Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm về công tác chủ nhiệm lớp

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm về công tác chủ nhiệm lớp

1. UBND QUẬN ĐỐNG ĐA TRƯỜNG THCS THÁI THỊNH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ KINH NGHIỆM VỀ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Tên tác giả: Nguyễn Thị Thanh Giáo viên môn: Ngữ văn NĂM HỌC: 2013 -2014
2. KÝ HIỆU VÀ VIẾT TẮT SKKN : Sáng kiến kinh nghiệm. GVCN : Giáo viên chủ nhiệm GV : Giáo viên. HS : Học sinh. THCS : Trung học cơ sở. THPT : Trung học phổ thông. GVBM : Giáo viên bộ môn, HT : Học tập. PHHS : Phụ huynh học sinh. HĐNGLL : Hoạt động ngoài giờ lên lớp. GD : Giáo dục. GĐ : Gia đình. PPKLTC : Phương pháp kỉ luật tích cực.
3. PHẦN MỞ ĐẦU I. Lí do chọn đề tài: Công tác chủ nhiệm lớp ra đời cách đây mấy trăm năm, sau khi xuất hiện hệ thống tổ chức nhà trường theo lí luận của Coomenxki và tồn tại cho đến ngày nay. Vì trường đông HS, cần chia nhỏ thành lớp, quản lí HS mỗi lớp là GVCN. Hàng trăm năm, chức năng cơ bản nhất của GVCN là đại diện của Hiệu trưởng quản lí hoạt động học tập, sinh hoạt của một lớp học trong nhà trường. Vì vậy GVCN được coi là “Một hiệu trưởng nhỏ”. Hiện nay do yêu cầu mới mà vai trò, vị trí của GVCN có những thay đổi rất lớn. Yêu cầu của XH cần đào tạo được những thế hệ lao động thông minh, sáng tạo, năng động, biết kết hợp giữa lao động chân tay và lao động trí óc, giữa lí luận với thực tiễn, có kiến thức sâu rộng và có năng lực vận dụng kiến thức vào thực tế. Có xúc cảm, tình cảm, có niềm tin sâu sắc vào sự phát triển của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng và nhà nước. Có bản lĩnh chính trị vững vàng trong mọi tình huống, có sức khỏe về thể chất và tinh thần. Môi trường xã hội phức tạp, đòi hỏi phải đổi mới phương thức tổ chức tác động giáo dục. Ta đã biết “bản chất của con người là tổng hòa các quan hệ xã hội”. Ngày nay dưới tác động của các phương tiện thông tin đại chúng, việc Hội nhập mở cửa giao lưu toàn cầu đã dẫn tới sự giao thoa giữa các môi trường vi mô và vĩ mô, điều đó đòi hỏi phải thống nhất các ảnh hưởng, các tác động của các loại môi trường. Song, giáo dục trong nhà trường mà trực tiếp là đội ngũ cán bộ quản lí nhà trường và GVCN là lực lượng chịu trách nhiệm chính Một thực tế ai cũng thấy mục tiêu, chất lượng giáo dục ngày càng đòi hỏi cao, môi trường sống ngày càng phong phú, phức tạp. Chỉ có thể giải quyết mâu thuẫn trên bằng một giải pháp tạo ra sự thống nhất các hoạt động giáo dục. Như vậy trách nhiệm không nhỏ đặt lên vai đội ngũ GVCN Một thực tế không thể bỏ qua đó là thanh thiếu niên ngày càng có những đặc điểm rất đáng quan tâm, rất cần sự sát sao của GVCN. Bởi xã hội ngày càng phát triển, đời sống cũng được nâng cao. Do ảnh hưởng của nhiều yếu tố vật chất được nâng cao, ảnh hưởng của văn hóa phẩm, của các tác động XH tích cực và tiêu cực cả trong và ngoài nước; các em được sống trong XH dân chủ, bình đẳng, cởi mở hơn, các em có cơ hội, có điều kiện tham gia vào nhiểu lĩnh vực của cuộc sống, các hoạt động vui chơi giải trí Từ thực tế ấy, một bộ phận không nhiều, các em có nhận thức, có ý chí, bản lĩnh biết tận dụng thời cơ, điều kiện học tập để trở thành những người toàn diện Nhưng cũng còn một bộ phận chưa có kinh nghiệm sống, phẩm chất tâm lí, bản lĩnh chưa vững vàng rất khó khăn trong sự lựa chọn, xác định phương hướng học tập rèn luyện đúng đắn cho mình, vì vậy vai trò của các GVCN là đặc biệt quan trọng. Để có thể làm tốt công tác chủ nhiệm, GVCN trước hết phải xây dựng tập thể lớp vững mạnh là yêu cầu giáo dục bắt buộc của tất cả các trườngTHCS, THPT, đó cũng là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng của GVCN. Một tập thể lớp vững mạnh sẽ là động lực thúc đẩy mọi hoạt động khác, nhất là hoạt động học tập ở nhà trường. Khi giáo viên làm tốt công tác chủ nhiệm và có phương pháp tốt sẽ tạo điều kiện và có thời gian để bồi dưỡng và hoàn thành tốt chuyên môn của mình. Công tác chủ nhiệm được tổ chức có mục đích, có kế hoạch, thông qua hoạt động và quan hệ giữa người giáo dục và người được giáo dục nhằm chiếm lĩnh tri thức của loài người. Giáo dục là quá trình tác động tới thế hệ trẻ về đạo đức, tư tưởng, hành vi nhằm hình thành niềm tin, lý tưởng, động cơ, thái độ, hành vi,
4. thói quen ứng xử đúng đắn trong xã hội. Khi bàn về vai trò của giáo dục trong sự phát triển nhân cách con người, Bác Hồ đã viết trong bài thơ “Nửa đêm” (trích “Nhật ký trong tù”): “Hiền dữ phải đâu là tính sẵn Phần nhiều do giáo dục mà nên” Theo quan niệm của Hồ Chí Minh, con người ta khi mới sinh ra vốn bản chất là tốt, nhưng sau do ảnh hưởng của giáo dục và môi trường sống cùng sự phấn đấu, rèn luyện của mỗi cá nhân mà hình thành những con người thiện, ác khác nhau. Câu nói của người xưa trong Tam Tự Kinh: “Nhân chi sơ, tính bản thiện” đã từng được Người nhắc lại nhiều lần trong các bài viết, bài nói chuyện. Theo Bác, con người sinh ra bản chất là tốt, song trong xã hội luôn có thiện và có ác nên trong bản thân mỗi con người cũng có thiện và ác. Cái ác có là do ảnh hưởng của xã hội và sự biến đổi của mỗi người. Do đó, giáo dục là một nhiệm vụ vô cùng cần thiết để rèn luyện, biến đổi dần dần tính cách con người, hướng người ta đến sự hoàn thiện của một nhân cách tốt đẹp, xây dựng một xã hội với những con người có ích và hướng thiện. Đối với nước ta, giáo dục được xác định là “quốc sách hàng đầu”, là vô cùng quan trọng và cấp thiết bởi sự thành đạt của mỗi người, sự phát triển của một thế hệ, sự hưng thịnh của đất nước đều phụ thuộc vào kết quả của hoạt động giáo dục “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”. Hơn thế, trong thời đại hội nhập kinh tế, công nghệ thông tin phát triển như vũ bão hiện nay thì giáo dục lại vô cùng cần thiết. Làm thế nào để những người chủ tương lai của đất nước có đủ đức lẫn tài? Làm thế nào để sự nghiệp giáo dục mang lại hiệu quả tốt? Đây chính là trách nhiệm chung của toàn xã hội, của tất cả những người làm công tác giáo dục, đặc biệt là của người giáo viên chủ nhiệm lớp – người trực tiếp và thường xuyên tiếp xúc với các em học sinh. Là một giáo viên chủ nhiệm lớp, tôi rất mong muốn học trò của mình là những con ngoan, trò giỏi, tài đức vẹn toàn để sau này lớn lên các em tự tin, năng động, bản lĩnh bước vào đời, trở thành những người công dân có ích cho xã hội. Về bản thân, tôi rất mong muốn mình là cô giáo được học sinh yêu quý, kính trọng, phụ huynh tin tưởng khi gửi gắm con em mình đến để giáo dục, dạy dỗ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của trường nói riêng và của xã hội nói chung. II. Cơ sở thực tiễn Trong xã hội hiện nay, nền kinh tế thị trường làm cho đời sống, ý thức của người dân được cải thiện hơn, ai cũng từ chỗ “no cơm ấm áo” dần dần tiến tới “ăn ngon mặc đẹp”, chăm lo cho tương lai con cái nhiều hơn; chính sách mở cửa, giao lưu kinh tế, văn hóa giữa các nước cũng rất đa dạng. Điều đó đã tác động ít nhiều đến sự nhận thức, hiểu biết của học sinh. Cho nên ta dễ dàng nhận thấy học sinh ngày nay thông minh, nhanh nhẹn, sáng tạo và hiểu biết hơn rất nhiều. Đúng như ông cha ta đã từng nói: “Hậu sinh khả uý”. Đây là một điều rất đáng mừng vì: “Con hơn cha là nhà có phúc”. Tuy nhiên ta không thể không bàn tới mặt trái của nền kinh tế thị trường. Những cái xấu đã và đang len lỏi vào thế hệ trẻ. Nó có th ể làm lu mờ lí trí, bôi đen nhân cách của con người, đặc biệt ở tuổi các em khiến những người làm công tác giáo dục, các bậc phụ huynh phải băn khoăn, lo lắng. Qua thực tế, ta nhận thấy đạo đức học sinh đang trên đà đi xuống, đạo hiếu, truyền thống “Tôn sư trọng đạo” dường như bị xem nhẹ, quan hệ giữa người với người dần bị rất nhiều yếu tố chi phối. Rồi các tệ nạn xã hội như lưu truyền, tiếp xúc văn hóa phẩm đồi trụy, cờ bạc, ma túy có thể nói đây là mối hiểm hoạ đang hàng ngày đe doạ các em. Đau lòng hơn nữa là có những học sinh xem thường, vô lễ, thậm chí chống đối lại thầy cô giáo
5. đang dạy mình .mà đằng sau đó là sự chưa nghiêm khắc của gia đình. Thực trạng này luôn là rào cản, gây khó khăn cho những người làm công tác chủ nhiệm lớp. Bởi giáo viên chủ nhiệm không đơn thuần là quản lí các em mà còn phải dạy dỗ, phải chịu trách nhiệm về mặt học tập, đạo đức của các em. Tôi luôn nghĩ, các em là những cây còn rất non nớt, cô giáo chủ nhiệm là người thay mặt nhà trường (cùng với cha mẹ các em) uốn nắn, định hướng cái cây ấy để cây được lớn lên đủ độ cứng cáp, vững chãi, bản lĩnh sẵn sàng chống chọi lại vô vàn thử thách, bão táp của cuộc đời. Do đó, chủ nhiệm lớp là một công việc khó khăn nhưng cũng rất thú vị. Công tác chủ nhiệm là một công việc gắn bó với người giáo viên .Vì vậy, đối với mỗi nhà giáo trong quá trình đảm nhiệm trọng trách này đều tích luỹ cho mình một số kinh nghiệm riêng. Bản thân tôi đã chủ nhiệm khá nhiều năm và cũng dành khá nhiều thời gian, tâm tâm huyết cho công tác chủ nhiệm. Hôm nay tôi mạnh dạn trình bày đề tài “Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp” đây là những gì tôi đã làm và xin được mạn phép gọi là “kinh nghiệm” từ quá trình chủ nhiệm lớp của bản thân tôi trong hơn 20 năm nay. Rất mong sự góp ý chân thành của các bạn đồng nghiệp cùng các cấp để tôi ngày càng có thêm nhiều kinh nghiệm qúy báu trong công tác chủ nhiệm lớp, giúp tôi hoàn thành công tác tốt hơn và cũng là hoàn thiện bản thân mình hơn. III.Phạm vi thực hiện: Trong nhiều năm học, đặc biệt là trong những năm gần đây. PHẦN NỘI DUNG I. ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH: 1. Thuận lợi: - Được sự quan tâm của chi bộ Đảng, Ban Giám Hiệu, Công đoàn giáo dục cơ sở cùng sự giúp đỡ của tất cả HĐSP nhà trường. - Giáo viên chủ nhiệm nhiệt tình, yêu quý, gần gũi với học sinh, thích học hỏi, tìm tòi sáng tạo, là người trực tiếp giảng dạy môn Ngữ văn nên thời gian tiếp xúc với lớp chủ nhiệm khá nhiều (4- 5 tiết/ 1 tuần) - Đội ngũ các thầy cô giáo bộ môn nhiệt tình, yêu nghề và có trách nhiệm cao, chuyên môn vững vàng. - Hầu hêt các phụ huynh học sinh đều rất quan tâm đến việc học của các em, nhiệt tình phối kết hợp với cô giáo chủ nhiệm để cùng giáo dục con em mình. - Đội ngũ cán sự lớp tập trung những thành viên khá tích cực, ham hoạt động, rất có ý thức trách nhiệm đối với công việc được giao. 2. Khó khăn: - Trước đây tôi dạy ở một trường làng tại vùng ven đô: An Khánh- Hoài Đức HàTây(cũ) - Hầu hết con em nông dân nên bố mẹ ít khi quan tâm đến con cái, đặc biệt là việc học, hầu như phó thác cho nhà trường. - Nhiều em hoàn cảnh khó khăn phải phụ giúp gia đình, ít có thời gian dành cho việc học. - Đa số học sinh chưa có ý thức học tập, còn ham chơi đàn đúm. Đặc biệt ở nông thôn việc học tập các em còn a dua theo nhau, bạn đi học thì mình đi, bạn nghỉ mình không có người để cùng đi thế là một em nghỉ kéo theo tất cả số học sinh tại thôn đó. Đây là một điều vô cùng phức tạp, khi chúng tôi đến gia đình vận động các em đến lớp.
