Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng công nghệ thông tin trong chương trình giảng dạy môn Tự nhiên xã hội Lớp 1 - Nguyễn Thị Hải Ninh

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng công nghệ thông tin trong chương trình giảng dạy môn Tự nhiên xã hội Lớp 1 - Nguyễn Thị Hải Ninh

1. ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN THANH XUÂN TRƯỜNG TH ĐẶNG TRẦN CÔN ______ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG CHƯƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY MÔN TỰ NHIÊN XÃ HỘI LỚP 1 Môn : Tự nhiên xã hội Giáo viên : Nguyễn Thị Hải Ninh Lớp : 1A6 Cấp : Tiểu học Năm học: 2018 - 2019
2. MỤC LỤC Phần Nội dung Trang ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Lý do chọn đề tài. 1 2 Phạm vi đề tài. 2 NỘI DUNG 1 Cơ sở lý luận 4 2 Cơ sở thực tiễn 5 3 Nội dung 5 4 Kết quả 18 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1 Kết luận 19 2 Khuyến nghị 19 TÀI LIỆU THAM KHẢO 21
3. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Từ những thập niên cuối thế kỷ XX đến nay, nhân loại đã phát minh và chứng kiến sự tiến triển thần kỳ của công nghệ thông tin (CNTT). Những thành tựu của CNTT đã góp phần rất quan trọng cho quá trình hình thành và phát triển nền kinh tế tri thức và xã hội thông tin mang tính chất toàn cầu. Ý nghĩa và tầm quan trọng của tin học và công nghệ thông tin, truyền thông cũng như những yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá hiện đại hoá, hướng tới nền kinh tế tri thức của nước ta đã được thể hiện trong những quan điểm của Đảng và Nhà nước qua các văn kiện như Chỉ thị 58-CT/TW ngày 17/10/2000, Nghị quyết 07/2000 ngày 05/6/2000 của Chính phủ, Chỉ thị 29/2001/CT ngày 30/7/2001 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT. Công nghệ thông tin cũng thúc đẩy mạnh mẽ công cuộc đổi mới trong giáo dục, tạo ra công nghệ giáo dục với nhiều thành tựu rực rỡ, bao gồm: Công nghệ dạy và học: CNTT làm thay đổi nội dung, hình thức và phương pháp dạy học một cách phong phú. Những phương pháp dạy học theo cách tiếp cận kiến tạo, phương pháp dạy học theo dự án, dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề càng có nhiều điều kiện để ứng dụng rộng rãi. Các hình thức dạy học như dạy theo lớp, dạy theo nhóm, dạy cá nhân cũng có những đổi mới trong môi trường công nghệ thông tin. Mối giao lưu giữa người và máy đã trở thành tương tác hai chiều với các phương tiện đa truyền thông như âm thanh, hình ảnh, video, mà đỉnh cao là bài giảng E-learning (học trực tuyến qua mạng Internet). Công nghệ quản lý giáo dục: làm thay đổi phương thức điều hành và quản lý giáo dục, hỗ trợ công cuộc cải cách hành chính để quản lý các hoạt động giáo dục và đào tạo hiệu quả hơn. Sự phát triển vượt bậc của ngành khoa học và công nghệ đã đem lại những thành tựu to lớn trong mọi hoạt động của con người. Đối với lĩnh vực giáo dục đào tạo, công nghệ thông tin có tác dụng mạnh mẽ, làm thay đổi nội dung, phương pháp giảng dạy và học. Công nghệ thông tin là phương tiện tiến tới "xã hội học tập". Mặt khác, ngành giáo dục đóng vai trò thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghệ thông tin thông qua việc cung cấp nguồn nhân lực cho công nghệ thông tin. Bộ giáo dục và đào tạo cũng yêu cầu :"Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục đào tạo ở tất cả các cập học, ngành học theo hướng dẫn. Học công nghệ thông tin như là một công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phương pháp dạy học các môn." Nên việc đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào trường học là một việc làm cần thiết và đúng đắn. Trong công tác giảng dạy, công nghệ thông tin giúp cho bài học sinh động hơn, nhờ đó mà học sinh có hứng thú học tập hơn, tiếp thu bài tốt hơn. 1 /21
