâ” GV: Nh­ vËy Kh«ng gian mïa thu ë ba c©u th¬ ®Çu ®­îc t¸c gi¶ c¶m nh©n kh«ng chØ b»ng khøu gi¸c , b»ng xóc gi¸c, b»ng thÞ gi¸c, mµ cßn b»ng tÊt c¶ sù rung ®éng cña t©m hån, ®ã lµ sù Ngì ngµng, rung ®éng, tr­íc b­íc ®i cña mïa thu trong kho¶nh kh¾c giao mïa. ? C¸ch c¶m nhËn Êy lµ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp. - Trùc tiÕp. GV:§ã lµ sù c¶m nhËn trùc tiÕp. Qua nh÷ng dÊu hiÖu ®Æc tr­ng Êy, cho thÊy Thu ®· vÒ râ rµng råi nh­ng v× sao trong c©u cuèi cña khæ th¬ t¸c gi¶ l¹i viÕt. “ H×nh nh­. VÒ”. 2. C¶m nhËn kh«ng gian ®Êt trêi sang Gv:Nh­ vËy: Ph¶i cã mét t©m hån thËt nh¹y thu. c¶m tinh tÕ vµ t×nh yªu thiªn nhiªn ®Õn * S«ng dÒnh dµng nh­êng nµo, th× ng­êi ta míi c¶m nhËn Chim véi v· nh÷ng dÊu hiÖu ®ã cña thiªn nhiªn n¬i lµng Tõ l¸y, Nh©n ho¸, ®èi lËp. quª. C¸i hay cña khæ th¬ ®Çu kh«ng ph¶i lµ Dßng s«ng: LÆng lÏ, ªm ®Òm, nhµn tõ c¶nh mµ lµ sù c¶m nhËn mét c¸i g× ®ã t¶n. nh­ cã nh­ kh«ng , Nh­ ®È râ rµng, nh­ ®· Chim véi v· bay ®i tr¸nh rÐt hiÖn h÷u råi l¹i ch­a ch¾c ch¾n l¾m. Êy lµ gi©y phót ®Çu tiªn cña mïa thu chît tíi. Trong ngì ngµng b©ng khu©ng Mïa thu vÒ Kh«ng ph¶i lµ tõ nh÷ng h×nh ¶nh xa l¹, hay lµ nh÷ng h/a cao quý trong th¬ cæ vÉn hay dïng nh­ tïng, cóc, tróc, mai, mµ lµ nh÷ng h×nh ¶nh hÕt søc gÇn gòi th©n thuéc ®ã lµ h­¬ng quª, lµ s­¬ng mê ­ít l¹nh tÊt c¶ cø V¹n vËt ®ang thay ®æi, chuyÓn m×nh. nhÑ nhµng, mÒm m¹i nh­ thÕ ®i vµo ®Êt trêi vµo lßng ng­êi. nh­ng råi c¸i bì ngì ban ®Çu Êy ®· vôt tan biÕn ®Ó nh­êng chç cho sù rung ®éng m·nh liÖt tr­íc mïa thu cña nhµ th¬. - §¸m m©y V¾t nöa m×nh sang thu. ? Bøc tranh thu cßn ®­îc t¸c gi¶ c¶m nhËn qua kh«ng gian nµo n÷a. - §Êt trêi. Người soạn: Trường THCS
14. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học 2.2. khæ th¬ thø 2. GV: Yêu cầu học sinh quan sát tranh ? Trong khæ th¬ §Êt trêi sang thu ®­îc c¶m ¢n dô, Nh©n ho¸ gîi t¶ ®¸m m©y nh­ nhËn tõ nh÷ng h×nh ¶nh nµo : dßng S«ng, c¸nh d¶i lôa, mét tÊm kh¨n voan cña ng­êi chim, ®¸m m©y. thiÕu n÷ máng nhÑ kÐo dµi, v¾t lªn ®Æt ? Nh÷ng h×nh ¶nh Êy ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ ra ngang trªn bÇu trêi Nh­ chiÕc cÇu nèi sao. thêi gian mét ®Çu lµ cuèi h¹, mét bªn lµ ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng tõ ng÷ miªu ®Çu thu. t¶ cña t¸c gi¶.- Sö dông c¸c tõ l¸y.