Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 108: Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 108: Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

1. Tiết 108 Tập làm văn
2. TRI THỨC LÀ SỨC MẠNH Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nĩi một câu nổi tiếng : “ Tri thức là sức mạnh”. Sau này Lê – nin, một người thầy của cách mạng vơ sản thế giới lại nĩi cụ thể hơn: “ Ai cĩ tri thức thì người ấy cĩ được sức mạnh”. Đĩ là một tư tưởng rất sâu sắc. Tuy vậy, khơng phải ai cũng hiểu được tư tưởng ấy. Tri thức đúng là sức mạnh. Người ta kể rằng, cĩ một máy phát điện cỡ lớn của cơng ti Pho bị hỏng. Một hội đồng gồm nhiều kĩ sư họp 3 tháng liền tìm khơng ra nguyên nhân. Người ta phải mời đến chuyên gia Xten –mét –xơ.Ơng xem xét và làm cho máy hoạt động trở lại. Cơng ti phải trả cho ơng 10.000 đơla. Nhiều người cho Xten –mét – xơ là tham, bắt bí để lấy tiền. Nhưng trong giấy biên nhận Xten –mét –xơ ghi : “Tiền vạch một đường thẳng là 1 đơla. Tiền tìm ra chỗ vạch đường thẳng ấy là 9999 đơla”. Rõ ràng người cĩ tri thức thâm hậu cĩ thể làm được những việc mà nhiều người khác khơng làm nổi. Thử hỏi, nếu khơng biết cách chữa thì cỗ máy kia cĩ thốt khỏi số phận trở thành đống phế liệu được khơng!?
3. Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. Bác Hồ của chúng ta sau chuyến đi Pháp năm 1946 trở về đã thu hút được nhiều nhà trí thức Việt Nam danh tiếng đi theo kháng chiến như kĩ sư Trần Đại Nghĩa, tiến sĩ Nguyễn văn Huyên, các bác sĩ Tơn Thất Tùng, Đặng Văn Ngữ, nhà tốn học Tạ Quang Bửu, Các nhà trí thức ấy đã đem tri thức của mình mà xây dựng các ngành quân giới, giáo dục, y tế, gĩp phần to lớn đưa cuộc kháng chiến đến thành cơng. Trong cuộc kháng chiến chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, các giáo sư Đàm Trung Đồn, Vũ Đình Cự đã huy động tri thức gĩp phần phá thủy lơi nổ chậm của địch, khai thơng bến cảng. Và ngày nay, các nhà khoa học nơng nghiệp, như Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hồng, đã lai tạo giống lúa mới, gĩp phần tăng sản lượng nơng nghiệp, làm cho nước ta khơng chỉ cĩ đủ lương thực mà cịn trở thành một trong những nước đứng hàng đầu về xuất khẩu gạo trên thế giới. Tri thức cĩ sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là cịn khơng ít người chưa biết quý trọng tri thức. Họ coi việc học chỉ là để cĩ mảnh bằng mong sau này tìm việc kiếm ăn hoặc thăng quan tiến chức. Họ khơng biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, cơng bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai các nước trong khu vực và thế giới cần phải cĩ biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực! ( Hương Tâm)
4. Phiếu học tập nhĩm bàn ( 5 phút ) 1. Văn bản trên bàn về vấn đề gì? thuộc lĩnh vực gì? 2. Văn bản cĩ thể chia làm mấy phần? Nêu nội dung từng phần và mối quan hệ giữa chúng? 3. Đánh dấu các câu mang luận điểm chính trong bài? 4. Các luận điểm ấy đã diễn đạt được rõ ràng, dứt khốt ý kiến của người viết chưa?
