Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp về đổi mới phương pháp dạy học ở trường tiểu học

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp về đổi mới phương pháp dạy học ở trường tiểu học

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP VỀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC Lĩnh vực; Quản lý Cấp học: Tiểu học Tên tác giả: Nguyễn Thị Hồng Điệp Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Trung Tự Chức vụ: Phó Hiệu trưởng
2. NĂM HỌC 2018 - 2019 MỤC LỤC PHẦN I - MỞ ĐẦU 2 1. Lí do chọn đề tài 2 2. Mục tiêu nghiên cứu 3 3. Phạm vi nghiên cứu 3 4. Nội dung nghiên cứu 3 5. Phương pháp nghiên cứu 3 PHẦN II - NỘI DUNG 4 Chương I: Một số vấn đề chung về phương pháp dạy học và đổi mới phương pháp dạy học 4 Chương II: Thực trạng công tác dạy học ở trường tiểu học 9 Chương III: Phương hướng và giải pháp đổi mới phương pháp dạy học ở trường tiểu học trong những năm học tiếp theo 12 1. Phương hướng 12 2. Một số giải pháp 12 2.1. Giải pháp 1: Nâng cao nhận thức của đội ngũ giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học 12 2.2. Giải pháp 2: Tổ chức tốt các chuyên đề 13 2.3. Giải pháp 3: Đổi mới hoạt động ở tổ chuyên môn 14 2.4. Giải pháp 4: Tăng cường chỉ đạo việc soạn giáo án đối với GV 15 2.5. Giải pháp 5: Thường xuyên KT, giám sát hoạt động Dạy-học 16 2.6. Giải pháp 6: Đổi mới hoạt động Dạy – Học 17 2.7. Giải pháp 7: Đầu tư CSVC, ĐDDH, tích cực ứng dụng CNTT 18 3.Kếtquả 20 PHẦN III - KẾT LUẬN - KHUYẾN NGHỊ 22 1. Kết luận 22 2. Khuyến nghị: 22 HÌNH ẢNH MINH HỌA 24 TÀI LIỆU THAM KHẢO 27 1/27
3. PHẦN I - MỞ ĐẦU 1.Lý do chọn đề tài Trong giai đoạn hiện nay, giáo dục tiểu học đã trở thành mối quan tâm lớn của toàn xã hội. Bậc Tiểu học được coi là bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân, đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển nhân cách của người lao động mới. Mục tiêu của giáo dục tiểu học được cụ thể hoá trong từng bài, từng tiết học, môn học của nội dung chương trình SGK từ lớp 1 đến lớp 5. Mục tiêu đó có thực hiện được hay không phụ thuộc rất nhiều yếu tố. Trong đó, việc đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng dạy học và giáo dục. Vì vậy, việc đổi mới PPDH ở các cấp học nói chung, cấp tiểu học nói riêng đã và đang trở thành yêu cầu cấp bách nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Tuy nhiên, việc đổi mới PPDH ở trường tiểu học cũng còn một số tồn tại và chưa đạt hiệu quả cao do nhiều nguyên nhân. Thứ nhất, một số giáo viên (GV) lớn tuổi tiếp cận và thực hiện đổi mới PPDH còn chậm trong khi đó GV trẻ mới ra trường còn thiếu kinh nghiệm và lúng túng khi vận dụng đổi mới PPDH vào thực tế giảng dạy. Thứ hai, do thói quen trong giảng dạy, một số GV vẫn sử dụng nhiều các phương pháp truyền thống dưới dạng thông báo – thu nhận, cung cấp kiến thức cho học sinh chứ chưa thực sự chú trọng tới việc tổ chức các hoạt động để chiếm lĩnh tri thức. Trong một số tiết học, GV còn làm thay HS trong khi các em có thể tự mình phát hiện và giải quyết được vấn đề của bài học. Thứ ba, một số HS còn rụt rè, chưa tích cực, chủ động trong học tập; kĩ năng làm việc nhóm còn hạn chế do đó ảnh hưởng đến việc tổ chức hoạt động dạy