4. Như chúng ta đã biết, học sinh tiểu học còn nhỏ nên quá trình nhận thức thường gắn với những hình ảnh, hoạt động cụ thể. Bởi vậy, các phương tiện trực quan rất cần thiết trong quá trình giảng dạy đặc biệt là các phương tiện trực quan sinh động, rõ nét sẽ thu hút được sự chú ý của học sinh. Trong những tiết học có đồ dùng trực quan đẹp, rõ nét học sinh sẽ chú ý đến bài giảng hơn và kết quả là học sinh tiếp thu bài tốt hơn, nhớ lâu hơn. Chính vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy học với sự trợ giúp của công nghệ thông tin vào tất cả các môn học đặc biệt là các môn có sử dụng nhiều tranh ảnh đã mang đến cho giờ dạy và học một không khí mới. Mỗi môn học mang một sắc thái riêng, môn Tự nhiên - xã hội cũng vậy. Tuy bản chất là cung cấp những kiến thức Tự nhiên - xã hội có xung quanh chúng ta song trong sách giáo khoa lớp 1 không đưa ra kiến thức đóng khung có sẵn mà là một hệ thống các hình ảnh bên cạnh các lệnh yêu cầu học sinh thực hiện. Học sinh muốn chiếm lĩnh tri thức không thể khác là thực hiện tốt các lệnh trong sách giáo khoa. Vậy một giờ học Tự nhiên - xã hội ở lớp 1 được tiến hành ra sao? Cho dù tất cả các giáo viên có tích cực đổi mới phương pháp đến đâu thì một giờ học Tự nhiên - xã hội vẫn diễn ra tẻ nhạt trầm lắng với các hoạt động khó, khổ cho học sinh. Với nhiều tranh, ảnh đẹp giàu màu sắc, các em được lôi cuốn vào xem một cách hồn nhiên nhưng nếu đưa ra yêu cầu quan sát tập chung để đưa ra một vấn đề trọng tâm nhằm đạt được mục tiêu bài học thì các em dễ nản. Nhưng cũng vẫn các bức tranh, ảnh đẹp giàu màu sắc đó với sự trợ giúp của công nghệ thông tin ta đưa lên màn hình lớn bằng các hiệu ứng thì sẽ thu hút được các em vào bài học hơn, giờ học sẽ có hiệu quả hơn. Hay nói cách khác với công nghệ thông tin, người thầy có thể chế tạo ra những món ăn hấp dẫn và bổ dưỡng, tức là giờ học lý thú mà nếu chỉ sử dụng bảng đen phấn trắng thì khó mà thực hiện được. Với các phương tiện dạy học hiện đại như máy tính, máy chiếu và một số phần mềm tiện ích như Power Point, Violet, bài giảng E-learning người thầy có thể làm cho học trò quan tâm hơn đến môn học mà không phải ép buộc chúng. Chính vì vậy việc: “Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Tự nhiên - xã hội lớp 1.” là cần thiết. 2. Phạm vi đề tài. 2.1. Mục đích nghiên cứu Xuất phát từ tình hình dạy học thực tế ở lớp và qua việc dự giờ các tiết dạy của đồng nghiệp, qua việc góp ý xây dựng các tiết dạy thao giảng, chuyên đề, hội giảng giáo viên dạy giỏi cấp Trường, cấp Quận của giáo viên. Thông qua công tác thanh tra hay giám khảo của Hội thi giáo viên dạy giỏi các cấp. Tôi đã đúc kết được một số kinh nghiệm cho bản thân trong việc ứng dụng CNTT trong dạy học. Vì vậy, nội dung sáng kiến kinh nghiệm này tập trung vào các vấn đề: những tác động tích cực và một số hạn chế cần tránh khi sử dụng các phương tiện dạy học 2 /21
5. hiện đại; thực hiện giáo án điện tử và ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học ở tiểu học. 2.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. -Việc “Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Tự nhiên - xã hội lớp 1.” -Đối tượng: Các tiết dạy có sử dụng Giáo án điện tử tại trường Tiểu học Đặng Trần Côn. -Thời gian: Năm học 2018 – 2019. 3 /21
