Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tuần 13, Tiết 61: Văn bản "Làng" - Năm học 2019-2020

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tuần 13, Tiết 61: Văn bản "Làng" - Năm học 2019-2020

1. TUẦN 13 Ngày soạn: 13/10/2019 Ngày dạy: Tiết: 61 LÀNG – Kim Lân – A. Mục tiêu cần đạt 1. Kiến thức - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một tác phẩm truyện hiện đại. - Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm; sự kết hợp với các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn bản tự sự hiện đại. - Tình yêu làng, yêu nước, tinh thần kháng chiến của người nông dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp. 2. Kỹ năng: - Đọc – hiểu văn bản truyện Việt Nam hiện đại được sáng tác trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp. 3. Thái độ - Giáo dục tình yêu quê hương đất nước 4. Định hướng năng lực, phẩm chất - NL xử lí thông tin, cảm thụ tác phẩm văn học, hợp tác - PC yêu nước B. Chuẩn bị 1. Thầy - Soạn giáo án - SGK, tư liệu có liên quan đến bài giảng - Máy chiếu
2. 2. Trò - Thực hiện hợp đồng học tập với giáo viên - Đọc sgk và soạn bài từ ở nhà vào vở soạn C. Tổ chức các hoạt động dạy học HĐ 1: Khởi động ( 5phút) - Mục tiêu: Ổn định tổ chức, kiểm tra việc chuẩn bị bài của học sinh, tạo tâm thế học tập đầy hứng khởi cho các em trước khi bước vào tìm hiểu nội dung kiến thức mới. - PP,KT: nêu vấn đề, phát vấn - HT: Cá nhân - NL: tự học - PC: chăm chỉ a. Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số lớp b. Kiểm tra bài cũ: ? Đọc thuộc lòng “Ánh trăng”và phân tích cái “giật mình” của tác giả trong câu cuối bài thơ? c. Khởi động vào bài mới - GV cho hs nghe bài hát “Làng tôi” của nhạc sĩ Văn Cao và yêu cầu: ? Em hãy cho biết nội dung bài hát em vừa nghe? Bài hát gợi cho em cảm xúc về tình cảm gì? - GV mở bài hát - HS quan sát, lắng nghe và phát biểu - Dự kiến SP: + Bài hát nói về ngôi làng bị giặc Pháp chiếm đóng và tâm trạng của con người khi chứng kiến cảnh tượng đó + Bài hát gợi lên tình yêu làng, yêu quê hương đất nước
3. GV dẫn vào bài mới HĐ 2: Hình thành kiến thức mới (35 phút) Hoạt động của GV – HS Dự kiến sp đạt được - Mục tiêu: Hs hiểu được những nét cơ bản về nhà văn I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU Kim Lân và truyện ngắn Làng. CHUNG - PP, KT: Kĩ thuật đặt câu hỏi, phát vấn, thuyết trình - HT: Cá nhân - NL: Xử lí thông tin - PC: Chăm chỉ - TG: (12 phút) (?) Dựa vào hợp đồng học tập, em hãy nêu những nét chính 1. Tác giả về nhà văn Kim Lân? - Kim Lân (1920 – 2007) - HS trình bày được năm sinh, năm mất, tên thật, quê quán - Tên thật: Nguyễn văn Tài và phong cách sáng tác cũng như một vài tác phẩm chính - Quê: Bắc Ninh - GV nhận xét, bổ sung và chốt