Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 3: Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống xã hội - Ngô Thị Trang Nghiêm

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 3: Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống xã hội - Ngô Thị Trang Nghiêm

1. Tiết 3. Tập làm văn: GV: Ngô Thị Trang Nghiêm 1
2. TIẾT 3: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI. I/ TÌM HIỂU BÀI NL VỀ MỘT SỰ VIỆC, II/ LUYỆN TẬP HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG 1/ Tìm hiểu văn bản: “Bệnh lề mề” BT1/ Nêu các sự việc hiện tượng để viết bài nghị luận: Vấn đề bàn luận: Bệnh lề - Suy nghĩ về một tấm mề, một sự việc hiện tượng gương vượt khó học tập tốt. trong đời sống xã hội. - Suy nghĩ về vấn đề giúp đỡ gia đình thương binh liệt sĩ. Về nội dung: Nêu rõ sự việc - Hiện tượng trẻ em ham hiện tượng có vấn đề, phân chơi điện tử. tích mặt đúng- sai, lợi- hại, chỉ ra nguyên nhân, bày tỏ BT2/ Hiện tượng phản thái độ của người viết. ánh trong đoạn văn đáng Về hình thức: Bố cục mạch viết bài NL, vì : lạc, luận điểm rõ ràng, luận - Nó liên quan đến vấn cứ xác thực, lập luận phù đề sức khỏe của mỗi cá hợp, lời văn chính xác sinh nhân, cộng đồng. động. - Nó liên quan đến vấn đề bảo vệ môi trường. 2/ Kết luận: Ghi nhớ - Nó gây tốn kém tiền (Sgk/21 ) bạc
3. BỆNH LỀ MỀ Trong đời sống hiện nay có một hiện tượng khá phổ biến, mọi người đều thấy, nhưng thường bỏ qua. Đó là bệnh lề mề mà coi thường giờ giấc là một biều hiện. Cuộc họp ấn định vào lúc 8 giờ sáng mà 9 giờ mới có người đến. Giấy mời hội thảo ghi 14 giờ mà mãi đến 15 giờ mọi người mới có mặt. Hiện tượng này xuất hiện nhiều trong cơ quan, đoàn thể, trở thành một bệnh khó chữa. -> Nêu hiện tượng Những người lề mề ấy khi ra sân bay, lên tàu hỏa, đi nhà hát chắc là không dám đến muộn, bởi đến muộn là có hại ngay đến quyền lợi thiết thân của họ. Nhưng đi họp, hội thảo là việc chung, có đến muộn cũng không thiệt gì. Thế là hết chậm lần này đến lần khác, và bệnh lề mề không sửa được. -> Nêu biểu hiện của hiện tượng Bệnh lề mề suy cho cùng là do một số người thiếu tự trọng và chưa biết tôn trọng người khác tạo ra. Họ chỉ quý thời gian của mình mà không tôn trọng thời gian của người khác. Họ không coi mình là người có trách nhiệm đối với công việc chung của mọi người. -> Nguyên nhân Bệnh lề mề gây hại cho tập thể. Đi họp muộn, nhiều vấn đề không được bàn bạc thấu đáo, hoặc khi cần lại phải kéo dài thời gian. Bệnh lề mề gây hại cho những người biết tôn trọng giờ giấc. Ai đến đúng giờ lại cứ phải đợi người đến muộn. Bệnh lề mề còn tạo ra tập quán không tốt: Muốn người đến dự đúng giờ như mong muốn, giấy mời thường phải ghi khai mạc sớm hơn 30 phút hay 1 giờ! -> Tác hại Cuộc sống văn minh hiện đại đòi hỏi mọi người phải tôn trọng lẫn nhau và hợp tác với nhau. Những cuộc họp không thật cần thiết thì không nên tổ chức. Nhưng những cuộc họp cần thiết thì mọi người cần tự giác tham dự đúng giờ. Làm việc đúng giờ giấc là tác phong của người có văn hóa. ( Phương Thảo) -> Nêu giải pháp
4. I. TÌM HIỂU BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG 1/ Ví dụ: văn bản “ Bệnh lề mề” ( Sgk/20) -Trễ giờ trong cuộc họp - Quý thời gian của mình mà không quý Biểu hiện thời gian của người khác - Tạo một thói quen khó sửa - Không tự trọng và không biết tôn trọng Nguyên nhân người khác Bệnh - Ích kỉ, vô trách nhiệm với công việc chung lề mề - Gây hại cho tập thể, cho xã hội Tác hại - Gây hại cho những người biết tôn trọng giờ giấc - Tạo một tập quán xấu Hướng khắc - Phải tôn trọng lẫn nhau, tôn trọng chính phục mình - Tự giác làm việc đúng giờ
5. ? Hiện tượng ấy có những biểu hiện như thế nào ? • Trong đời sống hiện nay có một hiện tượng khá phổ biến, mọi người đều thấy, nhưng thường bỏ qua. Đó là bệnh lề mề mà coi thường giờ giấc là một biểu hiện. Cuộc họp ấn định vào lúc 8 giờ sáng mà 9 giờ mới có người đến. Giấy mời hội thảo ghi 14 giờ mà mãi đến 15 giờ mọi người mới có mặt. Hiện tượng này xuất phát nhiều trong cơ quan, đoàn thể, trở thành một bệnh khó chữa. => Trình bày dẫn chứng, nêu biểu hiện cụ thể.