6. NỘI DUNG 1) Cơ sở lý luận Công nghệ thông tin mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới các phương pháp và hình thức dạy học. Những phương pháp dạy học theo cách tiếp cận kiến tạo, phương pháp dạy học theo dự án, dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề càng có nhiều điều kiện để ứng dụng rộng rãi. Các hình thức dạy học như dạy học đồng loạt, dạy theo nhóm, dạy cá nhân cũng có những đổi mới trong môi trường công nghệ thông tin và truyền thông. Chẳng hạn, cá nhân làm việc tự lực với máy tính, với Internet, dạy học theo hình thức lớp học phân tán qua mạng dạy học qua cầu truyền hình. Nếu trước kia người ta nhấn mạnh tới phương pháp dạy sao cho học sinh nhớ lâu, dễ hiểu, thì nay phải đặt trọng tâm là hình thành và phát triển cho học sinh các phương pháp học chủ động. Nếu trước kia người ta thường quan tâm nhiều đến khả năng ghi nhớ kiến thức và thực hành kỹ năng vận dụng, thì nay chú trọng đặc biệt đến phát triển năng lực sáng tạo của học sinh. Như vậy, việc chuyển từ “lấy giáo viên làm trung tâm” sang “lấy học sinh làm trung tâm”sẽ trở nên dễ dàng hơn. Công nghệ phần mềm phát triển mạnh, trong đó các phần mềm giáo dục cũng đạt được những thành tựu đáng kể như: một số phần mềm tiện ích như Power Point, Violet , E - learning và các phần mềm đóng gói, tiện ích khác. Do sự phát triển của công nghệ thông tin và truyền thông mà mọi người đều có trong tay nhiều công cụ hỗ trợ cho quá trình dạy học nói chung và phần mềm dạy học nói riêng. Nhờ có sử dụng các phần mềm dạy học này mà học sinh trung bình, thậm chí học sinh trung bình yếu cũng có thể hoạt động tốt trong môi trường học tập. Phần mềm dạy học được sử dụng ở nhà cũng sẽ nối dài cánh tay của giáo viên tới từng gia đình học sinh thông qua hệ thống mạng. Nhờ có máy tính điện tử mà việc thiết kế giáo án và giảng dạy trên máy tính trở nên sinh động hơn, tiết kiệm được nhiều thời gian hơn so với cách dạy theo phương pháp truyền thống, chỉ cần “bấm chuột”, vài giây sau trên màn hình hiện ra ngay nội dung của bài giảng với những hình ảnh, âm thanh sống động thu hút được sự chú ý và tạo hứng thú nơi học sinh. Thông qua giáo án điện tử, giáo viên cũng có nhiều thời gian đặt các câu hỏi gợi mở tạo điều kiện cho học sinh hoạt động nhiều hơn trong giờ học. Những khả năng mới mẻ và ưu việt này của công nghệ thông tin và truyền thông đã nhanh chóng làm thay đổi cách sống, cách làm việc, cách học tập, cách tư duy và quan trọng hơn cả là cách ra quyết định của con người. Do đó, mục tiêu cuối cùng của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học là nâng cao một bước cơ bản chất lượng học tập cho học sinh, tạo ra một môi trường giáo dục mang tính tương tác cao chứ không đơn thuần chỉ là “thầy đọc, trò chép” như kiểu truyền thống, học sinh được khuyến khích và tạo điều kiện để chủ