kiến thức - Là nhà văn chuyên viết về - GV hướng dẫn đọc: lưu loát, chú ý những từ ngữ địa truyện ngắn và hầu như chỉ phương, cần chuyển giọng khi đọc những đoạn đối thoại viết về sinh hoạt của làng diễn tả trực tiếp tâm trang nhân vật ông Hai. quê. * Tìm tòi mở rộng: Tìm hiểu thêm về nhà văn Kim Lân trên - Gắn bó, am hiểu sâu sắc Google cuộc sống ở nông thôn. 2. Tác phẩm - GV gợi ý cách đọc, yêu cầu 1 hs đọc mẫu 1 đoạn a) Đọc và tìm hiểu chú - HS đọc mẫu thích: - GV nhận xét * Mở rộng: GV giới thiệu thêm về làng Chợ Dầu
4. ? Dựa vào sự chuẩn bị ở nhà ,1 em hãy tóm tắt đoạn trích. - HS tóm tắt -> GV nhận xét ? Giải thích từ “bông phèng”? b) Tìm hiểu chung về tác phẩm: - Nói đùa, không cần có ý nghĩa. - Hoàn cảnh sáng tác: 1948, thời kì đầu của cuộc kháng ? Tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh nào? chiến chống Pháp. -In trên tạp chí văn nghệ 1948. GV tích hợp với môn Lịch Sử 9, giới thiệu thêm về tình hình đất nước ở giai đoạn này các em sẽ được học vào học - Chủ đề: tình yêu quê kì II hương đất nước ? Chủ đề chính của vb là gì? - KK: Hs không trả lời được - Gợi ý: Tác phẩm viết về chủ đề gì? - Thể loại: Truyện ngắn ? Xác định kiểu văn bản và PTBĐ? - Ptbđ: tự sự - HS suy nghĩ cá nhân và trả lời - Ngôi kể: ngôi thứ 3 ? Truyện được kể theo ngôi kể nào? - Ngôi thứ 3 ? Việc sử dụng ngôi kể ấy có tác dụng gì? - Tạo tính khách quan cho câu chuyện - NV chính: ông Hai ? Nhân vật chính trong truyện là ai? - Ông Hai - Bố cục: 3 phần
5. ? VB có thể chia làm mấy phần? Nêu nội dung chính của + P1: từ đầu “Ruột gan từng phần? ông lão cứ múa cả lên, vui quá!” - HS suy nghĩ cá nhân và phát biểu Ông Hai trước khi nghe tin làng Chợ Dầu làm việt gian theo giặc + P2: tiếp theo “Nỗi khổ trong lòng ông cũng vợi đi được đôi phần” Ông Hai khi nghe tin làng chợ Dầu làm việt gian theo giặc + P3: còn lại ? Em có nhận xét gì về bố cục của vb? Ông Hai khi nghe tin - Truyện kể theo mạch diễn biến tâm trạng của ông Hai cải chính: làng Chợ Dầu không làm vg II. PHÂN TÍCH - Mục tiêu: HS nêu được tình huống truyện và ý nghĩa của tình huống truyện, đồng thời cảm nhận được tâm 1. Tình huống truyện: trạng của ông Hai trước khi nghe tin làng Chợ Dầu làm - TH 1: ông Hai nghe tin việt gian theo giặc, qua đó bộc lộ tình yêu làng, yêu kháng làng Chợ Dầu theo giặc. chiến của ông Hai =>Tạo nên nút thắt của câu - PP, KT: Nêu vấn đề, thuyết trình, phát vấn chuyện. - HT: Cá nhân - NL: Giải quyết vấn đề, cảm thụ thẩm mĩ tác phẩm VH - TH 2: ông Hai nghe tin cải - PC: Nhân ái chính làng Chợ Dầu không làm việt gian theo giặc - TG: (23 phút) => mở nút của câu chuyện ?Để khắc hoạ nổi bật chủ đề của truyện, tính cách của nhân vật,Kim Lân đã đặt nhân vật vào tình huống truyện như thế nào?
