Trao đổi kinh nghiệm Nâng cao hiệu quả dạy học cho học sinh lớp 2 qua bài tập đọc “Bé Hoa”

Nội dung text: Trao đổi kinh nghiệm Nâng cao hiệu quả dạy học cho học sinh lớp 2 qua bài tập đọc “Bé Hoa”

1. PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỐNG ĐA TRƯỜNG TIỂU HỌC CÁT LINH Trao đổi kinh nghiệm NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC CHO HỌC SINH LỚP 2 QUA BÀI TẬP ĐỌC “BÉ HOA”. Giáo viên: Ngô Thu Hà Giáo viên trường tiểu học Cát Linh NĂM HỌC 2004 – 2005
2. A. Phần mở đầu. I – Lý do chọn đề tài. Việc đọc giúp cho con người hiểu biết, tiếp thu nền văn minh của loài người, làm giàu tâm hồn, tình cảm, giúp cho học sinh có công cụ học tập, giao tiếp, giúp cho học sinh phát triển tư duy, hình thành trong học sinh các tính chất tốt đẹp – lòng yêu cái thiện, cái đẹp. Đọc trở thành một đòi hỏi cơ bản đầu tiên đối với mỗi học sinh. Nó tao ra hứng thú, động cơ học tập các môn học khác. Vì vậy, việc dạy đọc có hiệu quả là một trong các yêu cầu cần thiết. Đặc biệt trong thời đại bùng nổ thông tin,muốn giao lưu không chỉ qua sách vở báo chí trong nước mà còn giao lưu trên mạng với toàn thế giới, thì biết đọc, hiểu càng quan trọng vì nó sẽ giúp con người nắm bắt sử dụng được các nguồn thông tin vô cùng phong phú. Đọc chính là học, là tiếp thu, nhận thức, đọc để tự học mà học thì không thể có điểm cuối. Vì vậy, dạy đọc có ý nghĩa rất quan trọng. Biết đọc, ngắt câu, đổi giọng cho đúng ngữ điệu vừa đảm bảo được diễn cảm, hấp dẫn người nghe, vừa đảm bảo đúng ngữ pháp, ý nghĩa thông tin của tác giả muốn truyền đạt cho người nghe hiểu, nhận thức được đúng cũng là góp phần làm trong sáng ngôn ngữ, Tiếng Việt. Đọc giúp các em học sinh chiếm lĩnh được ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập. Nó là công cụ để học tập các môn học khác. Nó tạo ra hứng thú và động cơ học tập. Nó tạo điều kiện để học sinh có khả năng tự học, nó là một khả năng không thể thiếu được của con người trong thời đại hiện nay. Đọc một cách có ý thức cũng sẽ có tác động tích cực tới trình độ ngôn ngữ cũng như tư duy của người đọc. Qua nhiều năm giảng dạy và nhất là qua 2 năm giảng dạy chương thay sách mới, tôi nhận thấy muốn cho học sinh nối hay và viết đúng chính tả, trước hết, phải biết cách đọc đúng, đọc hay. Đọc đúng, đọc hay không hoàn toàn đồng nghĩa với đọc nhanh, đọc to vì nhiều em đọc xong không biết nội dung của đoạn văn, bài thơ mình vừa đọc nói gì. Đọc đúng, đọc hay nghĩa là ngoài yêu cầu đọc đúng chữ, rõ ràng, lưu loát còn phải đọc diễn cảm, hay - tức là thể hiện được nội dung, sắc thái, cái hay, cái đẹp của bài tập đọc hoặc của một tác phẩm. Đọc hay, đọc đúng còn thể hiện cách lên giọng, hạ giọng, nhấn giọng, có nhịp độ, cường độ sao cho pùh hợp với nội dung của bài văn. Muốn vậy, trước tiên người đọc phải cảm nhận được nội dung, cái hay, cái đẹp mà tác giả muốn gửi gắm thì mới có thể đọc đúng, lưu loát, diễn cảm, hay được. Đối với học sinh tiểu học, nhất là đối với học sinh lớp 1, lớp 2 thì yêu cầu đọc đến đâu hiểu - cảm nhận được đến đó và diễn cảm ngay khi đọc thì quả là một điều cực khó, mà giáo viên phải là người tìm ra giải pháp tốt nhất để truyền đạt, hướng dẫn, gợi ý và làm mẫu cho học sinh, tuỳ vào từng bài, từng thể loại giáo viên tìm cách khai thác, hướng dẫn cho học sinh hiểu ý tứ, nội dung nghệ thuật của từng đoạn văn và cả bài để có thể đọc cho đúng. Sau đó mới luyện cho học sinh bước nâng cao hơnlà đọc hay. Muốn đọc diễn cảm một cách sáng tạo, hay thì học sinh trước tiên phải có năng lực cảm thụ văn học. Giáo viên phải có trách nhiệm giúp học sinh nâng