6. - Một số phụ huynh học sinh phải vất vả kiếm sống, ít có điều kiện quan tâm chăm sóc con cái (Như thường xuyên đi công tác xa, đi làm ăn xa, buôn bán đường dài vài tháng mới về một lần gửi con ở nhà ngoại, nội, dì, cậu, chú, bác, ) - Bản thân tôi thường xuyên đón lớp 9 và đặc biệt những lớp tập trung nhiều học sinh cá biệt, mải chơi, ý thức kỉ luật chưa tốt, gia đình chưa thật sự quan tâm nên công tác chủ nhiệm rất vất vả. - Nhiều khi quá vất vả, tôi chỉ muốn buông xuôi nhưng khi tiếp xúc với HS, gần gũi, trò chuyện, chia sẻ cùng các em, tôi thấy chúng chưa đến mức khiến cho mình phải bất lực, buông xuôi hoặc. Có lẽ chính sự gần gũi, chia sẻ cùng các em, tôi đã thấy chúng rất cần đến sự quan tâm của cô giáo chủ nhiệm. - Có thể nói vô vàn khó khăn cho công tác chủ nhiệm, xong tôi thiết nghĩ nếu thật sự tâm huyết với nghề, coi các em như con mình chắc chắn ta sẽ thành công trong sự nghiệp “trồng người” - Năm 2008 tôi chuyển về trường THCS Thái Thịnh - Đống Đa - Hà Nội - BGH cũng giao cho tôi chủ nhiệm và dạy lớp 9B, đây là lớp có số học sinh lười học, học lực yếu kém chiếm đến ½ lớp - Khi đó tôi vừa phải làm quen với một môi trường làm việc, các đồng nghiệp hoàn toàn mới, đối tượng HS cũng hoàn toàn khác, lại phải chịu một áp lực rất lớn về chất lượng thi vào lớp 10.-> Tất cả đối với tôi bắt đầu từ con số (0). - Buổi họp phụ huynh đầu tiên tôi thấy khá căng thẳng bởi trước đây phụ huynh của tôi là những người nông dân chân lấm tay bùn, mộc mạc, chân chất. Còn phụ huynh của lớp 9B thì đủ các đối tượng. II. Một số kinh nghiệm: 1. Chức năng, nhiệm vụ của GVCN: Trong giai đoạn hiện nay, do yêu cầu của đổi mới giáo dục, người GVCN phải là sự tổng hợp nhân cách, năng lực của một nhà SP, một nhà quản lý, một cố vấn cho các tổ chức XH và gia đình, là tư vấn cho tất cả HS trong học tập, rèn luyện và hoạt động XH, GVCN còn phải là một nhà hoạt động chính trị văn hóa xã hội. Điểm mới, khác chủ yếu GVCN hiện nay so với trước là ở chỗ: GVCN là người thiết kế, tổ chức quan hệ phối hợp các lực lượng trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện, phát triển tiềm năng của XH và nhà trường, phát huy tốt nhất, tối đa khả năng của HS. Ta có thể thấy rõ hơn qua bảng so sánh sau đây: TT Trước đây Hiện nay cần làm 1 Quản lý hoạt động DH - Cố vấn cho HS tổ chức mọi hoạt động (HĐGD trên lớp NGLL là trọng tâm) nhằm GD đạo đức, lối sống và phát triển các năng lực, giáo dục hướng nghiệp. 2 Chỉ quản lý HS ở lớp ở - Phối hợp với các lực lượng XH tạo điều kiện không gian, thời gian cho HS học tập, rèn luyện trường (khép kín không gian) - Giúp HS và tập thể lớp tự đánh giá quá trình rèn luyện theo mục tiêu GD, thời gian hoạt động của HS. 3 Trực tiếp nhận xét - Phối hợp, tiếp thu nhận xét đánh giá của GV và đánh giá kết quả học các tổ chức GD khác để đánh giá khách quan quá tập hạnh kiểm của HS trình rèn luyện của HS
7. 4 Thông báo kết quả trực - Thông báo qua cộng đồng nơi ở (tổ dân phố, cơ tiếp cho gia đình quan cha mẹ công tác, tổ chức Đội và Đoàn ) 5 Không yêu cầu GVCN - Cần tổ chức trang bị trình độ SP, phổ biến mục phải làm tiêu, kế hoạch GD cho các bậc cha mẹ và các lực lượng XH có liên quan 6 Không yêu cầu - Phát hiện năng khiếu và sở thích, bồi dưỡng các loại HS (giỏi, yếu, có năng khiếu các loại) 7 Không yêu cầu - Kế hoạch hóa việc tổ chức bồi dưỡng, rèn luyện các loại kỹ năng cho tất cả HS thông qua bố trí đội ngũ cán bộ tự quản và hoạt động của lớp, tổ chức các câu lạc bộ 8 Không yêu cầu - Xây dựng Hội cha mẹ thành lực lượng tham gia trực tiếp vào các hoạt động của lớp chủ nhiệm 9 Không yêu cầu - Kế hoạch hóa việc sử dụng mọi tiềm năng của GĐ và XH vào phục vụ các hoạt động GD của lớp CN và của trường 10 Không yêu cầu Phản ánh những nguyện vọng chính đáng của HS với những người có trách nhiệm để giải quyết (hiệu trưởng, GV môn học, gia đình, các tổ chức XH). 11 Không yêu cầu Tư vấn cho HS lựa chọn nghề nghiệp (GD hướng nghiệp) -Phối hợp với các lực lượng trong và ngoài nhà trường định hướng phân ban và giáo dục hướng nghiệp (THPT) Để thực hiện được chức năng, nhiệm vụ công tác chủ nhiệm trong giai đoạn mới đòi hỏi thầy cô giáo chủ nhiệm phải có: - Trí: Không chỉ là kiến thức môn học mà còn cần kiến thức nghệ thuật, giáo dục, về quản lý giáo dục, về các kiến thức khoa học xã hội, nhân văn về chính trị. Phải có kiến thức thực tế, phải cập nhật với kiến thức mới, hiện đại. - Tâm: Là hệ thống các giá trị nhân cách, Tâm còn là lý tưởng nghề nghiệp (đam mê với nghề), Tâm còn là tác phẩm tâm lý ( ý chí, nghị lực bình tĩnh, tự kiềm chế, năng động, sáng tạo) là cuộc sống tâm hồn, sống lạc quan, yêu đời. - Tầm: Tầm nhìn là phương pháp luận giải quyết biện chứng các sự kiện, hiện tượng giáo dục, tổ chức giáo dục theo một hệ thống viễn cảnh (từ gần đến trung bình và xa). 2. Giáo viên chủ nhiệm cần có những yêu cầu sư phạm cơ bản:
8. Có thể nói thế kỉ thứ XXI là thế kỉ của khoa học công nghệ, con người phải nhanh chóng trở thành trung tâm của sự phát triển,Vì vậy người giáo viên phải không ngừng nâng cao hiệu quả giáo dục để đào tạo thế hệ trẻ có đầy đủ phẩm chất, trí tuệ đáp ứng nhu cầu của xã hội. Muốn đảm bảo tốt vai trò ấy thì giáo viên nói chung và giáo viên chủ nhiệm nói riêng phải có phẩm chất và năng lực mới có thể hoàn thành được nhiệm vụ vô cùng quan trọng này. Thứ nhất, giáo viên chủ nhiệm phải có lòng yêu nghề mến trẻ, am hiểu, nắm bắt sâu sắc chủ trương đường lối giáo dục của Đảng và Nhà nước trong thời kì đổi mới, phải có tình yêu và niềm tin ở các em. Chính tình yêu và niềm tin ấy sẽ tiếp thêm nghị lực để giáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Thứ hai, giáo viên chủ nhiệm phải có “chữ tín” với phụ huynh và học sinh, phải khéo léo trong cách hành xử với các em, tôn trọng và yêu mến biết chia sẻ với học sinh. Khi yêu mến và tôn trọng học sinh thì ta mới thực sự cảm hóa được chúng, bởi tâm hồn các em như một tờ giấy trắng, nên khi giáo dục các em thì hiệu quả nhất là tác động đến tình cảm. Thứ ba, giáo viên chủ nhiệm đồng thời phải là người có chuyên môn vững vàng có tay nghề cao. Có dạy tốt, có kiến thức sâu thì học sinh mới phục và chấp nhận sự giáo dục của mình. Mỗi ngày xung quanh chúng ta có bao nhiêu kiến thức mới lạ nếu chúng ta không “Học, học nữa, học mãi” thì sẽ không theo kịp, không đáp ứng được yêu cầu của thời đại cũng như của học sinh. Thứ tư, giáo viên chủ nhiệm phải là tấm gương sáng cho các em noi theo, phải là ngọn đèn soi đường dẫn lối cho các em. Vậy muốn làm được điều đó thì từng lời nói cử chỉ, điệu bộ đến thái độ ứng xử phải có chuẩn mực, đúng đắn tránh để học sinh “Coi nhẹ, xem thường” thực tế cho thấy giáo viên được sự tôn trọng kính yêu của học sinh thì công tác giáo dục sẽ dễ dàng đạt hiệu quả. Nói tóm lại, giáo viên chủ nhiệm phải là một công dân gương mẫu có lối sống lành mạnh, biết sống vì mọi người, không chỉ cần có cái “Tài” mà còn phải có một cái “Tâm” rất lớn. 3. GVCN cần nắm vững đăc điểm phát triển của học sinh THCS. Tuổi học sinh THCS là tuổi có sự khủng hoảng trong phát triển vì đây là thời kỳ giao thời giữa trẻ con và người lớn. Các em không hẳn còn là trẻ con nhưng lại chưa phải là người lớn. Do đó, trong các em chứa đựng nhiều mâu thuẫn. Các em đang trẻ con nhưng lại mong muốn được coi là người lớn. Trong khi đó, người lớn chưa thừa nhận các em là người lớn vì các em còn nhiều biểu hiện là trẻ con. Các em còn bị phụ thuộc vào gia đình về tất cả các mặt. Phải khẳng định rằng, mặc dù học sinh THCS còn nhiều biểu hiện là trẻ con nhưng trong một số tình huống nhiều em lại tỏ ra chững chạc. Nhiều lúc các em rất nghiêm túc, nhưng nhiều lúc lại có những hành vi rất nghịch ngợm. Nhiều lúc rất ngoan ngoãn nhưng nhiều lúc lại rất bướng bỉnh. Những đặc điểm chính trong sự phát triển của học sinh THCS là: - Điều dễ nhận thấy là sự thay đổi về địa vị của học sinh THCS trong gia đình. Trẻ em lứa tuổi học sinh THCS đã ý thức được các nhiệm vụ được người lớn giao phó và thực hiện những công việc này một cách tích cực. Các em đã quan tâm đến việc xây dựng, bảo vệ uy tín của gia đình và thể hiện trách nhiệm của mình đối với những thành viên khác trong gia đình. - Do khao khát được giao tiếp và cùng hoạt động chung, do nhu cầu được bạn bè thừa nhận, tôn trọng mình nên quan hệ của học sinh THCS với bạn bè cùng lứa tuổi trở nên phức tạp, đa dạng. Các em cho rằng các em có quyền hành động độc lập trong quan hệ này và bảo vệ quyền đó của mình. Sự thiếu thốn bạn thân hoặc bất hoà trong quan hệ bạn bè cùng lớp rất dễ dẫn đến những cảm xúc nặng nề ở