(DÒnh dµng, véi v·). ? Ngoµi viÖc sö dông tõ l¸y t¸c gi¶ cßn sö dông c¸c biÖp ph¸p nghÖ thuËt nµo n÷a. - Nh©n ho¸, ®èi lËp. ? Víi viÖc sö dông c¸c tõ l¸y vµ h×nh ¶nh nh©n ho¸ gîi cho em h×nh dung g× vÒ h×nh ¶nh dßng s«ng vµ c¸nh chim? ? T¹i sao sang thu S«ng th× ªm ®Òm nhµn t¶n cßn chim l¹i b¾t ®Çu véi ®i tr¸nh rÐt. - MiÒn B¾c vÒ mïa thu Ýt m­a n­íc b¾t ®Çu LÊy kh«ng gian miªu t¶ b­íc chuyÓn c¹n, giã nhÑ s«ng kh«ng cuån cuén ch¶y cña thêi gian. nh­ mïa hÌ. Sù giao mïa chuyÓn tõ h¹ sang thu - Sang thu thêi tiÕt se l¹nh chuÈn bÞ vµo ®«ng nªn nhÑ nhµng mµ râ rÖt. chim véi v· tõ ph­¬ng b¾c vÒ ph­¬ng Nam ®Ó tr¸nh rÐt. ? Qua ®ã cho thÊy h×nh ¶nh v¹n vËt lóc sang thu ntn Gv: Sù vËt lóc sang thu kh«ng chØ ®­îc c¶m nhËn ë tÇng thÊp lµ dßng s«ng, ë tÇng gi÷a * VÉn cßn bao nhiªu n¾ng lµ c¸nh chim mµ cßn ®­îc thÓ hiÖn ë tÇng ®· v¬i dÇn c¬n m­a cao lµ bÇu trêi. Trªn bÇu trêi thu Êy NguyÔn SÊm còng bít bÊt ngê KhuyÕn còng ®· tõng c¶m nhËn: TÇng m©y Trªn hµng c©y ®øng tuæi l¬ löng trêi xanh ng¾t Th× ®Õn b©y giê H÷u ThØnh l¹i cã c¸i nh×n kh¸c l¹: Cã ®¸m m©y mïa h¹- V¾t nöa m×nh sang thu ? Theo em trong c©u th¬ t¸c gi¶ ®· sö dông nt g×? ? Thñ ph¸p nghÖ thuËt Èn dô, nh©n ho¸ ®· gîi t¶ nªn vÎ ®Ñp ntn cña ®¸m m©y. §¶o ng÷, c¸c chi tiÕt t¶ thùc : vÉn cßn - §¸m m©y nh­ mét d¶i lôa, mét tÊm kh¨n tÊt c¶ nh÷ng dÊu hiÖu cña mïa h¹ nh­ng voan cña ng­êi thiÕu n÷ máng nhÑ kÐo dµi, thêi tiÕt b¾t ®Çu thay ®æi, tÊt c¶ ®ang v¾t lªn ®Æt ngang trªn bÇu trêi. Nh­ mét lÆng lÏ vµo thu. chiÕc cÇu nèi thêi gian mét ®Çu lµ cuèi h¹, mét bªn lµ ®Çu thu. GV : NÕu nh­ ë khá th¬ thø nhÊt vµ hai c©u th¬ ®Çu cña khæ th¬ thø 2 lµ nh÷ng h×nh ¶nh Người soạn: Trường THCS
15. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học cña sù vËt, thiªn nhiªn, ®ang b¾t ®Çu mang nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng cña mïa thu, Th× ®Õn hai c©u th¬ nµy vÉn lµ h×nh ¶nh cña kh«ng gian bÇu trêi nh­ng kh«ng gian Êy kh«ng chØ cho ta c¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn mµ cßn cho ta nh×n thÊy ®­îc b­íc ®i chÇm chËm cña th¬× gian, thêi kh¾c mµ h¹ th× ch­a hÕt h¹ mµ thu th× còng ch­a thu h¼n. ? Qua h×nh ¶nh ®ã em nhËn ra sù ®éc ®¸o, s¸ng t¹o g× cña H÷u ThØnh khi miªu t¶ h/a ®¸m m©y. ? Qua ®ã cho thÊy bøc tranh giao mïa ®­îc thÓ - N¾ng, m­a, sÊm : t­îng tr­ng cho hiÖn ntn. nh÷ng : thay ®æi, vang ®éng cña cuéc Gv: ë 2 khæ th¬ ®Çu mïa thu ®­îc c¶m nhËn ®êi, x· héi, t¸c ®éng bÊt th­êng cña trùc tiÕp b»ng c¸c gi¸c quan th× ®Õn khæ th¬ ngo¹i c¶nh. cuèi mïa thu l¹i ®­îc c¶m nhËn b»ng sù suy - Víi nh÷ng con ng­êi ®· tõng tr¶i ®· ë ngÉm ®ã lµ nh÷ng suy ngÉm ntn mêi