3. cao cảm xúc cảm nhận cái hay, cái đẹp của tác phẩm văn chương trong từng bài khi dạy tập đọc. Ở đây vấn đề chính là làm thế nào để học sinh vẫn thấy được cái hay cái đẹp của bài tập đọc để các em thích, có hứng thú học và đọc hay được các bài thơ, bài văn. Từ những suy nghĩ đó, năm học 2004 – 2005 này, tôi đã chọn đề tài “Nâng cao hiệu quả dạy tập đọc cho học sinh lớp 2 thông dạy bài Bé Hoa” và bước đầu đã thu được kết quả như mong muốn. II - Mục đích, nhiệm vụ của đề tài. Trong trường tiểu học, Tập đọc là một phân môn thục hành. Nhiệm vụ quan trọng nhất của nó là hình thành năng lực đọc cho học sinh. Năng lực đọc đươc tạo nên từ bốn kĩ năng, cũng là bốn yêu cầu về chất lượng của “đọc” đó là: Đọc đúng. Đọc nhanh(đọc lưu loát, trôi chảy). Đọc có ý thức(thông hiểu được nội dung những điều mình đọc). Đọc diễn cảm, đọc hay. Bốn kĩ năng này được hình thành trong hai hình thức đọc là: đọc thành tiếng và đọc thầm. Chúng được rèn luyện đồng thời và hỗ trợ cung nhau. Sự hoàn thiện một trong những kĩ năng này sẽ có tác động tích cực đến những kĩ năng khác. VD: Đọc đúng là tiền đề của đọc nhanh, cũng như cho phép thông hiểu nội dung văn bản. Ngược lại, nếu không hiểu điều mình đang đọc thì không thể đọc nhanh và đọc diễn cảm được. Nhiều khi, khó mà nói được rạch ròi kĩ năng nào làm cơ sở cho kĩ năng nào, nhờ đọc đúng mà hiểu đúng hay chính nhờ hiểu đúng mà đọc được đúng. VÌ vậy, trong dạy đọc, không thể xem nhẹ yếu tố nào. Nhiệm vụ nữa của dạy đọc là giáo dục lòng ham đọc sách , hình thành phương pháp và thói quen làm việc với văn bản. làm việc với sách cho học sinh. Làm cho sách trở thành một sự tôn sùng ngự trị trong nhà trường, đó là một trong những điều kiện để trường học thật sự trở thành trung tâm văn hoá. Nói cách khác, thông qua việc dạy đọc, phải làm cho học sinh thích đọc và thấy được rằng khả năng đọc là lợi ích cho các em trong cả cuộc đời phải làm cho học sinh thấy đó là một trong nững con đường đặc biệt để tạo cho mình một cuộc sống trí tuệ đầy đủ và phát triển. Nhiệm vụ khác, vì vậy việc đọc không thể tách rời khổi những nội dung được đọc, nên bên cạnh nhiệm vụ rèn kĩ năng đọc, giáo dục lòng yêu sách phân môn tập đọc còn có nhiệm vụ: a) Làm giàu kiến thức về ngôn ngữ, đời sống và kiến thức vưn học cho học sinh. b) Phát triển ngôn ngữ và tư duy cho học sinh. c) Giáo dục tư tưởng, đạo đức, tình cảm, thị hiếu thẩm mỹ cho học sinh. (Phương pháp dạy học Tiếng Việt 2 NXBGD)
4. Để thực hiện tốt nhiệm vụ mục đích của phân môn tập đọc, đề tài “Nâng cao hiệu quả dạy tập đọc cho học sinh lớp 2 thông dạy bài Bé Hoa” giúp cho học sinh lớp 2 dễ cảm nhận được và dễ thể hiện được nội dung qua cách đọc. Qua năm thứ 2 (sau khi thay sách) áp dụng phương pháp này cùng với việc vận dụng một cách linh hoạt những đổi mới trong việc dạy môn tập đọc, tôi thấy học sinh rất hứng thú học tiết tập đọc và nhiều học sinh đã có kĩ năng đọc hay. Không riêng bai “Bé Hoa” của tác giả Việt Tâm mà còn đọc hay ở bất cứ một bài thơ, một bài văn nào đó. III – Đối tượng áp dụng Đối tượng áp dụng nghiên cứu là học sinh tiểu họcm trọng tâm là lớp 2. Ngay từ khi bước vào lớp 1 học sinh đã được học Tiếng Việt và yêu cầu đối với học sinh ngày càng cao. Ở lớp 1 chủ yếu đọc hiểu được bài văn, bài thơ ngắn có nội dung đơn giản. Còn việc đọc trôi chảy lưu loát, diẽn cảm chưa đòi hỏi cao. Nhưng lên lớp 2 thì yêu cầu, ngoài đọc đủ, đọc đúng còn phải