học của giáo viên. Thứ tư, công tác quản lý, bồi dưỡng trong GD còn nhiều bất cập dẫn đến việc nghiên cứu và giới thiệu các phương pháp mới cho đội ngũ GV cũng mang tính hình thức và chưa phát huy được hết tác dụng tích cực. Do vậy là người quản lý trường tiểu học, người Phó Hiệu trưởng phụ trách hoạt động Dạy và học có nhiệm vụ hàng đầu là xây dựng đội ngũ GV, lực lượng trụ cột sư phạm trong tập thể sư phạm trường học vững mạnh, để đảm bảo thành công nhiệm vụ và thực hiện tốt mục tiêu của giáo dục phổ thông như quy 2/27
4. định của Luật giáo dục. Với lý do trên tôi chọn đề tài :“Một số giải pháp về đổi mới phương pháp dạy học ở trường tiểu học”. 2. Mục tiêu nghiên cứu: Trên cơ sở thực trạng, đề xuất những giải pháp đổi mới PPDH nhằm nâng cao năng lực của đội ngũ GV từ đó nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học ở trường Tiểu học. 3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài: - HS và GV trường tiểu học - Đổi mới phương pháp dạy học ở tiểu học 4. Nội dung nghiên cứu: - Nghiên cứu cơ sở lý luận về đổi mới PPDH của trường tiểu học. - Khảo sát đánh giá thực trạng và kết quả việc triển khai và đổi mới PPDH ở trường Tiểu học. - Đề xuất và thử nghiệm đổi mới PPDH ở trường tiểu học. 5. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp nghiên cứu lý luận. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn. - Phương pháp chuyên gia. - Phương pháp thử nghiệm sư phạm. 3/27
5. PHẦN II - NỘI DUNG CHƯƠNG I MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VÀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC 1. Phương pháp dạy học ở tiểu học Khái niệm phương pháp dạy học Phương pháp dạy học (PPDH) là cách thức hoạt động của GV trong việc chỉ đạo, tổ chức các hoạt động học tập của HS nhằm giúp HS chủ động đạt được mục tiêu dạy học . PPDH bao gồm cả cách thức dạy của thầy và cách thức học của trò. Trong quá trình dạy học có hai chủ thể: GV là chủ thể của hoạt động dạy, HS là chủ thể của hoạt động học. Hai chủ thể này phải hợp tác với nhau tạo ra hiệu quả của quá trình dạy học. Trong quan hệ hợp tác này GV giữ vai trò chủ đạo vì dạy học là quá trình có mục đích, có kế hoạch, được tiến hành dưới sự chỉ đạo chặt chẽ của GV, còn HS giữ vai trò chủ động. PPDH có quan hệ chặt chẽ với các thành tố của quá trình dạy học. Mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện, tổ chức, đánh giá. Các thành tố này có mối quan hệ tương tác với nhau tạo thành một chỉnh thể. 2. Các đặc điểm của PPDH tiểu học 2.1. PPDH học phụ thuộc vào nội dung dạy học Thế giới xung quanh chúng ta đang biến đổi không ngừng. Theo tính toán của các nhà khoa học thì cứ 10 năm thì lượng thông tin của nhân loại lại tăng lên gấp đôi. Vì vậy, đòi hỏi chúng ta phải lựa chọn nội dung dạy học trong ngành trường sao cho cập nhật hoá để theo kịp sự phát triển của thời đại. Sự thay đổi của nội dung dạy học kéo theo sự biến đổi của PPDH theo xu hướng kế thừa và phát huy ưu điểm của các PPDH truyền thống đồng thời tiếp thu các PPDH hiện đại. 2.2 PPDH phụ thuộc vào đặc điểm tâm sinh lý riêng biệt của từng lứa tuổi HS ở những độ tuổi khác nhau có những đặc điểm tâm sinh lý khác nhau. Căn cứ vào đó, các nhà GD đã xây dựng hệ thống các PPDH đồng thời chia ra cách sử dụng các phương pháp đó sao cho phù hợp để có thể phát huy tối đa ưu điểm của các PPDH, nâng cao chất lượng dạy học. 4/27