9. học sinh THCS. Sự tẩy chay của bạn bè có thể được xem như hình phát nặng nề nhất đối với các em. - Học sinh THCS rất hào hứng tham gia các hoạt động xã hội. Các em cho rằng hoạt động xã hội là việc làm của người lớn và có ý nghĩa lớn lao. Do đó được tham gia các hoạt động xã hội là thể hiện mình đã là người lớn. - Nhu cầu tự khẳng định ở học sinh THCS phát triển rất mạnh mẽ. Các em rất muốn được thể hiện mình trước mọi người và muốn người lớn thừa nhận sự trưởng thành của các em không chỉ là thể xác mà cả vị thế của các em trong gia đình, nhà trường và trong các hoạt động xã hội. Đặc biệt, học sinh THCS có nhu cầu mở rộng quan hệ với người lớn và mong muốn người lớn quan hệ với các em một cách bình đẳng. Vì thế các em mong muốn cải tổ lại mối quan hệ với người lớn (đặc biệt là với cha mẹ, anh chị và thầy cô giáo) theo chiều hướng hạn chế quyền hạn của người lớn, mở rộng quyền hạn của mình. Các em mong muốn người lớn tôn trọng các em, tin tưởng và trao quyền tự lập cho các em. - Tình cảm của học sinh THCS bắt đầu biết phục tùng lý trí, tình cảm đạo đức đã phát triển mạnh và sâu sắc, phức tạp hơn so với lứa tuổi trước đó. Đặc điểm nổi bật ở lứa tuổi này là dễ xúc động, dễ bị kích động, tình cảm còn mang tính bồng bột, khả năng kiềm chế còn kém. Khi tham gia các hoạt động vui chơi, học tập, lao động, các em đều thể hiện tình cảm rất rõ rệt và mạnh mẽ. 4. GVCN với phương pháp kỷ luật tích cực trong xây dựng môi trường dạy học và giáo dục - PPKLTC có nhiều ưu thế trong việc giúp giáo viên xây dựng môi trường học tập thân thiện, có tác động tích cực đến hoạt động của học sinh. Khi áp dụng thành công PPKLTC, giáo viên sẽ giảm được áp lực công việc quản lý lớp học vì học sinh hiểu và chấp hành nội quy một cách tự nguyện và có trách nhiệm hơn. Giáo viên sẽ ít cảm thấy tức giận, căng thẳng trong việc đối xử và kỷ luật học sinh hơn. Mối quan hệ giữa thầy và trò cũng trở nên cởi mở, gần gũi, thân thiện hơn. Không khí ở lớp học, sân trường sẽ vui vẻ, thoải mái hơn. Từ đó, chất lượng của việc giảng dạy của giáo viên cũng sẽ được cải thiện. - Xây dựng môi trường tâm lý: Loại môi trường này thể hiện rõ qua bầu không khí tập thể nơi diễn ra hoạt động học tập của học sinh. Bầu không khí này lại phụ thuộc vào mối quan hệ giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với nhau và mức độ tham gia của học sinh vào các hoạt động do giáo viên thiết kế, tổ chức. - Vấn đề tiếp theo là thiết kế các hoạt động lôi cuốn đươc sự tham gia của học sinh trong quá trình học tập cũng như các hoạt động giáo dục khác. Mức độ tham gia của học sinh vào các hoạt động này không chỉ phản ánh mức độ tích cực của học sinh mà còn là tác nhân tạo ra bầu không khí thuận lợi cho hoạt động học tập của chính các em và bạn học. Tuy nhiên, để có các hoạt động đạt đến mục đích nêu trên, giáo viên phải am hiểu về nhu cầu của học sinh, phải nắm vững các đặc điểm phát triển theo lứa tuổi của các em, đặc biệt cần am hiểu về các hoạt động cơ bản theo lứa tuổi của học sinh. Nội dung của PPKLTC có tác dụng trong việc khởi xướng và điều chỉnh các hoạt động do giáo viên thiết kế và tổ chức. Một hậu quả tự nhiên có thể là lôgic để dẫn đến một hoạt động mà đương nhiên học sinh phải thực hiện. Một hệ quả lôgic có thể là điểm khởi đầu cho một hoạt động mới với tư cách là can thiệp của giáo viên đối với học sinh.v.v. - Xây dựng môi trường xã hội: Môi trường này hình thành do những vị thế khác nhau của học sinh trong đời sống gia đình và xã hội mang vào lớp học. Học sinh thường không ý thức được vấn đề này nên không phân biệt được cách hành xử trong lớp học sẽ khác với cách hành xử của các em trong quan hệ gia đình, xã hội
10. tương ứng với vị thế của các em. Đã có nhiều giáo viên gặp phải khó khăn khi giải quyết những bất hòa giữa các nhóm học sinh. Các nhóm học sinh này được hình thành tự phát và phân biệt với nhau bởi hoàn cảnh xuất thân và điều kiện kinh tế gia đình của các học sinh trong nhóm. -Vận dụng PPKLTC, giáo viên cần xóa bỏ những rào cản về phương diện xã hội có thể nảy sinh trong lớp học. Điều này đồng nghĩa với việc giáo viên cần làm cho các học sinh trong lớp ý thức được sự bình đẳng về vai trò của các em trong lớp học. Mọi học sinh trong lớp học đều như nhau về vài trò – vai trò của một người học cho dù hoàn cảnh xuất thân và điều kiện kinh tế của học sinh đó như thế nào. Để làm được việc này, giáo viên cần chủ động thiết nối quan hệ giữa các nhóm học sinh thông qua các hoạt động chung. Các hoạt động này phải là những hoạt động mà người chơi chỉ có thể cùng chơi khi cùng đóng một vai trò. 5. Một số biện pháp của GVCN đối với tập thể lớp: 5.1. Phải nắm rõ, nắm vững tình hình lớp chủ nhiệm: Để lớp đi vào nề nếp, chăm chú học tập, tham gia hoạt động tốt tôi đã bám sát kế hoạch giảng dạy từng học kì, kế hoạch Đoàn Đội để đề ra kế hoạch hoạt động cho lớp chủ nhiệm. Lớp tiến hành hoạt động theo sự quản lí và theo dõi của Ban Cán sự lớp có sự kiểm tra đôn đốc của GVCN. Ở mỗi tuần, mỗi tháng tôi đều có lời khen đúng lúc cũng như kịp thời uốn nắn những hành vi sai trái. Việc làm này tôi thực hiện thường xuyên liên tục, kiên trì không hề bỏ qua dù bất cứ lí do nào. Tôi luôn luôn giữ uy tín đối với học sinh, nói và làm luôn đi đôi với nhau, việc làm phải tới nơi tới chốn. Là giáo viên chủ nhiệm cũng là giáo viên dạy bộ môn Ngữ Văn ở lớp, tôi luôn ứng dụng phương pháp mới. Sử dụng thường xuyên đồ dùng dạy học trực quan, đầu tư giáo án điện tử để thu hút học sinh, tạo hứng thú học tập cho các em. Bởi giáo viên không có trình độ, kiến thức thì khó mà thành công trong công tác giáo dục. Ngoài ra, tôi còn sắp xếp thời gian để đọc nhiều tài liệu, thường xuyên theo dõi thời sự, tin tức, nhằm làm phong phú kiến thức cho bản thân từ đó giúp cho việc giáo dục học sinh đạt hiệu quả cao hơn. Giáo viên chủ nhiệm phải là một người khéo léo, ứng xử và giao tiếp tốt. Nghĩa là giáo viên phải có kĩ thuật sư phạm trong mọi tình huống, phải nhẹ nhàng, tế nhị, phải tôn trọng danh dự của học sinh. Đến lớp giáo viên luôn tạo sự vui vẻ lạc quan nhiệt tình không nên chán nản, buồn rầu nhất là những chuyện buồn của cá nhân. Khi vào lớp phải ăn mặc chỉnh tề, gọn gàng, lịch sự nhằm tạo ấn tượng tốt đẹp cho học sinh cũng như phụ huynh học sinh vì muốn người khác tôn trọng ta thì trước hết ta phải tôn trọng người, đặc biệt phải tôn trọng chính mình. Bước 1: Điều tra lí lịch học sinh qua phiếu Sơ yếu lí lịch vào tuần đầu tiên của năm học mới với các nội dung sau: Muốn giáo dục học sinh thì phải hiểu được tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của các em. Nhưng làm thế nào để hiểu được những đều ấy một cách tường tận. Theo tôi chúng ta phải tiếp xúc thường xuyên với chúng, gần gũi, trò chuyện, chia sẻ, tìm hiểu về hoàn cảnh, đặc điểm tâm sinh lí, tính tình sở thích của các em. Vì vậy trước tiên khi phụ trách một lớp tôi đã tìm hiểu học sinh qua các mặt. Thành phần gia đình: + Con thương binh, liệt sĩ + Con dân tộc thiểu số + Con mồ côi cha mẹ + Học sinh có hoàn cảnh khó khăn về kinh tế + Địa bàn cư trú
11. + Học lực và hạnh kiểm năm học trước Để để tìm hiểu và nắm bắt được các nội dung trên tôi tiến hành làm các công việc sau: SƠ YẾU LÍ LỊCH HỌC SINH A. Phần tự ghi của học sinh 1. Họ và tên học sinh: . Giới tính: 2. Ngày . tháng . năm sinh Dân tộc: Tôn giáo: . 3. - Địa chỉ thường trú: số nhà .hẻm ngõ .phố - Số điện thoại bàn của gia đình: 4. - Họ, tên cha: Nghề nghiệp: Số điện thoại: . - Họ, tên mẹ: .Nghề nghiệp: .Số điện thoại: . 5. Số anh chị . em trong gia đinh. 6. Điều kiện kinh tế gia đình: . 7. - Xếp loại của năm học trước: - Học lực: .Hạnh kiểm: - Chức vụ đã làm ở năm học trước: 8. Năng khiếu: Sở thích: 9. Các bạn thân hiện nay: 10. Chỉ tiêu phấn đấu của em trong năm học này: Học lực: .Hạnh kiểm: . 11. Em có ý kiến, đề nghị gì với GVCN và nhà trường: B. Phần ghi của PHHS. 1. Phụ huynh có thường xuyên quan tâm, giáo dục con em mình hay không? Vì sao? 2. Phụ huynh tạo điều kiện gì cho con em mình học tốt ? Phụ huynh có nhận xét gì về con em mình? PHHS có đề nghị gì với nhà trường và GVCN? Bước 2: Để kiểm tra độ chính xác của các thông tin mà tôi thu thập được qua phiếu điều tra tôi tìm hiểu thông qua nhiều kênh khác nhau như: từ bạn bè, người quen, chính quyền địa phương, đến thăm gia đình một số học sinh, Qua đó sẽ hiểu biết cụ thể hơn, chi tiết hơn hoàn cảnh gia đình các em. Để từ đó có những hình thức, biện pháp giáo dục linh hoạt phù hợp với từng HS, bởi giáo dục không phải là một công thức chung có sẵn. Bên cạnh đó tôi cũng tranh thủ trò chuyện, trao đổi với GVCN của năm trước để nắm rõ hơn về HS, hàng tuần liên hệ với các GVBM trong lớp. Bước 3: Đây là bước tiến hành thường xuyên ở từng giai đoạn. Trước hết tôi cung cấp số điện thoại của mình, của nhà trường đến các em, (yêu cầu HS ghi vào sổ liên lạc) hàng tuầ, liên hệ với gia đình học sinh qua điện thoại, sổ liên lạc. Đây là sự liên hệ hai chiều qua lại giữa nhà trường với gia đình, giữa GVCN với PHHS. Bằng các hình thức liên hệ đó tôi sẽ nắm được những diễn biến về ý thức kỉ luật, về học tập của các em ở nhà. Từ đó có thể đánh giá hiệu quả những tác động sư phạm, đồng thời điều chỉnh phương pháp giáo dục. Vì đạo đức, học lực của từng em luôn biến đổi từng giờ, từng ngày chứ không phải là bất biến theo kiểu “Đầu sao đuôi vậy”. 5.2. Ổn định nề nếp, xây dựng nếp tự quản tích cực: Ở lứa tuổi THCS, các em đã có thể phát huy khả năng tự quản, phát huy trách nhiệm của bản thân trong mọi công việc trên tinh thần dân chủ, tôi luôn tôn trọng,