có giọng đọc phù hợp với nội dung vui buồn hay nghiêm trang của bài văn vì thế việc luyện kĩ năng đọc cho học sinh là rất quan trọng. B. Phần nội dung CƠ SỞ THỰC TIỄN ĐỂN GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ So sánh với cách dạy cũ và cách dạy mới(năm thứ 2 thay sách) để thấy rõ được sự ưu việt của sách dạy mới. 1- Dạy theo phương pháp cũ Môn tập đọc gần như là một tiết giảng văn, chủ yếu giáo viên phân tích và hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài với một số lượng câu hỏi khai thác bài rất nhiều, thiên về hướng cảm thụ văn chương, do đó, học sinh không hiểu được mối quan hệ giữa nghệ thuật à nội dung văn bản. Hơn nữa, thời gian luyện đọc lại ít, nên sau tiết học khả năng đọc của học sinh không được nâng cao, không hình thành được kĩ năng đọc đúng, đọc hay cho học sinh. 2- Dạy theo phương pháp mới Với mục đích nâng cao chất lượng đọc của học sinh. Giáo viên cần sử dụng các biện pháp tổ chức dạy học thích hợp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong hoạt động rèn luyện kĩ năng đọc (đọc thầm, đọc thành tiếng). Đọc cá nhân, đọc đồng thanh (theo nhóm, bàn, tổ, lớp). Đọc theo vai, tham gia các trò chơi luyện đọc Để phát triển kỹ năng đọc trên cơ sở đọc đúng, hiểu nội dung và tiến tới đọc diễn cảm, đọc hay. Dạy theo phương pháp mơiií này trong tiết học thì 100% học sinh trong lớp đều được tham gia đọc bài từ 2, 3 lần trở lên trong một tiết học. a-Đối với giáo viên:
5. Trước khi lên lớp, giáo viên phải đọc bài nhiều lần để đọc tốt và thấu đáo nộ dung bài đọc. Phải trả lời được các câu hỏi và các câu trả lời này sẽ giúp cho giáo viên xác định được mục đích, yêu cầu, nội dung, và phương pháp dạy bài tập đọc. Giáo viên lường trước các từ khó, phát âm dễ lẫn để ngăn ngừa được các lỗi khi đọc. Tuỳ từng đối tượng học sinh, giáo viên phải xác định được các lỗi phát âm mà học sinh dễ mắc? (Đó là những tiếng khó, những chỗ ngắt nhịp nhấn giọng ở những từ khó, đặc biệt ở câu quá dài) Giáo viên phải chủ động lập kế hoạch giảng dạy trên lớp theo từng bước sau: Bước soạn bài: Giáo viên phải tìm hiểu kỹ bài tập đọc trên cơ sở phân tích tổng hợp và hệ thống hoá để đánh giá nội dung, nghệ thuật của bài. Cần thiết giáo viên có thể điều chỉnh hoặc thêm câu hỏi về nội dung, nghệ thuật phù hợp với nội dung của bài tập đọc, để gợi mở hứng thú cho học sinh. Khi soạn giáo án(soạn bài) giáo viên cần xem xét hệ thống câu hỏi của sách học sinh(sách giáo khoa Tiếng Việt) để có sự điều chỉnh phù hợp với cách hiểu của mình về bài tập đọc cũng như phù hợp với đối tượng học sinh. Lựa chọn bổ sung lại hệ thống câu hỏi, để làm rõ cách đọc, nội dung và nghệ thuật của bài. Sau đây là hệ thống câu hỏi(SGK Tiếng Việt lớp 2 tập 1) và hệ thống câu hỏi mà giáo viên chúng tôi đã điều chỉnh. Câu hỏi trong sách Tiếng Việt 2 T1 Câu hỏi soạn để giảng bài 1. Em biết gì về gia đình Hoa? * Đoạn 1 2. Em Nụ đáng yêu như thế nào? Con biết những gì về gia đình Hoa? 3. Hoa đã làm gì giúp mẹ? Em Nụ có những nét gì đáng yêu? 4. Trong thư gửi bố, Hoa kể chuyện gì, nêu * Đoạn 2 mong muốn gì? Hãy tìm những từ ngữ cho thấy Hoa rất yêu em Nụ. Để giúp mẹ Hoa dẫ làm gì? Muốn cho em ngủ ngon giấc, Hoa đã hát những bài hát một cách nhẹ nhàng, vừa hát vừa đưa võng và vỗ nhẹ lên người em bé. việc làm ấy của Hoa gọi là gì? Giảng từ: ru Sau khi em Nụ ngủ, Hoa làm gì? * Đoạn 3 Hoa viết thư cho bố, kể những chuyện gì? Hoa ngồi nắn nót viết thư cho bố kể cho bố nghe rất nhiều chuyện - Vậy con hiểu nắn nót là gì?