5. TRI THỨC LÀ SỨC MẠNH Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nĩi một câu nổi tiếng : “ Đoạn 1: Mở bài Tri thứ là sức mạnh”. Sau này Lê –nin, một người thầy của cách mạng vơ sản thế giới lại nĩi cụ Nêu vấn đề:giá trị của tri thể hơn: “ Ai cĩ tri thức thì người ấy cĩ được sức mạnh”. Đĩ là một tư tưởng rất sâu sắc. Tuy thức và vai trị của vậy, khơng phải ai cũng hiểu được tư tưởng ấy. người trí thức Tri thức đúng là sức mạnh. Người ta kể rằng, cĩ một máy phát điện cỡ lớn của cơng ti Pho bị hỏng. Một hội đồng gồm nhiều kĩ sư họp 3 tháng liền tìm khơng ra nguyên nhân. Người ta phải mời đến chuyên gia Xten –mét –xơ.Ơng xem xét và làm cho máy hoạt động trở lại. Cơng ti phải trả cho ơng 10.000 đơla. Nhiều người cho Xten –mét –xơ là tham, bắt bí để lấy tiền. Nhưng trong giấy biên nhận Xten –mét –xơ ghi : “Tiền vạch một đường thẳng là 1 đơla. Tiền tìm ra chỗ vạch Đoạn 2 đường thẳng ấy là 9999 đơla”. Rõ ràng người cĩ tri thức thâm hậu cĩ thể làm được những việc mà nhiều người khác khơng làm nổi. Thử hỏi, nếu khơng biết cách chữa thì cỗ máy kia cĩ thốt khỏi số phận trở thành đống phế liệu được khơng!? Thân Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. Bác Hồ của chúng ta sau chuyến đi Pháp năm bài 1946 trở về đã thu hút được nhiều nhà trí thức Việt Nam danh tiếng đi theo kháng chiến như kĩ sư Trần Đại Nghĩa, tiến sĩ Nguyễn văn Huyên, các bác sĩ Tơn Thất Tùng, Đặng Văn Ngữ, nhà tốn học Tạ Quang Bửu, Các nhà trí thức ấy đã đem tri thức của mình mà xây dựng các ngành Đoạn 3 quân giới, giáo dục, y tế, gĩp phần to lớn đưa cuộc kháng chiến đến thành cơng. Trong cuộc kháng chiến chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, các giáo sư Đàm Trung Đồn, Vũ Đình Giải quyết vấn đề: Cự đã huy động tri thức gĩp phần phá thủy lơi nổ chậm của địch, khai thơng bến cảng. Và ngày chứng mình và khẳng nay, các nhà khoa học nơng nghiệp, như Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hồng, đã lai tạo giống lúa định sức mạnh của tri mới, gĩp phần tăng sản lượng nơng nghiệp, làm cho nước ta khơng chỉ cĩ đủ lương thực mà cịn thức trở thành một trong những nước đứng hàng đầu về xuất khẩu gạo trên thế giới. Tri thức cĩ sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là cịn khơng ít người chưa biết quý trọng tri thức. Họ coi việc học chỉ là để cĩ mảnh bằng mong sau này tìm việc kiếm ăn hoặc thăng quan tiến chức. Họ khơng biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, cơng bằng, dân Đoạn 4: Kết bài chủ, văn minh, sánh vai các nước trong khu vực và thế giới cần phải cĩ biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực! Kết thúc vấn đề: Phê phán những biểu hiện (Hương Tâm) khơng coi trọng tri thức
6. NHỮNG CÂU MANG LUẬN ĐIỂM - Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nĩi một câu nổi tiếng : “ Tri thức là sức mạnh”. Đ1 - Sau này Lê –nin, một người thầy của cách mạng vơ sản thế giới lại nĩi cụ thể hơn: “ Ai cĩ tri thức thì người ấy cĩ được sức mạnh”. - Tri thức đúng là sức mạnh. Đ2 - Rõ ràng người cĩ tri thức thâm hậu cĩ thể làm được những việc mà nhiều người khác khơng làm nổi. Đ3 - Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. - Tri thức cĩ sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là cịn khơng ít người chưa biết quý trọng tri thức Đ4 - Họ khơng biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, cơng bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai các nước trong khu vực và thế giới cần phải cĩ biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực!