6. 2.3 PPDH phụ thuộc vào hình thức tổ chức và phương tiện dạy học Tuỳ thuộc vào điều kiện cụ thể của từng trường mà các GV có thể sử dụng các PPDH khác nhau nhằm thực hiện mục đích dạy học đề ra. Ngày nay, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, các thế hệ máy tính mới đã ra đời, những quyển sách điện tử đang dần thay thế cho những loại sách truyền thống, một số nhà trường ở nước ta cũng đã trang bị các phương tiện dạy học hiện đại. Tất nhiên khi sử dụng các phương tiện này trong dạy học ( máy vi tính, máy chiếu ) các GV phải thay đổi PPDH của mình cho phù hợp và có hiệu quả. Bên cạnh đó, việc sử dụng các PPDH còn phụ thuộc vào các hình thức tổ chức dạy học. Nhìn chung, các PPDH chỉ phát huy tối đa ưu điểm của mình khi được sử dụng phối hợp với nhau một cách hợp lý và phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể. PPDH phụ thuộc vào trình độ sư phạm của từng GV. Các nhà sư phạm đều có thể dễ dàng mô tả PPDH vấn đáp song sử dụng phương pháp này sao cho có hiệu quả là tuỳ thuộc vào khả năng của mỗi người. Vì vậy, mỗi GV cần phải không ngừng nâng cao trình độ của mình để có thể phối hợp tối ưu các PPDH trong giảng dạy. 3. Phương pháp dạy học tích cực. 3.1. Khái niệm: Phương pháp dạy học tích cực (PPDHTC) là những PPDH theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học. Tích cực trong PPDHTC được dùng với nghĩa là hoạt động, chủ động trái nghĩa với không hoạt động, thụ động chứ không dùng theo nghĩa trái với tiêu cực. 3.2. Đặc trưng của PPDH tích cực: + Dạy học thông qua tổ chức các hoạt động học tập của HS. Có cơ hội tham gia vào các hoạt động học tập khác nhau sẽ giúp HS có hứng thú hơn, Đạt hiệu quả cao hơn trong qúa trình học tập. Các dạng hoạt động có thể là : nói, viết, đọc, thảo luận, tranh luận, thực hiện hành động, đóng vai hội thảo, phỏng vấn sáng tạo + Dạy và học chú trọng tới rèn luyện phương pháp tự học. Có thể giúp học sinh có được phương pháp tự học thông qua việc thực hiện chiến lược dạy cách học. + Tăng cường học tập cá thể với học tập hợp tác: Người GV phải không ngừng sáng tạo và nỗ lực thúc đẩy, phát huy trí thông minh của tất cả HS trong lớp. 5/27
7. + Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò: Trong PPTC, GV hướng dẫn HS khả năng tự đánh giá để tự điều chỉnh cách học. GV cần tạo điều kiện để HS được tham gia đánh giá lẫn nhau. 3.3. Hệ thống các PPDH ở tiểu học hiện nay * Nhóm các PPDH dùng lời và chữ + Phương pháp thuyết trình. + Phương pháp vấn đáp. + Phương pháp sử dụng tài liệu và sách giáo khoa. * Nhóm các PPDH trực quan + Phương pháp minh họa. + Phương pháp biểu diễn thí nghiệm + Phương pháp sử dụng sơ đồ tư duy + Phương pháp quan sát * Nhóm các phương pháp dạy học thực hành + Phương pháp luyện tập + Phương pháp thực hành thí nghiệm + Phương pháp ôn tập + Phương pháp trò chơi * Nhóm các phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập + Phương pháp kiểm tra + Phương pháp đánh giá * Một số phương pháp mới để cải tiến phương pháp dạy học truyền thống + PPDH nêu vấn đề + Dạy học chương trình