12. tin tưởng và giáo dục cho các em ý thức tự giác, tích cực phê bình và tự phê bình. Kích thích tính tự trọng và tình đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ ở mỗi học sinh. Để xây dựng một tập thể tự quản tốt, ổn định nề nếp học tập rất cần có đội ngũ cán bộ, cán sự lớp năng động sáng tạo, trách nhiệm. Vì thế bầu ban cán sự lớp là một việc cần phải suy nghĩ tính toán không phải học sinh nào cũng đảm nhiệm được. Trong buổi sinh hoạt lớp đầu năm tôi đã làm các công việc sau: * Bầu ban cán sự lớp: - Lớp trưởng: Lê thị Hồng Phương. - Lớp Phó học tập: Phạm Hà Trang - Lớp phó Lao động – Kỉ luật: Võ Khánh Minh - Lớp phó Văn thể mỹ: Hoàng Bích Ngọc - Sao đỏ: Vũ Bảo Minh và Vũ Trang Nhung. *Bầu tổ trưởng: - Tổ 1: Phạm Thị Thu Trang. - Tổ 2: Vũ Hải Anh. - Tổ 3: Nguyễn Thanh Thúy. - Tổ 4: Hoàng Bích Ngọc *Bầu Ban Cán sự phụ trách bộ môn: - Cán sự môn Văn: Hà Trang. - Cán sự môn Toán: Thanh Thúy. - Cán sự môn Anh: Ngọc Anh * Phân công nhiệm vụ cụ thể: ❖ Lớp Trưởng: Theo dõi mọi hoạt động của lớp, điều khiển các tiết sinh hoạt hàng tuần, tổng hợp và báo cáo kết quả thi đua về mọi mặt của lớp theo tuần, tháng, học kì, năm học và thường xuyên báo cáo cho giáo viên chủ nhiệm, ghi chép cụ thể vào sổ theo dõi của lớp. ❖ Lớp phó HT: theo dõi về mặt học tập của lớp, giải đáp mọi thắc mắc của các bạn về học tập, lập kế hoạch giúp đỡ các bạn học sinh yếu kém vươn lên, giữ và ghi đầu bài, tỏng kết, báo điểm thi đua hàng tuần cho đoàn đội. đồng thời báo cho lớp trưởng kết quả học tập của lớp hàng tuần, hàng tháng (tổng hợp điểm của tất cả các môn, hàng tháng phô tô gửi về gia đình từng HS) ❖ Lớp phó Lao động – Kỉ luật: Chịu trách nhiệm về vệ sinh của lớp, phân công trực nhật, kết hợp với lớp trưởng quản lí lớp các giờ thể dục giữa giờ, xếp hàng ra vào lớp và báo cáo kết quả cho GVCN vào giờ sinh hoạt lớp. ❖ Lớp phó Văn thể mỹ: Tổ chức theo dõi, tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao do Tổng phụ trách Đội, do trường tổ chức. ❖ Sao đỏ: Giám sát việc thực hiện nội quy của lớp bạn cũng như của lớp mình, báo cáo kết quả cho cô Tổng phụ trách Đội, cho GVCN về tình hình của lớp. ❖ Xung kích: có nhiệm vụ theo dõi các bạn của lớp đi muộn, là cà, ăn quà tại căng tin. ❖ Tổ trưởng: Theo dõi các hoạt động của tổ, kiểm tra việc làm bài ở nhà của các bạn trong tổ, ghi chép kết quả học tập của từng tổ viên, xếp loại đánh giá tổ viên vào sổ tổ và cuối mỗi tuần báo cáo cho lớp trưởng tổng hợp. 5.3. Xây dựng nội quy của lớp Nội quy, nề nếp là cơ sở để học sinh hiểu được hành vi nào là phù hợp, hành vi nào là không phù hợp, đâu là việc các em có thể làm và đâu là việc các em không thể làm. Việc xây dựng, duy trì nội quy lớp học là vô cùng cần thiết. Tuy
13. nhiên, làm thế nào để có thể đưa ra được những nội quy tốt, phù hợp và đảm bảo sự tuân thủ thực hiện của học sinh thì không phải lúc nào cũng dễ dàng. Khi xây dựng nội quy lớp học, các thầy cô cần đảm bảo có sự trao đổi, thảo luận với học sinh. Học sinh thường có thiên hướng tự nguyện làm theo những gì mình đã được trao đổi, đã đồng ý, cam kết thực hiện hơn là bị bắt buộc làm theo các yêu cầu được đưa từ trên xuống. Quá trình trao đổi, thảo luận với thầy cô về các nội quy một phần sẽ giúp các em hiểu, nhập tâm về việc được quy định, đồng thời thấy mình cần có trách nhiệm hơn với việc tập thể đã trao đổi và thống nhất. Nội quy của lớp học được đưa ra cần ngắn gọn, rõ ràng, dễ nhớ, dễ hiểu. Các nội quy cần được xây dựng dựa trên những yêu cầu của thực tế, thực sự cần thiết cho các em, cho lớp học, chứ không phải những khẩu hiệu mang tính giáo điều, chung chung, khó tuân thủ và thực hiện. Giáo viên là người “cầm cân nảy mực”, cần suy nghĩ thấu đáo và cảm thông với các em khi đưa ra các nội quy: Những quy định đó có thực sự là bắt buộc không hay các em có thể có những trao đổi, thương lượng phù hợp? Ngoài ra, các em cũng cần được giải thích, hiểu rõ được hậu quả nếu có của việc không tuân thủ các nội quy đã được đề ra. Việc đề ra nội quy lớp học đã khó, việc duy trì và củng cố nội quy sẽ càng khó hơn. Bản tính hiếu động, dễ quên của nhiều học sinh cần nhận được sự cảm thông từ phía giáo viên. Một mặt, các thầy cô cần nghiêm khắc nhắc nhở, cảnh báo các em về những hậu quả nếu không tuân thủ nề nếp, nội quy. Một mặt các thầy cô cũng cần mở cho các em những lựa chọn phù hợp để khắc phục hậu quả khi các em lỡ vi phạm. Ở một chừng mực nào đó, chúng ta cần hiểu rằng phạm lỗi là một phần tất yếu của cuộc sống và khi phạm lỗi thì cần được tạo cơ hội hiểu biết, sửa sai, khắc phục hậu quả hơn là bị trừng phạt hà khắc 5.4. Tiến hành làm sổ nhật kí của lớp: Sổ này được xem là nhật kí của lớp. Nó ghi lại kết quả học tập, những diễn biến của lớp trong suốt một năm học vì vậy khi ghi chép sổ này tôi thật thận trọng, tôi ghi đầy đủ các chi tiết theo mẫu: Trong đó tôi chú ý nhất là: - Sơ đồ chỗ ngồi. - Danh sách cán bộ lớp. - Tên giáo viên bộ môn (Địa chỉ – số điện thoại). - Nội quy trường, lớp. - Theo dõi kết quả thi đua. - Theo dõi học sinh cá biệt. - Theo dõi mọi mặt từng học sinh theo định kỳ. - Nhận xét của GVBM sau mỗi tiết học. - Kiểm diện phụ huynh đi họp. 5.5. Việc sắp xếp chỗ ngồi cho các em cũng rất quan trọng ❖ Chú ý tới vóc dáng chiều cao, giới tính, học lực (Thấp ngồi trước, cao ngồi sau; nam - nữ xen kẽ; HS Giỏi - Yếu, Khá - Trung bình ngồi cùng bàn; Tỉ lệ Giỏi, Khá, Trung bình, Yếu ở các tổ đều nhau). ❖ Mỗi tháng đảo vị trí của các bàn một lượt, học sinh nào cũng được ngồi trên, dưới, giữa, góc lớp Ví dụ: em Nguyễn Quang Vinh là một học sinh học yếu, thụ động trong mọi hoạt động. Nhiều thầy cô đã phàn nàn về em. Nên tôi chú ý đến em nhiều hơn. Trong các giờ học em hay uể oải, nằm dài trên bàn, không chú ý, không chịu ghi bài, không phát biểu ý kiến xây dựng bài. Các bài kiểm tra đều là điểm yếu, kém. Giáo viên bộ môn tâm sự với tôi: “Em thường xuyên không học bài, không làm bài tập, vô ý thức kỉ luật ”. Cũng đã nhiều lần tôi gặp riêng em để tìm hiểu lí do. Tôi đã hiểu do em học yếu từ đầu cấp, kiến thức bị hổng nhiều nên không thể theo kịp
14. bạn bè dẫn đến việc chán nản, lười học. Tôi đã xếp em ngồi cạnh em Hồng Phương (là lớp trưởng của lớp) kèm cặp và giao trách nhiệm cho em Phương làm mọi cách để giúp bạn tiến bộ. Bằng khả năng và trách nhiệm của mình em Phương đã tư từ giúp bạn tiến bộ dần lên. Đến lớp Vinh đã hăng hái phát biểu ý kiến, những bài kiếm tra dần dần đạt được điểm cao. Tất nhiên tôi cũng luôn động viên em bằng những câu hỏi vừa tầm, kèm theo điểm khuyến khích, động viên bằng cách tặng điểm Nhờ đó, trong năm học lớp 6 em vẫn đạt HS tiên tiến: học lực xếp loại: khá, hạnh kiểm: tốt. Còn nhiều trường hợp khác tôi cũng có những cách tương tự và thấy đã đạt hiệu quả rất tốt. 5.6. Sinh hoạt lớp hàng tuần Tiết sinh hoạt rất quan trọng vì đây là thời gian giáo viên chủ nhiệm tiếp xúc, gần gũi nhất, nhiều hơn với lớp. Theo tôi, Giáo viên chủ nhiệm là chỗ dựa tin cậy nhất cho các em khi gặp các khó khăn trong quá trình học tập vì vậy buổi sinh hoạt lớp phải đạt được các mục tiêu sau: - Tạo cho học sinh một tâm lý thoải mái gần gũi sẵn sàng chia sẻ với giáo viên những vướng mắc khó khăn của mình trong quá trình học tập, trong quan hệ với bạn bè ở lớp, trường - Khích lệ động viên học sinh và chuẩn bị một tâm thế sẵn sàng học tập . - Hướng dẫn thêm kỹ năng sống, kỹ năng học tập. - Tự nhận ra các lý do, nguyên nhân yếu kém của mình và sẵn sàng khắc phục sửa chữa. Vì vậy, ở tiết sinh hoạt chủ nhiệm tôi thực hiện đổi mới nội dung sinh hoạt lớp: tổng kết ưu điểm khuyết điểm đánh giá việc học tập của lớp cũng như đề ra những biện pháp khắc phục khuyết điểm, phát huy ưu điểm, từ đó xây dựng phương hướng cho tuần tới. Tiết sinh hoạt chủ nhiệm không nặng nề mà rất cần sự góp ý phê bình góp ý chân tình trên tinh thần xây dựng làm cho tập thể lớp tốt hơn, điều cần nhất là làm cho các em cảm nhận được sự thân thiện, gần gũi. Cho nên tôi thực hiện nghiêm túc các hoạt động sau: *Hoạt động 1: Tự kiểm điểm (5 phút). Hoạt động này nhằm thể hiện tính tự giác, tự phê bình của học sinh vì các em ý thức được cái sai, cái xấu, cái hại cũng có nghĩa là học sinh biết được lỗi vi phạm từ đó có hướng khắc phục sửa chữa. *Hoạt động 2: Lớp trưởng tổng hợp đánh giá từng mặt mạnh yếu của các tổ. Tuyên dương những bạn có điểm tốt, làm việc tốt, phê bình những học sinh vi phạm nội qui, mắc điểm xấu và nêu rõ hình thức kỉ luật (5 phút). *Hoạt động 3: Nhận xét của giáo viên chủ nhiệm (5 phút). ▪ Nêu ưu điểm. ▪ Nêu khuyết điểm. ▪ Nhắc nhở học sinh vi phạm khuyết điểm, xử lí đối với từng học sinh vi phạm tùy theo mức độ năng nhẹ mà nhắc nhở, khiển trách, cảnh cáo, *Hoạt động 4: Giải đáp thắc mắc của học sinh (5 phút) Giáo viên chủ nhiệm giải đáp những thắc mắc, xem xét những yêu cầu của học sinh và có thể giải quyết nhu cầu cho các em nếu nhu cầu đó là chính đáng. * Hoạt động 5: Mỗi tuần SH theo một chủ đề (25 phút): Tổ chức sinh hoạt vui chơi cho các em (các tổ thay nhau chuẩn bị nội dung SH, chủ yếu nội dung xoay quanh một số câu hỏi tìm hiểu kiến thức về các môn học, kiến thức trong đời sống, một số tình huống ứng xử ) + Chia sẻ với học sinh: Tôi hỏi thăm trong gia đình em nào có sự kiện đặc biệt như ốm đau, tai nạn, hiếu hỉ, + Trao đổi, tâm tình về tâm lí lứa tuổi, định hướng nghề nghiệp, ước mơ, kể chuyện từ sách Hạt giống tâm hồn, vì học sinh lớp 9 ở vào lứa tuổi 14, 15 các