6. Giảng từ: nắn nót Viết thư cho bố Hoa mong muốn điều gì? Con thấy bạn Hoa có đáng yêu không? Hoa đáng yêu ở điểm nào? Để giảng được thành công một bài tập đọc giáo viên cần phải dựa vào các câu hỏi trong sách học sinh (SHS), kựa chọn bổ sung có thể chẻ nhỏ ra, hoặc gợi ý phát biểu thêm để giảng từ, khắc sâu kiến thức cho học sinh. Từ hiểu sâu được nội dung bài đọc các em sẽ đọc đúng, đọc diễn cảm, đọc hay được bài tập đọc. Bước đọc mẫu của giáo viên Đọc mẫu hay chính là đọc giới thiệu: Bài đọc mẫu của giáo viên chính là cái đích, mẫu hình thức kỹ năng đọc mà học sinh cần đạt được. Do đó, yêu cầu đọc thành tiếng của giáo viên phải đảm bảo chất lượng đọc chuẩn: Đọc đúng, rõ ràng, trôi chảy, đọc đủ lớn, nhanh vừa phải và diễn cảm, hay - để diễn đạt được đúng ý nghĩa và tình cảm mà tác giả muốn gửi gắm trong bài tập đọc. Bước chuẩn bị đồ dùng dạy học Đây là bước quan trọng phục vụ cho giờ dạy, kể cả tranh ảnh và sưu tầm các câu thơ, ca dao, tục ngữ để hỗ trợ thêm bài giảng thêm phong phú. Giáo viên phải chịu khó sưu tầm (yêu cầu cả học sinh cùng tham gia) những tranh ảnh, tác giả xuất xứ của tác phẩm có kiên quan đến bài học giáo viên phải suy nghĩ ghi vào giáo án, đưa ra vào lúc nào cho phù hợp để phục vụ cho mục đích tiết dạy, tận dụng tranh minh họa trong SGK và đồ dùng dạy học (ĐDDH) một cách thiết thực có hiệu quả nhất. Ví dụ: Ở bài tập đọc “Bé Hoa” tôi đã sử dụng hai câu thơ của Bác Hồ trong bài thơ “Thư trung thu” Tuổi nhỏ làm việc nhỏ Tuỳ theo sức của mình Làm câu kết bài. Nói lên trách nhiệm của con cái biết làm những công việc nhỏ phù hợp với sức khoẻ của mình, để giảm bớt nỗi vất vả cho cha mẹ, để cha mẹ yên tâm công tác. Trích dẫn câu thơ, ca dao, tục ngữ liên quan để minh hoạ, nhằm khắc sâu hơn nữa tình cảm của anh, chị, em trong gia đình. Chị ngã em nâng Anh em như thể chân tay Hoặc bạn nào có em bé và đã từng hát ru em – lên hát ru cho cả lớp nghe Để có được những tranh ảnh, tài liệu, ca dao, tục ngữ cho bài sau thì phần dặn dò của bìa trước người giáo viên đã phải hướng dẫn các em chuẩn bị. Có như vậy bài học mới có hiệu quả. b- Đối với học sinh Phải có sự chuẩn bị bài trước ở nhà. Ngay từ đầu năm học tôi đã hướng dẫn học sinh cách chuẩn bị một bài tập đọc. để hình thành phương pháp học bộ môn này. Bước1: Đọc thầm 1 lần bài tập đọc để làm quen mặt chữ để cảm nhận ban đầu bài văn. Bước 2: Đọc thành tiếng 2 lần, đầu tiên đọc đúng, rõ ràng từng từ, từng câu (Biết dừng hơi ở dấu phẩy, dấu chấm của bài tập đọc) để sau đó tiến tới đọc diễn cảm, đọc hay.
