Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 40: Tiếng Việt Nói giảm nói tránh

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 40: Tiếng Việt Nói giảm nói tránh

1. NGỮ VĂN 8 GV thực hiện: Nguyễn Thị Hường
2. KIỂM TRA BÀI CŨ Nói quá là gì? Cho ví dụ? Làm bài tập 6 (SGK – 103) Đáp án: ▪ Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, qui mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng , tăng sức biểu cảm.
3. Tiết 40: Tiếng Việt NÓI GIẢM NÓI TRÁNH NỘI DUNG BÀI HỌC I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh. II. Luyện tập.
4. I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh
5. Ví dụ 1: - Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột. (Hồ Chí Minh, Di chúc) - Bác đã đi rồi sao, Bác ơi ! Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời. (Tố Hữu, Bác ơi) - Lượng con ông Độ đây mà Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn. (Hồ Phương, Thư nhà) =>Tác dụng: Giảm nhẹ, tránh cảm giác đau buồn, ghê sợ, nặng nề.
6. Ví dụ 2: Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một dịu êm vô cùng. (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu) Tránh thô tục, thiếu lịch sự.
7. Ví dụ 3: So sánh hai cách nói sau đây, cho biết cách nói nào nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với người nghe? - Con dạo này lười lắm. - Con dạo này không được chăm chỉ lắm (a) – cách nói thẳng, nghe có vẻ nặng nề, căng thẳng. (b) – cách nói tế nhị, nhẹ nhàng.
8. GHI NHỚ Nói giảm nói tránh là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự.
9. Trong hai cách diễn đạt sau, cách nào có sử dụng biện pháp tu từ nói giảm nói tránh: Cách A: Cách B: 1. Bài văn này bạn phân 1. Bài văn này bạn phân tích chưa tích dở quá. được hay lắm. 2. Cậu Vàng bị giết rồi ông 2. Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ! giáo ạ! (Lão Hạc, Nam Cao) 3. Anh còn kém lắm. 3. Anh cần phải cố gắng hơn nữa. 4. Lão làm bộ đấy! Thật ra 4. Lão làm bộ đấy! Thật ra lão chỉ tâm lão chỉ tâm ngẩm thế nhưng ngẩm thế nhưng cũng ra phết chứ cũng tham ra phết chứ chẳng vừa đâu. chẳng vừa đâu. (Lão Hạc, Nam Cao)
10. Trong hai cách diễn đạt sau, cách diễn đạt nào có sử dụng biện pháp tu từ nói giảm nói tránh: Cách A: Cách B: 1. Bài thơ này dở quá. 1. Bài thơ này chưa được hay lắm. 2. Ông cụ đã chết lúc 8 giờ 2. Ông cụ đã từ trần lúc 8 giờ sáng! sáng! 3. Anh còn kém lắm. 3. Anh cần phải cố gắng hơn nữa. 4. Lão làm bộ đấy! Thật ra 4. Lão làm bộ đấy! Thật ra lão chỉ tâm lão chỉ tâm ngẩm thế nhưng ngẩm thế nhưng cũng ra phết chứ cũng tham ra phết chứ chẳng vừa đâu. chẳng vừa đâu.
11. * Lưu ý: Một số cách nói giảm nói tránh ➢Dùng cách nói phủ định từ trái nghĩa ➢Dùng từ trái nghĩa ➢Dùng cách nói vòng ➢Dùng cách nói trống, tỉnh lược
12. Vận dụng nói giảm nói tránh - Chỉ sử dụng nói giảm, nói tránh khi cần thiết để tránh đột ngột, đau buồn, ghê sợ, thiếu lịch sự - Khi cần nói đúng sự thật, thông tin khách quan, chính xác thì không nên nói giảm nói tránh vì như thế là bất lợi.
13. Luyện tập 1. Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh vào chỗ trống: (đi nghỉ, chia tay nhau, khiếm thị, có tuổi, đi bước nữa) a. Khuya rồi mời bà đi nghỉ b. Cha mẹ emchia . tay nhau từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại. khiếm thị c. Đây là lớp học cho trẻ em d. Mẹ đã có tuổi rồi, nên chú ý giữ gìn sức khỏe. e. Cha nó mất, mẹ nó .đi bước nữa , nên chú nó rất thương nó.
14. 2. Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào có sử dụng cách nói giảm nói tránh ? a1) Anh phải hòa nhã với bạn bè! a2) Anh nên hòa nhã với bạn bè! b1) Anh ra khỏi phòng tôi ngay! b2) Anh không nên ở đây nữa! c1) Xin đừng hút thuốc trong phòng. c2) Cấm hút thuốc trong phòng. d1) Nó nói như thế là thiếu thiện chí. d2) Nó nói như thế là ác ý. e1) Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi. e2) Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
15. Yêu cầu: Mỗi nhóm đặt 2 cặp câu đánh giá, trong đó có 1 câu sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh theo mẫu sau: Bài thơ của anh dở lắm -> Bài thơ của anh chưa được hay lắm. ( Thời gian 2 phút )
16. Hướng dẫn về nhà - Học thuộc ghi nhớ. Hoàn thành các bài tập. - Sưu tầm văn thơ có sử dụng NT nói giảm nói tránh. - Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nói giảm nói tránh trong một đoạn văn cụ thể. - Chuẩn bị: Kiểm tra Văn 1 tiết. + Học lại tất cả các văn bản đã học. + Rèn kĩ năng phân tích PTBĐ trong một đoạn văn. khái quát nội dung chính đoạn văn bằng một câu văn. + Viết đoạn (diễn dịch, quy nạp) phân tích, cảm nhận đoạn văn của vb đã học.