6. ? Tác giả có nêu rõ được vấn đề đó không, và đã làm thế nào để người đọc nhận ra hiện tượng ấy ? • Những người lề mề ấy khi ra sân bay, lên tàu hỏa, đi nhà hát chắc là không dám đến muộn, bởi đến muộn là có hại ngay đến quyền lợi thiết thân của họ. Nhưng đi họp, hội thảo là việc chung, có đến muộn cũng không thiệt gì. Thế là hết chậm lần này đến lần khác, và bệnh lề mề không sửa được. => Nêu biểu hiện bệnh lề mề.
7. ? Có thể có những nguyên nhân nào tạo nên hiện tượng đó ? • Bệnh lề mề suy cho cùng là do một số người thiếu tự trọng và chưa biết tôn trọng người khác tạo ra. Họ chỉ quý thời gian của mình mà không tôn trọng thời gian của người khác. Họ không coi mình là người có trách nhiệm đối với công việc chung của mọi người. => Phân tích nguyên nhân
8. ? Bệnh lề mề có những tác hại gì? Tác giả phân tích tác hại của bệnh lề mề như thế nào ? Bệnh lề mề gây hại cho tập thể. Đi họp muộn, nhiều vấn đề không được bàn bạc thấu đáo, hoặc khi cần lại phải kéo dài thời gian. Bệnh lề mề gây hại cho những người biết tôn trọng giờ giấc. Ai đến đúng giờ lại cứ phải đợi người đến muộn. Bệnh lề mề còn tạo ra tập quán không tốt: Muốn người đến dự đúng giờ như mong muốn, giấy mời thường phải ghi khai mạc sớm hơn 30 phút hay 1 giờ! => Phân tích cụ thể, thấu đáo từng tác hại
9. ? Bài viết đã đánh giá hiện tượng đó ra sao? • Cuộc sống văn minh hiện đại đòi hỏi mọi người phải tôn trọng lẫn nhau và hợp tác với nhau. Những cuộc họp không thật cần thiết thì không nên tổ chức. Nhưng những cuộc họp cần thiết thì mọi người cần tự giác tham dự đúng giờ. Làm việc đúng giờ giấc là tác phong của người có văn hóa. => Tác giả phê phán gay gắt và đề ra yêu cầu: tự giác khắc phục.
10. 1/ VÍ DỤ: VĂN BẢN “ BỆNH LỀ MỀ” (Sgk/20) - Vấn đề bàn luận: Bệnh lề mề, một sự việc hiện tượng trong đời sống xã hội Nêu rõ sự việc hiện tượng có vấn đề * Về nội dung: Phân tích mặt đúng, sai lợi hại Chỉ rõ nguyên nhân, bày tỏ thái độ của người viết Bố cục mạch lạc * Về hình thức: Luận điểm rõ ràng, luận cứ xác thực, lập luận phù hợp Lời văn chính xác, sinh động ? Từ việc tìm hiểu văn bản “Bệnh lề mề” em hiểu thế nào là nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống? Yêu cầu về nội dung và về hình thức kiểu bài nầy là phải thế nào? 2/ KẾT LUẬN: Ghi nhớ - Sgk/21
11. TIẾT 3: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI. I/ TÌM HIỂU BÀI NL VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG 1/ Ví dụ: văn bản: “Bệnh lề mề” Vấn đề bàn luận: Bệnh lề mề, một sự việc hiện tượng trong đời sống xã hội Về nội dung: Nêu rõ sự việc hiện tượng có vấn đề, phân tích mặt đúng - sai, lợi - hại, chỉ ra nguyên nhân, bày tỏ thái độ của người viết. Về hình thức: Bố cục mạch lạc, luận điểm rõ ràng, luận cứ xác thực, lập luận phù hợp, lời văn chính xác sinh động. 2/ Kết luận: Ghi nhớ (Sgk/21)
12. LUYỆN TẬP Bài tập 1 : Các vấn đề nào sau đây được coi là nghị luận về sự việc, hiện tượng đời sống. A. Suy nghĩ về một tấm gương vượt khó học tập tốt . B. Suy nghĩ về nhân vật anh thanh niên trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long. C. Bàn về đạo lý “Thương người như thể thương thân” của dân tộc. D. Suy nghĩ về vấn đề giúp đỡ gia đình thương binh liệt sĩ. E. Thời gian là vô giá. G. Hiện tượng trẻ em ham mê chơi điện tử.