15. em đã dậy thì và bắt đầu có những xúc cảm giới tính. Do đó, cần giáo dục sức khoẻ sinh sản vị thành niên cũng như định hướng tâm lí, tình cảm, tình bạn trong sáng, đúng đắn, đẹp đẽ cho các em. + Hoặc chỉ vẽ cho các em về phương pháp học: khi làm bài tập: đọc kỹ đầu bài dành một vài phút hồi tưởng lại các kiến thức kỹ năng đã được nghe giảng rồi mới tiến hành làm bài => xem lại lý thuyết nếu không thể nhớ ra => đọc bài mới, tìm hiểu bài mới, học tập cần kết hợp với nghỉ ngơi tích cực, cách ghi nhớ những bài học gắn liền với hình ảnh Hàng tuần mỗi buổi sinh hoạt lớp tôi đều yêu cầu HS ghi lại biên bản buổi sinh hoạt theo mẫu cố định: céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc  biªn b¶n sinh ho¹t líp Thêi gian: §Þa ®iÓm: Thµnh phÇn - häc sinh trong líp. - Gi¸o viªn chñ nhiÖm líp. - Héi tr•ëng Héi phô huynh (nÕu cã). Néi dung: 1) Yªu cÇu. 2) C¸c néi dung cô thÓ. - Líp tr•ëng. - Tæ tr•ëng: Tæ 1. Tæ 2 Tæ 3 Tæ 4 - Đội sao đỏ và xung kích - Gi¸o viªn chñ nhiÖm. 3) ý kiÕn ®Ò xuÊt. - Ý kiÕn cña häc sinh: - Héi tr•ëng Héi phô huynh - Líp tr•ëng: 4) KÕ ho¹ch tuÇn tíi Ngµy th¸ng n¨m 201 Gi¸o viªn chñ nhiÖm Líp tr•ëng Th• ký (Ký tên) (Ký tên) (Ký tên) * Một số yêu cầu khác: - Học nội quy nhà trường, thảo luận và đề ra nội quy của lớp.
16. - Các em chép nội quy của trường, lớp vào sổ liên lạc,về nhà xin ý kiến của PHHS. - Qui định về thưởng phạt: Cuối mỗi học kì, bất kì HS nào có ý thức vươn lên, phấn đấu trong học tập,rèn luyện đạt kết quả tốt nhất sẽ được khen thưởng 5 cuốn vở/ HS.(Trích từ quỹ lớp, GVCN hỗ trợ thêm, ). ➢ Chú ý: Những qui định này được đặt ra trên tinh thần dân chủ, phải lấy ý kiến của tất cả HS và thông qua phụ huynh trong buổi họp đầu năm, tránh việc áp đặt. Khi đặt ra những qui định, nội quy của lớp các em phải cố gắng thực hiện tránh tình trạng “đánh trống bỏ dùi”. Và khi có sự thay đổi cũng phải lấy ý kiến của học sinh. Tôi thiết nghĩ, để công tác giáo dục đạt hiệu quả thì phụ huynh và giáo viên chủ nhiệm phải đồng cảm, hiểu nhau. Nếu như ở nhà, cha mẹ nhắc nhở, dạy bảo động viên con em mình, ở trường thầy cô tận tình chỉ dạy thì chắc chắn học sinh ấy sẽ tiến bộ, vâng lời. Trong buổi họp phụ huynh đầu năm tôi yêu cầu toàn thể phụ huynh đều có mặt bằng cách gửi giấy mời trước một tuần. Nếu phụ huynh nào vắng mặt thì sáng hôm sau phải đến gặp giáo viên chủ nhiệm tại trường. Tôi yêu cầu như thế bởi một lí do thật đơn giản. Phụ huynh không biết người chịu trách nhiệm dạy dỗ con em mình là ai? Người đó như thế nào? Thì làm sao nắm được kết quả học tập của con em mình? Thông qua buổi họp tôi đã làm các công việc sau: • Thông qua nội quy nhà trường. • Thông qua nội quy của lớp học, xin ý kiến của phụ huynh học sinh. • Thông báo về các khoản thu đầu năm (Tránh việc học sinh lợi dụng lấy tiến của cha mẹ để đi chơi ). • Trong năm học, HS nộp các khoản thu bao nhiêu thì đều được gửi giấy báo về gia đình. • Bầu ban đại diện cha mẹ học sinh: những người nhiệt tình, có thời gian để giúp giáo viên chủ nhiệm trong suốt năm học. • Lấy số điện thoại của phụ huynh để liên lạc và lấy chữ kí mẫu để tránh các trường hợp học sinh thay mặt cha mẹ tự tiện làm đơn nghỉ học. - Khích lệ, động viên học sinh Việc khích lệ, động viên học sinh kịp thời là một trong những cách thức tốt nhất để khích lệ, động viên sẽ giúp các em có động lực để thực hiện những việc làm tốt, củng cố các hành vi tích cực của mình. Đặc biệt, khích lệ, động viên là phương thuốc hữu ích đối với những em học sinh học kém hoặc thường xuyên có vấn đề về mặt hành vi. Khích lệ, động viên khác với việc khen thưởng. Việc khích lệ học sinh không nhất thiết phải mất tiền mua phần thưởng, cũng không nhất thiết phải chờ đến lúc các em đạt được thành tích xuất sắc trong học tập hoặc có hành động dũng cảm đáng nêu gương. Việc khích lệ đối với các em học sinh cần bắt nguồn từ những việc làm nho nhỏ, thể hiện sự cố gắng, tiến bộ của các em. Có thể với một học sinh giỏi việc đạt điểm 7-8 chẳng có gì đáng khích lệ. Nhưng với một học sinh trung bình hoặc kém, việc đạt điểm 6-7 cũng đã rất quan trọng, thể hiện sự cố gắng của các em. Những việc nho nhỏ như vậy, những hành vi dù đơn giản nhưng thể hiện sự tích cực, nỗ lực của các em sẽ rất cần thiết nhận được những lời động viên, khích lệ của thầy cô. Tuy nhiên, việc khích lệ, động viên học sinh đúng cách không phải là điều dễ làm. Chúng ta thường mong chờ việc được khen, được khích lệ hơn thực hiện nó. Việc khích lệ, động viên học sinh phải được thực hiện ngay sau khi các em có
17. việc làm tốt, có hành vi tích cực nào đó. Nó phải được thể hiện dựa trên một việc cụ thể, có thật, một hành vi tốt của các em. Việc khích lệ phải được thể hiện bằng lời nói, cử chỉ, việc làm chân thành của giáo viên mà các em có thể cảm nhận được sự khuyến khích, động viên của thầy cô dành cho mình. Để làm được điều đó, các giáo viên phải thực sự hiểu, cảm thông với học sinh, chấp nhận những đặc điểm riêng biệt của cá nhân học sinh đó, dù có thể không đúng như mình mong muốn. Giáo viên cũng cần lắng nghe tích cực đối với học sinh, luôn tập trung nhìn vào điểm mạnh, những cố gắng, tích cực mà các em đã đạt được, dù là nho nhỏ. Trong những tình huống học sinh có những hành vi lệch chuẩn, một mặt giáo viên cần có những biện pháp uốn nắn, nhắc nhở các em, một mặt cũng cố gắng nhìn nhận tình huống, hành vi đó theo hướng mới, theo quan điểm của học trò và sự thay đổi của môi trường xã hội, thay vì khăng khăng giữ quan điểm truyền thống của mình. Dưới cách nhìn đó, giáo viên có thể chấp nhận phần nào hành vi của học sinh mà mình vẫn cho là “lệch chuẩn” nếu không thực sự nghiêm trọng. - Lắng nghe ý kiến của các em Để học sinh hiểu và cảm thông với những vấn đề các em có thể gặp phải, một yêu cầu khá khó khăn với đa số các nhà sư phạm là thực hiện việc lắng nghe tích cực đối với những tâm sự, lời nói chia sẻ của trẻ. Đối với nhiều người lớn, chúng ta thường thích nói, chỉ đạo, đưa ra các lời nhận xét, phán đoán, khuyên bảo, hơn là lắng nghe xem suy nghĩ của các em như thế nào, các em mong muốn gì. Nhiều khi chúng ta quên mất rằng chính các em mới là những người hiểu rõ vấn đề xảy ra đối với các em nhất và cũng chính các em có thể đưa ra cách giải quyết tốt nhất cho vấn đề phù hợp với năng lực và nguyện vọng của các em. Lắng nghe tích cực đòi hỏi giáo viên phải lắng nghe một cách chân thành, chăm chú “lắng nghe bằng cả ánh mắt và trái tim”. Người giáo viên phải hiểu rõ được nội dung cũng như là cảm xúc qua lời nói của học sinh, thể hiện sự chú ý, gợi mở đối với câu chuyện mà các em đang chia sẻ. Khi lắng nghe học sinh, giáo viên nên tránh việc xao nhãng, mất tập trung làm các em mất hứng. Giáo viên cũng không nên phán xét, chỉ trích hoặc trách mắng, đổ lỗi ngay lập tức cho học sinh khi các em đang cố giải thích, thanh minh. Giáo viên cũng không được hạ thấp, xem thường học sinh cho dù đôi khi các ý kiến của các em đưa ra có thể không rõ ràng, chưa có sức thuyết phục. Khi học sinh đang trình bày vấn đề, giáo viên cần kiên nhẫn lắng nghe, không ngắt lời khi các em đang nói, cũng không nên đưa ngay ra phán quyết, giải pháp hoặc những thuyết trình mang tính giáo điều, lý thuyết, vì trong lúc đó học sinh chỉ mong muốn có người lắng nghe, chia sẻ, hiểu vấn đề của mình chứ không có tâm trạng để tiếp thu các giảng giải về đạo đức. Trong quá trình lắng nghe, giáo viên cũng nên tỏ rõ thái độ tôn trọng, đối xử công bằng với học sinh, không nên tỏ vẻ thương hại hay đe dọa làm các em sợ hãi. Khi nói chuyện với học sinh đang gặp vấn đề, giáo viên nên ngồi ngang hàng với học sinh, tạo sự gần gũi thân mật. Nếu có điều gì các em trình bày chưa rõ, giáo viên cần hỏi lại, làm rõ ý của học sinh thay vì tự suy luận theo quan điểm của mình. Giáo viên chỉ nên giải thích cho các em những phẩm chất nào là tốt, những hành vi nào là không nên và gợi ý để các em cùng đề xuất giải pháp giải quyết cho vấn đề của mình. Trong lắng nghe tích cực “người nghe chỉ nên nói khoảng 10% thời lượng, còn dành 90% thời lượng để nghe xem người kia nói gì”. Đối với giáo viên cũng vậy, cần tránh nói, khuyên bảo, giảng giải quá nhiều mà tập trung vào việc lắng nghe sự trình bày, giải thích của các em. Lắng nghe tích cực là một cách thức tốt để giáo viên hiểu vấn đề đang xảy ra đối với học sinh và giúp các em tự tìm ra cách thức tốt nhất để giải quyết vấn đề của các em.