6. - TH1: ông Hai tình cờ nghe được tin dân làng Chợ Dầu Bộc lộ tính cách nhân yêu quý của ông đã trở thành việt gian theo Pháp, phản lại vật, giải quyết chủ đề tác kháng chiến phản lại Cụ Hồ. phẩm. - TH2: ông Hai nghe tin làng Chợ Dầu không làm việt gian theo giặc ? Em có nhận xét gì về tình huống này? - Đây là tình huống truyện đặc sắc. + TH1: tạo nút thắt + TH2: mở nút 2-Diễn biến tâm trạng của ? Tình huống đó có tác dụng gì? ông Hai -Tạo nên một cái nút thắt của câu chuyện gây ra một câu chuyện gây ra một mâu thuẫn giằng xé tâm trí ông lão, tạo ra điều kiện để thể hiện tâm trạng và phẩm chất tính cách của nhân vật. - Góp phần giải quyết chủ đề của tác phẩm phản ánh và ca ngợi tình yêu làng, yêu nước chân thành, giản dị của người nông dân Việt Nam. a) Ông Hai trước khi nghe - GV kết nối với phần bị lược bỏ (Ông Hai là một người tin làng Chợ Dầu làm việt dân làng Chợ Dầu, suốt cả cuộc đời hầu như ông sống ở gian quê hương, gắn bó máu thịt với từng mảnh vườn thửa ruộng. Do chiến tranh, bất đắc dĩ ông mới phải tạm dời xa ngôi làng thân yêu của mình để đi tản cư. Đi đâu ông cũng - Ở nơi tản cư: không ngớt lời khoe về ngôi làng thân yêu của mình ) + Ông Hai luôn nghĩ về ? Ở nơi Tản Cư, sau khi vỡ một vạt đất, ông Hai lại suy làng nghĩ về điều gì? + Nghĩ về những lúc cùng anh em lv + Ông cảm thấy náo nức ? Mỗi lúc nghĩ về làng, tâm trạng của ông Hai ra sao? + Ông muốn về làng
7. ? Tác giả đã sử dụng những bpnt gì khi miêu tả tâm trạng + Ông nhớ làng của ông Hai khi ở nơi tản cư? Miêu tả tâm lí nv, dùng ? Qua đó em thấy tình cảm của ông Hai đối với ngôi làng câu cảm thán của mình ntn? Ông Hai yêu làng tha thiết ? Ở nơi tản cư, ngoài công việc lao động để phụ giúp gia đình, ông Hai còn có một thói quen đó là gì? – Đến phòng thông tin để nghe tin tức - Ở phòng thông tin: ? Nhà văn Kim Lân đã miêu tả hình ảnh ông Hai đi đến phòng thông tin ntn? + Trên đường đi: cái đầu cung cúc lao về phía trước + Ông nói: “Nắng này thì ? Trên đường đi, thấy nắng to, ông tỏ ra thái độ gì? Câu nói bỏ mẹ chúng nó nào của ông cho ta thấy thái độ ấy. + Khi nghe tin kháng chiến, ruột gan ông lão cứ múa cả ? Khi nghe tin kháng chiến, tâm trạng của ông Hai ra sao? lên, vui quá! ? Tác giả đã sử dụng b) Ông Hai khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc. *Tâm trạng: - Cổ ông lão nghẹn ắng hẳn -Chú ý đoạn “ông lão rít chủ nhà”sgk/165,166. lại, da mặt tê rân rân,lặng ?Khi nghe tin dữ do những người tản cư cho biết “Cả làng người đi, tưởng như đến Việt gian theo tây”thái độ và tâm trạng của ông Hai như thế không thở được, một lúc nào? lâu mới rặn è è nuốt một cái gì vướng ở cổ,cất tiếng hỏi -Cổ ông lão lạc hẳn đi. giọng lạc hẳn đi
8. - Chỉ vài câu văn ngắn, tác giả đã cụ thể hoá cái sững sờ, ngạc nhiên cao độ đến ?Em có nhận xét gì cách kể ở đây? hoảng hốt,đến nghẹn giọng, lạc giọng một cái -Vài câu văn ngắn tin động trời mà trước đó ông không thể tin,không thể ngờ lại có thể xảy ra như vậy được. =>Vì ông yêu làng Chợ ?Tại sao ông lại có tâm trạng như thế? Dầu của mình và tự hào về nó. -Vì ông yêu làng. (nhưng rồi bằng những chứng cớ cụ thể xác thực, ông Hai đành phải tin cái sự thực khủng khiếp ấy) *Hành động ?Khi buộc phải tin làng chợ Dầu theo giặc, ông Hai có - Trả tiền nước những cử chỉ hành động gì? - Cười nhạt(cái cười nhạt -Cười nhạt, bẽ bàng. thếch bẽ bàng) - Lảng chuyện rời quán nước về nhà. - Cúi gằm mặt xuống mà đi. ? Hành động đó cho em thấy tâm trạng của ông Hai lúc này ra sao? =>xấu hổ, nhục nhã ê chề, ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi, đi trong sự trốn tránh -HS đọc đoạn “Nhìn lũ con sự này chưa” vì xấu hổ, đau đớn. ?Về đến nhà,cử chỉ của ông Hai được miêu tả như thế nào? *Về đến nhà: -Ông nằm vật ra giường,nhìn lũ chơi sậm chơi sụi - Ông nằm vật ra giường,nhìn bọn trẻ con chơi sậm chơi sụi với nhau,ông lão nắm chặt hai ?Thái độ của ông Hai đối với dân làng như thế nào?
