Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 112: Hội thoại (Tiếp theo)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 112: Hội thoại (Tiếp theo)

1. UYÙ THA ØNG Q ÀY CO MÖ Â ÑE OØ NGÖÕ VAÊN 8 ÁN A D H Ö Ï C GIÔØ HOÏC THAO GIAÛNG
2. CHUYỆN KỂ ⚫ Chuyện kể, một danh tướng có lần đi ngang qua trường học cũ của mình, liền ghé vào thăm. Ông gặp lại người thầy từng dạy mình hồi nhỏ và kính cẩn thưa: ⚫ - Thưa thầy, thầy còn nhớ con không? Con là ⚫ Người thầy giáo già hoảng hốt: ⚫ - Thưa ngài, ngài là ⚫ - Thưa thầy, với thầy, con vẫn là đứa học trò cũ. Con có được những thành công hôm nay là nhờ sự giáo dục của thầy ngày nào ⚫ ? Hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc thoại trên?
3. Đáp án: ⚫* Xét về tuổi tác và quan hệ thầy trò: ⚫- người thầy: vai trên ⚫- ông tướng: vai dưới ⚫* Xét về địa vị xã hội: ⚫- người thầy: vai dưới ⚫- ông tướng: vai trên
4. TIẾT 112 ⚫ ⚫ HỘI THOẠI ⚫ (Tiếp theo) ⚫
5. I. Lượt lời trong hội thoại 1. Ví dụ: Đoạn trích sgk/92,93 Một hôm cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi: - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không? ( ) Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và nét mặt rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến ( ) Tôi cũng đáp lại cô tôi: - Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt: -Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu! Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi.Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
6. - Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa chovà thăm em bé chứ. ( )Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi: - Sao cô biết mợ con có con? ( ) Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị: - Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chã nhẽ bán xới mãi được sao? Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi lại chập chừng nói tiếp: - Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?
7. Một hôm cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi: - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không? ( ) Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và nét mặt rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến ( ) Tôi cũng đáp lại cô tôi: - Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt: - Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu! Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng: - Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày. may vá sắm sửa chovà thăm em bé chứ. ( ) Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi: - Sao cô biết mợ con có con? ( ) Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị: - Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chã nhẽ bán xới mãi được sao? Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi lại chập chừng nói tiếp: - Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?
8. 2. Nhận xét -Bµ c«: 5 lần -> Lît lêi -BÐ Hång: 2 lÇn -Mçi lÇn cã mét ngêi tham gia héi tho¹i nói ®îc gäi lµ mét lît lêi. BÐ Hång: 2 lÇn im lÆng -> Tỏ th¸i ®é bÊt b×nh -BÐ Hång: kh«ng c¾t lêi cña ngêi c« khi ngêi c« ®ang nãi -> Gi÷ lÔ phÐp, lịch sự -> Im lặng đến lượt lời của mình cũng là một cách biểu thị thái độ.
9. Cho tình huống 1 Đêm qua Bình dắt trộm con ngựa nhà An - An : Sao Bình dắt trộm con ngựa nhà mình? - Bình : đỏ mặt (im lặng) Bình và An mỗi người thực hiện mấy lượt lời ?
10. Cho tình huống 2 Cha mÑ ®ang bµn b¹c víi nhau vÒ vÊn ®Ò kinh tÕ trongHiÖn gia ® t×îngnh. Ng ngêiêi con ngåi gÇn ®ã nãi xen vµocon c©u nãi chuyÖn xen cñavµo cha mÑ khiÕn cha Nãi leo mÑ rÊt bùcc©u m×nh. chuyÖn nh trªn ®îc gäi lµ hiÖn tîng g×?