18. Tóm lại giáo viên chủ nhiệm là đại diện cho quyền lợi chính đáng của học sinh, bảo vệ cho học sinh về mọi mặt một cách hợp lí. Giáo viên chủ nhiệm còn là cầu nối để phản ánh những tâm tư tình cảm nguyện vọng của học sinh đến với Ban Giám Hiệu nhà trường, giáo viên bộ môn, gia đình và các đoàn thể xã hội khác. Để đạt được hiệu quả của công tác chủ nhiệm ở trường Trung học cơ sở cần có sự phối hợp tốt giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường cộng với ý thức trách nhiệm sự khéo léo tinh tế của giáo viên chủ nhiệm. 6. Phối kết hợp giữa GVCN với các lực lượng giáo dục khác. 6.1. Phối hợp với gia đình học sinh. Thông thường, ở bất kì một học sinh nào khi bị điểm kém hoặc vi phạm nội qui trường, lớp về nhà các em sợ bị la rầy, bị đánh nên các em thường “ém nhẹm”, giấu cha giấu mẹ. Vì vậy tôi có kế hoạch thông báo cho gia đình học sinh biết kết quả học tập, rèn luyện đạo đức, lao động, vào giữa kì, cuối mỗi học kì. Khi nhận được kết quả từ giáo viên chủ nhiệm, gia đình cũng kịp thời nắm bắt được tinh thần học tập, hành vi của con em mình. Từ đó có biện pháp giáo dục kịp thời. Không chỉ liên hệ qua thư mời, điện thoại mà tôi còn đến thăm và trao đổi với gia đình học sinh nhất là gia đình các em học sinh cá biệt.Theo tôi đây là hình thức giáo dục có hiệu quả cao, bởi lẽ qua việc đến thăm gia đình học sinh sẽ tạo được sự đồng cảm, thân thiện giữa phụ huynh và giáo viên chủ nhiệm. Chính mối thiện cảm này giúp học sinh phải tự ý thức để xứng đáng với sự quan tâm dạy dỗ của thầy cô. Bên cạnh đó tôi còn đề xuất với nhà trường trong những buổi lễ sơ kết hoặc tổng kết năm học mời các phụ huynh có con em học giỏi được khen thưởng đến dự để họ tự hào hãnh diện về con mình và ngược lại các em cũng thấy được rằng mình cần phải cố gắng để đem lại niềm vui cho cha mẹ. Việc đến gia đình HS cũng là cả một vấn đề bởi những em HS cá biệt chúng không bao giờ muốn cô giáo đến gặp bố mẹ vì sợ bị đánh, mắng hơn nữa phụ huynh hầu hết họ phải đi làm, buổi trưa tranh thủ về ăn cơm, chiều về muộn nên việc việc đến gặp PH cũng rất khó. Tôi còn nhớ, khi đó tôi còn dạy ở trường cũ: tôi có mời phụ huynh của em học sinh vi phậm tội đánh nhau với bạn khiến bạn phải đến viện. Trước tiên tôi mời bằng giấy mời gửi qua ban đại diện cha mẹ HS của lớp. Nhưng PH không đến cũng không có ý kiến gì hồi âm lại. Tôi quyết định đến nhà để gặp bằng được PH đó và tôi quyết định đến nhà HS đó vào buổi trưa ( vì nhà tôi cách trường xa 15km, con tôi còn nhỏ, chồng tôi lại đi công tác xa). Các bạn biết không, đúng 12h tôi hỏi thăm và tìm được đến nhà HS đó, tôi gõ cổng(ở đây trong thôn, xóm nên không có số nhà, chuông điện) và đứng chờ người ra mở cửa nhưng đón tôi không phải là PH, cũng chẳng phải HS mà là một đàn chó đến 6 – 7 con, con chó mẹ phi ra lao thẳng về phía chúng tôi (tôi đi cùng một bạn đồng nghiệp cũng là giáo viên dạy môn toán của lớp) cô bạn nhanh như cắt nhảy lên xe (xe vẫn đang nổ máy, vì lúc chúng tôi đi vào đây đường sóc quá, rơi mất chìa khoá xe nên cô ấy không dám tắt máy) tôi cũng không hiểu sao mình cũng nhanh đến thế nhảy được lên xe, không kịp quay đầu xe, chúng tôi cứ chạy thẳng vào trong xóm. Khi đàn chó quay lại chúng tôi mới dừng lại, mặt hai cô tái xanh lại, vừa sợ vừa buồn cả tức giận. Thật sự lúc ấy tôi chỉ muốn bỏ nghề. Hai chị em quay về trường, chiều hôm đó tôi lại quyết định đến nhà PH một lần nữa nhưng lần này tôi phải cầu cứu đến bác đại diện cha mẹ HS đi cùng. Thật buồn khi cuộc gặp gỡ ngoài ý muốn của PH nên họ miễn cưỡng tiếp chúng tôi. Thật sự khi đó tôi định quay ra luôn nhưng lại nghĩ đến HS, các em còn quá nhỏ nếu kỉ luật, đuổi cháu khỏi trường, nó biết làm gì chắc chắn nó sẽ trở thành hư hỏng nghĩ thế nên tôi cố ngồi và tạo được sự niềm nở, thân mật với PH. Sau 30 phút trao đổi với họ, tôi xin phép ra về.
19. Một điều bất ngờ nữa lại xảy ra đối với tôi. Tôi chưa ra đến cổng đã nghe tiếng quát tháo chửi rất tục tĩu của PH, kèm theo tiếng chửi là gậy của người bố đánh con. Chúng tôi lại quay vào, bác PH đi cùng tôi chạy vào đỡ lấy cái gậy khá to (hình như cái cán cuốc) chực rơi thẳng vào đầu đứa con, tôi sợ mất hồn, không dám mở mắt nhìn nữa. Các bạn ạ, gần một tiếng đồng hồ nữa trôi qua tôi và bác PH mới dập được cơn giận của bác PH đó. Tôi ra về thấy lòng trũu nặng bao nhiêu câu hỏi cứ quay cuồng trong đầu tôi: nếu mình không đến thì PH như thê nên con họ cũng vậy Hai hôm sau, PH đó đã đưa con đến trường gặp tôi để xin lỗi vì hành động nóng nảy bất nhã của mình hôm trước. Lúc ấy tôi rất vui vì có lẽ họ đã hiểu được tấm lòng và sự tận tình của mình với con họ. Hiện nay HS đó đã tốt nghiệp ĐHTMại và đã có gia đình. Một trường hợp khác, đó là HS ngoan, chăm học, là HS giỏi toán cấp huyện nhưng do bố ham mê cờ bạc, lấy trộm hết tiền của gia đình để đi đánh bạc, thua bạc, về nhà lại chửi mắng đánh đập vợ, con nên cháu chán nản không thiết học, tôi thấy kết quả học tập của cháu sút hẳn, nhiều lần gặng hỏi nhưng cháu chỉ nói: kiến thức của lớp 9 khó quá con không theo được. Tôi tìm mọi cách để giúp em, nhờ cả cô giáo dạy toán giúp đỡ riêng cho em(vì em đang trong đội tuyển toán của trường, cũng là hạt giống đầy triển vọng của trường) nhưng vẫn không thấy khá hơn là bao nhiêu. Nhiều lần tôi ở lại trường buổi trưa, gọi em ở lại trò chuyện, tâm sự, chia sẻ, tôi thấy dường như em đã thật sự tin tưởng tôi như tin mẹ mình vậy. Em sẵn sàng chia sẻ tất cả mọi chuyện riêng tư cùng tôi. Vậy là tôi đã tìm ra nguyên nhân. Tôi chủ động mời PH đến trường, mẹ em đã đến gặp tôi, trò chuyện với người phụ nữ ấy tôi thấy mẹ em đã bất lực trước người chồng đam mê cớ bạc (mặc dù mới sa đà khoảng 1 tháng vì tết Nguyên Đán ở đây dân họ tổ chức hội hè, đánh bài đến hết tháng giêng ). Các bạn biết không, tôi quyết định đến tận chiếu bạc mà PH đó đang chơi. Lúc ở trường đi tôi rất bình tĩnh và tự tin nhưng khi bước đến đây tôi thấy run vô cùng (khi đó tôi còn ít tuổi, hơn nữa xem phim ảnh tôi thấy những chỗ gá bạc rất đáng sợ ) đứng ở cổng lấy lại bình tĩnh, định hình xem mình nói gì, nếu có sự cố không hay xảy ra mình sẽ xử trí như thế nào đang suy nghĩ thì một bàn tay đập vào vai tôi cùng với giọng khàn khàn “cô em cũng vào đây chơi à? Có cần anh giúp không? Tôi giật bắn người, run lên bần bật chẳng khác nào đứa ăn cắp bị bắt quả tang. Lập cập một lúc tôi cũng trấn tĩnh lại được và trình bày lí do đến đây. Người đàn ông đó đã giúp tôi vào tận nơi và mời được vị PH đó rời khỏi chiếu bạc để gặp tôi. Lời đầu tiên PH đó nói với tôi “ cháu nó lại không học bài hay bỏ học đi đánh điện tử à cô? để tối nay về tôi đập cho nó một trận xem mai nó còn dám điện tử nữa không? Con nhà láo quá, để cô giáo phải đến tận nhà gặp bố mẹ thì còn đi học làm gì cho xấu hổ tôi cứ để cho bác ấy nói hết tôi mới nhẹ nhàng trả lời: cháu không lười học, không trốn học, không hư ngược lại cháu ngoan, học giỏi lúc này ông ta ngẩn người ra không hiểu vì sao cô giáo đến gặp mình. Tôi tiếp tục: tôi đến đây vì muốn được tâm sự cùng bác, bác có sẵn lòng không hay còn đang bận? Ông ta gạt đi: không ạ, có chuyện gì xin cô giáo cứ cho tôi biết đê kịp thời dạy cháu ạ. Tôi vẫn nhẹ nhàng: lẽ ra đây là chuyện riêng của gia đình tôi không được quyền can thiệp nhưng vì gia đình mà học sinh của tôi có khả năng sẽ không thể tốt nghiệp cấp III (những năm đó còn thi tốt nghiệp cấp III) nên rất xin lỗi bác cho tôi được trò chuyện cùng bác. Thứ nhất việc bác đánh bạc đã làm ảnh hưởng đến kinh tế gia đình, khi thua, về nhà lại đổ lên đầu vợ con cháu nó buồn lắm và nó xin tôi được nghỉ học để đi làm phụ giúp mẹ kẻo mẹ không có tiền lại bị bố đánh theo ý anh có nên đồng cho cháu nghỉ học không để tôi báo cáo với BGH. Trách nhiệm của tôi là khi có HS xin nghỉ học GVCN phải đến nhà