7. BỐ CỤC: 3 phần NHỮNG CÂU MANG LUẬN ĐIỂM - Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nĩi một câu nổi tiếng : “ Tri thức là sức mạnh”. - Mở bài ( đoạn 1): Nêu vấn đề - Sau này Lê –nin, một người thầy của cách nghị luận ( tri thức là sức mạnh và mạng vơ sản thế giới lại nĩi cụ thể hơn: “ Ai người cĩ tri thức là người cĩ sức cĩ tri thức thì người ấy cĩ được sức mạnh”. - Tri thức đúng là sức mạnh. mạnh). - Rõ ràng người cĩ tri thức thâm hậu cĩ thể - Thân bài ( đoạn 2,3): Chứng minh làm được những việc mà nhiều người khác khơng làm nổi. làm rõ vấn đề nghị luận : Tri thức là - Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. sức mạnh. - Tri thức cĩ sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là cịn khơng ít người chưa biết - Kết bài ( đoạn 4): Phê phán một quý trọng tri thức số người khơng biết coi trọng tri - Họ khơng biết rằng, muốn biến nước ta thức, sử dụng tri thức khơng đúng thành một quốc gia giàu mạnh, cơng bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai các nước trong chỗ khu vực và thế giới cần phải cĩ biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực! Lập luận chứng minh Chỉ ra chỗ đúng (sai) của tư tưởng
8. * Lập luận chứng minh: - Đưa ví dụ về việc cơng ty Pho sửa máy “ Tiền tìm ra chỗ để vạch đúng đường ấy giá: 9.999 đơla”=> Gía trị của tri thức - Đưa dẫn chứng về các nhà tri thức: + Trong kháng chiến chống Pháp, Mỹ: Tơn Thất Tùng, Đặng Văn Ngữ Đàm Trung Đơn, Vũ Đình Cự xây dựng ngành quân giới, y tế ; phá thủy lơi nổ chậm của địch gĩp phần đưa cuộc kháng chiến thành cơng. + Ngày nay: các nhà khoa học Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hồng đã lai tạo giống lúa mới gĩp phần tăng sản lượng nơng nghiệp => khẳng định vai trị của người tri thức
9. GHI NHỚ - Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống, của con người. - Yêu cầu về nội dung của bài nghị luận này là phải làm sáng tỏ các vấn đề tư tưởng, đạo lí bằng cách giải thích, chứng minh, so sánh, đối chiếu, phân tích, để chỉ ra chỗ đúng ( hay chỗ sai) của một tư tưởng nào đĩ, nhằm khẳng định tư tưởng của người viết. - Về hình thức, bài viết phải cĩ bố cục ba phần; cĩ luận điểm đúng đắn, sáng tỏ; lời văn chính xác, sinh động.
10. Phiếu học tập thảo luận cặp đơi(3p): Bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng , đạo lý khác với bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống như thế nào? Nghị luận về sự việc, hiện Nghị luận về vấn đề tư tượng đời sống tưởng đạo lý
11. Phiếu học tập thảo luận cặp đơi(3p): Bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng , đạo lý khác với bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống như thế nào? Nghị luận về sự việc, hiện Nghị luận về vấn đề tư tưởng tượng đời sống đạo lý Xuất phát từ thực tế cuộc Xuất phát từ đạo lý mang tính sống để khái quát thành truyền thống, dùng thực tế để vấn đề về tư tưởng đạo lý giải thích, chứng minh, thuyết phục người đọc, người nghe nhận thức đúng về vấn đề tư tưởng đạo lý đĩ .
12. BÀI TẬP 1: Thảo luận nhĩm ( 5 phút ) 1. Văn bản thuộc loại nghị luận nào? 2.Văn bản nghị luận về vấn đề gì? Chỉ ra luận điểm chính của nĩ? 3. Phép lập luận chủ yếu trong bài này là gì? Cách lập luận trong bài cĩ sức thuyết phục như thế nào?
13. - Văn bản trên thuộc loại nghị luận về vấn đề tư tưởng, đạo lý - Văn bản bàn luận về giá trị của thời gian - Các luận điểm chính của văn bản + Thời gian là sự sống + Thời gian là thắng lợi + Thời gian là tiền + Thời gian là tri thức - Phép lập luận chủ yếu là phân tích và chứng minh. Cách lập luận đơn giản, dễ hiểu và cĩ sức thuyết phục.
14. Bắt đầu TRỊ CHƠI Hãy kể tên các vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng đạo lý để viết bài nghị luận. Thời gian Hết giờ ! 2 phút