9. -Căm giận dân làng. bàn tay rít lên “chúng bay ăn miếng cơm thế này?” - Ông nghĩ đến sự hắt hủi ?Em có nhận xét gì về cách kể ở đây? khinh bỉ của mọi người đối với chúng mà ông lão giàn giụa nước mắt. Kể xen độc thoại nội ?Từ tâm trạng ấy, ông chợt nghĩ lại điều gì? tâm diễn tả tâm trạng ông -Những người ở lại là những người quyết tâm sống mái với Hai căm giận dân làng ông, giặc làm sao họ có thể đổ đốn nhanh như vậy. nguyền rủa họ làm việc nhục nhã hại đến danh dự ?Trước những chứng cớ xác thực ấy, tâm trạng của ông Hai của làng, phản bội,đầu như thế nào? hàng bán nước. -Ông nghĩ đến sự tẩy chay của mọi người,tới tương lai Ông Hai khó tin chuyện không biết làm ăn ra sao.Những kẻ mà ông suốt đời ghê tày đình ghê gớm ấy có thể tởm thù hằn thì trớ trêu thay lại rơi vào chính làng ông, bản xảy ra vì những người ở lại thân ông, gia đình ông.Cụ thể nhất là sắp phải đón nhận thái toàn là người có tinh thần. độ ghẻ lạnh móc máy của mụ chủ nhà khó tính lắm điều. -Những chứng cứ ấy hiển ?Khi trò chuyện với bà Hai thì tâm trạng và thái độ của ông nhiên trở lại làm ông một Hai như thế nào? lần nữa cay đắng chấp nhận -Ông Hai nằm rũ ra giường,gắt lên, trằn trọc không sao ngủ sự thật: được,thở dài, ông lão lặng hẳn đi, chân tay nhủn ra, trống +Cực nhục chưa sự giày ngực đập thình thịch vò và tâm trí nhục nhã. -Khi trò chuyện với vợ: gắt gỏng vô cớ, trằn trọc thở dài, lo lắng đến mức chân
10. ?Qua câu chuyện với mụ chủ nhà vợ chồng ông Hai đã bị tay nhủn ra,nín thở,lắng đẩy đến tình thế khó xử như thế nào? nghe không nhúc nhích. -Nghe nói bảo có lệnh ở nữa. =>Đau đớn, bực bội, cố kìm nén trong lo lắng, sợ -Đành nhẽ là ông bà kiếm chỗ khác. hãi, lúc nào cũng tưởng =>không cho ở nữa. mọi người bàn tán chuyện làng mình. 2-Tâm trạng ông Hai mấy ?Trong giây phút tuyệt vọng đó, trong lòng ông lão đã có ngày sau đó. cuộc đấu tranh như thế nào? -Khi bị mụ chủ nhà đuổi: +Biết đem nhau đi đâu bây giờ. -Mâu thuẫn nội tâm trong ông Hai đã tạm thời tự ông tìm +Biết đâu người ta chứa bố được hướng giải quyết trong tình thế thúc bách. con ông mà đi. +Thật là tuyệt đường sinh sống =>bế tắc tuyệt vọng. *Đấu tranh tư tưởng: -Hay là quay về làng. -Về làng tức là đầu hàng thằng Tây, cam chịu kiếp sống nô lệ, tôi đòi, về là ?Đoạn trò chuyện với thằng Húc cho ta thấy bản chất gì chịu mất hết ư. trong con người ông Hai? -Về làng là bỏ kháng chiến -Những lời tâm sự với con là tiếng lòng sâu thẳm của bỏ Cụ Hồ ông.Đó là tự nhủ giãi bày tự an ủi minh oan cho mình. -Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù =>Lòng yêu làng đã trở thành lòng yêu nước thực