mét tuæi sang thu th× còng b×nh tÜnh h¬n, b¹n ®äc cho c« khæ th¬ cuèi. V÷ng vµng h¬n tr­íc t¸c ®éng bÊt 2.2.3. Khæ cuèi th­êng cña ngo¹i c¶nh cña cuéc ®êi. ? Con ng­êi ®· nhËn thÊy nh÷ng hiÖn t­îng - Sang thu cña ®êi ng­êi. nµo cña thêi tiÕt cã sù kh¸c biÖt khi chuyÓn Mét ®Êt n­íc ®· tr¶i qua bao chiÕn tõ h¹ sang thu. tranh, gian khæ th× nhÊt ®Þnh sÏ ®øng - N¾ng,m­a, sÊm. v÷ng tr­íc nh÷ng khã kh¨n thö th¸ch. ? N¾ng m­a sÊm lµ nh÷ng hiÖn t­îng biÓu NiÒm tin t­ëng, kiªn ®Þnh vÒ t­¬ng lai hiÖn râ rÖt nhÊt ë mïa nµo. cña ®Êt n­íc. - Mïa hÌ. ? Em cã thÓ miªu t¶ l¹i cho c« vµ c¸c b¹n thÊy ®­îc nh÷ng biÓu hiÖn cña m­a cña n¾ng, cña sÊm mïa hÌ nh­ thÕ nµo kh«ng? ? Khi ®Êt trêi sang thu th× nh÷ng hiÖn t­îng Êy ®· cã sù thay ®æi ntn ? ? Quan s¸t kü hai c©u th¬ ®Çu em thÊy cÊu tróc ng÷ ph¸p cña hai c©u th¬ cã g× ®Æc biÖt .( ®¶o ng÷) ? Nh÷ng tõ ng÷ nµo ®­îc ®ua lªn ®Çu c©u th¬ - Phã tõ: VÉn, ®·. ? ViÖc ®¶o c¸c phã tõ VÉn, ®· kÕt hîp víi c¸c tõ Cßn, v¬i lªn ®Çu c©u lµ nh»m nhÊn m¹nh ®iÒu g×. - NhÊn m¹nh sù thay ®æi cña thêi tiÕt N¾ng vÉn cßn, nh­ng m­a ®· v¬i, sÊm ( Còng ®· th­a dÇn). - GV: ®©y lµ nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ rÊt thùc tõ nh÷ng hiÖn t­îng thùc tÕ cña tiÕt trêi Người soạn: Trường THCS
16. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học chím thu ë miÒn b¾c n­íc ta, vÉn cßn nguyªn nh÷ng dÊu hiÖu cña mïa h¹ víi c¸i n¾ng vµng ­¬m nh­ rãt mËt nh­ng m­a vµ sÊm th× b¾t ®Çu th­a dÇn,v¬i dÇn, Ýt dÇn. KhiÕn cho hµng c©y ®øng tuæi kh«ng cßn bÞ giËt m×nh tr­íc t¸c ®éng cña thiªn nhiªn. ? Em hiÓu hµng c©y ®øng tuæi lµ hµng c©y ntn. - Lµ hµng c©y tr¶i qua nhiÒu n¨m, tr¶i qua nhiÒu n¾ng m­a b·o giã. ? Hµng c©y ®øng tuæi gîi cho em liªn t­ëng ®Õn h×nh ¶nh nµo: - Con ng­êi cã tuæi, con ng­êi tõng tr¶i. ? VËy Ngoµi ý nghÜa t¶ thùc theo em nh÷ng chi tÕt trªn cßn hµm chøa ý nghÜa g× n÷a. - Èn dô: (? N¾ng, m­a,SÊm, cßn t­îng tr­ng cho ®iÒu g×?) - Hµng c©y ®øng tuæi lµ h×nh ¶nh t­îng tr­ng cho con ng­êi ®· ( Giµ) tõng tr¶i, vµ tiÕng sÊm Êy t­îng tr­ng cho nh÷ng t¸c ®éng bÊt th­êng cña ngo¹i c¶nh - Vµ víi nh÷ng con ng­êi tõng tr¶i sÏ lu«n b×nh tÜnh h¬n, v÷ng vµng h¬n tr­íc nh÷ng t¸c ®éng bÊt th­êng cña ngo¹i c¶nh. Gv: ®Æt bµi th¬ vµo hoµn c¶nh s¸ng t¸c nh÷ng n¨m 1976 Khi ®Êt n­íc ta ®· giµnh ®­îc ®éc lËp nh­ng cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n thö th¸ch. th× hai c©u th¬ trªn cßn mang mét hµm nghÜa s©u xa h¬n. ®ã lµ hµm nghÜa g× xin mêi c¸c em cïng l¾ng nghe lêi t©m sù cña nhµ th¬ : ? Qua lêi t©m sù em thÊy hai c©u th¬ kÕt cßn thÓ hiÖn t×nh c¶m g× cña nhµ th¬ ®èi víi ®Êt n­íc. - NiÒm tin t­ëng, kiªn ®Þnh vÒ t­¬ng lai cña ®Êt n­íc. GV : Trong khu«n khæ cña mét bµi th¬ ng¾n gän nh­ng t¸c gi¶ ®· ®em ®Õn cho ta mét III. Tæng kÕt. bøc tranh giao mïa ®Çy tinh tÕ nhÑ nhµng. 