7. Bước 3: Đọc kỹ phần chú giải. Hỏi cha mẹ, anh chị những từ nào chưa hiểu. Bước 4: Tập trả lời câu hỏi dưới bài tập đọc. Trước khi trả lời nên đọc toàn bộ câu hỏi 1 lần, suy nghĩ động não trả lời từng câu sao cho gọn, đủ ý(Có thể viết vào vở). Bước 5: Đọc thành tiếng lần cuối sao cho đúng, giọng phù hợp với nội dung của bài tập đọc. *Để học sinh nắm vững cách chuẩn bị bài tôi phải soạn mẫu vài bài trong tháng học đầu tiên của bài tập đọc. c- Hướng dẫn tập đọc Giáo viên cần cho các em hiểu rằng các em đọc không phải chỉ để cho cô giáo nghe – mà còn cho các bạn nghe, nên cần đọc đủ to để tất cả mọi người trong phòng học cùng nghe rõ. Vì vậy giáo viên cần tập cho các em đọc to chừng nào bạn ở xa nhất nghe thấy mới thôi. Đa số các em học sinh bây giờ rất ham đọc sách nhưng chủ yếu đọc thầm không nghiền ngẫm, suy nghĩ. Các em đọc những truyện viễn tưởng, truyện tranh ít có tính văn học, nghệ thuật nên tuy đọc nhiều nhưng kỹ năng đọc vẫn không củng cố và nâng cao. Việc hướng dẫn học sinh đọc đúng, đọc hay trong từng bài tập đọc thuộc trách nhiệm của người giáo viên. Ở mỗi bài tạp đọc, trước khi đọc diễn cảm đọc hay, thì yêu cầu đầu tiên là phải đọc rõ ràng mạch lạc và đúng. Đọc đúng là không đọc thừa không sót âm, vần, tiếng. Đoc đúng phải thể hiện đúng hệ thống ngữ âm chuẩn. Đọc đúng ở đây bao hàm cả phát âm đúng, phân biệt được các cặp phụ âm l – n, ch – tr, r – d, s – x và đọc cho đúng các thanh. Để làm được điều này, tôi luôn chú ý xem em nào mắc lỗi nào để tìm ra nguyên nhân và biện pháp sửa. Trong một bài tập đọc không thể luyện đọc đúng được nhiều cặp phụ âm mà với từng bài tập đọc tôi chỉ cho luyện đúng một cặp phụ âm hoặc hai cặp phụ âm là cùng. Ví dụ: Ở bài tập đọc “Bé Hoa”tôi chỉ cho luyện đọc cặp phụ âm l – n đó là những từ khó, phát âm dễ lẫn như: Nụ, nắn nót, đen láy, lớn lên Với những học sinh hay phát âm sai các cặp phụ âm thì tôi phân tích cho các em thấy đọc sai thường làm sai hẳn ý nghĩa của từ và thường xuyên gọi các em này luyện đọc đúng. Kết quả chỉ sau hai tháng học đa số các em sửa được tật này. Điều đó làm các em rất tự tin vì không những bây giờ các em đọc đúng mà còn viết chính tả đúng. Ví dụ: “Nắn nót” đọc sai thành lắn lót “Đen láy” đọc sai thành đen náy -> trong Tiếng Việt làm gì có từ nào là từ đen náy và từ lắn lót. Đọc như thế là sai. Để khi đọc các em chủ động được việc cần phát âm cho đúng tôi đã hướng dẫn các em bằng cách khi chuẩn bị bài cần dùng bút chì gạch chân dưới những từ có phụ âm đầu là l – n (hoặc cặp phụ âm đầu hay sai). Để khi đọc bài gặp những từ đó thì đọc chậm lại và phát âm cho đúng. Đọc đúng còn bao gồm cả đọc đúng không thừa thiếu chữ và biết ngắt, nghỉ hơi sau dấu phẩy và dấu chấm. Cần phải dựa vào nghĩa giữa các tiếng, các từ để ngắt hơi cho đúng.Khi đọc không đựơc tách từ ra làm hai. Ví dụ: - Hoa yêu em và rất thích đưa võng ru em ngủ. Không ngắt: Hoa yêu/ em và rất thích/ đưa võng ru em ngủ. Nên ngắt: Hoa yêu em/ và rất thích đưa võng/ ru em ngủ. Việc ngắt câu phải phù hợp với các dấu câu, nghỉ ít ở dấu phẩy, nghỉ lâu hơn ở dấu chấm, đọc đúng các ngữ điệu câu, lên giọng ở cuối câu hỏi, hạ giọng ở cuối câu kể, thay đổi giọng cho phù hợp với tình cảm cần diễn đạt trong câu cảm. Với câu cầu khiến cần nhấn giọng phù hợp để thấy rõ các nội dung
