Bài giảng Ngữ Văn Lớp 9 - Bài 23: Viếng lăng bác
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Ngữ Văn Lớp 9 - Bài 23: Viếng lăng bác", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
bai_giang_ngu_van_lop_9_bai_23_vieng_lang_bac.ppt
Nội dung text: Bài giảng Ngữ Văn Lớp 9 - Bài 23: Viếng lăng bác
- VIẾNG LĂNG BÁC (VIỄN PHƯƠNG)
- I. Đọc- tìm hiểu chung 1.Tác giả: Viễn Phương -Tên thật: Phan Thanh Viễn (1928-2005) - Quê: An Giang. - Ông là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ cách mạng miền Nam trong thời kháng chiến chống Mĩ. Thơ ông thường nhỏ nhẹ,giàu tình cảm,giàu chất mơ mộng ngay trong hoàn cảnh khốc liệt của chiến tranh.
- * Tác phẩm tiêu biểu: - Mắt sáng học trò (thơ, 1970) - Nhớ lời di chúc (trường ca, 1972) - Như mây mùa xuân (thơ, 1978) - Thơ với tuổi thơ (thơ thiếu nhi, 2002) - Anh hùng mìn gạt (truyện ký, 1968) - Quê hương địa đạo (truyện và ký, 1981)
- 2. Tác phẩm a, Hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ: - Hoàn cảnh sáng tác: Tháng 4 năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ kết thúc thắng lợi, đất nước thống nhất, lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng vừa khánh thành, Viễn Phương ra thăm miền Bắc, vào lăng viếng Bác Hồ -Xuất xứ:In trong tập “Như mây mùa xuân” (1978). b. Đọc – chú thích
- VIEÁNG LAÊNG BAÙC Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng. Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Mà sao nghe nhói ở trong tim ! Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân Mai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
- c. Bố cục của bài thơ: 3 phần Khổ 1, 2: Cảm xúc của nhà thơ khi đứng trước lăng Khổ 3: Cảm xúc của nhà thơ khi vào trong lăng Khổ cuối: Cảm xúc của nhà thơ khi sắp phải rời xa lăng.
- II. Đọc - hiểu văn bản 1. Cảm xúc của nhà thơ khi đứng trước lăng (Khổ 1,2) “ Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”
- - Câu thơ mở đầu như một lời thông báo ngắn gọn nhưng chứa đựng bao điều sâu xa. - Nhà thơ xưng “con” gọi “Bác” thể hiện sự gần gũi,thân thiết nhưng cũng rất mực thành kính,thiêng liêng. - Tác giả sử dụng từ “thăm” thay cho từ “viếng” : + “Viếng ” đến chia buồn với thân nhân người chết + “Thăm” : gặp gỡ,trò chuyện với người đang sống -> Cách nói giảm nói tránh nhằm giảm nhẹ nỗi đau thương,mất mát và khẳng định Bác vẫn còn sống mãi trong lòng nhân dân.Đồng thời cách dùng từ này cũng gợi sự thân mật,gần gũi. => Câu mở đầu gợi tình cảm xúc động,nhớ thương của một người con xa cách lâu ngày đối với người cha già dân tộc.
- Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”
- - Đến lăng Bác,hình ảnh đầu tiên nhà thơ nhìn thấy là “hình ảnh hàng tre” - Hình ảnh hàng tre trong thơ Viễn Phương vừa có ý nghĩa tả thực,vừa có ý nghĩa ẩn dụ tượng trưng + Hình ảnh “hàng tre bát ngát” là hình ảnh tả thực(chỉ những khóm tre ngà bên lăng Bác)
- + Hình ảnh “hàng tre xanh xanh Việt Nam - Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng ” là hỉnh ảnh ẩn dụ . . “Bão táp mưa sa” là hình ảnh ẩn dụ cho những khó khăn,thử thách . “Hàng tre xanh xanh Việt Nam ” ẩn dụ cho con người,dân tộc Việt Nam. - Biện pháp nhân hóa: Hàng tre .đứng thẳng hàng -> Dù bao trở ngại,khó khăn nhưng con người Việt Nam,dân tộc Việt Nam vẫn đoàn kết ,kiên cường,anh hùng chiến đấu,không bao giờ chịu khuất phục. => Khổ thơ thể hiện niềm xúc động,tự hào.
- “Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ. Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”
- - Hình ảnh “mặt trời đi qua trên lăng” là hình ảnh tả thực. Đó là mặt trời của tự nhiên,là nguồn cội của sự sống đem lại ánh sáng cho muôn loài.Hình ảnh mặt trời gọi ra sự kì vĩ,bất tử,vĩnh hằng. - Hình ảnh “mặt trời trong lăng” là hình ảnh ẩn dụ độc đáo- chỉ Bác Hồ. -> Dùng hình ảnh “mặt trời” chỉ Bác Hồ tác giả muốn ngợi ca sự cao cả,vĩ đại,công lao to lớn của Bác đối với dân tộc đồng thời bày tỏ lòng thành kính,ngưỡng mộ Bác của tác giả và của nhân dân.