11. Cho tình huống 3 - D¹o nµy, bè thÊy ®iÓm m«n Anh cña con h×nh nh cha ®îc tèt l¾m. S¾p thi råi, con cÇn cè g¾ng h¬n n÷a. Hay lµ con sang nhê b¹n ¤ng Nam cha nãi hÕt c©u, Bắc ®· vïng v»ng ®øng dËy vµ lµu bµu: - Th«i, bè ®õng nãi ®Õn chuyÖn häc hµnh cña con n÷a! Cần tránh nóiNÓI tranh, TRANH nói leo trong hội thoại HiÖn tîng ngêi con cắt Qua các tìnhlời người huống bố trongtrên c©uem cần lưu ý những gì chuyÖnkhi giao nh trªn tiếp ®îc ?gäi lµ g×?
12. 3. Kết luận * Trong hội thoại, ai cũng được nói. Mỗi lần có người tham gia hội thoại nói được gọi là một lượt lời. * Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt lời của người khác, tránh nói tranh, cắt lời hoặc chêm vào lời người khác. * Nhiều khi, im lặng khi đến lượt lời của mình cũng là một cách biểu thị thái độ.
13. Cho hai t×nh huèng sau: 1/ Mét chiÕn sÜ c¸ch m¹ng bÞ b¾t. GiÆc tra tÊn d· man nhng anh vÉn kh«ng nãi nöa lêi. 2/ Mét b¹n häc sinh nh×n thÊy kÎ xÊu lÊy trém xe ®¹p cña b¹n m×nh. Khi ®îc hái, b¹n häc sinh Êy im lÆng kh«ng nãi nöa lêi. - Sù im lÆng trong 2 t×nh huèng trªn thÓ hiÖn ®iÒu g×? Sù im lÆng nµo lµ ®¸ng quý, ®¸ng ca ngîi? T×nh huèng 1 2 LÝ do Gi÷ bÝ mËt. NÐ tr¸nh tr¸ch nhiÖm. KÕt luËn §¸ng quÝ, ®¸ng ca ngîi. §¸ng phª ph¸n.
14. ? Tục ngữ phương Tây có câu: Im lặng là vàng. Nhưng nhà thơ Tố Hữu lại viết: Khóc là nhục. Rên, hèn. Van yếu đuối Và dại khờ là những lũ người câm Trên đường đi như những bóng âm thầm Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng. (Liên hiệp lại) * Theo em, mỗi nhận xét trên đúng trong những trường hợp nào?
15. C¶ hai nhËn xÐt trªn ®Òu ®óng nhng mçi nhËn xÐt l¹i ®óng víi mét sè hoµn c¶nh kh¸c nhau: - Im lÆng lµ vµng -> khi cÇn im lÆng ®Ó gi÷ bÝ mËt ®Ó thÓ hiÖn t«n träng ngêi kh¸c, ®Ó ®¶m b¶o sù tÕ nhÞ khi giao tiÕp - Im lÆng lµ d¹i khê, lµ hÌn nh¸t -> khi im lÆng tríc nh÷ng hµnh vi sai tr¸i, tríc ¸p bøc bÊt c«ng, tríc sù xóc ph¹m ®èi víi m×nh hay ®èi víi nh÷ng ngêi l¬ng thiÖn
16. II. LUYỆN TẬP
17. Bµi 1/ SGK/102: Nhân vật ChÞ DËu Cai lÖ Ngêi nhµ Anh DËu lÝ trëng TÝnh c¸ch ChÞ DËu lµ h¸ch hùa theo nhót nh¸t, ngêi ®¶m dich, cöa cai lệ chÞu ®ang, nhẫn quyÒn, lç ®ùng. nhục, manh m·ng ®éc mÏ. ¸c.