1. NghÖ thuËt . Bµi th¬ cã nh÷ng gi¸ trÞ g× vÒ néi dung vµ - ThÓ th¬ n¨m ch÷, h×nh ¶nh th¬ gi¶n dÞ, nghÖ thuËt c« cïng c¸c em chuyÓn sang giµu søc biÓu c¶m, gîi sù suy t­ëng. phÇn 3 - Sö dông c¸c biÖn ph¸p tu tõ: Èn dô, Ho¹t ®éng: H­íng dÉn tæng kÕt nh©n ho¸, ®èi. *Ph­¬ng ph¸p: - Tõ l¸y gîi h×nh - Sö dông ph­¬ng ph¸p: Trao ®æi nhãm, 2. Néi dung . Người soạn: Trường THCS
17. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học ph¸t biÓu. - C¶m nhËn tinh tÕ cña t¸c gi¶ tr­íc *Bước 1Gv giao nhiệm vu. HS làm việc cá thiªn nhiªn ë thêi ®iÓm giao mïa. nhân. - T×nh c¶m :ThiÕt tha, tr©n träng vÎ ®Ñp GV: NghÖ thuËt ®Æc s¾c cña bµi th¬ lµ g× ? cña quª h­¬ng xø së. Gv : Nh÷ng h×nh thøc nghÖ thuËt ®ã ®· gióp - Suy ngÉm s©u l¾ng vÒ con ng­êi, ®Êt nhµ th¬ thÓ hiÖn nh÷ng néi dung nµo?*Bước n­íc. 3: HS trình bày : *Bước 4: Gv khát quát. Hoạt động 3-4: Luyện tập- Vận dụng: ( 5’) *Mục tiêu: Giúp HS hiểu sâu hơn và thuần thục hơn kiến thức và kĩ năng vừa học để giải quyết vấn đề trong học tập và cuộc sống. 1. Bµi tËp 1: Tr¾c nghiÖm (M¸y chiÕu) 2. Bµi tËp 2: - Tr×nh chiÕu c¸c h×nh ¶nh: H­¬ng æi, s­¬ng, s«ng, chim a) ? Em h·y nh×n vµo h×nh ¶nh trªn m¸y chiÕu vµ ®äc nh÷ng c©u th¬ cã liªn quan ®Õn h×nh ¶nh ®ã? b) Sù biÕn ®æi cña ®Êt trêi lóc sang thu ®­îc t¸c gi¶ c¶m nhËn qua nh÷ng h×nh ¶nh, hiÖn t­îng g×? ( H suy nghÜ tr¶ lêi, sau G bæ sung trªn m¸y chiÕu). - H­¬ng vÞ cña æi chÝn. - Sù chuyÓn ®éng “chïng ch×nh” vµ sù “se” l¹nh cña giã thu. - Sù vËn ®éng dÒnh dµng cña dßng s«ng. - Sù vËn ®éng véi v· cña loµi chim. - Sù diÔn biÕn cña m©y, m­a, n¾ng, tiÕng sÊm. G: ChØ víi 3 khæ th¬, 12 c©u th¬ 5 ch÷, H÷u ThØnh ®· vÏ ®­îc bøc tranh sang thu ®óng, ®Ñp, cã t×nh, l¹i cã c¶ chiÒu s©u suy nghÜ. NhËn ra sù chuyÓn m×nh cña mïa thu kh«ng chØ trong mét vµi h×nh ¶nh thiªn nhiªn tiªu biÓu mµ cã ®Õn 10 h×nh ¶nh quen thuéc quanh ta: h­¬ng æi, giã se, s­¬ng, s«ng, chim, m©y, n¾ng, m­a,sÊm vµ hµng c©y ®øng tuæi. H×nh ¶nh nµo còng b¾t ®­îc c¸i hån cña thiªn nhiªn tõ h¹ sang thu. §óng nh­ vËy c¸c em ¹! Sang thu, khóc giao mïa nhÑ nhµng, th¬ méng b©ng khu©ng mµ còng thÇm th× triÕt lÝ, ®· nèi