Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức các trò chơi trong dạy học Sinh học 8

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức các trò chơi trong dạy học Sinh học 8

1. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh phÇn i. §Æt vÊn ®Ò. ViÖc ®æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay nh»m theo h•íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc vµ chñ ®éng cña häc sinh, lµm cho häc sinh ph¶i suy nghÜ nhiÒu h¬n, lµm viÖc nhiÒu h¬n, ®ång thêi ph¶i t¸c ®éng ®Õn t©m t•, t×nh c¶m, ®em l¹i niÒm vui høng thó häc tËp cho häc sinh. Muèn vËy ng•êi gi¸o viªn ph¶i linh ho¹t trong viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc, sö dông tÝch hîp c¸c ph•¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc ®em l¹i hiÖu qu¶ d¹y häc cao nhÊt bëi kh«ng cã mét ph•¬ng ph¸p d¹y häc nµo lµ v¹n n¨ng c¶. ViÖc ®æi míi ph•¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, c¸c ph•¬ng ph¸p d¹y häc ®Æc tr•ng cña m«n Sinh häc ®· thùc sù æn ®Þnh vµ ®i vµo chiÒu s©u. Song hÇu hÕt c¸c gi¸o viªn ®Òu míi chØ quan t©m nhiÒu ®Õn viÖc ®æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc mµ Ýt chó ý tíi ®æi míi h×nh thøc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc, do vËy häc sinh c¶m thÊy tiÕt häc nÆng nÒ, chÊt l•îng tiÕt d¹y cßn bÞ h¹n chÕ. Còng nh• c¸c bé m«n kh¸c trong nhµ tr•êng phæ th«ng, m«n Sinh häc lµ bé m«n khoa häc thùc nghiÖm víi ph•¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu lµ ®i tõ thùc quan sinh ®éng ®Õn t• duy trõu t•îng. V× vËy trong giê d¹y sinh häc nÕu ng•êi thÇy kh«ng t×m c¸ch tæ chøc mét giê d¹y häc sao cho hîp lý sinh ®éng hÊp dÉn, th× rÊt khã l«i cuèn ®•îc häc sinh, giê häc sÏ tÎ nh¹t, mang tÝnh chÊt c«ng thøc kh« khan. §Ó giê d¹y Sinh häc ®¹t kÕt qu¶ tèt h¬n, g©y ®•îc høng thó häc tËp vµ ph¸t huy ®•îc tÝnh tÝch cùc cña häc sinh ng•êi thÇy ph¶i th•êng xuyªn ®æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc vµ h×nh thøc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc. Mét trong nh÷ng h×nh thøc d¹y häc ®em l¹i hiÖu qu¶ cao lµ kÕt hîp tæ chøc c¸c trß ch¬i trong giê d¹y Sinh häc. HiÖn nay theo t«i ®•îc biÕt, viÖc tæ chøc trong giê häc Sinh häc ë c¸c tr•êng THCS ch•a ®•îc nhiÒu gi¸o viªn quan t©m. NhiÒu gi¸o viªn quan niÖm r»ng giê häc Sinh häc kh«ng nªn tæ chøc trß ch¬i v× g©y ån µo dÔ ¶nh h•ëng ®Õn viÖc häc tËp cña líp kh¸c. Gi¸o viªn ph¶i chuÈn bÞ vÊt v¶ mÊt nhiÒu thêi gian, cã thÓ g©y ch¸y gi¸o ¸n. Vµ ®«i khi gi¸o viªn cßn cho r»ng häc sinh THCS ®Æc biÖt lµ häc sinh líp 8 ®· lín kh«ng nh• häc sinh mÉu gi¸o, tiÓu häc hay c¸c em häc sinh líp 6 ®Çu cÊp, mµ cßn tæ chøc trß ch¬i. Víi ®Æc thï cña bé m«n Sinh häc, lµ bé m«n khoa häc thùc nghiÖm. ViÖc x©y dùng tæ chøc c¸c trß ch¬i häc tËp phï hîp víi néi dung bµi häc trong m«n Sinh häc, còng kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò qu¸ khã, ®Æc biÖt lµ ®èi víi ch•¬ng tr×nh Sinh häc 8 th× chØ ph¶i cÇn 5- 7 phót lµ gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc ®•îc mét trß ch¬i phï hîp ®Ó dÉn d¾t häc sinh tiÕp thu kiÕn thøc, cñng cè kiÕn thøc ®· häc hoÆc thùc hiÖn trong nh÷ng buæi ngo¹i kho¸ Sinh häc. Ngoµi ra, cßn gi¸o dôc ®•îc th¸i ®é cña häc sinh trong viÖc häc tËp Sinh häc, g©y ®•îc høng thó häc tËp bé m«n tõ ®ã ®em l¹i thµnh c«ng cho tiÕt d¹y Sinh häc. VÒ ®Æc tr•ng t©m lý cña løa tuæi nµy lµ tß mß, ham hiÓu biÕt, thÝch t×m tßi c¸i míi, muèn kh¼ng ®Þnh m×nh, c¸c em tù cho m×nh lµ ng•êi lín vµ còng muèn m×nh ®•îc coi lµ ng•êi lín, muèn ®•îc tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng mét c¸ch ®éc Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 1
2. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh lËp, muèn thö søc m×nh, thÝch häc mµ ch¬i, ch¬i mµ häc nªn viÖc tæ chøc c¸c trß ch¬i trong d¹y häc Sinh häc 8 ch¾c ch¾n sÏ g©y ®•îc høng thó häc tËp cña häc sinh, ph¸t triÓn ë häc sinh kü n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch tæng hîp kh¸i qu¸t ho¸ kiÕn thøc, kh¶ n¨ng suy luËn ph¸n ®o¸n, rÌn luyÖn t¸c phong nhanh nhÑn cña häc sinh. MÆt kh¸c Sinh häc 8 nghiªn cøu vÒ c¬ thÓ ng•êi vµ vÖ sinh, lµ c¸c kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o, sinh lý, vÖ sinh ®©y lµ nh÷ng kiÕn thøc tuy gÇn gòi víi c¸c em nh•ng t•¬ng ®èi khã ®ßi hái c¸c em ph¶i suy nghÜ, t• duy cao, dÔ g©y ra c¨ng th¼ng, mÖt mái. V× vËy cÇn cã mét ho¹t ®éng nµo ®ã nhÑ nhµng võa mang l¹i hiÖu qu¶ häc tËp võa kÝch thÝch, khÝch lÖ tinh thÇn häc tËp cña c¸c em lµ ®iÒu rÊt cÇn thiÕt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn vµ ®Ó gãp phÇn hoµn thiÖn vµ n©ng cao c¸c ph•¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc häc tËp trong d¹y häc Sinh häc t«i ®· m¹nh d¹n nghiªn cøu ®Ò tµi: “Tæ chøc c¸c trß ch¬i trong d¹y häc Sinh häc 8”. phÇn II. GI¶I QUYÕT VÊN §Ò. i. Môc ®Ých nghiªn cøu. - H•íng dÉn thiÕt kÕ, x©y dùng vµ tæ chøc ®•îc mét sè trß ch¬i häc tËp trong d¹y häc Sinh häc ®Ó n©ng cao chÊt l•îng hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y bé m«n. - RÌn t• duy nhanh nh¹y, kü n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch tæng hîp, kh¸i qu¸t ho¸ kiÕn thøc, ph¸t triÓn kü n¨ng ph¸n ®o¸n cña häc sinh. - VËn dông vµ thùc hiÖn ®•îc yªu cÇu ®æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay: gi¸o viªn thùc sù lµ ng•êi tæ chøc, h•íng dÉn, ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña häc sinh cßn häc sinh lµ ®èi t•îng tham gia trùc tiÕp, chñ ®éng, linh ho¹t, s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng häc tËp cña m×nh t¹o ra mét kh«ng khÝ phÊn khëi, hµo høng trong häc tËp Sinh häc. II. C¸c nhiÖm vô nghiªn cøu. §Ó thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, t«i ®Ò ra c¸c nhiÖm vô nghiªn cøu sau: 1. X¸c ®Þnh c¬ së lÝ luËn cña trß ch¬i trong d¹y häc Sinh häc. 2.Ph•¬ng ph¸p thiÕt kÕ vµ tæ chøc trß ch¬i trong d¹y häc Sinh häc. 3. Mét sè vÝ dô vÒ vËn dông trß ch¬i trong d¹y häc Sinh häc 8. 4. ¸p dông d¹y thùc nghiÖm vµ tiÕn hµnh tham dß ý kiÕn cña häc sinh. Tõ ®ã rót ra kÕt luËn vÒ hiÖu qu¶ cña viÖc ¸p dông trß ch¬i trong d¹y häc Sinh häc 8. III. Ph•¬ng ph¸p nghiªn cøu. 1. Nghiªn cøu lý thuyÕt. §Ó hoµn thµnh ®Ò tµi nµy t«i ®· nghiªn cứu c¸c tµi liÖu cã liªn quan sau: - C¸c tµi liÖu vÒ c«ng tr×nh nghiªn cøu c¬ së lÝ luËn cña viÖc ®æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc theo h•íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, lÊy häc sinh lµm trung t©m. - C¸c tµi liÖu vÒ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng vui ch¬i trong d¹y häc, d¹y häc b»ng trß ch¬i kÓ c¶ c¸c trß ch¬i céng ®ång ®Ó cã thªm kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm. - C¸c tµi liÖu khoa häc vÒ ch•¬ng tr×nh SGK, s¸ch h•íng dÉn gi¶ng d¹y sinh häc 8 vµ c¸c tµi liÖu tham kh¶o nh»m x¸c ®Þnh ®•îc chuÈn kiÕn thøc, kü n¨ng. Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 2
3. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh 2. Nghiªn cøu thùc tÕ. - T×m hiÓu thùc tr¹ng tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc cña gi¸o viªn ë c¸c tr•êng THCS b»ng c¸ch dù giê th¨m líp, trao ®æi víi gi¸o viªn, tæ chuyªn m«n trong tr•êng vµ nhiÒu tr•êng kh¸c. - Quan s¸t ®iÒu tra ý thøc häc tËp cña häc sinh, mong muèn cña häc sinh trong giê häc b»ng c¸ch dù giê ®Æc biÖt lµ tæ chøc trß chuyÖn víi häc sinh. 3. Thùc nghiÖm s• ph¹m. T«i ®· tiÕn hµnh d¹y thùc nghiÖm mét sè bµi cã tæ chøc trß ch¬i trong ch•¬ng tr×nh Sinh häc 8. 4. §iÒu tra s• ph¹m T«i tiÕn hµnh lÊy ý kiÕn cña häc sinh vÒ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn d¹y häc Sinh häc 8 cã tæ chøc c¸c trß ch¬i th«ng qua phiÕu tham dß. IV. néi dung: A. C¬ së lý luËn vÒ trß ch¬i trong d¹y häc Sinh Häc. I. Trß ch¬i häc tËp trong d¹y häc Sinh häc. 1. Kh¸i niÖm vµ vai trß cña trß ch¬i trong d¹y häc sinh häc. * Trß ch¬i trong day hoc̣ lµ mét ho¹t ®éng cña con ng•êi nh»m môc ®Ých tr•íc tiªn vµ chñ yÕu lµ vui ch¬i gi¶i trÝ, th• gi·n sau nh÷ng giê lµm viÖc c¨ng th¼ng mÖt mái. Nh•ng qua trß ch¬i ng•êi ch¬i ®•îc rÌn luyÖn thÓ lùc, trÝ lùc, rÌn luyÖn c¸c gi¸c quan t¹o c¬ héi giao l•u víi mäi ng•êi, cïng hîp t¸c víi b¹n bÌ ®ång ®éi trong nhãm trong tæ *Vai trß cña trß ch¬i häc tËp trong d¹y häc m«n Sinh häc: - Gãp phÇn n©ng cao chÊt l•îng d¹y häc m«n Sinh häc. Th«ng qua c¸c trß ch¬i gióp häc sinh n¾m ®•îc c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n cña Sinh häc tiÒm Èn trong c¸c t×nh huèng trß ch¬i, gióp häc sinh biÕt vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tiÔn sinh ®éng vµ gi¸o dôc ®¹o ®øc häc sinh. - KÝch thÝch høng thó, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, t• duy s¸ng t¹o vµ kh¶ n¨ng hîp t¸c cao trong häc tËp còng nh• trong cuéc sèng cña häc sinh. - T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸ thÓ ho¸ ho¹t ®éng d¹y häc. - Gi¸o dôc häc sinh tÝnh tù gi¸c, trung thùc, sù kiªn tr×, tÝnh kû luËt vµ tinh thÇn ®ång ®éi trong häc tËp còng nh• trong cuéc sèng hµng ngµy. 2.Tæ chøc trß ch¬i trong giê d¹y Sinh häc ph¶i ®¹t ®•îc nh÷ng yªu cÇu g×? a. Tr•íc hÕt ph¶i lÊy lý luËn d¹y häc hiÖn ®¹i lµm c¬ së. NghÜa lµ trß ch¬i ph¶i h•íng vµo häc sinh, lÊy häc sinh lµm trung t©m. Gi¸o viªn lµ ng•êi tæ chøc, h•íng dÉn. Gi¸o viªn ph¶i t×m trß ch¬i cã t¸c dông ph¸t huy trÝ s¸ng t¹o, tÝnh tÝch cùc cña häc sinh, nh»m t¹o ra nh÷ng thÕ hÖ biÕt t×m tßi s¸ng t¹o nhanh nhÑn trªn mäi lÜnh vùc. b. Gi¸o viªn ph¶i dùa vµo t©m lý häc hiÖn ®¹i. NghÜa lµ ph¶i chó ý ®Õn tÝnh võa søc ®èi víi häc sinh, kh«ng dÔ qu¸ còng kh«ng khã qu¸. Néi dung trß ch¬i ®•a ra ph¶i phï hîp víi t©m lÝ løa tuæi thiÕu niªn th× häc sinh míi cã thÓ tham gia mét c¸ch tÝch cùc vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao ®•îc. c. Trß ch¬i ph¶i ®¸p øng ®•îc môc tiªu d¹y häc. Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 3
4. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh - Kh¾c s©u ®•îc kiÕn thøc võa häc. - RÌn luyÖn kü n¨ng quan s¸t, t• duy nhanh nh¹y vµ kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n cña häc sinh. - Gi¸o dôc ®•îc ®¹o ®øc th¸i ®é cña häc sinh. d. Trß ch¬i ph¶i t¹o ®•îc høng thó häc tËp cho häc sinh. C¸c trß ch¬i ®•a ra ph¶i ®•îc c¸c em nhiÖt t×nh h•ëng øng. Ph¶i thùc hiÖn ®•îc chøc n¨ng d¹y häc th«ng qua trß ch¬i ®Ó häc tËp, rÌn luyÖn. e. Trß ch¬i ph¶i h•íng tíi mäi ®èi t•îng häc sinh. - Cã nghÜa lµ häc sinh nµo còng cã thÓ tham gia ®•îc. Gi¸o viªn kh«ng nªn chØ tËp trung vµo nh÷ng häc sinh kh¸ giái mµ cßn ®Ó ý, khuyÕn khÝch ®éng viªn nh÷ng häc sinh yÕu, häc sinh cã t¸c phong chËm hay rôt rÌ nhót nh¸t tham gia, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c em rÌn luyÖn t¸c phong, hoµ ®ång víi tËp thÓ. - Trß ch¬i ph¶i ®•îc thiÕt kÕ phï hîp víi ®Æc ®iÓm nhËn thøc vµ kh¶ n¨ng cña häc sinh. Tuú theo ®é tuæi, theo líp mµ thiÕt kÕ tæ chøc c¸c trß ch¬i phï hîp. g. Trß ch¬i ph¶i ®•îc chuÈn bÞ kü cµng tr•íc giê häc. ChuÈn bÞ vÒ: Ph•¬ng tiÖn; Néi dung; C¸ch thøc; Ng•êi tham gia. ( Cã thÓ gäi nh÷ng HS xung phong tham gia hoÆc gi¸o viªn ph©n nhãm) h. Trß ch¬i ph¶i ®•îc tæ chøc vµo thêi ®iÓm phï hîp nhÊt trong giê häc - Tïy theo néi dung vµ môc tiªu cña tõng phÇn trong bµi mµ tæ chøc ho¹t ®éng trß ch¬i cho phï hîp, cã thÓ gi÷a tiÕt häc hoÆc ë phÇn cñng cè. - Kh«ng ®•îc l¹m dông trß ch¬i lµm ¶nh h•ëng ®Õn chÊt l•îng d¹y häc, lÊn ¸t thêi gian chÝnh cña giê häc. II. PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC TRÒ CHƠI CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC. 1.Giai đoạn chuẩn bị: - X¸c ®Þnh môc tiªu d¹y häc: §©y lµ nhiÖm vô quan träng nhÊt cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh. Bëi trß ch¬i ®•îc thiÕt kÕ ph¶i ®¹t ®•îc c¸c môc tiªu d¹y häc. - X©y dùng, lùa chän trß ch¬i: phï hîp ®¸p øng c¸c môc tiªu d¹y häc đã đề ra. - Gi¸o viªn x¸c ®Þnh: sè nhãm ch¬i, sè ng•êi trong nhãm vµ c¸c ®å dïng, dông cô cÇn thiÕt nh•: m« h×nh, tranh, phÊn viÕt b¶ng, m¶nh b×a, hÖ thèng c©u hái? Chó ý: + Sè häc sinh trong nhãm ch¬i ph¶i phï hîp vµ cã c¶ häc sinh giái, kh¸, trung b×nh, yÕu. Cã c¶ häc sinh cã t¸c phong nhanh nhÑn vµ häc sinh cã t¸c phong chËm rôt rÌ, nhót nh¸t tham gia. + Gi¸o viªn cã thÓ gäi häc sinh xung phong tham gia, hoÆc tù gi¸o viªn ph©n nhãm hoÆc chØ tªn cô thÓ, tÊt nhiªn lµ ph¶i gi÷ bÝ mËt, chØ c«ng bè khi b¾t ®Çu trß ch¬i - Địa điểm: trong nhà, ngoài trời, nơi trống trải, nơi có cỏ, cây xanh, sân bãi rộng hẹp, có hoặc không có giới hạn rõ ràng, xét đến ảnh hưởng qua lại của môi Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 4
5. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh trường với việc tổ chức thực hiện trò chơi. - Khí hậu, thời tiết: mùa, tháng trong năm, để quyết định thời gian, cường độ thích hợp của các trò chơi (với các trò chơi chịu ảnh hưởng của khí hậu, đặc biệt là các trò chơi ngoài trời). - Thời gian chơi: Giáo viên cần xác định thời điểm tổ chức trò chơi trong tiết học hoặc buổi ngoại khoá cho phù hợp, thời gian chung dành cho toàn bộ trò chơi trong buổi học và thời gian riêng của từng người tham gia. Nếu các trò chơi được sử dụng cùng với việc học lý thuyết trên lớp thì thời gian thường ngắn còn với các buổi ngoại khoá thì thời gian dài hơn. - Tác dụng, hiệu quả chính phụ của mỗi trò chơi: trò chơi rèn luyện kiến thức hay kĩ năng, phát triển đức tính gì ở người chơi. Người điều khiển phải xác định rõ mục tiêu giáo dục trong buổi học, tiết học để chọn những trò chơi đáp ứng yêu cầu của mình. Dù là trò chơi nào cũng phải đạt được tác dụng, hiệu quả giáo dục (mục đích, yêu cầu chính) đồng thời phải gây được hứng thú, phấn khởi với người chơi, đảm bảo an toàn đoàn kết, không để xảy ra tranh cãi khi phân thắng, thua, xếp vị thứ, không để xảy ra tai biến gì dù rất nhỏ. - Tính chất của mỗi trò chơi: trò chơi rất đông (đòi hỏi một sự nỗ lực hỗn hợp, kéo dài suốt cuộc chơi với cường độ cao hoặc vừa phải), trò chơi động (đòi hỏi một sự nỗ lực liên tục nhưng có xen kẽ những lúc nghỉ ngơi ngắn), trò chơi tĩnh (sự nỗ lực về mặt thể lực yếu nhưng sự nỗ lực về tinh thần, trí tuệ lại cao, trò chơi mang tính chất giải trí nhưng thư giãn trong niềm vui). - Một số trò chơi cần thêm người giám sát( thường là giáo viên hoặc người do giáo viên bầu ra ) trong các cuộc tranh tài giữa các đội cũng phải chọn người, sắp xếp trước. Vì vậy, việc chuẩn bị tốt các trò chơi trước khi tổ chức thực hiện là hết sức quan trọng, đảm bảo tới ba phần tư sự thành công của buổi chơi - chơi để mà học mà ghi nhớ, rèn luyện. Một thiếu sót nhỏ trong việc chuẩn bị dễ làm hỏng cả một trò chơi thú vị, hấp dẫn, có tác dụng giáo dục tốt như ý nghĩa của nó. 2.Giai đoạn thực hiện: a/ Trình bày trò chơi: - Chọn lối giải thích rõ ràng: ngắn gọn, dễ hiểu, dí dỏm. Giải thích sao cho người chậm hiểu nhất cũng hiểu được, dẫn dắt ngưòi chơi từng bước để tạo sự hấp dẫn. - Nói và cử động làm mẫu thì dễ hiểu hơn, nều cần có thể chơi thử để giảng lại luật lệ trò chơi. - Giáo viên phải quán triệt về sự nghiêm túc với học sinh khi tham gia trò chơi b/ Điều khiển trò chơi: - Giáo viên hoặc học sinh do giáo viên cử ra điều khiển trò chơi từ chậm đến nhanh để tạo sự căng thẳng, hấp dẫn. - Khai thác sự dí dỏm của người chơi, hay chế biến trò chơi sao cho vui vẻ, thoải mái mà lại có tác dụng khắc sâu kiến thức. Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 5
6. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh - Đề cao tinh thần tự giác, thẳng thắn trung thực, dành cho người phát huy sáng kiến trong phạm vi luật lệ trò chơi. - Phải đổi người chơi sao cho ai cũng có dịp thắng cuộc. - Khi bắt lỗi phải khách quan, chính xác, dứt khoát, công bằng. - Phải biết dừng trò chơi đúng lúc, khi mọi người có dấu hiệu mệt mỏi, chán nản hay khi trò chơi đã có kết quả thắng thua rõ ràng và đặc biệt phải đảm bảo thời gian như dự kiến. 3.Giai đoạn kết thúc: - Phạt những người thua bằng những hình phạt nhẹ nhàng, thoải mái nhưng tránh những hình phạt thô bạo hay kéo dài thời gian phạt. - Đánh giá ưu khuyết điểm của trò chơi cần thêm bớt gì không ? Về luật lệ, cách chơi và tính hấp dẫn, sự giáo dục của trò chơi đến đâu ? 4. Kỹ năng tổ chức trò chơi của giáo viên a/ Giáo viên là người quan trọng nhất trong việc tổ chức cho học sinh chơi trò chơi: Nội dung trò chơi hay người chơi tham gia nhiệt tình nhưng quản trò(giáo viên hoặc người do giáo viên cử ra) không biết cách tổ chức trò chơi thì trò chơi sẽ kém phần hấp dẫn với học sinh, khó thành công và không mang lại hiệu quả dạy học như mong muốn. Vì vậy rèn luyện kỹ năng quản trò là một vấn đề hết sức quan trọng đối với người giáo viên nói riêng và những người tổ chức trò chơi cho thanh thiếu niên nói chung. b/ Sử dụng trò chơi đúng đối tượng và hợp với nội dung kiến thức, kĩ năng: Khi chuẩn bị cuộc chơi, giáo viên phải quan sát trạng thái tâm lý, niềm say mê nhiệt tình của học sinh chơi với các kiến thức có liên quan mà giáo viên đã đưa ra, từ đó chọn những trò chơi cho phù hợp. Lựa chọn những trò chơi đơn giản mà mọi học sinh đều có thể dễ dàng thực hiện, vừa sức với việc tiếp thu kiến thức của các em và phù hợp với khoảng thời gian ngắn dành cho trò chơi trong tiết học. Phải làm sao để tạo cho học sinh tham gia chơi có cảm giác "thòm thèm" muốn chơi nữa mặt khác nhớ kĩ, khắc sâu được các kiến thức có liên quan. c/ Bắt đầu cuộc chơi một cách dí dỏm, hài hước, hấp dẫn: - Điều kiện để cuộc chơi thành công là người chơi muốn chơi, nắm vững luật chơi, tự nguyện, nhiệt tình chủ động tham gia trò chơi. - Trước hết cần dùng những lời nói ngắn gọn, hài hước, dí dỏm giới thiệu tên trò chơi, mục đích ý nghĩa của nó. Tiếp theo cần nêu rõ cách chơi và những "luật lệ" cần tuân thủ. Sau cùng là nêu trước ý định sẽ thưởng phạt những ai chơi tốt hay phạm luật. - Cần cho mọi người chơi thử một lần: "chơi nháp", sau đó tiến hành chơi thật và giáo viên sẽ là trọng tài bắt lỗi những ai phạm luật. d/ Người điều hành trò chơi làm sao cho linh hoạt, thông minh: - Dự kiến những tình huống bất trắc và xử lý tình huống một cách hợp lý. - Giáo viên phải di chuyển sao cho có thể quan sát được toàn bộ cuộc chơi, nhanh chóng phát hiện ra những người lanh lợi, hoạt bát, dí dỏm làm nòng cốt Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 6
7. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh cho cuộc chơi, đôi khi vận động cả những em nhút nhát tham gia để các em trở nên bạo dạn hơn. - Nghiêm túc tuân thủ luật chơi đảm bảo thực sự công bằng, bình đẳng, song vẫn vui vẻ, thoải mái và hào hứng. - Biết dùng những trò chơi phụ làm "hình phạt" tạo điều kiện cho tất cả học sinh được thư giãn và biết chấm dứt cuộc chơi đúng thời điểm (tốt nhất là vào lúc cao điểm) hay đã phân định thắng thua rõ ràng dựa vào mức độ chính xác của kiến thức có liên quan trong trò chơi. Cố gắng duy trì một bầu không khí hoàn toàn thoải mái, thư giãn thật sự, không kể gì thắng hay thua. e/ Tác phong của người điều khiển phải phù hợp với trò chơi: - Dáng điệu, cử chỉ của người giáo viên phải gây được thiện cảm, tạo sự chú ý ban đầu, tạo nên sự gần gũi thân quen cho học sinh trong suốt cuộc chơi. - Giáo viên hành động, nhận xét đúng lúc, đúng đối tượng, khích lệ tán dương sự cố gắng của học sinh nhằm bảo đảm hiệu quả giáo dục sâu sắc trong và sau cuộc chơi. f/ Giáo viên luôn tích lũy kiến thức và kinh nghiệm về việc tổ chức trò chơi: - Qua quan sát những học sinh chơi giáo viên cần rút ra những kinh nghiệm bổ ích cho bản thân về vốn trò chơi, kỹ năng tổ chức chơi và phong cách của người quản trò. Đồng thời chú ý lắng nghe ý kiến nhận xét quan sát thái độ của người chơi để điều chỉnh những gì chưa hợp lí. - Nên cần có cuốn sổ để sưu tầm, sáng tác trò