hóa + Dạy học bằng máy tính, máy chiếu 4.Tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học ở tiểu học Đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề then chốt của chính sách đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Đổi mới PPDH làm thay đổi tận gốc nề nếp, nếp nghĩ, nếp làm của các thế hệ học trò - chủ nhân tương lai của đất nước. Đổi mới PPDH sẽ tác động vào mọi thành tố của quá trình giáo dục - đào tạo, nó tạo ra sự hiện đại của quá trình dạy và học. Đổi mới PPDH giúp cho hoạt động dạy - học đạt hiệu quả cao, dạy học theo phương pháp đổi mới giúp cho học sinh phát huy được tính chủ động sáng tạo của mình trong quá trình lĩnh hội kiến thức. Đổi mới phương pháp dạy học ở tiểu học còn giúp cho các giờ học được nhẹ nhàng, sinh động, hấp dẫn, gần gũi với thực tế, tăng sự chủ động hợp tác của học sinh với thầy cô giáo, với bạn bè. 6/27
8. Đổi mới phương pháp dạy học nhằm giáo dục học sinh trở thành những con người phát triển toàn diện đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội. 5. Quan điểm, xu thế và định hướng về đổi mới PPDH hiện nay. 5.1. Quan điểm và xu thế đổi mới PPDH hiện nay Đổi mới PPDH hiện nay là Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Dạy học theo quan điểm: “Lấy HS làm trung tâm”. Đây là quá trình GV thực hiện tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập nhằm: - Huy động mọi khả năng của từng HS để HS tự tìm tòi, khám phá ra những nội dung mới của bài học . - Giúp HS có các điều kiện để HS tự phát hiện ra các tình huống có vấn đề trong học tập và cuộc sống, tự mình hoặc cùng với các bạn trong nhóm lập kế hoạch và biết chọn kế hoạch hợp lí nhất để giải quyết vấn đề. - Tập trung mọi cố gắng để phát triển năng lực, sở trường của mỗi HS, tạo cho HS có niềm tin và niềm vui trong học tập. Với quan điểm và xu hướng đổi mới PPDH trên giúp GV chủ động, sáng tạo trong giảng dạy. Ở đây, vai trò GV trong đổi mới phương pháp không bị hạ thấp mà đề cao hơn bởi GV là người tổ chức, điều khiển quá trình dạy học để HS tích cực, chủ động, sáng tạo chiếm lĩnh tri thức. 5.2. Định hướng đổi mới PPDH hiện nay Luật Giáo dục sửa đổi, điều 28 khoản 2 đã chỉ rõ : “Phương pháp GD phổ thông phải phát huy tính tích cực tự giác, chủ động, sáng tạo của HS, phù hợp với đặc điểm từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS”. 5.3. Đổi mới PPDH theo hướng phát huy cao độ tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS trong quá trình học tập. Có nghĩa là đặt HS vào vị trí trung tâm của quá trình dạy học, hình thành kiểu PPDH "tập trung vào người học" nhằm phát huy cao độ vai trò cá nhân, thức tỉnh tiềm năng sáng tạo của HS, kích thích nhu cầu, hứng thú học tập, độc lập suy nghĩ, tranh luận cùng nhau hợp tác giải quyết vấn đề. 5.4. Đổi mới PPDH theo hướng kế thừa phát huy những yếu tố tích cực của PPDH truyền thống, kết hợp áp dụng có chọn lọc và sáng tạo các PPDH hiện đại cho phù hợp với thực tiễn dạy học ở trường Tiểu học Việt Nam. Tận dụng, phát huy ưu điểm, lợi thế của PPDH truyền thống, khắc phục những nhược điểm vốn có của PPDH truyền thống bằng cách tăng cường tính tích cực huy động sự tham gia của của HS để nâng cao hiệu quả dạy học. 7/27