8. cầu khiến khác nhau. Ngoài ra cần phải hạ giọng khi đọc bộ phận giải thích của câu. Vì vậy vào bài giảng, đầu tiên giáo viên đọc mẫu rồi cho một học sinh ká đọc toàn bộ bài để cả lớp đọc thầm theo. Sau đó cho học sinh phát hiện các từ khó – giáo viên cho học sinh tìm cách luyện và đọc các từ khó đó dưới hình thức đọc (cá nhân, đọc đồng thanh). Luyện đọc theo đoạn – Giáo viên hướng dẫn học sinh làm chủ được tốc độ đọc bằng cách đọc mẫu để học sinh đọc theo tốc độ đã định. Ngoài ra còn có biện pháp đọc tiếp nối trên lớp, đọc nhẩm (thầm)có sự kiểm tra của thầy (cô)giáo, của bạn để điều chỉnh tốc độ. Đối với học sinh lớp 2 đọc 1 bài khoảng 100 cữ trong thời gian 2 phút sau khi đọc đúng học sinh phải được nâng cao hơn một bước là đọc diễn cảm. Như vậy đọc đúng là bao gồm một số tiêu chuẩn của đọc diễn cảm và hay. Đọc diễn cảm chỉ có thể có được trên cơ sở hiểu thấu đáo bài đọc. Đọc diễn cảm yêu cầu đọc đúng giọng vui, buồn, giận dữ, trang nghiêm phù hợp với từng ý cơ bản của bài đọc, đọc có cảm xúc cao, biết nhấn giọng ở những từ ngữ biểu cảm, gợi tả, phân biệt lời nhân vật, lời tác giả. Để đọc được diễn cảm, ngưởi đọc phải lảm chủ được chỗ ngắt giọng, làm chủ được tốc độ đọc (độ nhanh chậm )làm chủ được cường độ giọng (độ cao của giọng đọc, lên giọng hay hạ giọng). Vậy muốn được diễn cảm hay, việc đầu tiên là học sinh phải có năng lực cảm thụ văn học – Giáo viên có trách nhiệm giúp học sinh điều này trong khi dạy học. Ví dụ: Ở bài “Bé Hoa”, khi đọc đoạn 3 (Bức thư Hoa viết cho bố). Giáo viên cần cho học sinh thấy được đọc với giọng tâm tình trò chuyện như Hoa đang trò chuyện với bố. Bố ạ! Em Nụ ở nhà ngoan lắm. Em ngủ cũng ngoan nữa. Con hết cả bài hát ru em rồi. Bao giờ bố về, bố dạy thêm bài khác cho con. Dạy bài dài dài ấy, bố nhé! (Đọc với tốc độ vừa, phải hạ giọng ở cuối câu) Để làm được điều này khi soạn, giảng viên phải chủ động đưa ra hiệ thống câu hỏi có trình tự, phong phú, gợi lêm sự liên tưởng, óc tưởng tượng về ý nghĩa tác phẩm; những từ ngữ, hình ảnh gây ấn tượng của bài văn và những câu hỏi xác định kỹ thuật đọc thành tiếng về giọng, tốc độ, cường đọ, nhấn giọng Trong bài Bé Hoa với câu: “Hoa yêu em/ và rất thích đưa võng/ ru em ngủ”, tôi đặt hỏi: “Theo các con, muốn đọc hay câu văn này ngoài việc ngắt câu ta cần nhấn giọng ở những từ nào?”và cho học sinh phát biểu ý kiến. Cuối cùng, thống nhất nhấn giọng vào các từ “yêu em”, “rất thích”. Muốn được như vậy, giáo viên phải đọc mâuc cho học sinh lắng nghe và học sinh sẽ tự mình rút ra được kết luận đúng. Ví dụ: Hoa yêu em/ và rất thích đưa võng/ ru em ngủ. Hướng dẫn và luyện cho học sinh đọc – càng nhiều học sinh được đọc càng tốt. Cuối cùng, ở bài tập đọc nào học sinh cũng phải được đọc nhiều để cho đến khi bài văn, bài thơ thắm đượm vào các em để các em được bay lên với những chiều cao, trải ra với chiều rộng và lắng sâu với chiều dài cảu tác phẩm. Sau đây là giáo án bài “Bé Hoa”mà tôi đã thực hiện và đã đạt được hiệu quả đáng khích lệ. Bé Hoa (1 tiết) I- Mục đích yêu cầu: 1- Đọc Đọc lưu loát toàn bài, đúng các từ khó: Nụ, đen láy, lớn lên, nắn nót. Nghỉ hơi đúng sau dấu chấm, dấu phẩy, giữa các cụm từ. Biết đọc bài với giọng tình cảm, nhẹ nhàng, đọc hay. 2- Hiểu