chơi, những bài hát cộng đồng g/ Những điều nên tránh khi tổ chức trò chơi: - Đưa ra trò chơi học tập không phù hợp với đối tượng học sinh với các kiến thức sinh học mà các em được học. học sinh tham gia chơi chưa nắm vững luật chơi, chưa có sự chuẩn bị chu đáo. - Những trò chơi xúc phạm đến nhân cách của người chơi, trò chơi thiếu văn hóa, thiếu tính giáo dục mặc dù có thể liên quan về kiến thức Sinh học - Dùng hình phạt thô bạo hay kéo dài thời gian phạt đối với người phạm luật hay người thua, dễ gây nhàm chán. - Dáng vẻ của giáo viên quá đạo mạo, nghiêm nghị khi điều hành như là trọng tài của cuộc thi đấu thể thao. - Thiên vị hoặc quá dễ dãi bỏ qua hình phạt đối với người phạm luật, người thua. h/ Sưu tầm trò chơi: Mỗi giáo viên dạy học các môn nói chung và dạy học môn Sinh học nói riêng nên có bộ sưu tập trò chơi theo nhiều thể loại từ các nguồn sau: - Các trò chơi đã được in thành sách. - Các trò chơi đã được in trong các báo chí và giới thiệu trên truyền hình. - Các trò chơi trong sinh họat cộng đồng mà bản thân được tham dự, được quan sát, sau đó ghi chép lại. - Các trò chơi được người khác phổ biến lại. - Sưu tập các mẩu chuyện vui, các câu đố: Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 7
8. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh i/ Sáng tác trò chơi: - Sáng tác trò chơi dựa vào ý tưởng của bản thân hoặc bàn bạc với đồng nghiệp sao cho phù hợp vói mục tiêu dạy học. Sáng tác trò chơi phục vụ cho từng đối tượng: học sinh cấp nào, khối nào và lớp mấy Sáng tác trò chơi theo chủ đề gắn các bài học cụ thể. Mỗi trò chơi khi sáng tác cần tuân thủ những qui định chặt chẽ: Mục đích, yêu cầu, ý nghĩa của trò chơi, đối tượng, số lượng người chơi, luật chơi và cách tổ chức. - Sau khi đã tổ chức trò chơi học tập qua các bài học rồi, giáo viên cần biên tập lại, bổ sung, sửa đổi để lần sử dụng tiếp theo sẽ thu được hiệu quả cao hơn. - Từ một trò chơi đã có, thiết lập nguyên tắc đưa ra nhiều trò chơi khác tương tự. Trên thực tế có những trò chơi hay có thể phát triển thành nhiều trò chơi khác (là hệ quả của nó) mà người chơi không cảm thấy bị trùng lặp. Bí quyết chính là ở chỗ tìm thấy nguyên tắc của nó rồi dựa vào từng hoàn cảnh, từng đối tượng cụ thể để hình thành các trò chơi khác. 5. Quy trình tổ chức trò chơi học tập trong dạy học sinh học. Bước 1:. Ổn định: Để tập trung sự chú ý của cả lớp (sau khi học một nội dung nào đó hoặc đã học song kiến thức trọng tâm của bài ). Bước 2: Giới thiệu trò chơi: Có thể làm cách nào đó để học sinh thấy được sự hấp dẫn và hứng thú của trò chơi tuy nhiên giáo viên cần trình bày ngắn gọn, xúc tích. Bước 3: Hướng dẫn phổ biến cách chơi, luật chơi: Tuỳ theo mỗi trò chơi mà giáo viên linh động hướng dẫn. Có những trò chơi phức tạp cần hướng dẫn đầy đủ trước rồi mới chơi, nhưng cũng có những trò chơi đơn giản thì có thể chơi ngay, vừa chơi thừ vừa giải thích, làm sao cho dễ hiểu, dễ nắm mới thu hút được học sinh. Bước 4: Chơi thử (chơi nháp): Rất quan trọng nhưng cần lưu ý : - Nếu thử nhiều: khi chơi thật sẽ nhàm chán. - Nếu không chơi thử hoặc chơi thử quá ít thì người chơi chưa nắm được cách chơi sẽ gây khó khăn cho người điều khiển khi hướng dẫn chơi. Bước 5: Chơi: - Học sinh tham gia trò chơi với sự giám sát, điều khiển của giáo viên hoặc học sinh do giáo viên hoặc lớp bầu ra. - Khi chơi người giáo viên phải quan sát học sinh chơi để biết được thái độ, cử chỉ, phong cách từ đó giáo viên điều chỉnh phong cách của mình cho phù hợp. - Trong quá trình chơi, giáo viên có thể chuyển hướng khác với dự kiến ban đầu một ít, giáo viên nên linh động khéo léo dẫn đắt. Đừng quá nguyên tắc, cứng nhắc quá làm mất vui, mất không khí lớp học. - Người giáo viên đóng vai trò là người quản trò phải công bằng xử lý tình huống một cách khách quan, không thiên vị, không quá dễ dãi. - Tác phong người quản trò phải chuẩn mực, ngôn ngữ phải sư phạm không thô thiển, phong cách vui tươi, dí dỏm, duyên dáng. Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 8
9. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh - Trò chơi hình phạt (đảm bảo nhẹ nhàng): hãy quan niệm hình phạt là một trò chơi nhỏ, đừng nên bắt ép quá đáng mà nên khuyến khích động viên người bị phạt tham gia. Bước 6: Nhận xét, đánh giá: - Cần phải biết lúc nào ngừng trò chơi (do kinh nghiệm quan sát, kinh nghiệm chơi). Đảm bảo thời gian của tiết học hoặc buổi ngoại khoá, đảm bảo sức khỏe cho người chơi, tạo sự luyến tiếc cho lần chơi sau và mang lại hiệu quả giáo dục cao. - Tiến hành đánh giá nhận xét về kết quả của trò chơi học tập và rút kinh nghiệm những sai phạm, có thể tiến hành khen, phạt nhẹ nhàng (mang tính chất khích lệ học sinh). B. Tæ chøc mét sè trß ch¬i trong d¹y häc Sinh häc 8. Cã thÓ vËn dông rÊt nhiÒu trß ch¬i trong c¸c giê d¹y Sinh häc nãi chung vµ d¹y häc Sinh häc 8 nãi riªng. Sau ®©y t«i xin ®•îc tr×nh bµy mét sè trß ch¬i: 1. Trß ch¬i : Gi¶i « ch÷. Trß ch¬i nµy tæ chøc vµo cuèi tiÕt häc, tiÕt «n tËp ®Ó cñng cè hoÆc t¸i hiÖn kiÕn thøc. Trong c¸c tiÕt ngo¹i kho¸ cã thÓ dïng trß ch¬i nµy vµo mét phÇn ch¬i còng rÊt thó vÞ vµ cho hiÖu qu¶ cao. - Môc ®Ých : + Cñng cè kh¾c s©u kiÕn thøc cña bµi häc, cña ch•¬ng tõ ®ã gi¸o dôc ý thøc, th¸i ®é cña häc sinh qua bµi d¹y Sinh häc. + RÌn luyÖn kü n¨ng nhí, vËn dông kiÕn thøc Sinh häc ®· häc cña häc sinh. + Ph¸t triÓn t• duy nhanh nh¹y, s¸ng t¹o cña häc sinh. - ChuÈn bÞ: + B¶ng « ch÷, c©u hái, ®¸p ¸n. + NÕu nhµ tr•êng ®ñ c¬ së vËt chÊt th× thiÕt kÕ trß ch¬i trªn m¸y vi tÝnh vµ chiÕu lªn mµn h×nh qua m¸y chiÕu ®a n¨ng th× trß ch¬i nµy sÏ rÊt hÊp dÉn vµ thi hót nhiÒu häc sinh tham gia. * C¸ch x©y dùng « ch÷: - Trong mçi tiÕt, ch•¬ng, phÇn häc ®Òu cã kiÕn thøc träng t©m hoÆc c¸c néi dung cÇn gi¸o dôc th¸i ®é cho häc sinh. Ta lÊy kiÕn thøc ®ã lµm chñ ®Ò, tõ hµng däc hay chïm ch×a kho¸. - Chän c¸c tõ, c¸c thuËt ng÷, c¸c nh©n tè ®Ó lÊy lµm tõ hµng ngang. C¸c tõ hµng ngang ph¶i c« ®äng, xóc tÝch, ph¶i thÓ hiÖn ®•îc néi dung cña bµi trong vßng tõ 5- 7 phót, th•êng sè hµng ngang b»ng sè nhãm ®Ó mçi nhãm cã thÓ ®•îc tr¶ lêi Ýt nhÊt mét lÇn hoÆc cã thÓ kh«ng chia nhãm vµ cho c¶ líp cïng tham gia. - C¸c « ch÷ ph¶i râ rµng, chÝnh x¸c, gîi ý ph¶i ®óng néi dung. - C¸c ch÷ c¸i trong c¸c hµng ngang ®•îc s¾p xÕp theo mét trËt tù nhÊt ®Þnh ®Ó lµm xuÊt hiÖn tõ hµng däc hoÆc lùa chän c¸c ch÷ c¸i trong tõ hµng ngang, ®Ó t×m ra tõ chñ ®Ò ( hay chïm ch×a kho¸). - TiÕn hµnh: Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 9
10. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh + Gi¸o viªn lµ ng•êi nªu c¸c gîi ý vµ tæ chøc trß ch¬i. + Mçi nhãm ®•îc tr¶ lêi mét lÇn vµ lùa chän tõ hµng ngang, sau ®ã th¶o luËn 30 gi©y, nÕu kh«ng cã c©u tr¶ lêi th× quyÒn tr¶ lêi dµnh cho nhãm kh¸c, nÕu tr¶ lêi ®óng th× gi¸o viªn bãc « ch÷ ®ã ra (hoÆc cho xuÊt hiÖn trªn mµn h×nh). + Mçi tõ hµng ngang gi¶i ®óng ®•îc tÝnh 10 ®iÓm, gi¶i ®•îc tõ hµng däc hoÆc tõ chñ ®Ò ( hay chïm ch×a kho¸) th× ®•îc 20 ®iÓm. NÕu gi¶i tõ ch×a kho¸ khi ch•a më hÕt c¸c « ch÷ th× nhãm ®ã ®•îc céng 40 ®iÓm (nhãm nµo ®•a ra tÝn hiÖu tr¶ lêi tr•íc th× nhãm ®ã giµnh ®•îc quyÒn tr¶ lêi). Sau ®ã c¸c nhãm l¹i tiÕp tôc ch¬i ®Ó më c¸c « ch÷ cßn l¹i nh•ng lóc nµy mçi tõ hµng ngang ®óng chØ ®•îc 5 ®iÓm(v× ®· lé ch÷ c¸i cña tõ ch×a kho¸). Cßn nÕu nhãm tr¶ lêi tõ ch×a kho¸ bÞ sai th× nhãm ®ã mÊt quyÒn ch¬i, c¸c nhãm ®ã vÉn tiÕp tôc ch¬i. + Cuèi giê c¸c nhãm tù ®¸nh gi¸ vµ céng ®iÓm vµ b¸o c¸o l¹i gi¸o viªn tõ ®ã gi¸o viªn sÏ tæng hîp ®iÓm cho c¸c nhãm. - Th¶o luËn chñ ®Ò: + §©y chÝnh lµ néi dung quan träng ®Ó gi¸o dôc ý thøc th¸i ®é cña häc sinh sau bµi häc hoÆc gióp häc sinh kh¾c s©u kiÕn thøc träng t©m nhÊt cña bµi, ch•¬ng. + Nhãm chiÕn th¾ng tøc lµ nhãm cã ®iÓm cao nhÊt. VÝ dô minh ho¹: VÝ dô: Bµi 46 - “M¸u vµ m«i tr•êng trong c¬ thÓ” *Môc ®Ých cña trß ch¬i: - Dïng trß ch¬i gi¶i « ch÷ ®Ó cñng cè kiÕn thøc, gióp häc sinh kh¾c s©u ®•îc c¸c kiÕn thøc trong bµi vÒ cÊu t¹o cña m¸u, mét sè vai trß cña m¸u vµ cña m«i tr•êng trong c¬ thÓ. * Néi dung: - ¤ ch÷ bao gåm 8 hµng ngang, trong mçi tõ hµng ngang häc sinh cã thÓ t×m thÊy mét ch÷ c¸i trong tõ chñ ®Ò (theo hµng däc) - Gi¸o viªn chia líp thµnh 8 nhãm, c¸c nhãm tù bÇu nhãm tr•ëng vµ th• ký. - C¸c nhãm tõ 1- 8, lÇn l•ît tuú chän hµng ngang tõ 1- 8. - L•u ý: c¸c nhãm cã quyÒn ®•a ®¸p ¸n vÒ tõ chñ ®Ò hoÆc chïm ch×a kho¸ khi ch•a gi¶i hÕt c¸c « ch÷ theo hµng ngang.NÕu nhãm ®•a ra tõ ch×a kho¸ lµ ®óng th× ®•îc céng 40 ®iÓm, c¸c nhãm l¹i tiÕp tôc ch¬i ®Ó më c¸c « ch÷ cßn l¹i. Cßn nÕu nhãm tr¶ lêi tõ ch×a kho¸ bÞ sai th× nhãm ®ã mÊt quyÒn ch¬i, c¸c nhãm ®ã vÉn tiÕp tôc ch¬i tiÕp . C¸c hµng ngang cô thÓ nh• sau: - Hµng ngang sè 1: Gåm 10 ch÷ c¸i. ? §©y lµ thµnh phÇn chøa 55% thÓ tÝch cña m¸u. §¸p ¸n lµ: huyÕt t•¬ng . Häc sinh t×m thÊy ch÷ T trong tõ chñ ®Ò Hµng ngang sè 2: cã 7 ch÷ c¸i. Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 10
11. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh ? §©y lµ mét lo¹i tÕ bµo m¸u cã kÝch th•íc nhá vµ cã cÊu t¹o tÕ bµo ch•a hoµn chØnh. §¸p ¸n lµ: tiÓu cÇu. Häc sinh t×m thÊy ch÷ U trong tõ chñ ®Ò. - Hµng ngang sè 3: Cã 7 ch÷ c¸i. ? VËn chuyÓn O2 vµ CO2 c«ng viÖc cña lo¹i tÕ bµo nµy. §¸p ¸n: Hång cÇu. Häc sinh t×m thÊy ch÷ c¸i ¢ trong tõ chñ ®Ò. - Hµng ngang sè 4: Gåm 4 ch÷ c¸i. ? Lµ tõ diÔn t¶ tr¹ng th¸i tån t¹i cña m¸u trong c¬ thÓ. §¸p ¸n: láng Häc sinh t×m thÊy ch÷ c¸i N trong tõ chñ ®Ò. - Hµng ngang sè 5: Gåm 11 ch÷ c¸i. ? Lµ qu¸ tr×nh chØ vai trß kh¸i qu¸t cña m¸u trong c¬ thÓ. §¸p ¸n: trao ®æi chÊt. Häc sinh t×m thÊy ch÷ H trong tõ chñ ®Ò. - Hµng ngang sè 6: Gåm 14 ch÷ c¸i. ? Là côm tõ chØ m«i tr•êng gåm m¸u, n•íc m« vµ b¹ch huyÕt. §¸p ¸n: M«i tr•êng trong Häc sinh t×m thÊy ch÷ c¸i o trong tõ chñ ®Ò. - Hµng ngang sè 7: Gåm 7 ch÷ c¸i. ? §©y lµ thµnh phÇn chøa 45% thÓ tÝch cña m¸u. §¸p ¸n: c¸c tÕ bµo m¸u Häc sinh t×m thÊy ch÷ c¸i a trong tõ chñ ®Ò. - Hµng ngang sè 8: Gåm 4 ch÷ c¸i. ? Lµ chÊt cã tØ lÖ 90% trong huyÕt t•¬ng. §¸p ¸n: n•íc Häc sinh t×m thÊy ch÷ c¸i n trong tõ chñ ®Ò. * C¸c ch÷ c¸i trong tõ chñ ®Ò ®· xuÊt hiÖn häc sinh ®· cã thÓ thÊy ngay côm tõ chñ ®Ò lµ: tuÇn hoµn. Gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh t×m tõ chñ ®Ò tõ khi ch•a më hÕt c¸c hµng ngang. * Néi dung « ch÷: H U Y Õ T T ¦ ¥ N G T I Ó U C Ç U H å N G C Ç U L á N G T R A O § æ I C H Ê T M ¤ I T R ¦ ê N G T R O N G c ¸ c T Õ B µ O M ¸ U N ¦ í C Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 11
12. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh * Th¶o luËn chung: Sau khi c¸c nhãm ®o¸n ®•îc « ch÷ trong côm tõ chñ ®Ò “ tuÇn hoµn” lµ mét hÖ c¬ quan trong c¬ thÓ ng•êi Gi¸o viªn gäi ®¹i diÖn cña nhãm th¾ng cuéc nãi vÒ ý nghÜa cña « ch÷ cã tõ chñ ®Ò ®ã vµ mèi liªn quan víi c¸c « ch÷ cßn l¹i, nhãm kh¸c cã thÓ nhËn xÐt, bæ sung vµ ®•a ra lêi b×nh. - Yªu cÇu: häc sinh thÊy ®•îc vai trß hÕt søc quan träng cña hÖ tuÇn hoµn, ®ång thêi ghi nhí ®•îc nh÷ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña hÖ c¬ quan nµy trong c¬ thÓ. 2. Trß ch¬i : G¾n chó thÝch cho tranh, m« h×nh nhanh nhÊt. Sö dông khi d¹y mét néi dung míi hoÆc cñng cè bµi häc. - Môc ®Ých cña trß ch¬i: + Häc sinh x¸c ®Þnh ®•îc vÞ trÝ vµ gäi tªn ®•îc c¸c c¬ quan, hÖ c¬ quan trªn tranh vµ m« h×nh c¬ thÓ ng•êi. + RÌn luyÖn kü n¨ng quan s¸t tranh, m« h×nh, t¸c phong nhanh nhÑn cña häc sinh. - ChuÈn bÞ: + Tranh, m« h×nh vÒ c¸c c¬ quan hay hÖ c¬ quan trong c¬ thÓ + C¸c m¶nh b×a nhá ghi chó thÝch tªn c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ sinh vËt cã d¸n b¨ng dÝnh 2 mÆt ë ®»ng sau. + Hai ®éi ch¬i mçi ®éi cã 3-5 häc sinh (tuú vµo néi dung cña tranh hoÆc m« h×nh nhiÒu hay Ýt). Mçi ®éi xÕp thµnh 1 hµng ®øng lªn phÝa tr•íc líp. Mét ®éi g¾n chó thÝch trªn m« h×nh, mét ®éi g¾n chó thÝch trªn tranh hoÆc cïng g¾n vµo hai bªn cña tranh nÕu kh«ng cã m« h×nh. + Thêi gian ch¬i: 2 - 3 phót. - TiÕn hµnh: - Khi gi¸o viªn h« “ b¾t ®Çu”, lÇn l•ît häc sinh sè 1 cña mçi ®éi lªn g¾n chó thÝch cho mét c¬ quan, sau ®ã vÒ chç ®•a l¹i c¸c m¶nh b×a ®Ó häc sinh sè 2 lªn g¾n tiÕp cø nh• vËy cho ®Õn hÕt thêi gian quy ®Þnh. Nhãm nµo hoµn thµnh nhanh, chÝnh x¸c th× nhãm ®ã th¾ng vµ ®•îc th•ëng b»ng mét trµng ph¸o tay - VËn dông: Cã thÓ vËn dông trß ch¬i nµy trong c¸c bµi d¹y vÒ cÊu t¹o ngoµi vµ cÊu t¹o trong cña c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ ng•êi. C¸c bµi cã thÓ sö dông ®•îc trß ch¬i nµy lµ: bé x•¬ng (bµi 7); tiªu ho¸ vµ c¸c c¬ quan tiªu ho¸ (bµi 24); bµi tiÕt vµ cÊu t¹o hÖ bµi tiÕt n•íc tiÓu (bµi 38); trô n·o, tiÓu n·o, n·o trung gian (bµi 46) ; c¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c (bµi 51). VÝ dô: Bµi 24 “Tiªu ho¸ vµ c¸c c¬ quan tiªu ho¸”. + GV chuÈn bÞ tranh H24.3 (tranh c©m) vµ m« h×nh vÒ c¬ thÓ ng•êi cã lé c¸c c¬ quan cña hÖ tiªu ho¸ vµ c¸c m¶nh b×a nhá ghi chó thÝch tªn c¸c c¬ quan trong hÖ tiªu ho¸ cã d¸n b¨ng dÝnh 2 mÆt ë ®»ng sau (dµnh cho 2 ®éi). C¸c c¬ quan ®ã lµ: miÖng, thùc qu¶n, d¹ dµy, gan, ruét non, ruét giµ, ruét th¼ng, hËu m«n, tôy. + Yªu cÇu häc sinh tù nghiªn cøu th«ng tin trong H24.3 (trang 78 SGK) trong 1 phót ®Ó x¸c ®Þnh tªn vµ vÞ trÝ c¸c c¬ quan trong hÖ tiªu ho¸ cña ng•êi. + Gv chia líp thµnh 2 ®éi ch¬i theo 2 d·y bµn cña líp häc Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 12
13. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh + Hai ®éi ch¬i mçi ®éi cö 3 häc sinh ®¹i diÖn cho ®éi m×nh xÕp thµnh 2 hµng ®øng lªn phÝa tr•íc líp. Gi¸o viªn ®Æt 2 bé ch÷ (cã ®Ýnh b¨ng dÝnh 2 mÆt) trªn bµn cho mçi ®éi mét bé ®Ó sö dông khi ch¬i. + Gv yªu cÇu mét ®éi g¾n chó thÝch trªn m« h×nh, mét ®éi g¾n chó thÝch trªn tranh vÒ c¸c c¬ quan trong hÖ tiªu ho¸ cña ng•êi (®· cã tªn trªn c¸c m¶nh giÊy nhá cã g¾n b¨ng dÝnh 2 mÆt ë ®»ng sau) trong kho¶ng thêi gian 3 phót. + Khi gi¸o viªn h« “ b¾t ®Çu”, lÇn l•ît häc sinh sè 1 cña mçi ®éi lªn g¾n chó thÝch cho mét c¬ quan, sau ®ã vÒ chç ®•a l¹i c¸c m¶nh b×a ®Ó häc sinh sè 2 lªn g¾n tiÕp cø nh• vËy cho ®Õn hÕt thêi gian quy ®Þnh. Nhãm nµo hoµn thµnh nhanh, chÝnh x¸c th× nhãm ®ã th¾ng vµ ®•îc th•ëng b»ng mét trµng ph¸o tay Chó ý: nh÷ng c¬ quan kh«ng nh×n râ sau khi häc sinh g¾n song, gi¸o viªn nhËn xÐt vµ hái tiÕp: Ngoµi nh÷ng c¬ quan trªn trong hÖ tiªu ho¸ cßn nh÷ng c¬ quan nµo n÷a? Em h·y ph©n chia tÊt c¶ c¸c c¬ quan võa x¸c ®Þnh ®•îc thµnh 2 nhãm lµ nhomd c¬ quan trong èng tiªu ho¸ vµ tuyÕn tiªu ho¸? 3. Trß ch¬i : Chøc n¨ng. Cã thÓ dïng ®Ó d¹y mét phÇn kiÕn thøc trong bµi hoÆc ®Ó cñng cè cuèi bµi. - Mục đích của trò chơi: Rèn luyện phản xạ, tạo không khí để hoạt động và ôn lại chức năng của các bộ phận trên cơ thể con người(chủ yếu là các cơ quan bên ngoài). - Chuẩn bị: giáo viên dự kiến các bộ phận của cơ thể: mắt, tai, mũi, miệng -Tiến hành: + Nói và chỉ đúng chức năng của các bộ phận. + Giáo viên cho tập thể lớp chơi và chỉ đúng các bộ phận sau: Mắt - nhìn; Tai - nghe; Mũi - ngửi; Miệng – ăn -Cách chơi: + Giáo viên hoặc học sinh được cử hô tác dụng của các bộ phận, người chơi chỉ đúng và nói tên các bộ phận. + Người hô có thể hô tác dụng và chỉ sai, người chơi phải hô và chỉ đúng. Phạm luật: + Chỉ sai với chức năng. + Làm chậm so với quy định, làm không dứt khoát. + Không nhìn người hô. * Lưu ý: + Có thể quy định tăng các bộ phận như: chân: đi; Tay: làm để tăng mức độ khó của trò chơi. + Tốc độ nói nhanh, chậm tùy thuộc vào đối tượng chơi. + Có thể sử dụng trò chơi này để dạy các bài cấu tạo trong cũng được song với các bài các cơ quan nằm sâu trong cơ thể nhắc tên và chức năng của các cơ quan đó còn việc chỉ thì dựa vào mô hình hoặc tranh vẽ. Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 13
14. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh - Vận dụng: có thể áp dụng trò chơi này vào các bài: cấu tạo ngoài của cơ thể hoặc cấu tạo của các hệ cơ quan trong cơ thể người(trên tranh hoặc mô hình). Ví dụ: Áp dụng củng cố bài 25 “Tiêu hoá ở khoang miệng” để khắc sâu kiến thức về biến đổi lý học ở khoang miệng. - Giáo viên cho học sinh nghiên cứu kỹ H25.1 trang 81 SGK để xác định tên các cơ quan và chức năng của các cơ quan đó trong quá trình tiêu hoá. - Giáo viên gọi một học sinh bất kì lên bục giảng sát với vị trí treo tranh. Giáo viên hô “nhai, làm ướt và mềm thức ăn” và chỉ vào “lưỡi” trªn tranh học sinh phải và nêu đáp lại được “nhai, làm mềm và nhuyễn thức ăn” chỉ vào “răng”. - Tương tự: Gv hô “đảo trộn thức ăn, làm thức ăn thấm đẫm nước bọt” và chỉ vào lưỡi. Học sinh phải chỉ được: “răng , lưỡi, các cơ môi và má”. Giáo viên cũng có thể chỉ cần hô “lưỡi” học sinh phải chỉ vào “lưỡi” và nói rõ chức năng. Cứ như vậy cho hết các hoạt động biến đổi lý học ở khoang miệng. Phần thưởng cho học sinh chỉ đúng và xác định đúng chức năng là một tràng pháo tay hoặc cũng có thể là điểm thưởng nếu hoặc sinh đó hoàn thành tốt nhiều câu hỏi trong một lần tham gia hoặc một tiết học . 4.Trß ch¬i: TiÕp søc. Dïng ®Ó d¹y mét phÇn kiÕn thøc míi hoÆc cñng cè cuèi bµi - Môc ®Ých trß ch¬i: + Cñng cè kh¾c s©u kiÕn thøc cña bµi häc, biÕt vËn dông linh ho¹t, s¸ng t¹o kiÕn thøc ®· häc vµo trong trß ch¬i. + RÌn luyÖn t¸c phong nhanh nhÑn, phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a c¸c thµnh viªn trong nhãm. + Gi¸o dôc ý thøc tÝch cùc vµ tinh thÇn hîp t¸c trong c¸c ho¹t ®éng tËp thÓ. - ChuÈn bÞ: + Chia líp thµnh 2 hoÆc 3 nhãm, còng cã thÓ tæ chøc cho 2 hoÆc 3 c¸ nh©n. + Chia phÇn b¶ng vµ phÊn viÕt cho mçi nhãm. + Quy ®Þnh thêi gian ch¬i: 2 hoÆc 3 phót. - TiÕn hµnh: + Khi träng tµi h« b¾t ®Çu th× 2 nhãm hoÆc 2 c¸ nh©n lµm bµi: lÇn l•ît häc sinh sè 1 cña mçi nhãm lªn lµm, sau ®ã vÒ chç giao phÊn cho b¹n thø hai lªn lµm tiÕp cø nh• vËy cho ®Õn hÕt thêi gian quy ®Þnh. + C¸ nh©n hoÆc nhãm nµo hoµn thµnh víi sè l•îng nhiÒu h¬n trong kho¶ng thêi gian ®· cho, vµ ®óng yªu cÇu th× sÏ lµ ®éi th¾ng vµ ®•îc th•ëng ( b»ng ®iÓm hoÆc b»ng trµng ph¸o tay). + Gi¸o viªn nhËn xÐt, x¸c ®Þnh ®éi th¾ng, ®éi thua ®Ó cho ®iÓm hoÆc th•ëng b»ng c¸c h×nh thøc kh¸c. + Víi c¸c bµi vÒ cÊu t¹o cña c¸c hÖ c¬ quan. Gi¸o viªn hoµn toµn cã thÓ ¸p dông trß ch¬i nµy. VÝ dô - Bµi 20: “H« hÊp vµ c¸c c¬ quan h« hÊp” - Gi¸o viªn chia líp thµnh 2 nhãm, mçi nhãm lµ 5 d·y bµn, d·y bµn bªn tr¸i lµ nhãm 1, d·y bµn bªn ph¶i lµ nhãm 2 vµ chia b¶ng thµnh 2 phÇn. Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 14
15. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh - VËn dông trß ch¬i vµo viÖc x¸c ®Þnh c¸c c¬ quan h« hÊp ë môc II (SGK Trang 65). GV yªu cÇu häc sinh c¶ líp tù quan s¸t vµ t×m hiÓu th«ng tin H20- 2 vµ H20- 3 (trang 65 ) - Gi¸o viªn gäi ®¹i diÖn cña 2 nhãm ®øng lªn phÝa tr•íc líp. Khi gi¸o viªn h« “ B¾t ®Çu” th× häc sinh sè 1 cña mçi nhãm lªn ghi tªn mét c¬ quan trong hÖ h« hÊp. Cø nh• vËy cho ®Õn hÕt thêi gian quy ®Þnh ( 2 phót) - Gi¸o viªn cïng c¶ líp nhËn xÐt ®¸nh gi¸ x¸c ®Þnh ®éi th¾ng cho ®iÓm th•ëng hoÆc b»ng trµng ph¸o tay Chó ý: Víi nh÷ng bµi tËp tr¾c nghiÖm ®iÒn khuyÕt. Sau khi th¶o luËn nhãm gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc cho c¸c nhãm b¸o c¸o b»ng c¸ch cho häc sinh ch¬i trß ch¬i tiÕp søc, còng ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. 