20. HS tìm hiểu nguyên nhân, thuyết phục gia đình động viên các cháu trở lại trường học. Ý bác thế nào, tôi sẽ làm theo. Ông ta sững người, bàng hoàng, không nói được câu nào, cứ đứng dựa vào tường một lúc lâu mới cất được lời: ‘tôi xin lỗi cô vì làm mất thời gian của cô, xin cô tha lỗi cho gia đình chúng tôi vì lâu nay chưa quan tâm đến việc học của con. Tôi chào ông ta và ra về, trên đường về trường tôi nghĩ không biết ông ta đã tỉnh ra chưa hay chỉ là sự hứa hẹn hão huyền. Ngay hôm sau, tôi thấy ông ta đến trường với một gương mặt hoàn toàn khác, lúc đầu tôi không nhận ra. Qua trò chuyện tôi hiểu được thực sự ông ta đã thay đổi đã nhìn thấy vai trò và trách nhiệm của mình đối với con cái. Tôi mừng lắm vì họ đã hiểu và trân trọng chúng tôi. Năm đó cháu đã đạt giải nhì cấp huyện môn toán và được vào vòng thị HSG tỉnh Hà Tây nhưng không được giải. Vào cấp III cháu đỗ trường THPT chuyên Nguyễn Huệ - lớp chuyên toán. Hiện nay đang học lớp kĩ sư tài năng của ĐHBK Hà Nội. Qủa thực, có rất nhiều chuyện dở khóc dở cười bởi PH ở thôn quê họ có những cách hành xử rất riêng của những người nông dân. Có PH khi được mời đến trường họ còn đang say khướt, mặt đỏ phừng phừng, chưa hiểu chuyện gì nhưng khi trông thấy giáo viên họ lập tức vái lia lịa “con lạy ông giáo, con lạy bà giáo, ông bà giáo tha cho cháu ”có lẽ ở Thành Phố chưa bao giờ các bạn được chứng kiến cảnh như thế. Bởi vậy khi phối hợp với gia đình tôi nghĩ giáo viên chủ nhiệm cần linh hoạt trong sử dụng các biện pháp và hình thức vì “Mười ngón tay có ngón ngắn, ngón dài” hoàn cảnh gia đình không ai giống ai. Có gia đình có điều kiện kinh tế, có thời gian luôn quan tâm theo dõi sâu sát chuyện học tập của con em thậm chí luôn đưa con đi học, theo dõi bài vở của các em hàng ngày. Nhưng cũng có gia đình cha mẹ phải đầu tắt mặt tối đi sớm về khuya, họ không có thời gian để quan tâm, mặc dù ai cũng muốn con mình học giỏi, ngoan ngoãn. Vậy làm thế nào để tất cả phụ huynh nắm bắt kịp thời kết quả học tập của con em mình? Đó cũng là điều tôi trăn trở, suy nghĩ.Từ đó tôi đi đến quyết định: Mình phải thường xuyên liên hệ phối hợp với gia đình học sinh mặc dù cũng có những gia đình học sinh chưa nhiệt tình. 6.2. Phối hợp với BGH nhà trường. Mỗi tháng họp HĐSP một lần đề ra kế hoạch cụ thể cho GVCN của cả trường cũng như ở các khối lớp. Kế hoạch của BGH chính là “Kim chỉ nam” cho mỗi giáo viên chủ nhiệm. Đồng thời trong lần họp CN định kỳ, BGH cũng được nghe những phản ảnh từ GVCN về thuận lợi, khó khăn trong quá trình thực hiện hoặc có ý kiến đề xuất nào trực tiếp gặp BGH để BGH kịp thời điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp. Những khó khăn thắc mắc GVCN xin ý kiến chỉ đạo hoặc sự giúp đỡ từ phía BGH. 6.3. Phối hợp với các Giáo viên bộ môn. Khác với cấp tiểu học, ở bậc THCS các em được học rất nhiều môn, mỗi môn học là một giáo viên phụ trách. Do đó kết quả học tập cũng như từng hành vi, cử chỉ, thái độ của các em, GVCN khó có thể tự mình nắm bắt, bởi vậy rất cần sự phối hợp, hỗ trợ của các giáo viên bộ môn. Đây là một hoạt động liên tục, thường xuyên gắn bó thống nhất giữa dạy học và giáo dục. Bản thân người giáo viên giảng dạy trên lớp cũng là người giáo dục tốt nhất. Để sự phối hợp này được nhịp nhàng đồng bộ tôi đã làm các công việc sau: - Thường xuyên gặp gỡ, trao đổi với giáo viên bộ môn về tình hình học tập của lớp, cũng như của từng học sinh, để nắm bắt được khả năng trình độ của các em mà có những can thiệp kịp thời. Tôi cũng trao đổi với giáo viên bộ môn có kế hoạch phụ đạo thêm những em yếu kém giúp các em khôi phục lai kiến thức cơ bản.
21. - Đối với lớp tôi động viên các em mạnh dạn đóng góp ý kiến xây dựng bài, vì vậy không còn những trở ngại trong các bộ môn học. Khích lệ để các em không nên tự ti, giấu dốt, có vấn đề gì chưa rõ mạnh dạn nhờ thầy cô giúp đỡ. Tôi luôn tạo mối quan hệ gần gũi giữa học sinh với giáo viên bộ môn bằng cách: khuyên các em phải biết kính trọng, lễ phép với thầy cô. - Tôi thường xuyên kiểm tra sổ ghi đầu bài của lớp rồi trao đổi cùng giáo viên bộ môn về những nhận xét các tiết học. Tôi đề nghị giáo viên bộ môn ghi thật cụ thể đúng người đúng tội để tránh tình trạng chung chung không biết xử lí em nào. - Nhằm nắm bắt kịp thời tình hình học tập của các em, tôi thường xuyên xem và theo dõi sổ điểm của GVBM để biết điểm số của các bài kiểm tra 15 phút và 45 phút và điểm Miệng. Với cách làm này, tôi sẽ nắm bắt được kết quả học tập của từng em và thông báo về gia đình, để gia đình cùng nhà trường có biện pháp giáo dục tích cực. Theo tôi nghĩ không nên để các em mất căn bản mà phải điều chỉnh kịp thời đúng lúc bởi thông thường khi đã mất căn bản môn nào rồi thì các em sẽ chán học môn đó thậm chí không có cảm tình với giáo viên phụ trách bộ môn đó. Ví dụ: Một số em nam học rất khá nhưng em chỉ chú trọng học các môn tự nhiên như: Toán, Lí, Hoá, còn các môn học thuộc lòng thì em rất lười. Biết được điều đó tôi hay xem sổ điểm của các thầy cô để xem qua điểm số của em. Mới có một tháng học mà em đã có điểm yếu kém ở môn Anh văn, Giáo dục công dân Nhờ có sự trao đổi phối hợp với các thầy cô bộ môn mà tôi đã ngăn chặn được những tư tưởng tiêu cực học lệch của em đó chính là một trong những nguyên nhân làm ảnh hưởng lớn đến kết quả học tập của các em sau này. 6.4. Phối hợp với Đoàn Đội . Ngoài việc các em học tập kiến thức văn hóa thì việc các em tham gia các hoạt động của Đội là điều tất nhiên. Thông qua những hoạt động của Đội, các em sẽ được rèn luyện thêm nhiều phẩm chất của người học sinh cần có như là: tình đoàn kêt, lòng nhân ái, tinh thần cầu tiến, phối hợp với Đội thiếu niên tiền phong là giáo viên chủ nhiệm, hiểu biết về hoạt động Đội của các em, luôn động viên nhắc nhở uốn nắn các em trong các hoạt động của Đội. Ví dụ: Em Nguyễn Thị Thuỷ Tiên là một học sinh khá của lớp, một cán bộ Đội tích cực xuất sắc. Em tham gia hầu hết các hoạt động, phong trào của nhà trường: nhà sử học nhỏ tuổi, thể thao, văn nghệ, Nhưng vì quá ham hoạt động nên sức học của em giảm rõ rệt. Qua tìm hiểu tôi được biết em mất quá nhiều thời gian vào các buổi tập. Tôi đã trao đổi với thầy cô phụ trách, và yêu cầu thời gian tập rõ ràng, khoa học. Bên cạnh đó tôi cũng động viên em cố gắng hoàn thành tốt các phong trào song cũng phải dành thời gian công sức thích hợp cho việc học văn hóa. Tôi đã nhắc nhở em “nhiệm vụ chính của người học sinh là học”. Không chỉ thế, Đội còn có biểu điểm thi đua hàng tuần giữa các lớp. Tôi luôn nắm chắc biểu điểm này để làm cơ sở đưa ra biểu điểm thi đua cho phù hợp với trách nhiệm của mình. Trong biểu điểm thi đua có mức độ khen thưởng và kỉ luật. Để làm tốt được điều này cần có sự kết hợp theo dõi của các tổ trưởng, lớp trưởng, lớp phó, căn cứ vào sổ đầu bài. Mỗi tuần tổng kết một lần, tuần nào đạt điểm cao đứng vị thứ nhất, nhì, ba về thi đua thì được nhà trường tặng cờ luân lưu và 15.000đ, nếu xếp cuối thì phải nộp phạt 10.000đ. Số tiền thưởng, phạt tuy nhỏ nhưng đã khích lệ tinh thần của các em rất lớn. Đồng thời, tôi luôn dành những lời khen tặng học sinh khi tốt, phê bình học sinh vi phạm tùy theo mức độ nặng nhẹ từ khiển trách trước lớp đến làm bản kiểm điểm, cảnh cáo dưới cờ. Tất cả các việc làm này tôi đều kết hợp với Đội trong giờ sinh hoạt dưới cờ hàng tuần nhằm tạo sự thống nhất đồng bộ tránh sự rắc rối không đáng có. 7. Những kết quả bước đầu.