7. động tìm kiếm tri thức, sắp xếp hợp lý quá trình tự học tập, tự rèn luyện của bản thân mình. 2. Cơ sở thực tiễn 2.1 Thuận lợi: Trường Tiểu học Tiểu học Đặng Trần Côn trong những năm học gần đây đã triển khai ứng dụng công nghệ thông tin vào đổi mới phương pháp dạy và học. Trong những năm vừa qua nhà trường đã mua máy chiếu Projector, máy vi tính và nối mạng Internet. Mặt khác trên giáo án điện tử giáo viên dễ dàng bổ sung, sửa chữa thay đổi cấu trúc bài dạy một cách linh hoạt; phƣơng tiện đòi hỏi không nhiều chỉ cần một máy tính, một máy chiếu và màn ảnh rộng, quan trọng là khâu soạn giáo án. 2.2. Khó khăn Khó khăn nhất với một số giáo viên nhiều tuổi trình độ tin học còn hạn chế nên việc thiết kế giáo án điện tử rất vất vả và mất nhiều thời gian. Chính vì vậy một số giáo viên tỏ ra ngại và không hứng thú với việc soạn và giảng bằng giáo án điện tử. Việc thiết kế giáo án điện tử do chưa có nhiều kinh nghiệm nên việc chọn màu sắc, phông chữ, hay chọn hiệu ứng đôi khi chưa phù hợp. Giờ học còn phụ thuộc vào nguồn điện, phòng học, ánh sáng, phương tiện. 3. Nội dung 3.1 Thực trạng khi thiết kế giáo án điện tử Để phát triển con người toàn diện góp phần hình thành năng lực phẩm chất tư duy cho học sinh thì việc dạy học tốt các môn học là một yêu cầu không thể thiếu. Ngƣời giáo viên không những dạy tốt các môn Toán, Tiếng Việt hình thành tri thức cho học sinh mà còn phải dạy tốt tất cả các môn học khác nhau để phát triển một con người toàn diện. Từ năm 2000 song song với việc thay sách giáo khoa mới thì Bộ giáo dục và đào tạo cũng yêu cầu các giáo viên tiểu học đổi mới phương pháp dạy học. Hoà cùng với công cuộc đổi mới mạnh mẽ về phương pháp, hình thức tổ chức dạy học trên toàn ngành, môn Tự nhiên - xã hội cũng có những bước chuyển mình, từng bước vận dụng thay đổi linh hoạt các phương pháp dạy học có sự hỗ trợ của công nghệ thông tin nhằm tích cực hoá các hoạt động của học sinh, phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh trong quá trình lĩnh hội tri thức. Như chúng ta đã biết môn Tự nhiên xã hội là môn học cung cấp, tranh bị cho học sinh những kiến thức ban đầu, cơ bản về tự nhiên và xã hội trong cuộc sống hàng ngày xảy ra xung quanh các em. Vì thế học sinh đã có vốn sống, vốn hiểu biết ban đầu về tự nhiên xã hội. Mặt khác sách giáo khoa Tự nhiên - xã hội lớp 1 không đưa ra kiến thức đóng khung có sẵn mà là một hệ thống các hình ảnh bên cạnh các lệnh yêu cầu học sinh thực hiện. Học sinh muốn chiếm lĩnh tri thức không thể khác là thực hiện tốt các lệnh trong sách giáo khoa. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để học 5 /21
8. tốt môn tự nhiên xã hội nhưng đồng thời nó cũng chính là điểm gây trễ nải trong việc học tập môn này. Đối với môn Tự nhiên và xã hội việc thiết kế nội dung bài học bằng nhiều tranh ảnh đã giúp cho giáo viên thiết kế giáo án diện tử gặp nhiều thuận lợi hơn các môn học khác. Mỗi một bài học khi ta đưa các tranh, ảnh lên màn hình lớn và sử dụng các hiệu ứng sẽ giúp cho học sinh chú ý hơn. Ví dụ khi dạy bài "Cây hoa" ta đưa hình ảnh trong sách giáo khoa và làm hiệu ứng thêm một số loại hoa sẽ giúp cho bài học sinh động, học sinh hiểu và nắm bài nhanh hơn. Hay như dạy các bài về quả, hoa, thân cây, động vật thì ngoài các hình ảnh trong bài học ta có thể đưa thêm các hình ảnh khác có liên quan đến bài học giúp cho nội dung bài học phong phú hơn. Qua đó ta có thể nói việc dạy bằng giáo án điện tử đã giúp cho giáo viên đỡ vất vả hơn nhiều. Thay bằng thao tác hướng dẫn, các thao tác gắn đồ dùng lên bảng, giáo viên chỉ cần kích chuột lên là có. Dạy bằng giáo án điện tử còn tránh được tình trạng cháy giáo án do quá nhiều thao tác gắn và tháo đồ dùng dạy học. Mặt khác khi sử dụng giáo án điện tử giáo viên có thể thiết kế như sách giáo khoa, không cần in tranh ảnh tốn tiền, mất thời gian mà hình ảnh nhỏ lại không rõ nét như khi đưa lên màn hình lớn. Bên cạnh việc sử dụng phần mềm Power Point trong quá trình thiết kế