Bài giảng Ngữ Văn Lớp 9 - Bài 8: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

Nội dung text: Bài giảng Ngữ Văn Lớp 9 - Bài 8: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

1. CHỦ ĐỀ : TRUYỆN KIỀU VÀ VĂN TỰ SỰ MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
2. Tìm những câu thơ tả cảnh và Kiều ở lầu Ngưng Bích những câu thơ miêu tả tâm Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân, Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung. trạng của kiều? Bốn bề bát ngát xa trông, Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia . .Tưởng người dưới nguyệt chén đồng Tin sương luống những rày trông mai chờ Bên trời góc bể bơ vơ Tấm son gột rửa bao giờ cho phai Xót người tựa cửa hôm mai Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ Sân Lai cách mấy nắng mưa Có khi gốc tử đã vừa người ôm Buồn trông cửa bể chiều hôm Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? Buồn trông ngọn nước mới sa, Hoa trôi man mác biết là về đâu? Buồn trông nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. (Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)
3. Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung Bốn bề bát ngát xa trông Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia Buồn trông cửa bể chiều hôm Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? Buồn trông ngọn nước mới sa Hoa trôi man mác biết là về đâu? Buồn trong nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh Buồn trông gió cuốn mặt duềnh Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi =>Tả cảnh sắc thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích :Có thể hình dung ra đối tượng qua các giác quan.(Miêu tả bên ngoài)
4. Tưởng người dưới nguyệt chén đồng, Tin sương luống những rày trông mai chờ. Bên trời góc bể bơ vơ, Tấm son gột rửa bao giờ cho phai. Xót người tựa cửa hôm mai, Quạt nồng ấm lạnh những ai đó giờ? Sân Lai cách mấy nắng mưa, Có khi gốc tử đã vừa người ôm. Miêu tả những suy nghĩ, tâm trạng của Kiều về :nỗi nhớ cha mẹ, Kim Trọng,về thân phận buồn tủi của chính mình. => Miêu tả nội tâm =>Miêu tả nội tâm trực tiếp. => Đối tượng miêu tả không quan sát được trực tiếp từ bên ngoài .
5. Bài học đường đời đầu tiên (Dế Mèn phiêu lưu kí-Tô Hoài) - “Chao ôi, tôi có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ những cử chỉ ngu dại của mình thôi .Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi ” - “Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình ” Þ Ân hận,thương Dế Choắt. => Miêu tả nội tâm trực tiếp của Mèn.
6. • Thế nào là miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự ?
7. • Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật.
8. Những câu thơ tả cảnh có mối quan hệ như thế nào với việc thể hiện nội tâm nhân vật ?
9. Buồn trông cửa bể chiều hôm Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? Cô đơn Buồn trông ngọn nước mới sa Hoa trôi man mác biết là về đâu? Tủi phận Buồn trong nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh Tuyệt vọng Buồn trông gió cuốn mặt duềnh Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi Hoảng sợ => Miêu tả cảnh cho thấy được tâm trạng bên trong của nhân vật và ngược lại.(Tả cảnh ngụ tình)=>Miêu tả nội tâm gián tiếp (cảnh vật)
10. • Đọc đoạn văn và nhận xét cách miêu tả nội tâm của tác giả ?
11. Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. (Nam Cao – Lão Hạc)
12. Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. => Dằn vặt, đau khổ, ân hận, day dứt khi bán(Nam con Cao –Vàng. Lão Hạc) => Miêu tả nội tâm gián tiếp(nét mặt,cử chỉ)
13. • Có mấy loại miêu tả nội tâm ?
14. • * Phân loại : hai loại - Miêu tả nội tâm trực tiếp. - Miêu tả nội tâm gián tiếp.
15. • Chỉ ra đối tượng được miêu tả trong 3 ví dụ sau ? Và cho biết cách miêu tả nội tâm trong 3 ví dụ trên ?
16. VD1: Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân VD3Vẻ non: xa tấm trăng gần ở chung Xót người tựa cửa hôm mai, VD2: VânQuạt xem nồng trang ấm trọnglạnh nhữngkhác vời ai đó giờ? KhuônSân trăng Lai cáchđầy đặn mấy nét nắng ngài mưa, nở nang HoaCó cười khi ngọc gốc tửthốt đã đoan vừa ngườitrang ôm Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da Đối tượng miêu tả Đối tượng miêu tả Cảnh vật, hình dáng, Tâm trạng, suy nghĩ, tình cảm, cảm xúc. => Quan sát được trực tiếp Þ Không quan sát được trực từ bên ngoài. tiếp từ bên ngoài.
17. (?) Nếu trong văn tự sự ta bỏ đi phần miêu tả nội tâm nhân vật thì em thử hình dung nhân vật đó như thế nào? Ví dụ 1: “ Tôi bất chợt giật mình thức dậy và nhận ra chỉ là giấc mơ .tôi suy nghĩ về mẹ ” Nhân vật không sinh động, không thể hiện được tình cảm rõ ràng, không có linh hồn Ví dụ2: “ Tôi bất chợt giật mình thức dậy và nhận ra chỉ là giấc mơ .lòng tôi đau đớn và buồn tẻ tôi suy nghĩ về mẹ tôi yêu mẹ ” 2. Cần Kết phải luận sử (SGK) dụng miêu tả nội tâm nhân vật trong quá trình làm văn tự sự để bài viết của mình đạt hiệu quả cao nhất.
18. II. LUYỆN TẬP: Bài tập 1.Tìm yếu tố miêu tả và cách miêu tả của nhân vật. “ Tôi giật sững người. Chẳng hiểu sao tôi phải bám chặt lấy tay mẹ. Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ. Dưới mắt em tôi, tôi hoàn hảo đến thế kia ư? Tôi nhìn như thôi miên dòng chữ đề trên bức tranh: “Anh trai tôi” (Bức tranh của em gái tôi - Tạ Duy Anh)
19. II. LUYỆN TẬP: Bài tập 1.Tìm yếu tố miêu tả và cách miêu tả của nhân vật. “ Tôi giật sững người. Chẳng hiểu sao tôi phải bám chặt lấy tay mẹ. Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ. Dưới mắt em tôi, tôi hoàn hảo đến thế kia ư? Tôi nhìn như thôi miên dòng chữ đề trên bức tranh: “Anh trai tôi” (Bức tranh của em gái tôi-Tạ Duy Anh) Miêu tả nội tâm nhân vật người anh =>Miêu tả nội tâm trực tiếp.
20. Tình huống 1: Em cho một người bạn khác lớp mượn máy tính. Đến giờ học, em không nhớ nên đã nghi cho bạn ngồi bên cạnh lấy trộm máy tính của mình và tỏ ra ghét bạn.Một thời gian sau, em mới biết là mình nghi oan cho bạn. Tâm trạng em lúc đó thế nào? Tình huống 2: Vô tình đã xem trộm nhật kí của bạn và bị bạn phát hiện. Tình huống 3:Tôi hay vi phạm nội quy của lớp nên thường xuyên bị lớp trưởng nhắc nhở.Tôi tức lắm nên đã trả thù bằng cách sút quả bóng vào mặt làm cho máu mũi của nó trào ra. Trả thù được nhưng sao tôi thấy không vui.
21. II. LUYỆN TẬP: Bài tập 2: Ghi lại tâm trạng của em sau khi để xảy ra một chuyện có lỗi với bạn: * Lưu ý HS: Không phải kể lại sự việc mà ghi lại tâm trạng của em khi gây ra sự việc đó.