9. Hiểu từ trong bài: Đen láy, ru, nắn nót. Hiểu nội dung bài: Hoa rất yêu thương em. Hoa còn biết chăm sóc em, giúp đỡ bố mẹ. II- Đồ dùng dạy - học Tranh minh họa bài đọc trong SGK. Biết được một số câu thơ, ca dao, nói về tình cảm anh chị em trong gia đình. III- Các hoạt động dạy và học chủ yếu. A- Kiểm tra bài cũ: 3 học sinh đọc thuộc lòng bài: “Tiếng võng kêu”. HS1: Đọc thuộc cả bài. HS2: Đọc khổ thơ tả em bé đang ngủ rất đáng yêu. HS3: Đọc thuộc khổ thơ mà con thích, nói rõ vì sao con thích. Nhận xét và cho điểm B- Dạy học bài mới: 1- Giới thiệu bài: Treo tranh và hỏi: Bức tranh vẽ cảnh gì? * Bạn học sinh trong tranh tên là Hoa. Sau khi ru em ngủ, bạn ngồi viết thư co bố. Muốn biết bạn viết những gì cho bố. Qua bài tập đọc “Bé Hoa”hôm nay chúng ta sẽ cung nhau tìm hiểu. Ghi bảng: Bé Hoa 2- Luyện đọc Giáo viên đọc mẫu toàn bài: giọng tình cảm, nhẹ nhàng. Bức thư Hoa viết cho bố đọc với giọng trò chuyện, tâm tình. Gọi một học sinh khá đọc lại bài. Muốn đọc bài nay hay, việc trước tiên phải đọc cho đúng mmọt số từ khó – phát âm dễ lẫn như l – n. Cho học sinh phát hiện: Nụ, lớn lên, đen láy, nắn nót. Luyện đọc các nhân đồng thanh các từ khó này. Để đọc đúng, học sinh cần hiểu nghĩa của từ khó. Một học sinh đọc phần chú giải. a- Đọc từng câu: Nối tiêp nhau mỗi học sinh đọc một câu từ đầu đến hết bài. b- Đọc từng đoạn: Bài chia làm 3 đoạn: Đoạn 1: Từ Bây giờ . Ru em ngủ. Đoạn 2: Đêm nay viết từng chữ. Đoạn 3: Bố ạ .hết bài. Luyện đọc đoạn 1: Gọi một học sinh đọc đoạn 1 học sinh nhận xét cách đọc của bạn Cho học sinh tìm cách ngắt câu và nhấn giọng ở câu cuối của đoạn 1. * Hoa yêu em và rất thích đưa võng ru em ngủ. Giáo viên đọc để học sinh lắng nghe và tự tìm cách ngắt và nhấn giọng đúng. * Hoa yêu em/ và rất thích đưa võng/ re em ngủ // Gọi 2, 3 học sinh đọc -> cả lớp đồng thanh.
10. Gọi 1 học sinh đọc lại đoạn 1 - Nhận xét – cho điểm. Luyện đọc đoạn 2: 1 học sinh đọc đoạn 2 Cho học sinh phát hiện câu dài cần phải ngắt, cần ngắt như thế nào? Đêm nay, /Hoa hát hết các bài hát/ mà mẹ vẫn chưa về.// Cả lớp đồng thanh - gọi 2, 3 học sinh đọc. 1 học sin đọc lại đoạn 2 - Nhận xét – cho điểm. Ở đoạn 3: Con thấy có gì đặc biệt ?( Đây là bức thư Hoa gửi cho bố)ta phải đọc với giọng như thế nào? Giọng vui, trò chuyện. Xung phong đọc thật hay bức thư Hoa gửi cho bố. Gọi 2, 3 học sinh đọc. Gọi 3 học sinh mỗi em đọc một đoạn nối tiếp co hết bài. Giáo viên nhận xét. * Học sinh đã nắm vững cách đọc bài “Bé Hoa”- luyện đọc theo nhóm. c- Đọc từng đoạn theo nhóm: d- Thi đọc giữa các nhóm:Thi đọc thật hay bức thư Hoa gửi cho bố. Cho học sinh nhận xét. 3- Hướng đãn học sinh tìm hiểu bài. Giáo viên Học sinh Gọi 1 học sinh đọc đoạn 1 và hỏi 1 học sinh đọc đoạn 1 Con biết những gì về gia đình Hoa? Gia đình Hoa có bố, có mẹ, Hoa và em Nụ. Em Nụ có những nét gì đáng yêu? Môi đỏ hồng, mắt mở to tròn và đen láy. Dùng tranh để giảng Để hiểu “đen láy”là thế nào? 1 học sinh đọc phần chú giải Ghi: đen láy * Không những em Nụ đáng yêu mà bạn 1 học sinh đọc đoạn 2 Hoa cũng rất đáng yêu. Tìm những từ ngữ cho thấy Hoa rất Hoa yêu em, thích đưa võng ru em ngủ. yêu em Nụ? Từ ngày bố đi công tác xa, mẹ bận việc Hoa trông em và ru cho em ngủ. nhiều hơn. Để giúp mẹ, Hoa đã làm gì? Muốn cho em ngủ ngon giấc, Hoa vừa hát vừa vỗ nhẹ lên người em. Việc làm Vừa hát vừa vỗ nhẹ gọi là hát ru. ấy của Hoa gọi là gì? Con hiểu thế nào là hát ru? Ghi: ru Hát nhẹ nhàng và tình cảm. Sau khi em Nụ ngủ, Hoa đã làm gì? 1 học sinh đọc đoạn 3. Em Nụ ngủ Hoa viết thư cho bố kể Hoa kể rằng em Nụ rất ngoan. Con hết cả chuyện gì? bài hát ru em rồi. Hoa ngồi “nắn nót”viết thư cho bố kể cho bố rất nhiều chuyện Vậy con hiểu “nắn nót”là gì? “Nắn nót”là viết cẩn thận từng chữ.