giáo án điện tử, tôi còn sử dụng phần mềm Violet, Flash vào phần luyện tập củng có, hay trò chơi nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh. Trò chơi có thể diễn ra ở đầu, giữa hoặc cuối tiết học. Trò chơi có thể giải quyết được một phần hay toàn bộ nội dung bài học. Mặt khác còn giúp cho học sinh phản xạ nhanh từ đó phát triển tư duy. Việc đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn tự nhiên xã hội có nhiều cái lợi cho cả giáo viên và học sinh. Nhưng bên cạnh đó cũng không ít giáo viên gặp nhiều khó khăn khi thiết kế giáo án điện tử. Vậy vấn đề đặt ra là phải soạn giáo án như thế nào cho phù hợp thì mới mang lại hiệu quả mong muốn. 3.2 Cách thiết kế và những yêu cầu cần thiết khi soạn giáo án điện tử. Đối với môn Tự nhiên - xã hôi mỗi bài học là một hệ thống các hình ảnh bên cạnh các lệnh yêu cầu học sinh thực hiện. Bởi vậy khi soạn giảng một tiết dạy bằng giáo án điện tử tôi thường thực hiện các bước sau: 6 /21
9. Bước 1: Soạn giáo án ở chương trình Power Point. Khi soạn ở giáo án ở chương trình Power Point chúng ta cần soạn đủ các bước lên lớp, đặc biệt chú ý các bước sau: - Kiểm tra bài cũ. - Dạy bài mới: • Giới thiệu bài, khởi động. • Tổ chức các hoạt động dạy học: + Hoạt động 1: Quan sát hình thành khái niệm kiến thức + Hoạt động 2: Khai thác vốn sống thực tế - Liên hệ hình thành kĩ năng thái độ. + Trò chơi học tập hoặc làm phiếu bài tập theo yeu cầu. => Đây là bước quan trọng nhất trong quá trình soạn giáo án. - Củng cố kiến thức. - Hướng dẫn về nhà. Hiện nay đã có nhiều giáo viên tiểu học soạn giáo án trên chương trình Word, điều đó rất thuận lợi cho quá trình soạn giáo án điện tử. Bước 2: Lựa chọn kiến thức khi trình chiếu. Đây là bước rất quan trọng, nhiều giáo viên đặc biệt là những giáo viên mới bắt đầu soạn giảng với Power Point còn lúng túng ở bước này. Để thực hiện tốt người giáo viên phải nắm được kiến thức trọng tâm của bài giảng, không tham kiến thức, không tham chình chiếu, chỉ đưa trình chiếu những kiến thức, nội dung học sinh cần ghi nhớ, không đưa phần trình chiếu thuyết giảng của giáo viên. Nếu kiến thức đưa ra trình chiếu không đƣợc lựa chọn dễ bị đẩy vào hai tình huống. - Kiến thức đưa nhiều học sinh khó theo dõi. - Kiến thức đưa quá sơ sài, học sinh không nắm được bài. Vì thế người giáo viên cần biết chắt lọc và tinh giảm kiến thức cần trình bày trên các Slide, đảm bảo nội dung cô đọng nhưng vẫn đầy đủ ý. Bước 3: Lựa chọn tư liệu đưa vào giáo án. Các tư liệu được lựa chọn đưa vào giáo án thường là: a) Hình ảnh: - Hình ảnh trong sách giáo khoa nhằm giúp các em chiếm lĩnh kiến thức. - Hình ảnh bên ngoài sách giáo khoa có liên quan đến bài học nhằm giúp học sinh khai thác vốn sống - liên hệ hình thành kĩ năng. - Các đoạn phim, vi deo clip.
10. Ngoài ra còn rất nhiều những hình ảnh khác nữa. b) Các đoạn phim: Đoạn phim quay về làng quê và đô thị, trái đất Các clip: khă năng kì diệu của lá cây; năm, tháng , ngày c) Âm thanh: Các bài hát được sử dụng trong phần mở bài hay kết bài giúp cho bài học phong phú hơn. Có thể nói tư liệu để phục vụ cho mối bài giảng nhiều, giáo viên có thể tìm và sưu tầm ở nhiều nguồn khác nhau trên Internet. để có một hệ thống tư liệu phong phú, giáo viên phải có ý thức cập nhật thường xuyên. Tuy nhiên chúng ta cũng không nên quá lạm dụng mà phải biết chắt lọc, lựa chọn những tư liệu đắt nhất, hiệu quả nhất có tác dụng tốt hơn với học sinh nếu không sẽ làm loãng bài giảng, học sinh mải xem hình ảnh mà quên mất bài giảng. 8 /21