13. TIẾT 3: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI. I/ TÌM HIỂU BÀI NL VỀ MỘT SỰ VIỆC, II/ LUYỆN TẬP HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG 1/ Tìm hiểu văn bản: “Bệnh lề mề” BT1/ Nêu các sự việc hiện tượng để viết bài Vấn đề bàn luận: Bệnh lề nghị luận: mề, một sự việc hiện tượng - Suy nghĩ về một tấm trong đời sống xã hội. gương vượt khó học Về nội dung: Nêu rõ sự việc tập tốt. hiện tượng có vấn đề, phân - Suy nghĩ về vấn đề tích mặt đúng- sai, lợi- hại, giúp đỡ gia đình chỉ ra nguyên nhân, bày tỏ thương binh liệt sĩ. thái độ của người viết. - Hiện tượng trẻ em Về hình thức: Bố cục mạch ham chơi điện tử. lạc, luận điểm rõ ràng, luận cứ xác thực, lập luận phù hợp, lời văn chính xác sinh động. 2/ Kết luận: Ghi nhớ (Sgk/21 )
14. Bµi tËp tham khảo : Quan s¸t nh÷ng bøc tranh sau Tranh 1 Tranh 2 Tranh 3 Tranh 4 Tranh 6 Tranh 6
15. Tìm và đặt đề bài Yêu cầu: Tìm các sự việc hiện tượng đời sống đáng viết một bài nghị luận. 1. Tìm các sự việc hiện tượng đời sống thuộc mặt tốt cần biểu dương . 2. Tìm các sự việc hiện tượng đời sống thuộc mặt trái cần lên án. 1610111213141517181920212223242526272829301208345679
16. Sự việc, hiện tượng tốt Sự việc, hiện tượng xấu - Gương học tốt - Thất hứa, sai hẹn - HS nghèo vượt khó - Nói tục, viết bậy - Tinh thần tương trợ - Lười biếng, học tủ, quay - Không tham lam cóp - Lòng tự trọng - Thói ỷ lại
17. II. Luyện tập Bài tập 2 : Đọc đọan văn sau đây và cho biết hiện tượng phản ánh trong đọan văn có đáng viết một bài nghị luận không? Vì sao? “Một cuộc điều tra 2000 thanh niên nam ở Hà Nội năm 1981 cho thấy: Từ 11 đến 15 tuổi 25% các em đã hút thuốc lá, từ 16 đến 20 tuổi 52%, trên 20 tuổi 80%. Tỉ lệ này ngang với Châu Á. Trong số các em hút thuốc lá, có đến 80% lâu lâu có triệu chứng như khạc đờm, đau ngực, còn trong số những em không hút thuốc chỉ có không đến 1% các triệu chứng ấy”. (Nguyễn Khắc Viện) Trả lời: Hiện tượng này đáng viết một bài nghị luận vì: - Thứ nhất: Nó liên quan đến vấn đề sức khỏe của mỗi cá nhân người hút thuốc, sức khỏe cộng đồng và vấn đề bảo vệ nòi giống. - Thứ hai: Nó liên quan đến vấn đề bảo vệ môi trường, khói thuốc lá gây bệnh cho những người không hút thuốc ở xung quanh người hút thuốc. - Thứ ba : Nó gây tốn kém tiền bạc.
18. Thảo luận nhóm: Nhóm 1 + 2 : Viết đọan văn văn về biểu hiện của bệnh nói dối Nhóm 3 + 4: Viết đọan văn nêu tác hại của bệnh nói dối
19. Đọan văn tham khảo : Nói dối là cách nói khác đi không đúng với sự thật, không đúng với tâm trạng suy nghĩ của mình, cố ý che dấu một cái gì đó thậm chí xuyên tạc nói chệch đi khiến người nghe phải tin để đạt được mục đích của mình. Cha ông ta cảnh tỉnh rằng trong xã hội không thiếu những kẻ “Bề ngoài thơn thớt nói cười – mà trong nham hiểm giết người không dao”. Có người chủ động nói dối tô vẽ bịa đặt chọn lựa sắp đặt lời nói rất kĩ để mang lại lợi lộc cho mình nhiều nhất. Báo cáo láo bệnh thành tích lan tràn trở thành căn bệnh trầm kha khó chữa trong đời sống của chúng ta hiện nay.