5. Trß ch¬i: H¸i hoa ghi ®iÓm. Trß ch¬i nµy ®•îc sö dông vµo tiÕt «n tËp hoÆc tiÕt bµi tËp cña sinh häc 8 . - Môc ®Ých cña trß ch¬i: + Gióp häc sinh kh¾c s©u kiÕn thøc vµ t¸i hiÖn tèt hoÆc vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i thÝch c¸c hiÖn t•îng sinh lý trong c¬ thÓ ng•êi. + KiÓm tra ®•îc kiÕn thøc cña nhiÒu häc sinh trong mét tiÕt häc mµ vÉn ®¶m b¶o sù nhÑ nhµng vµ hiÖu qu¶. + RÌn luyÖn cho häc sinh sù tù tin, b¹o d¹n tr•íc tËp thÓ líp, bªn c¹nh ®ã còng gióp häc sinh cã ®•îc kh¶ n¨ng diÔn ®¹t, tr×nh bµy vÊn ®Ò . - ChuÈn bÞ: + GV cÇn chuÈn bÞ chu ®¸o hÖ thèng c©u hái hoÆc bµi tËp cã liªn quan ®Õn néi dung cña phÇn «n tËp hoÆc bµi tËp ghi vµo c¸c m¶nh giÊy nhá c¾t h×nh b«ng hoa cã kÝch th•íc nh• nhau vµ ®•îc gÊp l¹i. + Víi tiÕt «n tËp GV cho häc sinh tr•íc hÖ thèng c©u hái ®Ó vÒ nhµ c¸c em chuÈn bÞ. Cßn víi tiÕt bµi tËp yªu cÇu häc sinh xem l¹i toµn bé c¸c c©u hái vµ bµi tËp trong SGK, s¸ch bµi tËp ®Õn hÕt phÇn néi dung ®· häc. + 1 chËu c©y c¶nh nhá trªn cã cµi c¸c c©u hái hoÆc bµi tËp ®Ó trªn bôc gi¶ng + Kª riªng 2 bµn dµnh cho häc sinh ngåi chuÈn bÞ c©u tr¶ lêi sau khi ®· bèc c©u hái. - TiÕn hµnh: + GV phæ biÕn c¸ch häc th«ng qua trß ch¬i nµy: häc sinh lùa chän c©u hái cña m×nh ®· ®•îc gµi trªn c¸c cµnh c©y, häc sinh cã thÓ tr¶ lêi ngay hoÆc vÒ chç chuÈn bÞ trong 2 phót (kh«ng ®•îc sö dông tµi liÖu). Häc sinh còng cã thÓ ®æi c©u hái nÕu c©u ®ã kh«ng tr¶ lêi ®•îc(chØ 1 lÇn). Nh•ng ®æi c©u hái ph¶i bÞ trõ ®i 1 ®iÓm trong kÕt qu¶ cuèi cïng. + Sau khi chän song c©u hái häc sinh ®äc to c©u hái cho c¸c b¹n phÝa d•íi líp biÕt vµ cã thêi gian 2 phót ®Ó chuÈn bÞ(cã thÓ tr¶ lêi ngay). + Sau 2 phót gi¸o viªn gäi häc sinh ®· bèc c©u hái tr¶ lêi vµ cho 1 häc sinh chuÈn bÞ b»ng viÖc bèc mét c©u hái kh¸c. + Häc sinh tr¶ lêi song gi¸o viªn gäi häc sinh phÝa d•íi nhËn xÐt, gi¸o viªn tæng hîp vµ cho ®iÓm. Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 15
16. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh + Víi häc sinh tr¶ lêi tèt cho ®iÓm t•¬ng øng víi møc ®é ®ã ®ång thêi t¸n th•ëng b»ng mét trµng ph¸o tay. §èi víi c¸c häc sinh tr¶ lêi ch•a tèt hoÆc ch•a tr¶ lêi ®•îc cÇn phª b×nh nh•ng mang tÝnh chÊt ®éng viªn ®Ó c¸c em tiÕp tôc phÊn ®Êu, kh«ng bÞ ch¸n n¶n. - VËn dông: cã thÓ ¸p dông trß ch¬i nµy vµo c¸c tiÕt bµi tËp hoÆc phÇn cuèi cña tiÕt «n tËp häc k× m«n sinh häc 8. VÝ dô: TiÕt 31- Bµi tËp - Yªu cÇu häc sinh vÒ nhµ xem l¹i vµ «n tËp tÊt c¶ c¸c c©u hái, bµi tËp cuèi bµi trong s¸ch gi¸o khoa vµ c¸c c©u hái, bµi tËp trong s¸ch bµi tËp Sinh häc 8 tõ bµi më ®Çu cho tíi bµi 30 (trõ bµi 26). - GV chuÈn bÞ hÖ thèng c©u hái gåm: C©u 1: B»ng mét vÝ dô h·y ph©n tÝch vai trß cña hÖ thÇn kinh trong sù ®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña c¸c hÖ c¬ quan trong c¬ thÓ? C©u 2: H·y chøng minh tÕ bµo lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña c¬ thÓ? C©u 3: So s¸nh c¸c lo¹i m« vÒ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng? C©u 4: Thµnh phÇn ho¸ häc cña x•¬ng cã ý nghÜa g× ®èi víi chøc n¨ng cña x•¬ng? C©u 5: §Æc ®iÓm cÊu t¹o nµo cña tÕ bµo c¬ phï hîp víi chøc n¨ng co c¬? C©u 6: C¸c b¹ch cÇu ®· t¹o nªn nh÷ng hµng rµo phßng thñ nµo ®Ó b¶o vÖ c¬ thÓ? C©u 7: TiÓu cÇu ®· tham gia b¶o vÖ c¬ thÓ chèng mÊt m¸u nh• thÕ nµo? C©u 8: Nguyªn nh©n dÉn tíi chøng x¬ v÷a ®éng m¹ch? C©u 9: T¹i sao tim cã thÓ lµm viÖc c¶ ®êi mµ kh«ng mÖt mái? C©u 10: Nªu c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ c¬ thÓ tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i cho tim? C©u 11: So s¸nh hÖ h« hÊp cña ng•êi víi hÖ h« hÊp cña thá? C©u 12: Tr×nh bµy tãm t¾t qu¸ tr×nh h« hÊp ë c¬ thÓ ng•êi? H« hÊp ë c¬ thÓ ng•êi vµ thá cã g× gièng nhau vµ kh¸c nhau? C©u 13: Khi ¨n ch¸o hay uèng s÷a, c¸c lo¹i thøc ¨n nµy cã thÓ ®•îc biÕn ®æi trong khoang miÖng nh• thÕ nµo? C©u 14: ë d¹ dµy cã c¸c ho¹t ®éng tiªu ho¸ nµo? C©u 15: Häat ®éng tiªu hãa chñ yÕu ë ruét non lµ g×? C©u16: Nh÷ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o nµo cña ruét non gióp nã ®¶m nhiÖm tèt vai trß hÊp thô c¸c chÊt dinh d•ìng? C©u17: Gan ®¶m nhiÖm nh÷ng vai trß g× trong qu¸ tr×nh tiªu ho¸ ë c¬ thÓ ng•êi? - TiÕn hµnh: + GV viÕt 17 c©u hái trªn vµo 17 m¶nh giÊy nhá c¾t h×nh b«ng hoa vµ gÊp l¹i gµi lªn c¸c cµnh cña c©y c¶nh ®•îc ®Æt trªn bôc gi¶ng. + GV cã thÓ gäi häc sinh xung phong hoÆc chØ ®Þnh bÊt k× häc sinh nµo (mçi ®ît gäi 2 häc sinh, 1 häc sinh tr¶ lêi vµ 1 häc sinh chuÈn bÞ). + Th•ëng ®iÓm víi c¸c häc sinh tr¶ lêi tèt, phª b×nh c¸c em lµm ch•a tèt. Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 16
17. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh L•u ý: Gv chó ý t¹o cho líp häc kh«ng khÝ s«i næi ®Ó häc sinh tÝch cùc tham gia, tr¸nh t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng hoÆc g©y cho häc sinh sù sî sÖt. C. KÕt qu¶ vµ bµi häc kinh nghiÖm. I. KÕt qu¶. 1. Qua thùc tÕ: Khi tæ chøc trß ch¬i trong c¸c giê d¹y Sinh häc 8 t«i thÊy ®· ®¹t ®•îc nh÷ng kÕt qu¶ sau: * §èi víi gi¸o viªn: - Kh«ng mÊt nhiÒu thêi gian, c«ng chuÈn bÞ vµ kh«ng tèn nhiÒu thêi gian cña tiÕt d¹y mµ gi¸o viªn vµ häc sinh vÉn hoµn thµnh tèt c¸c môc tiªu cña bµi häc mét c¸ch nhÑ nhµng. - Gi¸o viªn kh«ng chØ kh¾c s©u kiÕn thøc mµ cßn t¹o mét kh«ng khÝ líp häc tho¶i m¸i, kÝch thÝch tinh thÇn häc tËp cña häc sinh. §Æc biÖt lµ khuyÕn khÝch häc sinh häc yÕu, chËm vµ nhót nh¸t cã c¬ héi tÝch cùc tham giam vµo qu¸ tr×nh häc tËp. Tõ ®ã mµ hiÓu bµi, häc tËp sÏ tèt h¬n, t¹o ®•îc høng thó häc tËp bé m«n cho häc sinh. - Gi¸o viªn thùc hiÖn ®•îc viÖc ®æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc mét c¸ch s¸ng t¹o vµ cã hiÖu qu¶ kh«ng mang tÝnh c«ng thøc, gß bã. * §èi víi häc sinh: - TiÕp thu kiÕn thøc mét c¸ch nhÑ nhµng, tho¶i m¸i. - N©ng cao n¨ng lùc t• duy nhanh nh¹y, t¸c phong nhanh nhÑn. - Häc sinh tá ra hµo høng, chê ®îi ®Õn tiÕt häc tiÕp theo vµ yªu thÝch bé m«n h¬n. - T¹o th¸i ®é hîp t¸c trong nhãm, chuÈn bÞ cho sù ph©n c«ng lao ®éng hîp t¸c trong c«ng viÖc trong t•¬ng lai. - Båi d•ìng vµ gi¸o dôc tinh thÇn ®oµn kÕt hîp t¸c gi•òa c¸c em häc sinh trong häc tËp vµ lao ®éng. 2. Qua kh¶o nghiÖm: Trong häc kú I võa qua, t«i ®· tiÕn hµnh d¹y mét sè tiÕt Sinh häc 8 cã tæ chøc trß ch¬i trong kho¶ng thêi gian(5-7 phót). Cuèi häc k× I t«i tiÕn hµnh kh¶o nghiÖm theo h×nh thøc c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan vÒ chÊt l•îng, ph¶n håi cña häc sinh vÒ viÖc tæ chøc trß ch¬i trong d¹y häc Sinh häc 8: KÕt qu¶ ®¹t sau khi ph¸t phiÕu tham dß ý kiÕn: + 100% häc sinh cho r»ng c¸c em ®· ®•îc tham gia c¸c trß ch¬i häc tËp rÊt phï hîp víi kh¶ n¨ng cña c¸c em v× c¸c kiÕn thøc trong c¸c trß ch¬i ®ã lµ c¸c kiÕn thøc träng t©m, n»m trong tÇm hiÓu biÕt vµ c¸c em hoµn toµn nhËn thøc ®•îc. + 97% häc sinh cho r»ng häc tËp d•íi h×nh thøc trß ch¬i: ThÝch h¬n, hiÓu h¬n, nhí kiÕn thøc h¬n tõ ®ã lµm t¨ng høng thó häc tËp bé m«n. Ngoµi ra th«ng qua viÖc tham gia c¸c trß ch¬i c¸c em tá ra b¹o d¹n tr•íc tËp thÓ líp, tù tin víi kiÕn thøc cña m×nh. + 98% häc sinh cho r»ng trß ch¬i ®· rÌn cho c¸c em t¸c phong nhanh nhÑn vµ t• duy ®éc lËp s¸ng t¹o. Ngoµi viÖc tham gia lµm viÖc theo nhãm trong c¸c ho¹t ®éng häc tËp kh¸c c¸c em cßn ®•îc hîp t¸c víi nhau trong c¸c trß ch¬i Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 17
18. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh häc tËp v× vËy lµm viÖc theo nhãm ®èi víi c¸c em tr¬ nªn nhuÇn nhuyÔn vµ rÊt ®çi quen thuéc. + 95% häc sinh cho r»ng häc tËp theo h×nh thøc trß ch¬i sÏ gióp t×nh b¹n ®•îc cñng cè vµ cã th¸i ®é øng xö linh ho¹t trong ho¹t ®éng tËp thÓ. + §a sè c¸c em còng cho r»ng c¸c em thÝch cã h×nh thøc häc tËp d•íi d¹ng tæ chøc trß ch¬i v× nã lµm t¨ng sù ®a d¹ng trong c¸c h×nh thøc häc tËp vµ häc tËp d•íi h×nh thøc nµy c¸c em c¶m thÊy nhÑ nhµng, hiÖu qu¶ h¬n vµ ®ì nhµm ch¸n. Tõ nh÷ng kÕt qu¶ trªn t«i cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc tæ chøc trß ch¬i trong d¹y häc sinh häc ®· gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y vµ häc, t¹o høng thó häc tËp, ph¸t triÓn n¨ng lùc t• duy, tinh thÇn ®oµn kÕt vµ kh¶ n¨ng hîp t¸c cña häc sinh. Quy tr×nh tæ chøc trß ch¬i trong d¹y häc sinh häc mµ t«i nªu ra ë trªn lµ cã tÝnh kh¶ thi. II. Bµi häc kinh nghiÖm. 1. §èi víi Gi¸o viªn. - §Ó mét giê d¹y sinh häc ®¹t kÕt qu¶ tèt gi¸o viªn ph¶i chÞu khã t×m tßi nghiªn cøu, thiÕt kÕ gi¸o ¸n mµ trong ®ã sö dông linh ho¹t c¸c ph•¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc. Tæ chøc trß ch¬i trong giê d¹y sinh häc còng lµ mét trong nh÷ng c¸ch thøc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc. - CÇn vËn dông c¸c trß ch¬i mét c¸ch s¸ng t¹o, hîp lý vÒ néi dung vµ cã t¸c dông gi¸o dôc häc sinh. - Kh«ng nªn qu¸ l¹m dông trß ch¬i häc tËp, biÕn c¶ tiÕt häc thµnh tiÕt ch¬i hoÆc tæ chøc qu¸ nhiÒu trß ch¬i trong tiÕt häc dÉn ®Õn häc sinh mÖt mái v× ch¬i nhiÒu. CÇn ph¶i tr¸nh tæ chøc trß ch¬i lÆp l¹i trong cïng mét tiÕt häc v× sÏ lµm gi¶m tÝnh hÊp dÉn cña trß ch¬i, khã thu hót ®•îc sù chó ý cña häc sinh. - Kinh nghiÖm cña t«i lµ chØ nªn sö dông trß ch¬i häc tËp vµo d¹y mét phÇn néi dung trong bµi hoÆc sö dông vµo cuèi tiÕt häc thay cho viÖc cñng cè kiÕn thøc kü n¨ng ®· häc. Trß ch¬i häc tËp t¹o sù h•ng phÊn vÒ m«n häc võa ®Ó kÕt thóc tiÕt häc võa t¹o sù th• gi·n cho häc sinh tr•íc khi b•íc vµo tiÕt häc tiÕp theo. - Khi tæ chøc c¸c trß ch¬i, th•ëng ph¹t chØ lµ h×nh thøc khÝch lÖ ®éng viªn häc sinh, gi¸o viªn kh«ng nªn lÊy ®iÓm kÐm v× nh• vËy lµm häc sinh sî ®iÓm thÊp mµ rôt rÌ kh«ng d¸m tham gia. Sau tiÕt häc, khi h•íng dÉn vÒ nhµ gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh lµm l¹i bµi tËp vµo vë vµ th«ng b¸o chuÈn bÞ trß ch¬i ë tiÕt häc sau( nÕu cã). 2. §èi víi häc sinh. - Ph¶i chuÈn bÞ bµi häc chu ®¸o. - Häc sinh ph¶i m¹nh d¹n nhanh nhÑn, s«i næi trong häc tËp. - Häc sinh ph¶i cã tinh thÇn ®oµn kÕt víi b¹n bÌ trong líp, trong nhãm ch¬i. IIi. Ph¹m vi øng dông vµ h¹n chÕ cña ®Ò tµi. - Kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c giê häc Sinh häc ®Òu tæ chøc trß ch¬i. Trß ch¬i chØ ¸p dông khi nµo gi¸o viªn thÊy hîp lý vÒ mÆt thêi gian vµ néi dung kiÕn thøc. - Trß ch¬i ph¶i ®•îc chuÈn bÞ chu ®¸o ë tÊt c¶ c¸c kh©u c¸c mÆt. Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 18
19. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y m«n Sinh häc ngoµi c¸ch tæ chøc trß ch¬i, gi¸o viªn cã thÓ sö dông nh÷ng c©u chuyÖn vui, ng¾n vÒ Sinh häc, vÒ c¸c nhµ b¸c häc Sinh häc cã néi dung liªn quan ®Õn bµi häc ®Ó kÓ cho häc sinh nghe. Song trong ph¹m vi bµi viÕt nµy t«i ch•a cã ®iÒu kiÖn ®Ò cËp ®Õn. PhÇn iii: KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ Theo t«i víi quan ®iÓm tæ chøc trß ch¬i häc tËp trong giê d¹y Sinh häc ®· ®¸p øng ®•îc c¸c yªu cÇu cña ®æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc: Gi¸o viªn thùc sù lµ ng•êi h•íng dÉn, tæ chøc, ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña häc sinh vµ häc sinh lµ ®èi t•îng tham gia trùc tiÕp, tÝch cùc chñ ®éng, linh häat s¸ng t¹o. §ång thêi cßn t¹o ra kh«ng khÝ líp häc s«i næi, phÊn khëi. KÕt qu¶ thu ®•îc lµ rÊt kh¶ quan: Tõ chç häc sinh Ýt høng thó thËm chÝ cßn ng¹i häc m«n Sinh häc ®Õn chç häc sinh thÝch häc giê häc Sinh häc, chÊt l•îng, hiÖu qu¶ giê d¹y- häc ®•îc n©ng cao râ rÖt. Qua ®©y t«i xin kiÕn nghÞ víi l·nh ®¹o cÊp trªn nªn tæ chøc nh÷ng chuyªn ®Ò vÒ ®æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc theo h•íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh ®Ó c¸c gi¸o viªn d¹y häc Sinh häc nh• chóng t«i cã dÞp trao ®æi vµ häc tËp. Trªn ®©y lµ toµn bé ®Ò tµi vÒ tæ chøc trß ch¬i trong d¹y häc Sinh häc 8 cña t«i. T«i mong ®•îc sù gãp ý cña c¸c ®ång chÝ, ®ång nghiÖp ®Ó ®Ò tµi trªn thùc sù ®¹t ®•îc hiÖu qu¶ trong gi¶ng d¹y, gãp phÇn vµo viÖc thùc hiÖn tèt viÖc ®æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc vµ n©ng cao chÊt l•îng gi¸o dôc ®µo t¹o hiÖn nay. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Hà Nội, ngày 14 tháng 4 năm 2014 Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến của XÁC NHẬN CỦA THỦ mình viết, không sao chép nội dung của TRƯỞNG ĐƠN VỊ người khác. Ký tên Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 19
20. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh Phụ LỤC Trang PHẦN I. §Æt vÊn ®Ò 1 PhÇn II. Giải quyết vấn đề 2 I. Môc ®Ých nghiªn cøu 2 II. C¸c nhiÖm vô nghiªn cøu. 2 III. Ph•¬ng ph¸p nghiªn cøu. 2 1. Nghiªn cøu lý thuyÕt. 3 3. Thùc nghiÖm s• ph¹m. 3 2. Nghiªn cøu thùc tÕ. 3 4. §iÒu tra s• ph¹m 3 IV. néi dung: 3 A. C¬ së lý luËn vÒ trß ch¬i trong d¹y häc Sinh Häc. 3 I. Trß ch¬i häc tËp trong d¹y häc Sinh häc. 3 1. Kh¸i niÖm vµ vai trß cña trß ch¬i trong d¹y häc sinh häc. 3 2.Tæ chøc trß ch¬i trong giê d¹y Sinh häc ph¶i ®¹t ®•îc nh÷ng 3 yªu cÇu g×? II Phương pháp tổ chức trò chơi cho học sinh trong dạy học Sinh học 4 1.Giai đoạn chuẩn bị 4 2.Giai đoạn thực hiện: 5 3.Giai đoạn kết thúc: 6 4. Kỹ năng tổ chức trò chơi của giáo viên 6 5. Quy trình tổ chức trò chơi trong dạy học Sinh học 8 B. Tæ chøc mét sè trß ch¬i trong d¹y häc Sinh häc 8 . 9 1. Trß ch¬i : Gi¶i « ch÷. 9 2. Trß ch¬i : G¾n chó thÝch cho tranh, m« h×nh nhanh nhÊt. 12 3. Trß ch¬i : Chøc n¨ng. 13 4.Trß ch¬i: TiÕp søc. 15 C. KÕt qu¶ vµ bµi häc kinh nghiÖm. 16 I. KÕt qu¶. 16 1. Qua thùc tÕ. 16 2. Qua kh¶o nghiÖm. 17 II. Bµi häc kinh nghiÖm. 18 1. §èi víi Gi¸o viªn. 18 2. §èi víi häc sinh. 18 Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 20
21. Đoàn Thị Thu THCS Thái Thịnh III. Ph¹m vi øng dông vµ h¹n chÕ cña ®Ò tµi. 18 PhÇn III: KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ. 19 Tổ chức trò chơi trong Sinh học 8 Trang 21