11. Bước 4: Thiết kế các Slide của giáo án. a) Lựa chọn số lượng Slide cho mỗi bài giảng. Trong quá trình giảng dạy tôi nhận thấy thường một giờ dạy Tự nhiên xã hội không nên sử dụng quá 15 - 18 trang. - Kiểm tra bài cũ: 1 Slide - Giới thiệu bài mới: 1 Slide - Bài mới: 12 - 13 Slide - Củng cố kiến thức: 1 - 2 Slide - Hướng dẫn về nhà: 1 Slide. b) Xây dựng bố cục mỗi Slide Tuỳ theo từng nội dung bài mà chúng ta xây dựng bố cục cho linh hoạt. c) Chọn phông nền, kiểu chữ, và cỡ chữ. Đây cũng là bước quan trọng vì nếu Slide phối hợp màu sắc không chuẩn, thiếu các nguyên tắc cơ bản về độ sáng, tối độ đậm, nhạt, độ tượng phản khiến các Slide không đạt tới sự hài hoà cần thiết dẫn tới gây ức chế cho học sinh. Hoặc các Slide chứa quá nhiều chữ , hình ảnh, kích cỡ nhỏ, người xem không thấy hoặc phải căng mắt ra gây mệt mỏi. Nên thống nhất kiểu chữ, cỡ chữ , màu chữ ở những đề mục, nội dung có cùng một vị trí, vai trò, nhiệm vụ Với những nội dung mang ý khái quát hoặc có mục đích chốt lại nội dung, kiến thức được in đậm với màu chữ, kiểu chữ khác hẳn với những màu chữ, kiểu chữ đã chọn ở trên, học sinh dễ khắc sâu kiến thức. Chọn phông nền nên chọn màu hài hoà nhưng phải làm nổi bật màu chữ đã sử dụng ở Slide. Không nên chọn màu nền quá tối như màu đen, ghi, nâu, xám hoặc màu quá chói như màu đỏ, tím, cam Cũng không nên chọn mỗi Slide một màu nền khác nhau điều đó cũng kéo theo màu chữ cũng phải thay đổi khiến cho học sinh khó theo dõi, khó nhớ kiến thức Vì vậy màu nền nên thống nhất ở tất cả các Slide của một bài giảng. d) Chọn cách trình chiếu. Nên chọn kiểu đưa kiến thức, hình ảnh xuất hiện một cách nhẹ nhàng, tự nhiên không nên lạm dụng các hiệu ứng các chuyển động khiến kiểu kiến thức xuất hiện một cách cầu kì. Các dòng chữ nên xuất hiện với tốc độ vừa phải, không nên quá chậm mất nhiều thời gian cũng không nên lật quá nhanh các slide gây cho học sinh cảm giác không kịp tiếp thu. Tôi thường chọn những kiểu chuyện động box, plus, expand Tuy nhiên cũng không nên sử dụng quá nhiều chuyển động trong một Slide, học sinh mất tập trung, chỉ chờ xem dòng chữ tiết theo sẽ xuất hiện kiểu nào. Bước 5: Lên lớp 9 /21
12. Đây là bước quan trọng, nhiều giáo viên chuẩn bị giáo án tốt nhưng giờ dạy không thành công chính là ở bước này. Trong quá trình giảng dạy không được phụ thuộc vào thiết bị và công nghệ làm mất khả năng linh hoạt, không bao giờ được coi việc chuẩn bị nội dung của mình là cố định cứ để thế mà bất kì tình huống trên lớp đòi hỏi phải điều chỉnh thay đổi. Cần làm chủ được công nghệ, không nên ngại việc bổ sung, sửa chữa bài giảng ngay tại lớp bởi vì mỗi bài giảng luôn luôn có nhiều tình huống bất ngờ xuất hiện, nếu làm chủ được công nghệ thông tin ta sẽ dễ dàng thay đổi , điều chỉnh giáo án mà không hề ảnh hưởng đến trình chiếu, học sinh không biết được giáo viên đã dừng lại để sửa chữa như thế nào. Thiết bị hiện đại cho phép giáo viên dễ dàng làm được điều đó. Khi sử dụng giáo án điện tử vẫn phải kết hợp linh hoạt với các phương pháp dạy học khác tuyệt đối không thực hiện bài giảng kiểu diễn giải - trình chiếu - diễn giải - trình chiếu. Để tránh được điều đó giáo viên phải xây dựng được một hệ thống câu hỏi hay, phù hợp giúp cho học sinh nắm bài tốt. Mặt khác cũng giúp cho giáo viên tránh được lối suy diễn máy móc, giữ đúng vai trò, chức năng tổ chức, hướng dẫn định hướng chứ không áp đặt một chiều, Học sinh được đặt đúng