18. Bài tập 2. Phân tích lượt lời hội thoại của nhân vật: Chi Dậu và cái Tí qua trích đoạn “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố. C¸i Tí ChÞ DËu Ban ®Çu VÒ sau Ban ®Çu VÒ sau Sè lît lêi (a) 11 3 3 7 Cè lµm cho §au ®ín v× Sî hãi, Nãi nhiÒu mÑ vui, khoe s¾p mÊt ®au ®ín, nãi dµi Lý do sù th¸o nªn nãi con nªn v¸t nªn nãi hÇu nh ®Ó thuyÕt (b) nhiÒu, giäng Ýt, nãi kh«ng nãi, phôc con hån nhiªn ng¾n nãi rÊt Ýt T« ®Ëm nçi bÊt h¹nh cña Sù hån nhiªn, ng©y th¬, hiÕu th¶o cña ®øa con T¸c dông mét ®øa trÎ hån nhiªn, ng©y th¬ s¾p ph¶i rêi tæ cµng lµm cho ngêi mÑ ®au (c) Êm gia ®×nh lßng h¬n khi s¾p ph¶i b¸n nã
19. Ng÷ 8 v¨n BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM T«n träng lît lêi cña ngêi kh¸c khi héi tho¹i lµ: A Nãi leo, nãi ®Õ theo lêi cña ngêi ®ang nãi Kh«ng chó ý vµo lêi cña ngêi ®ang nãi B C Kh«ng nãi tranh lît lêi, c¾t lêi hoÆc xenvµo lêi ngêi kh¸c D Nói tuỳ thích
20. Ng÷ 8 v¨n BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM 1. ThÕ nµo lµ mét lît lêi trong héi tho¹i ? A Lµ mét c©u nãi cña ngêi tham gia héi tho¹i B Lµ sè lÇn nãi cña nh÷ng ngêi tham gia héi tho¹i. C Lµ sè lÇn nãi cña mét ngêi trong cuéc tho¹i. Lµ mét lÇn nãi cña ngêi tham gia héi tho¹i. D
21. Chú ý ⚫ - Tuyệt đối không nói chuyện riêng hay ngắt lời người nói vì ngắt lời người đối thoại thường là yếu tố nhanh nhất phá hỏng cuộc nói chuyện. Một người nghe tốt phải biết dành thời gian cho người khác bày tỏ ý kiến cá nhân. Khi muốn nói điều gì, hãy đợi người nói nói dứt câu và dừng trong giây lát. ⚫ - Nếu có gì không rõ hoặc không chắc chắn đừng ngần ngại nhờ họ nhắc lại hoặc diễn đạt rõ hơn. ⚫ - Nhiều người mắc tật nói dai, nói dài, nói huyên thuyên, nếu bạn không thích tất nhiên có thể tìm cách ngắt lời khéo léo. Tuy nhiên, cách hữu hiệu nhất để phá vỡ thói quen ngắt lời là xin lỗi. Mỗi khi ngắt lời ai bạn hãy xin lỗi ngay, và sau vài lần như thế bạn sẽ cẩn thận hơn khi định ngắt lời người khác.
22. Sơ đồ hệ thống kiến thức về Hội thoại: Héi tho¹i Vai x· héi Lît lêi Quan hÖ x· héi Lu ý: Quan Lu ý: hÖ x· héi Trong héi -CÇn t«n träng l- Quan vèn rÊt ®a tho¹i ai ît lêi: Quan hÖ hÖ d¹ng, nhiÒu còng ®îc + Kh«ng nãi trªn - th©n chiÒu. Khi nãi. Mçi tranh, c¾t lêi cña díi hay – s¬ tham gia héi lÇn cã mét ngêi kh¸c. ngang (theo tho¹i, mçi ngêi tham + Kh«ng ®îc nãi hµng møc ngêi cÇn x¸c gia héi xen, nãi chªm (theo ®é ®Þnh ®óng tho¹i nãi ®- vµo lêi ngêi tuæi t¸c, quen vai cña îc gäi lµ l- kh¸c. thø bËc biÕt, m×nh ®Ó - ît lêi Im lÆng khi ®Õn trong gia th©n chän c¸ch lît lêi cña m×nh ®×nh) t×nh) nãi cho phï còng lµ mét c¸ch hîp biÓu thÞ th¸i ®é.
23. Híng dÉn tự học - Häc bµi, thuéc ghi nhí - Hoµn thµnh c¸c bµi tËp cßn l¹i - ChuÈn bÞ bµi: LuyÖn tËp ®a yÕu tè biÓu c¶m vµo bµi v¨n nghÞ luËn theo c©u hái sgk.