11. Ghi: nắn nót Đặt câu với từ “nắn nót”. Em viết nắn nót thật đẹp. Viết thư cho bố, Hoa mong muốn điều Bố về dạy thêm cho con nhiều bài hát nữa. gì? Học sinh tự trả lời. Theo con, nhận được thư Hoa bố có vui không? Con thấy bạn Hoa có đáng yêu không? Có. Còn bé mà bạn Hoa đã biết giúp bố mẹ Đáng yêu ở điểm nào? và rất yêu em bé. * Các con rất hiểu nội dung bài, đã biết đọc đúng bằng cách ngắt, nghỉ hôi đúng sau dấu chấm và dấu phẩy, biết nhấn Tình cảm và nhẹ nhàng giọng ở một số từ. Vậy theo con, bài tập đọc này cần đọc với giọng như thế nào? Cần đọc diễn cảm ở đoạn nào? Đoạn 3. * Đoạn 3 là bức thư Hoa viết cho bố. Khi đọc các con cần chú ý đọc với giọng tâm tình, trò chuyện như Hoa đang trò chuyện với bố. Cô thấy các con đã nắm vững cách đọc và rất hiểu bài, cô tin rằng các con sẽ đọc hay hơn. Gọi 4 tổ lên thi đọc đoạn 3 (bức thư) Các con có thích thi đọc hay không? Nhận xét – cho điểm 1 học sinh đọc cả bài. Gọi 1 học sinh đọc cả bài 4- Củng cố Hôm nay, chúng ta học tập đọc bài gì? Bé Hoa. Bé Hoa đáng yêu ở điểm gì? Biết giúp bố mẹ và rất yêu em bé. Liên hệ: Ở lớp Để nói lên tình cảm yêu thương của anh, chị, em trong gia đình đã có rất Chị ngã em nâng. nhiều câu thơ, ca dao, tục ngữ, nói Anh em như thể chân tay. lên điều đó. Con biết và hãy đọc cho các bạn nghe. * Tổng kết: Để bố mẹ yên tâm công tác và để giảm bớt nỗi vất vả cho bố mẹ, các con hãy đỡ đần bố mẹ những công việc vừa sức như: quét nhà, gấp quần áo, trông em Thực hiện tốt lời Bác Hồ dạy: Tuổi nhỏ làm việc nhỏ.
12. Tuỳ theo sức của mình. 5- Dặn dò: Về đọc lại bài thật hay. Chuẩn bị bài mới. Bạn nào đã từng hát ru em bé. Hãy lên hát cho cả lớp nghe. (Nhiều học sinh xung phong và hát rất là hay). C- Kết quả. Qua thực tế giảng dạy, tiết tập đọc bài “Bé Hoa”tôi nhận thấy: Trong giờ tập đọc, tôi thấy các em ngồi học rất say sưa, sôi nổi phát biểu ý kiến, hăng say học bài. Rất nhiều em xung phong, phấn khởi khi được gọi đọc bài và đọc bài hay, nhất là đọc bức thư Hoa viết cho bố. Điều đó chứng tỏ các em đã hiểu được nội dung, nghệ thuật của bài. Đa số các em đã sửa được lỗi sai khi đọc, đặc biệt là sai về phát âm cặp phụ âm l –n. Học sinh được nâng cao rõ rệt về đọc diễn cảm hay, hình thành được kỹ năng, kỹ xảo khi đọc các bài văn, bài thơ. Giờ dạy đọc bài “Bé Hoa” đã nâng cao được hiệu quả dạy đọc cho học sinh. Qua đây tôi lại được biết thêm một điều thú vị: đó là các em hoc sinh lớp 2 hát ru rất hồn nhiên và rất hay. Theo tôi tiết dạy đã đạt được kết quả. Tôi thiết nghĩ sự nghiệp “trồng người”là lâu dài và hướng tới tương lai nên tôi đưa ra vấn đề “Nâng cao hiệu quả đọc cho học sinh lớp 2” để cùng đồng nghiệp tham khảo nhằm hoàn thành tốt hơn nữa nhiệm vụ “trồng người ”của người giáo viên. Người viết Ngô Thu Hà