tiÕp hµnh tr×nh th¬ thu d©n téc, gãp mét tiÕng th¬ ®»m th¾m vÒ mïa thu quª h­¬ng, ®em ®Õn cho thÕ hÖ trÎ t×nh yªu ®Êt n­íc qua nÐt thu ®Ñp ViÖt Nam. - Lµm bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa: Dùa vµo c¸c h×nh ¶nh, bè côc cña bµi th¬, viÕt mét bµi v¨n ng¾n diÔn t¶ c¶m nhËn cña H÷u ThØnh tr­íc sù biÕn chuyÓn cña ®Êt trêi lóc sang thu. Hoạt động 5: mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo: ( 1’) Về nhà Mục tiêu: -Khuyến khích HS mở rộng, phát triển ý tưởng sáng tạo trên cơ sở kiến thức và kĩ năng vừa học. -Tạo điều kiện cho HS phát huy khả năng liên tưởng và trí tưởng tượng và khả năng dễ dàng giải quyết tình huống nảy sinh trong cuộc sống. ? S­u tÇm c¸c bµi th¬ cña c¸c t¸c gi¶ kh¸c viÕt vÒ mïa thu vµ so s¸nh sù gièng vµ kh¸c nhau gi÷a c¸c bµi th¬ ®ã víi bµi th¬ “Sang thu” cña H÷u ThØnh. * Dặn dò : Học bài, làm bài tập - Soạn bài : Nãi víi con cña Y Ph­¬ng. Người soạn: Trường THCS
18. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học * Rút kinh nghiệm : Ký duyệt của Ban Giám Hiệu Ngày soạn: 20/2/2019 Tuần dạy:25 Tiết:125 NÓI VỚI CON (Giáo án chi tiết) –Y Phương- I. Mục tiêu bài dạy. 1. Kiến thức: Giúp HS nắm được những cảm nhận tình cảm của cha mẹ đối với con cái, tình yêu quê hương sâu nặng và cùng niềm tự hào và sức sống bền bỉ của dân tộc mình qua những lời nói của người cha đối với con. Bước đầu hiểu được cách diễn tả độc đáo, giầu hình ảnh cụ thể, gợi cảm của nhà thơ. 2. Kĩ năng : Rèn luyện kĩ năng đọc, cảm nhận và phân tích văn bản thơ trữ tình. 3. Thái độ : Tình cảm yêu quý, tự hào về gia đình, quê hương, đất nước. 4. Định hướng năng lực - Năng lực giao tiếp: Nghe, nói, đọc, viết. - Năng lực thẩm mĩ - Năng lực hợp tác - Năng lực tự học - Năng lực học nhóm - Năng lực sử dụng CNTT: Mạng Internet khai thác tư liệu, hình ảnh II. Chuẩn bị: 1. Chuẩn bị của giáo viên: - Nghiên cứu kĩ nội dung SGK, SGV và các tài liệu có liên quan đến bài dạy. 2. Chuẩn bị của học sinh: - Đọc kĩ trước bài, chuẩn bị theo yêu cầu của GV. III. Tiến trình lên lớp 1. Ổn định tổ chức 2.Bài mới: * Hoạt động 1 : Khởi động : ( 5’) Mục tiêu: đưa học sinh vào tình huống có vấn đề tạo hứng thú, từ đó dẫn dắt vào bài mới. GV chia lớp làm 2 nhóm thi hát ? Hát những bài hát về tình cha con. Bước 1 : Giao nhiệm vụ Bước 2 : Các nhóm lần lượt hát. Người soạn: Trường THCS
19. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học Bước 3 : Các nhóm hát trong vòng 5 phút nhóm nào được nhiều bài hát hơn sẽ thắng. Bước 4 : GV chốt và công nhận phần thắng. * Hoạt động 2 : Hình thành kiến thức(35’) Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Hoạt động chung : I. Tìm hiểu chung - Mục tiêu : Giúp học sinh hiểu được vài nét 1.Tác giả. về tác giả,tác phẩm. - Hứa Vĩnh Sước (1948), Trùng Khánh, ? Em hãy giới thiệu vài nét về tác giả, tác Cao Bằng phẩm. - Là nhà thơ tiêu biểu của dân tộc Tày. Bước 1: Gv cho HS hoạt động cá nhân ( đặt 2. Tác phẩm. câu hỏi) - Viết năm 1980, khi đứa con gái đầu Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ ( Nghe câu hỏi) lòng chưa đầy một tuổi. Bước 3: Báo cáo kết quả ( Trả lời câu hỏi Bước 4: GV chốt, bổ sung thêm tư liệu về tác giả Y Phương -Gv bổ sung thêm về hoàn cảnh đất nước ta những năm 1980: đất nước vừa thoát khỏi chiến tranh, khó khăn chồng chất khó khăn, kinh tế chưa phát triển Gv hướng dẫn đọc văn bản : giọng tâm tình, chậm rãi, nhẹ nhàng, tha thiết. - gv đọc mẫu- >gọi học sinh đọc Hoạt động nhóm ? Bài thơ được viết theo thể nào ? ? Văn bản trên được chia làm mấy phần ? - Thể thơ : Tự do. Hãy xác định giới hạn và nội dung của từng - Bố cục : 2 đoạn phần + Đoạn 1 : Đẹp nhất trên đời Con Bước 1: Gv cho HS hoạt động nhóm lớn lên trong tình yêu thương của cha Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ mẹ, người đồng mình. Bước 3: Báo cáo kết quả + Đoạn 2 : Lòng tự hào về những Bước 4: GV chốt, bổ sung thêm. truyền thống cao đẹp của quê hương. Hoạt động cặp đôi II. Tìm hiểu chi tiết văn bản . ? Tìm hiểu chi tiết văn bản . 1. Con lớn lên trong tình yêu thương * Mục tiêu : của cha mẹ, sự đùm bọc che chở của Giúp HS nắm được những cảm nhận tình cảm người đồng mình - quê hương. của cha mẹ đối với con cái, tình yêu quê - Cách diễn đạt bằng hình ảnh cụ thể hương sâu nặng và cùng niềm tự hào và sức độc đáo. sống bền bỉ của dân tộc mình qua những lời nói của người cha đối với con. Bước 1: GV giao nhiệm vụ cho HS HS đọc đoạn 1. - Các hình ảnh thơ cụ thể, đối xứng ? Bốn câu đầu của bài thơ có cách diễn đạt nhau theo từng cặp: “Chân phải/ bước như thế nào? tới cha Chân trái/ bước tới mẹ Một ? Em có nhận xét gì về các hình ảnh, nhịp bước/ chạm tiếng nói Hai bước/ tới Người soạn: Trường THCS
20. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học điệu trong bốn câu thơ? tiếng cười” +Nhịp thơ 2/3 ? Em hiểu ý nghĩa của 4 câu thơ đó như thế ->Tình cảm gia đình ấm cúng, vui vầy, nào? Những hình ảnh : Một bước, hai bước, hạnh phúc. Đứa con được lớn lên trong chân phải, chân trái nói lên điều gì ? tình yêu thương, trong sự nâng đón và Bước 1: Gv cho HS hoạt động cặp đôi Bước mong chờ của cha mẹ 2: Thực hiện nhiệm vụ Bước 3: Báo cáo kết quả Bước 4: GV chốt, bổ sung thêm - Cách nói bằng hình ảnh cụ thể, ngây thơ độc đáo của người miền núi: chân phải bước tới cha, chân trái bước tới mẹ chỉ là cách tả đứa bé ngây thơ lẫm chẫm tập đi, tập nói trong vòng tay yêu thương chăm sóc nâng niu của cha mẹ. Không khí gia đình thật ấm áp, êm đềm quấn quýt. Gia đình là cái nôi để con khôn lớn trưởng thành - Từng bước đi, từng tiếng nói tiếng cười của con đều được cha mẹ chăm chút, mừng vui đón nhận. Tình cảm gia đình thiêng liêng, đẹp đẽ là cái nôi nuôi dưỡng cho con cất bước vào đời. * Hoạt động nhóm - Người đồng mình Cách nói riêng Bước 1: Gv cho HS hoạt động nhóm của người dân tộc Tày. là những người ? Em hiểu người đồng mình như thế nào? cùng sống trên một miền đất, cùng quê - Người đồng mình: Người vùng mình - có hương, cùng một dân tộc. Họ là những thể thay bằng bản, làng, buôn, quê mình - người con dân tộc Tày. nhưng cách nói này thể hiện tính địa phương mộc mạc của người Tày. Người đồng mình cần cù - tươi vui trong lao động ? Có thể thay thế ngữ : Người đồng mình bằng những ngữ khác như thế nào? - Các động từ : Cài, ken Thể hiện ? Các động từ : cài, ken ngoài nghĩa miêu tả tình cảm gắn bó keo sơn. còn nói lên điều gì ? - Cuộc sống êm đềm, vui tươi của ? Các hình ảnh : Đan lờ cài nan hoa .Con người đồng mình đường cho những tấm lòng thể hiện cuộc sống như thế nào ở quê hương ? ? Em có nhận xét gì về tình cảm của nhà thơ gửi gắm trong những câu thơ trên khi nói về “người đồng mình” -Qua những câu thơ trên người cha muốn nói rằng: con thật hạnh phúc vì được sống giữa những con người nhân hậu, giàu tình yêu thương, khéo léo, yêu cuộc sống thiết tha, Người soạn: Trường THCS
21. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học thấm đậm hồn dân tộc như vậy. ? “Rừng cho hoa Con đường cho những tấm lòng” ?Hình ảnh trong hai câu thơ trên gợi - Rừng núi quê hương ân tình, thuỷ cho em suy nghĩ gì? chung. Thiên nhiên thơ mộng che chở, ? Điệp từ cho được lặp lại hai lần có tác dụng nuôi dưỡng tâm hồn cho con người : gì? Rừng cho những tấm lòng. - điệp từ cho thể hiện vẻ đẹp thiên nhiên hào phóng mà yêu thương của rừng núi quê hương đối với con người Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ Bước 3: Báo cáo kết quả Bước 4: GV chốt, bổ sung thêm - Cuộc sống lao động cần cù, êm đềm và tươi vui của người đồng mình: đan lờ bắt cá, ken vách dựng nhà cùng với hoa rừng trong câu hát then, hát lượn trong ngày hội lùng tùng. Các động từ cài, ken ngoài nghĩa miêu tả còn nói lên tình cảm gắn bó quấn quýt trong lao động, làm ăn của đồng bào quê hương. - Rừng núi quê hương thơ mộng, nghĩa tình. Thiên nhiên ấy đã che chở nuôi dưỡng con người cả về tâm hồn lối sống: rừng cho hoa - con người cho những tấm lòng Gv: đọc hai câu cuối “Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới. Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời” ? Kết thúc đoạn thơ đầu, nhà thơ lại đưa ta trở về với những tình cảm ban đầu đẹp đẽ, vẹn nguyên của gia đình. Những câu thơ vừa có sức ngân rung vừa như một lời khẳng định thêm về mạch nguồn tình cảm gia đình đối với mỗi chúng ta Vậy điều nhà thơ muốn khẳng định ở đây là gì? ? Như vậy, qua đoạn thơ đầu này, người cha muốn nói với con mình điều gì? Gv khái quát lại: - Gia đình ấm cúng, quê hương thơ mộng - Tình cảm gia đình hạnh phúc là cái nghĩa tình, nhân hậu đó chính là cội nguồn nôi nuôi dưỡng tâm hồn cho đứa con sinh dưỡng của con. => từ đó người cha khôn lớn trưởng thành. muốn nhắn nhủ con, mong con biết nâng niu => từ đó người cha muốn nhắn nhủ trân trọng những giá trị gia đình, quê hương, con, mong con biết nâng niu trân trọng dân tộc mình. những giá trị gia đình, quê hương, dân tộc mình. Người soạn: Trường THCS
22. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học Hoạt động 3- 4: Luyện tập- Vận dụng: ( 4’) *Mục tiêu: Giúp HS hiểu sâu hơn và thuần thục hơn kiến thức và kĩ năng vừa học để giải quyết vấn đề trong học tập và cuộc sống. HĐ cá nhân ? HS đọc lại bài thơ ?Vẽ tranh minh họa hình ảnh cha con trong bài thơ Hoạt động 5: mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo: (Về nhà) ( 1’) Mục tiêu: -Khuyến khích HS mở rộng, phát triển ý tưởng sáng tạo trên cơ sở kiến thức và kĩ năng vừa học. -Tạo điều kiện cho HS phát huy khả năng liên tưởng và trí tưởng tượng và khả năng dễ dàng giải quyết tình huống nảy sinh trong cuộc sống. ? Sưu tầm một số câu ca dao, lời ru dân gian mà em được nghe bà, mẹ từng ru. * Dặn dò : Học bài, làm bài tập - Đọc phần còn lại bài : Nói với con * Rút kinh nghiệm : Ký duyệt của Ban Giám Hiệu Người soạn: Trường THCS
23. Kế hoach dạy học: Môn Ngữ Văn Năm học Người soạn: Trường THCS