9. Chú trọng phổ biến hay huấn luyện chuyển giao PPDH hiện đại và khuyến khích GV sự tìm tòi, sáng tạo để áp dụng PPDH hiện đại hay cải tiến PPDH truyền thống. 5.5. Đổi mới PPDH theo hướng phát triển năng lực tự học của bản thân. - Dạy học phải lấy mục tiêu làm động lực. - Phát triển năng lực tự học của HS theo các huớng: + Huy động sự tham gia tích cực của HS trong quá trình học tập trên lớp. + Tăng cường các hoạt động học tập của HS ngoài lớp học. + Tăng cường các hoạt động học tập độc lập tìm kiếm tri thức: làm việc với SGK, tài liệu, mạng Internet . + Khuyến khích các hoạt động ứng dụng tri thức vào thực tiễn tìm tòi, sáng tạo. + Tăng cường các hoạt động học tập của HS theo nhóm. + Khuyến khích tự đánh giá kết quả học tập và đánh giá lẫn nhau. 5.6. Đổi mới PPDH theo hướng cá biệt hóa học sinh, làm cho HS có thể học, làm việc, giải quyết vấn đề theo cách riêng, theo nhịp độ riêng và huy động được sáng kiến của cá nhân HS. 5.7. Đổi mới PPDH theo hướng tăng cường phát triển kĩ năng thực hành. Tạo điều kiện cho HS học tập qua hành động, học qua hành, hành mà học, học để hành. 5.8. Đổi mới PPDH theo hướng tăng cường ứng dụng phương tiện kĩ thuật dạy học hiện đại. 5.9. Đổi mới phương pháp kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của HS theo hướng điều khiển quá trình dạy học nhằm đảm bảo tính chân thực, khách quan và phát huy tốt chức năng của đánh giá trong dạy học 5.10. Áp dụng một số PPDH hiện đại: - Phương pháp "động não" - Phương pháp thảo luận nhóm - Phương pháp đóng vai - Phương pháp tình huống - Phương pháp giải quyết vấn đề *Vai trò của cán bộ quản lí trong việc đổi mới PPDH: Quản lí đổi mới PPDH là vấn đề cốt lõi của quản lí quá trình dạy học, là đòn bẩy trực tiếp để nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy học trong nhà trường. Bởi vậy, cán bộ quản lí ở các cơ sở giáo dục là người chịu trách nhiệm đổi mới PPDH ở trường mình. 8/27
10. Cán bộ quản lí là người đi đầu, tiên phong về đổi mới PPDH, kiên trì tổ chức, hướng dẫn GV thực hiện đổi mới, chăm lo các điều kiện, phương tiện phục vụ GV đổi mới PPDH. Tổ chức lấy ý kiến của GV, HS về PPDH, chất lượng giảng dạy của thầy cô giáo trong trường với tinh thần xây dựng. CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC 1. Tình hình dạy học ở trường tiểu học Trường tiểu học của tôi là một trong những trường có nhiều thành tích về hoạt động Dạy - Học của thành phố Hà Nội. Các thầy cô giáo là những người tâm huyết với nghề nghiệp, có kinh nghiệm và và luôn tích cực học hỏi, trau dồi kiến thức, chuyên môn nghiệp vụ. Trường có bề dày thành tích và luôn quan tâm đến chất lượng giáo dục. Công tác đổi mới PPDH luôn được lãnh đạo nhà trường quan tâm và quyết tâm thực hiện. Trường luôn tạo điều kiện cho CBGV tham gia các lớp tập huấn bồi dưỡng về chuyên môn, về CNTT để 100% GV làm được và sử dụng thành thạo giáo án điện tử. CSVC luôn được nhà trường mua sắm, trang bị đầy đủ đáp ứng yêu cầu của GV. Hệ thống máy chiếu Projecter, máy chiếu đa vật thể có đầy đủ ở 100% số lớp. 2. Thực trạng của công tác đổi mới phương pháp dạy học ở trường Tiểu học nơi tôi công tác 2.1. Nhận thức về đổi mới PPDH 2.1.1. Nhận thức của cán bộ quản lí nhà trường - Trong