22. - Thực hiện Chỉ thị số 40/2008/CT-BGD&ĐT ngày 22/7/2008 và Kế hoạch số 307/KH-BGD&ĐT ngày 22/7/2008 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc phát động và triển khai phong trào thi đua “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, trên cơ sở những mục tiêu, yêu cầu, nội dung của phong trào thi đua này, với thực tế tình hình của trường THCS Thái Thịnh, ngay từ đầu năm học 2008-2009 nhà trường đã phát động và xây dựng kế hoạch thực hiện phong trào thi đua “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” giai đoạn 2008-2013 và chỉ đạo đội ngũ giáo viên chủ nhiệm thực hành PPKLTC để triển khai công tác chủ nhiệm hưởng ứng phong trào thi đua. - Với mục đích “Huy động sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trong và ngoài nhà trường để xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, hiệu quả, phù hợp với điều kiện của địa phương và đáp ứng nhu cầu xã hội, đồng thời nhằm khắc phục tính thụ động, phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập và các hoạt động xã hội một cách phù hợp và hiệuquả”, phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” đã được đông đảo giáo viên và học sinh trong trường hưởng ứng thực hiện. Từ kế hoạch chung của nhà trường, từng đơn vị lớp, từng giáo viên chủ nhiệm đã lên kế hoạch cụ thể để xây dựng “Lớp học thân thiện” - Tổ chức những buổi sinh hoạt ngoại khóa: “Đố vui để học”, vẽ tranh theo đề tài bảo vệ môi trường.v.v. Những hoạt động tập thể vui tươi lành mạnh do nhà trường tổ chức như “Ngày hội Thiếu nhi, vui khỏe”, “Hội diễn Văn nghệ”, đã phần nào giúp các em rèn các kĩ năng sống, làm các em tự tin hơn với bản thân và tự tin hơn trước mọi người. - Nội dung “Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn”: + Duy trì trường , lớp xanh, sạch, đẹp. Tổ chức tốt việc trồng và chăm sóc hoa, cây thường xuyên. + Làm các bảng Nội qui trang trí ở các khu nhà vệ sinh của HS. Khu vệ sinh luôn được giữ gìn sạch sẽ; phòng học đủ ánh sáng, bàn ghế hợp lứa tuổi HS. + Làm mới nhiều pa no, áp phích tuyên truyền ở trong trường. + Tổ chức, triển khai phân công cho HS lao động vệ sinh trường, lớp thường xuyên và giáo dục HS nâng cao ý thức bảo vệ môi trường luôn giữ trường lớp xanh - sạch - đẹp và vệ sinh cá nhân tốt. - Nội dung “Dạy và học có hiệu quả, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh, giúp các em tự tin trong trường học”: + Tổ chức tốt các hoạt động chuyên môn, sinh hoạt chuyên đề đổi mới phương pháp dạy - học trong tất cả các môn học. Chú trọng chỉ đạo đổi mới các hoạt động học tập cho HS. + Đẩy mạnh và tổ chức tốt các hoạt động hưởng ứng năm Công nghệ thông tin. GV đã vận dụng nhiều giáo án điện tử vào các tiết dạy tạo hứng thú học tập cho học sinh. + Tham gia và đạt nhiều kết quả cao trong Hội thi Đồ dùng dạy học các cấp. - Nội dung “Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh”: + Tổ chức các hoạt động sinh hoạt cộng đồng, các hoạt động giao lưu giúp các em rèn luyện các kỹ năng sinh hoạt cộng đồng, kỹ năng làm việc, sinh hoạt nhóm, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tự phục vụ. + Xây dựng và tổ chức có hiệu quả: múa hát tập thể, thi vẽ tranh, các trò chơi dân gian (Ô ăn quan, kéo co, ngậm nước đổ chai ) - Nội dung “Tổ chức vui chơi tập thể vui tươi, lành mạnh”:
23. + Tổ chức tốt phong trào thể dục thể thao trong nhà trường như tổ chức thi cờ vua, cờ tướng và nhiều học sinh tham gia thi đạt giải cấp huyện, cấp tỉnh; tổ chức thành công Đêm văn nghệ “Thắp sáng ước mơ ”. + Giáo viên cùng học sinh trong toàn trường tích cực thực hiện cuộc vận động: “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. - Nội dung “Tổ chức cho học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hoá ở địa phương”: + Các tiểu sử anh hùng, góc trưng bày tranh ảnh để giáo dục truyền thống cho HS ở phòng truyền thống của trường. + Nhà trường đã Tổ chức thực hiện tốt “Tháng khuyến học năm 2010”. + Tổ chức tốt việc học sinh tham gia chăm sóc, bảo vệ di tích lịch sử, văn hoá: HS trường Thái Thịnh thường xuyên tham gia chăm sóc, bảo vệ đền Ứng Thiên ( Láng Hạ, Đống Đa, Hà Nội) PHẦN KẾT LUẬN I.Kết quả đạt được. Bằng tất cả sự nỗ lực của bản thân tôi cùng với sự quan tâm của BGH, hội đồng Đội, phòng giám thị và tất cả các thầy cô trong nhà trường cũng như sự cộng tác nhịp nhàng ăn ý của PHHS. Tôi đã đạt được kết quả khả quan học sinh biết vâng lời và yêu quý thầy cô giáo, biết xác định động cơ học tập đúng đắn, tập thể học sinh biết thương yêu đoàn kết và giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ. Đặc biệt sau một năm học lớp 8C được sự tin tưởng thương yêu của tất cả các thầy cô, ai cũng hào hứng khi bước vào lớp giảng dạy. Riêng bản thân tôi được phụ huynh tín nhiệm, đồng nghiệp tin yêu. Tôi rất vui khi các em đã ra trường nhưng ngày 20/11 hàng năm các con vẫn có thói quen trở về trường thăm cô giáo cũ với những tình cảm chân thành, ấm áp. Tôi lưu giữ được những dòng tình cảm chân thành mà HS đã ghi lại qua những trang nhật kí của lớp. Đọc những dòng tình cảm cùng những bức ảnh các con chụp cùng tôi, tôi thấy thật ý nghĩa biết bao, nó như nguồn sức mạnh vô hình giúp tôi vượt qua những thăng trầm trong công tác chủ nhiệm đầy vất vả này. Tôi nghĩ, là giáo viên mà không làm công tác chủ nhiệm là một điều đáng tiếc. Bởi có rất nhiều điều thú vị khi ta được là người gần gũi, động viên, chia sẻ, vui với niềm vui của chúng, buồn cùng nỗi buồn của chúng, lúc ấy ta có cảm giac mình thật sự là một người bạn lớn tuổi, một chỗ dựa thật vững vàng để chúng bước những bước tiếp theo trên đường đời. Làm công tác chủ nhiệm tôi còn thấy tâm hồn mình trẻ trung hơn rất nhiều đặc biệt là qua các giờ ngoại khóa, HĐNGLL tôi cho các con tổ chức các trò chơi cả cô và trò cùng tham gia, các em sẽ thấy gần gũi với cô hơn. Từ đó các em mạnh dạn chia sẻ cùng cô những khúc mắc mà chúng còn ái ngại II. Bài học kinh nghiệm. Qua quá trình làm công tác chủ nhiệm, với những kết quả đã đạt được. Tôi rút ra được các kinh nghiệm sau: Giáo viên chủ nhiệm cần có lòng nhiệt tình tính chịu khó, năng động sáng tạo nhất là thực sự yêu mến quan tâm đến học sinh như chính con em mình. Đúng như ông cha ta đã nói: “Trồng cây gì thu được quả đó”. Vâng! Chúng ta hãy cởi mở tâm hồn mình với mọi người, với các em. Hãy yêu thương các em bằng chính
24. trái tim của người anh, người chị, người cha, người mẹ, lúc đó ta hiểu được các em cần gì? Ước mơ gì? Cần phải nắm và am hiểu sự phát triển tâm sinh lí của học sinh trung học cơ sở để để có biện pháp giáo dục không phải là khuôn mẫu, mỗi con người đều có hoàn cảnh, có tâm sự, có tình cảm, tính tình khác nhau cho nên việc am hiểu các em và tìm biện pháp giáo dục thích hợp quả là không đơn giản. Nó vốn đã khó với một giáo viên lại càng khó hơn đối với một giáo viên chủ nhiệm. Nhưng càng đắng cay bao nhiêu thì thành quả lại càng ngọt ngào và đáng trân trọng bấy nhiêu. Phải thực sự mẫu mực, phải là tấm gương sáng toàn vẹn từ nhận thức đến hành động thực tiễn, từ lời nói cử chỉ điệu bộ đến thái độ ứng xử hằng ngày đây là cách giáo dục dùng nhân cách tác động đến nhân cách. Để trở thành tấm gương sáng cho học sinh noi theo, tôi luôn quan niệm: Phải sống cho trong sạch dù có nghèo về vật chất nhưng luôn giàu có về mặt tâm hồn, tình cảm và mỗi ngày sẽ là một sự tiến bộ hơn hoàn thiện hơn. Giáo viên chủ nhiệm cần phải có lí tưởng nghề nghiệp đúng đắn, phải thực sự am hiểu nắm bắt sâu sát, chủ trương đường lối giáo dục của Đảng và Nhà nước trong thời kì đổi mới. Chính lí tưởng và lòng yêu nghề mến trẻ sẽ là nghị lực niềm tin để người giáo viên vững bước trong sự nghiệp giáo dục mà mình đã theo đuổi. Giáo viên cần phải không ngừng học tập, trau dồi chuyên môn, phải có tay nghề cao. Đây chính là yếu tố quyết định sự thành công của công tác chủ nhiệm vì: “Để cung cấp cho người học một hạt nhỏ hào quang kiến thức thì người thầy giáo phải cố gắng một biển cả ánh sáng.” Để làm tốt công tác chủ nhiệm, đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm không chỉ phải là một giáo viên dạy tốt môn học văn hoá, phải quan tâm đến chất lượng hai mặt giáo dục là học lực và hạnh kiểm của học sinh (là vấn đề trọng tâm) mà còn phải quan tâm đến sự phát triển ở học sinh về các giá trị đạo đức, thẩm mỹ, thể chất, Do vậy, theo tôi, hai yếu tố cốt lõi không thể thiếu đối là người giáo viên chủ nhiệm lớp đó là “cái tài” của một nhà tâm lí và “cái tâm” của một nhà giáo dục. Khi kết hợp nhuần nhuyễn, hoà quyện hai yếu tố này thì người giáo viên nói chung, người giáo viên chủ nhiệm lớp nói riêng đã có thể làm tốt trách nhiệm của mình trong thời đại mới ngày nay và hơn thế làm thăng hoa nhân cách của mình trong lòng bao thế hệ đồng nghiệp và học trò yêu dấu. Giáo dục là cả một quá trình rất cần sự nỗ lực và kiên trì của mỗi giáo viên. Bởi vậy mỗi GVCN cần biết lựa chọn và kết hợp sử dụng các phương pháp phù hợp với từng đối tượng học sinh. Bằng lòng yêu nghề mến trẻ, bằng sự vị tha, bao dung, độ lượng, chắc chắn giáo viên chủ nhiệm sẽ thành công trong công tác giáo dục học sinh lớp mình phụ trách. Nói cách khác nhà giáo là một người trí tuệ, đức độ giàu lòng nhân ái, khoan dung có vai trò như là người cha, người mẹ đúng như câu nói: “Cha mẹ cho hình hài vóc dáng còn thầy cô cho các em kiến thức, nhân nghĩa để các em có thể vững bước trên con đường đời đầy chông gai thử thách”. III. Kết luận Qua các hoạt động ở trường, ở lớp đó, các em được khích lệ, được thể hiện mình, được giao lưu học hỏi, được chia sẻ. Từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục cho học sinh. Thực tiễn chỉ đạo phong trào thi đua cho thấy, để hiện thực hóa phong trào thi đua, cần bám sát và chỉ đạo cụ thể đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp để phong trào thi đua được triển khai tại từng đơn vị lớp học. Đơn vị lớp học sinh là nơi hiện thực hóa các hoạt động giáo dục của nhà trường cũng như các phong trào thi đua mà trường học tham gia. Theo đó, giáo
25. viên chủ nhiệm lớp phải được tạo mọi điều kiện để phát huy tiềm năng của mình trong thực hiện công tác chủ nhiệm lớp. Do nhiều áp lực, trường học nói chung, trường THCS nói riêng luôn trong tình trạng quá tải hoạt động. Một trong những giải pháp để giảm tải là tích hợp các mục tiêu giáo dục cũng như hoạt động giáo dục. Theo đó, mỗi hoạt động giáo dục của nhà trường (trong đó có dạy học) phải đồng thời thực hiện nhiều mục tiêu khác nhau. Trên đây là một kinh nghiệm rất nhỏ của cá nhân tôi, trong quá trình áp dụng đề tài này bản thân tôi cũng còn rất nhiều lúng túng vì cả lí do khách quan và chủ quan. Bởi vậy kết quả chưa được như ý, tôi rất mong được sự góp ý của các đồng nghiệp, các cấp lãnh đạo. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của hội đồng giáo dục nhà trường cũng như của tất cả các quý thầy cô. Và đặc biệt là các thầy cô đã từng làm công tác chủ nhiệm lớp để cho đề tài ngày càng hoàn thiện hơn. Hà Nội ngày 20 tháng 4 năm 2014 Người viết Nguyễn Thị Thanh XÁC NHẬN CỦA THỦ Hà Nội ngày 20 tháng 4 năm 2014 TRƯỞNG ĐƠN VỊ Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép của người khác. Nguyễn Thị Thanh Ý kiến nhận xét đánh giá và xếp loại của Hội đồng khoa học cấp cơ sở.
26. Hà Nội ngày tháng năm 1014 Chủ tịch hội đồng (kí tên, đóng dấu) Ý kiến nhận xét đánh giá và xếp loại của Hội đồng khoa học cấp trên. MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU I. Lí do chọn đề tài:
27. II. Cơ sở thực tiễn III.Phạm vi thực hiện: PHẦN NỘI DUNG I. ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH: 1. Thuận lợi: 2 Khó khăn: II. Một số kinh nghiệm: 1. Chức năng, nhiệm vụ của GVCN: 2. Giáo viên chủ nhiệm cần có những yêu cầu sư phạm cơ bản: 3. GVCN cần nắm vững đăc điểm phát triển của học sinh THCS 4. GVCN với phương pháp kỷ luật tích cực trong xây dựng môi trường dạy học và giáo dục 5. Một số biện pháp của GVCN đối với tập thể lớp: 6. Phối kết hợp giữa GVCN với các lực lượng giáo dục khác. 7. Những kết quả bước đầu PHẦN KẾT LUẬN I.Kết quả đạt được II. Bài học kinh nghiệm