- - Biện pháp nghệ thuật nhân hóa: Mặt trời đi qua trên lăng thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ nhằm ca ngợi sự vĩ đại,công lao to lớn của Bác,bộc lộ niềm tự hào của dân tộc Việt Nam khi có Bác. - Điệp ngữ “ngày ngày” đứng ở đầu câu được nhắc lại hai lần vừa diễn tả sự liên tục ,bất biến của tự nhiên,vừa góp phần vĩnh viễn hóa,bất tử hóa hình ảnh Bác Hồ trong lòng mọi người.
- - Hình ảnh dòng người ngày ngày xếp hàng vào lăng viếng Bác là hình ảnh tả thực. Từ h/a tả thực này tác giả liên tưởng đến tràng hoa.Đây là h/a ẩn dụ sáng tạo.Mỗi một người đang xếp hàng vào lăng viếng Bác giống như một bông hoa ngát hương.Nhiều người nối kết lại thành tràng hoa đẹp để dâng lên “bảy mươi chín mùa xuân- 79 năm cuộc đời ”. + 79 mùa xuân là hình ảnh hoán dụ -> Bác sống một cuộc đời đẹp như mùa xuân. => Hai khổ thơ thể hiện niềm xúc động ,tự hào,biết ơn Bác vô hạn.
- 2.Cảm xúc của tác giả khi vào trong lăng viếng Bác Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim !
- - Bác đã đi xa nhưng nhà thơ thấy Người như đang yên giấc ngủ,ánh sáng trong lăng dịu mát che chở cho giấc ngủ của Người như ánh sáng của vầng trăng. - Câu thơ “Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền” diễn tả chính xác và tinh tế sự yên tĩnh ,trang nghiêm và ánh sáng dịu nhẹ,trong trẻo của không gian trong lăng. - Đồng thời hình ảnh “vầng trăng dịu hiền” gợi tâm hồn cao đẹp,sáng trong của bác và những vần thơ tràn đầy ánh trăng của Người.
- - Hình ảnh “trời xanh” là hình ảnh ẩn dụ là biểu tượng bất diệt của Bác Hồ khẳng định Bác tuy đã ra đi nhưng lí tưởng,sự nghiệp của Người vẫn còn sống mãi như trời xanh vĩnh cửu. - Cụm từ “vẫn biết – mà sao ” dường như có sự đối lập .Đó là sự mâu thuẫn giữa lí trí và tình cảm.Cảm giác nghe nhói ở trong tim mâu thuẫn với nhận biết trời xanh là mãi mãi. Lí trí nhận thấy “Bác sống như trời đất của ta” nhưng tình cảm thì không khỏi đau xót,đứng trước di hài của Bác ,nhà thơ cảm thấy như có hàng nghìn mũi kim đâm vào trái tim đang thổn thức của mình.Đó là sự rung cảm chân thành của người con với vị cha già dân tộc.
- 4. Cảm xúc của nhà thơ khi rời lăng ( Khổ 4) “ Mai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.”
- - Câu thơ “Mai về miền Nam thương trào nước mắt” như một lời giã biệt,lời nói giản dị nhưng diễn tả tình cảm sâu lắng: cảm xúc bịn rịn,lưu luyến,không muốn rời xa. - Điệp ngữ : “muốn làm” diễn tả khát vọng tha thiết, cháy bỏng được hóa thân vào cảnh vật để được mãi bên Bác.
- Con chim hót quanh lăng Bác: con chim nhỏ cất tiếnghót làm vui lăng Bác Đóa hoa tỏa hương đâu đây: đóa hoa đem sắc hương, điểm tô cho vườn hoa quanh lăng Cây tre trung hiếu chốn này: - Điệp ngữ + Hình ảnh “cây tre” được lặp lại tạo kết cấu “muốn đầu – cuối tương ứng,tạo kết cấu đầu cuối tương làm” ứng,giúp dòng cảm xúc của t/g được trọn vẹn. + Đây là hình ảnh ẩn dụ thể hiện lòng kính yêu, sự trung thành vô hạn với Bác, nguyện mãi mãi đi theo con đường cách mạng mà Người đã đưa đường chỉ lối
- TỔNG KẾT 1. Nghệ thuật - Bài thơ có giọng điệu phù hợp với nội dung tình cảm, cảm xúcvừa trang nghiêm sâu lắng vừa tha thiết, đau xót, tự hào, thể hiện tâm trạng xúc động của nhà thơ vào lăng viếng Bác. - Thể thơ tám chữ có dòng bảy chữ gieo vần lưng. Khổ thơ không cố định có khi liền khi cách nhịp. Nhịp thơ chậm, diễn tả sự trang nghiêm, thành kính, lắng đọng. - Hình ảnh thơ sáng tạo, có nhiều biện pháp nghệ thuật: ẩn dụ, tượng trưng. 2. Nội dung Bài thơ thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của mọi người khi vào lăng viếng Bác.