những năm học qua, đặc biệt là khi chỉ đạo dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh: Quản lí đổi mới PPDH là vấn đề cốt lõi của quản lí quá trình dạy học, là đòn bẩy trực tiếp để nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy học trong nhà trường. Đổi mới PPDH là quy luật phát triển tất yếu của dạy học, là xu thế tất yếu hiện nay theo hướng: Cải tiến PPDH truyền thống, thử nghiệm các PPDH hiện đại, tìm kiếm các PPDH mới.Từ nhận thức trên, bản thân tôi đã luôn tìm tòi, nghiên cứu hệ thống các PPDH và chịu trách nhiệm đổi mới PPDH ở trường mình; có những biện pháp tổ chức và quản lí phù hợp để khuyến khích tạo điều kiện giúp đỡ GV trong đổi mới PPDH. - Trong quá trình chỉ đạo, tôi đã xây dựng kế hoạch cụ thể, triển khai đồng bộ trong tập thể GV về đổi mới PPDH . - Thực hiện nghiêm túc hướng dẫn của Bộ, Sở, Phòng GD về công tác tập huấn, triển khai vận dụng PPDH mới. Triển khai đầy đủ, kịp thời các văn bản chỉ đạo chuyên môn, đặc biệt về đổi mới PPDH, đánh giá tới 100% GV 9/27
11. - Tổ chức các chuyên đề giảng dạy, hội thảo về đổi mới PPDH. Từ đó rút kinh nghiệm về việc thực hiện và triển khai đổi mới PPDH trong nhà trường, giúp cán bộ quản lí, GV, HS thực hiện tốt hơn công tác giảng dạy và học tập trên tinh thần đổi mới PPDH . 21.2. Nhận thức của GV - Trên thực tế nghiên cứu, khảo sát và phỏng vấn GV nhà trường về đổi mới PPDH, chúng tôi đã thu được kết quả như sau: + Hầu hết GV đều cho rằng đổi mới PPDH là một việc làm cần thiết để nâng chất lượng dạy - học trong nhà trường và tạo không khí học tập tích cực, sôi nổi của HS. + GV đều nắm chắc nhóm các PPDH truyền thống và hiện đại. Đổi mới PPDH không phải thay cái cũ bằng cái mới mà là sự kế thừa có chọn lọc một cách sáng tạo các PPDH truyền thống . + Họ cho rằng đổi mới PPDH là trách nhiệm của mỗi GV. Song để đổi mới thành công đòi hỏi phải có quá trình , phải kiên trì và thực hiện từng bước. 3.2. Thực trạng đổi mới PPDH ở trường tiểu học nơi tôi công tác. Sau khi điều tra về việc thực hiện đổi mới PPDH ở nhà trường, tôi thu được kết quả như sau: Mức độ thực hiện TT Các biện pháp Thường xuyên Có Không Xây dựng kế hoạch đổi mới 1 35 10 phương pháp dạy học Tham gia tập huấn và tự bồi 2 30 45 0 dưỡng chuyên môn nghiệp vụ Ứng dụng CNTT trong các 3 28 33 4 tiết dạy Sử dụng ĐDDH mang lại hiệu 4 20 35 0 quả trong tiết dạy Qua bảng thống kê trên, cho thấy: - Thời gian bắt đầu đổi mới PPDH được thực hiện từ những năm 90, nhưng đổi mới thực sự và có hiệu quả chỉ bắt đầu từ khi thực hiện chương trình Tiểu học mới đến nay. - Theo sự chỉ đạo của BGH, GV nhà trường đã mạnh dạn đưa những PPDH hiện đại như “ nêu vấn đề, phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai, phương pháp tình huống ” phối hợp với các PPDH như thuyết trình, 10/27