vào vị trí trung tâm của quá trình tiếp nhận kiến thức. Tóm lại giáo án Power Point chỉ là công cụ hỗ trợ cho việc dạy học và giúp cho bài giảng hay hơn, sinh động hơn và nó không thể nào thay thế được người thầy trên bục giảng. Hiệu quả của một tiết dạy vẫn tập trung vào vai trò người thầy. Ví dụ: Bài: GIA ĐÌNH Trong bài này tôi thiết kế trên 9 slide, sau đây là một số slide chính trong bài: + Ở slide thứ nhất tôi thiết kế cho học sinh khởi động, thảo luận theo nhóm đôi để đưa học sinh đi vào kiến thức của bài. 10 /21
13. Sau khi học sinh thảo luận và báo cáo kết quả mình vừa thảo luận. Giáo viên đưa ra tranh minh họa của hoạt động 1 trên slide thứ 2. Trên slide thứ 3 tôi yêu cầu học sinh thảo luận theo 4 nhóm theo lệnh yêu cầu. Sau đó ở slide thứ 4 tôi làm hiệu ứng cho gia đình bạn Lan hiện trước cùng với 4 câu hỏi cho học sinh thảo luận. Một học sinh đứng dậy đọc các câu hỏi đó. Tiếp theo tôi làm hiệu ứng biến mất và đồng thời cho hiệu ứng bay ra để gia đình bạn Lan và câu hỏi cũng hiện ra trên slide 4. Ở phần này học sinh cũng đứng dậy đọc câu hỏi. Sau khi học sinh quan sát và đọc câu hỏi tôi đưa phiếu giao việc ghi câu 11 /21
14. hỏi về các nhóm để các em thảo luận trong vòng 10 phút. Các nhóm lên báo cáo kết quả làm việc của nhóm mình. Trên slide thứ 5 tôi làm hiệu ứng cho hiện lần lượt kết quả của các câu hỏi sau khi các em lên báo cáo để nhằm khắc sâu kiến thức cho các em. 12 /21
15. Ở slide thứ 6 tôi đưa ra câu hỏi sau đó làm hiệu ứng để “Thảo luận nhóm đôi” biến mất và thay vào đó là phần “Đại diện nhóm trình bày trước lớp” hiện ra để học sinh nhận biết được thế nào là gia đình. 13 /21
16. Trên slide thứ 7 này là kết luận của hoạt động 2. 14 /21
17. Slide thứ 8 tôi yêu cầu học sinh thảo luận theo nhóm 4 (học sinh chuẩn bị sẵn ảnh của gia đình mình) Slide thứ 9 nêu kết luận của hoạt động 3. 15 /21
18. Slide thứ 10 và 11 là trò chơi thỏ ăn cà rốt. Ở trò chơi này có 2 chú thỏ trên mỗi chú thỏ ghi 2 thế hệ và ba thế hệ và một củ cà rốt Trên slide thứ 11 tôi đưa ra một số bức ảnh của các gia đình. Tôi lần lượt cho hiện ra từng bức ảnh một và yêu cầu học sinh đoán xem bức ảnh đó thuộc gia đình mấy người. Sau khi học sinh trả lời tôi kích chuột vào chú thỏ. Ví dụ ở bức ảnh thứ nhất học sinh trả lời là gia đình sáu người tôi kích chuột vào chú thỏ mang dòng chữ sáu người nếu đúng chú thỏ được ăn củ cà rốt bên cạnh, còn nếu sai thì chú thỏ sẽ khóc và không được ăn cà rốt. 16 /21
19. 17 /21
20. Khi chơi trò chơi này tôi thấy học sinh rất hứng thú, tìm kết quả nhanh và đúng, ít học sinh làm sai. Những học sinh tìm kết quả sai là do hấp tấp dẫn đến nhầm lẫn. Ngoài ra còn có các slide khác là lời giới thiệu, lời chào, 4) Kết quả Sau khi nghiên cứu và đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Tự nhiên - xã hội lớp 1 như trên, trong thời gian qua tôi đã nhận được một số kết quả nhất định. - Đối với học sinh: + Học sinh thích học những tiết học dạy bằng giáo án điện tử hơn những tiết dạy truyền thống. + Học sinh có hứng thú học tập, tiếp thu bài tốt hơn và nắm vững kiến thức ngay trên lớp bởi giáo án điện tử giúp cho tiết học trở nên lôi cuốn hơn. + Học sinh trở nên năng động, sáng tạo hơn. - Đối với giáo viên: + Thời gian soạn giáo án điện tử cho mỗi tiết dạy được rút ngắn đáng kể. + Giáo viên lên lớp tự tin hơn, chủ động hơn nhiều về mặt thời gian, hứng thú hơn với mỗi tiết dạy. 18 /21
21. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận - Ứng dụng CNTT trong dạy-học không phải là một phương pháp mới mà chỉ là sự hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy-học bằng các công cụ, phương tiện CNTT. Do đó điều cần tránh là tuyệt đối không thể đồng nhất việc thực hiện tiết dạy có ứng dụng CNTT với bài trình chiếu powerpoint đơn thuần. - Cần tránh việc lạm dụng ứng dụng CNTT mà không xem xét kĩ những nội dung nào cần thiết và khi nào cần thiết, hoặc loại bỏ hẵn những phương tiện khác. - Cần tránh việc chuyển từ “đọc-chép” sang “nhìn-chép”. Việc ứng dụng CNTT trong một tiết dạy-học không có nghĩa là thời lượng toàn bộ tiết dạy-học chỉ dành duy nhất cho ứng dụng CNTT. Giáo viên cần linh hoạt sử dụng phương tiện CNTT hay phương tiện truyền thống khác trong tiết dạy-học khi nào xét thấy cần thiết và hiệu quả. - Thế hệ học sinh ngày nay, ngay từ khi ra đời có vẻ như đã quen với việc tiếp nhận thông tin dưới dạng hình ảnh, âm thanh nhiều hơn thế hệ trước. Do đó việc dạy học bằng giáo án điện tử, dù là bộ môn khoa học tự nhiên hay khoa học xã hội nếu khai thác thế mạnh của công nghệ thông tin sẽ giúp cho học sinh tiếp thu bài học tốt hơn nhiều. - Và thực tế những năm gần đây dã cho thấy đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng vận dụng công nghệ thông tin và các thiết bị dạy học hiện đại đã mang lại những tín hiệu vui, khích lệ sự mạnh dạn hơn nữa đối với bản thân người giáo viên, đem lại hứng thú học tập cho các em học sinh. Tuy nhiên để có một giáo án điện tử phải có thời gian, có ý tưởng từ trước, chứ không phải để đến giờ lên lớp mới chuẩn bị. Bởi vậy, đòi hỏi người giáo viên luôn giành nhiều thời gian cho công việc soạn bài. 2. Khuyến nghị - Nhà trường mua sắm thêm máy chiếu, máy tính để nhiều giáo viên được sử dụng giáo án điện tử hơn nữa một cách thường xuyên nhằm nâng cao chất lượng dạy và học trong các tiết học. - Khuyến khích, động viên giáo viên tham gia các cuộc thi như bài giảng E – learning có chất lượng để tạo ngân hàng bài giảng điện tử. Trên đây là một vài kinh nghiệm đưa : Ứng dụng Công nghệ thông tin vào dạy - học môn Tự nhiên xã hội lớp 1 ở trường Tiểu học Đặng Trần Côn . Khi ứng dụng Công nghệ thông tin vào dạy học tuy có vất vả và mất nhiều thời gian, nhưng hiệu quả bài học rất cao. Những tiết dạy có sử dụng Công nghệ thông tin vào dạy học gây hứng thú học tập cho học sinh, làm cho tiết học nhẹ nhàng và hiệu quả hơn. Tuy nhiên để có một giáo án điện tử phải có thời gian, có ý tưởng từ trước. Chính 19 /21
22. vì thế nên đòi hỏi giáo viên cần giành nhiều thời gian cho công việc thiết kế bài giảng. Góp phần đẩy mạnh ứng dụng Công nghệ thông tin vào dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học trong từng tiết học. Chắc chắn rằng kinh nghiệm của tôi không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được sự đóng góp của đồng nghiệp để tôi rút kinh nghiệm khi ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học đạt kết quả cao hơn, góp phần nâng cao chất lượng học tập của học sinh và nâng cao chất lượng nghiệp vụ của giáo viên. Tôi xin cam đoan bài sáng kiến kinh nghiệm này là của tôi, không sao chép Thanh Xuân, ngày 08 tháng 04 năm 2019 Người viết Nguyễn Thị Hải Ninh. 20 /21
23. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Báo Giáo dục và thời đại. 2. Báo Giáo dục Thủ đô. 3. Báo dạy và học ngày nay. 4. Sách Tự nhiên xã hội lớp 1. 5. Sách giáo viên Tự nhiên xã hội lớp 1. 6. Sách thiết kế Tự nhiên xã hội lớp 1. 7. Giáo trình tin học. 21 /21