11. sự trong tâm hồn lão nông tản cư.Và ông quyết định =>đó là lòng thuỷ chung với cách mạng và kháng chiến. dứt khoát trong đau khổ, uất hận:không thể về làng,phải thù cái làng theo giặc ấy. -Chú ý phần chữ nhỏ ở cuối. *Tâm sự với con. -Làng ta ở làng Chợ Dầu. ?Khi được biết tin không phải làng chợ Dầu theo giặc, thái -Ủng hộ cụ Hồ độ của ông Hai được miêu tả như thế nào? -Anh em đồng chí biết cho -Vui phấn chấn. bố con ông. (Sau khi biết sự thật đó chỉ là một tin đồn nhảm do địch -Cụ Hồ trên đầu soi xét cho mượn gió bẻ măng tung ra để gây hoang mang trong dân bố con ông. chúng, còn sự thật là làng ông đã chiến đấu anh dũng) -Chết thì chết có bao giờ ?Tại sao ông Hai lại khoe nhà minh bị đốt? chi tiết này nói dám đơn sai. lên điều gì? =>Tâm trạng buồn bã, ăn -Niềm vui và niềm tin hoàn toàn trở lại trong tâm hồn người năn đau khổ và quyết tâm nông dân tản cư.Với những người nông dân như ông, cuộc trung thành đến cùng của kháng chiến chống Pháp giữ làng giữ nước là điều tất yếu. người cha già đối với cách ?Qua đoạn trích em rút ra bài học gì? mạng,với Cụ Hồ. -HS đọc ghi nhớ. 3 -Tâm trạng ông Hai khi nghe tin cải chính. -Vội quên dặn trẻ trông nhà ?Nhắc lại nghệ thuật và nội dung đoạn trích? -Mặt rạng rỡ hẳn lên -Khoe nhà bị đốt =>Vui,phấn khởi, háo hức khoe làng.
12. *Cái nhà không quý bằng cái tiếng được trở lại trong sạch, không phải cái tiếng của ông mà của cả dân làng ông. III. TỔNG KẾT 1-Nghệ thuật. -Tình huống truyện đặc sắc, miêu tả tâm lí nhân vật, ngôn ngữ kể giản dị, mộc mạc, lời ăn tiếng noi gần gũi với người lao động. 2-Nội dung (ghi nhớ sgk) HĐ 3: Luyện tập (4 phút) - Mục tiêu: Vận dụng kiến thức lý thuyết vừa học vào việc làm các bài tập cụ thể nhằm củng cố kiến thức tiết học. - PP, KT: Phát vấn - HT: cá nhân - NL: giải quyết vấn đề - PC: chăm chỉ, tự học ? Đọc bài thơ viết về tình yêu quê hương? ? Nêu vài nét riêng biệt của truyện Làng và so sánh với bài Quê hương? HĐ 4: Vận dụng ( 0 phút) - Mục tiêu: Ứng dụng kiến thức bài học vào việc giải quyết một vấn đề trong thực tiễn. - PP, KT: phát vấn
13. - HT: cá nhân - NL: vận dụng, thực hành - PC: chăm chỉ, trách nhiệm - Trong thời hòa bình hiện nay, lòng yêu nước của con người được thể hiện ntn? Liên hệ với cá nhân em HĐ 5: Tìm tòi, mở rộng ( 1 phút) - Mục tiêu: Giới thiệu thêm một số tư liệu có liên quan đến tiết học để các em về nhà tìm hiểu thêm. Dặn dò học sinh học bài cũ và chuẩn bị bài cho tiết học tiếp theo. - PP, KT: phát vấn - HT: cá nhân - NL: Tìm hiểu tự nhiên và xã hội, công nghệ thông tin, tự học - PC: chăm chỉ, trách nhiệm - Về tìm đọc thêm tài liệu về nhà văn Kim Lân - Học nội dung bài học và đọc, soạn trước bài “Lặng lẽ Sa-pa”