12. vấn đáp, trực quan, luyện tập và đã thu được những kết quả bước đầu tương đối tốt. Ban giám hiệu đã chủ động lên kế hoạch, bồi dưỡng đội ngũ, tăng cường kiểm tra đánh giá, chỉ đạo việc sử dụng thiết bị đồ dùng dạy học một cách hợp lý. Do đó, năm học 2017- 2018 nhà trường đã có 8GV đạt danh hiệu chiến sĩ thi đua cấp Quận; 41/43 GV đạt chuyên môn giỏi cấp trường trở lên, không có GV xếp loại chuyên môn yếu. Tuy nhiên, việc đổi mới PPDH ở trường tôi còn một số tồn tại sau: - Công tác bồi dưỡng năng lực chuyên môn, đổi mới PPDH cho GV còn mang tính hình thức, chưa có kế hoạch dài hơi. - Một số GV lớn tuổi việc tiếp cận và thực hiện đổi mới PPDH còn chậm; một vài GV trẻ mới ra trường còn lúng túng khi vận dụng đổi mới PPDH. - Trong một số giờ dạy, GV còn nặng về phương pháp thuyết trình, nói nhiều, chưa phát huy tích tích cực , chủ động của HS, nhiều khi GV còn làm thay HS trong khi HS có thể tự mình phát hiện và giải quyết được . - Hình thức dạy học ở một số tiết còn chưa phong phú, chủ yếu là học theo lớp. Giờ học nặng nề, không phát huy được trí sáng tạo của trò. - Một số ít HS còn rụt rè, chưa tích cực, chủ động trong học tập ; kĩ năng làm việc nhóm còn hạn chế. Tóm lại: Qua điều tra thực trạng quản lí đổi mới PPDH, tôi nhận thấy cán bộ quản lí trong nhà trường cần phải thể hiện rõ vai trò, vị trí của mình trong việc quản lí hoạt động đổi mới PPDH ở nhà trường, phải áp dụng nhiều biện pháp với nhiều mức độ khác nhau, phù hợp với thực tế của đơn vị trong việc quản lí đổi mới PPDH, nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường. Các cán bộ quản lí luôn nâng cao nhận thức trong việc đổi mới phương pháp, xây dựng kế hoạch, các biện pháp quản lí thực hiện bồi dưỡng tay nghề, nâng cao trình độ cho đội ngũ GV, thực hiện đổi mới nội dung và hình thức tổ chức các hoạt động dạy học cũng như đầu tư cơ sở vật chất, TBDH phục vụ tốt cho đổi mới phương pháp nhằm đẩy mạnh việc đổi mới phương pháp trong giảng dạy của GV, giúp cho chất lượng học tập của HS ngày càng nâng lên rõ rệt. Từ thực trạng trên, tôi nhận thấy cần phải tăng cường các biện pháp quản lí của Ban giám hiệu nhằm thực hiện tốt đổi mới PPDH, nâng cao chất lượng dạy – học ở trường Tiểu học. 11/27
13. CHƯƠNG 3 PHƯƠNG HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC 1. Phương hướng - Chi bộ Đảng, BGH nghiên cứu kĩ các văn bản về đổi mới PPDH sau đó triển khai tới toàn thể GV, có những định hướng đúng đắn, kế hoạch lâu dài trong đổi mới PPDH. - Tổ chức các chuyên đề nâng cao nhận thức cho GV cốt cán và đội ngũ GV toàn trường về đổi mới PPDH. - Trang bị đầy đủ CSVC phục vụ hoạt động dạy và học đáp ứng đổi mới PPDH. - Kiểm tra thường xuyên đổi mới PPDH thông qua các tiết chuyên đề, Hội giảng và dự giờ. - Nhận xét, đánh giá, khen thưởng, động viên những tập thể, cá nhân thực hiện tốt. 2. Một số giải pháp 2.1. Giải pháp 1: Nâng cao nhận thức của đội ngũ GV về đổi mới PPDH Đổi mới PPDH có thành công hay không phụ thuộc rất nhiều vào sự nhận thức của GV. Nhận thức được điều đó, Ban giám hiệu tổ chức cho GV được học tập, bồi dưỡng về nguyên tắc đổi mới, xu thế đổi mới PPDH hiện nay trên thế giới và Việt Nam để GV nhận thức đầy đủ tầm quan trọng, nhu cầu cấp thiết phải đổi mới PPDH. Tổ chức cho GV thảo luận, nghiên cứu về đổi mới phương pháp, tạo ra sự thống nhất về mặt nhận thức trong tập thể sư phạm về sự cần thiết, tầm quan trọng của đổi mới PPDH, mỗi GV phải hiểu nguyên nhân dẫn đến quan điểm đổi mới về vấn đề môn học và phương pháp giảng dạy mới (như lấy học sinh làm trung tâm, dạy học phân hoá đối tượng, phát huy tính tích cực, tạo môi trường học tập thân thiện ), GV có cảm nhận về quyền sở hữu của sự thay đổi, sự thay đổi vì quyền lợi của HS . Đồng thời, GV thấy rằng đổi mới là phù hợp, có thể áp dụng được trong điều kiện cụ thể của thực tiễn dạy học. Nghĩa là thấy được triển vọng của sự đổi mới. Cán bộ quản lí đánh giá chính xác khả năng, điểm mạnh, yếu của đội ngũ GV và từng GV trong quá trình đổi mới PPDH nhằm tránh những suy nghĩ đơn giản hay cực đoan trong sử dụng và đổi mới PPDH.Chẳng hạn như quan niệm cho rằng đổi mới PPDH là tạo ra một phương pháp khác với cái cũ, để loại trừ cái cũ hay cách thay thế đọc, chép bằng việc hỏi đáp quá nhiều mà câu hỏi GV 12/27
14. đưa ra không tạo nên tình huống có vấn đề, nhầm tưởng rằng hỏi đáp càng nhiều càng tốt . Xác định rõ cho mỗi GV thấy rằng nếu chỉ dừng lại ở ý thức về đổi mới PPDH không thì chưa đủ, nó mới chỉ là thực hiện một cách hình thức. Điều đó sẽ không tạo cho HS thói quen tự học, tự giải quyết vấn đề và không phát triển năng lực nội sinh của người học. Như vậy, chính chúng ta đã hạn chế khả năng phát triển của trẻ, tạo ra những con người máy móc móc, thụ động Hoạt động đổi mới PPDH chỉ có thể thành công khi bản thân mỗi GV có động lực hành động và chuyển hoá từ ý chí trở thành tình cảm và tinh thần trách nhiệm với HS. Như vậy, việc nhận thức đầy đủ, sâu sắc về đổi mới PPDH có vai trò đặc biệt quan trọng trong tiến trình thực hiện đổi mới phương pháp của đội ngũ GV. Nếu mỗi GV nhận thức đầy đủ, nhiệt tình, đam mê với nghề, hết lòng vì HS, luôn trăn trở để tìm được con đường ngắn nhất dẫn tới giờ học hiệu quả thì họ sẽ tìm được phương pháp phù hợp. 2.2. Giải pháp 2: Tổ chức tốt các chuyên đề: Đây là một biện pháp tiếp theo mà chúng tôi thường xuyên thực hiện nhằm giúp GV nắm chắc việc đổi mới PPDH , nâng cao chất lượng giảng dạy. Bởi qua chuyên đề, người chỉ đạo cũng như bản thân GV sẽ đúc rút được những kinh nghiệm quý báu về nội dung cần truyền thụ, về đổi mới PPDH bộ môn; việc tổ chức các hình thức học tập cho HS một cách hiệu quả nhất . Trong năm học 2018-2019, Ban giám hiệu đã chỉ đạo thành công các chuyên đề ở hầu hết các môn học, tập trung vào các bài khó, các môn GV còn băn khoăn. Để tổ chức tốt các chuyên đề, Ban giám hiệu đã cùng các tổ, khối chuyên môn phân công GV có năng lực hoặc GV mới thực hiện, định hướng giờ dạy theo các hướng sau: - Định hướng phát triển năng lực học sinh qua các giờ học - Rèn tư duy ngôn ngữ và phát triển óc suy luận logic, sáng tạo cho HS trong quá trình học tập. - Tạo không khí hào hứng, kích thích tinh thần thi đua của HS . - Tạo dựng các hoạt động học tập nhịp nhàng giữa GV và HS sao cho thầy đóng vai trò định hướng, dẫn dắt, gợi mở còn trò hoạt động tích cực, chủ động chiếm lĩnh tri thức một cách nhẹ nhàng, thoải mái, không hề áp đặt, giờ học thật chất lượng thật . - GV giảm nói, hạn chế việc can thiệp của GV nếu HS có thể thực hiện được. Sau khi thực hiện chuyên đề, chúng tôi chỉ đạo GV thảo luận, trao đổi, 13/27
15. rút kinh nghiệm theo các định hướng sau: + Bài dạy đã thể hiện được nội dung kiến thức và khắc sâu kiến thức trong tâm cho HS chưa? + GV đã sử dụng những PPDH nào? Việc sử dụng các PPDH đó đã hợp lí chưa? + Đồ dùng giảng dạy được sử dụng như thế nào? + Hoạt động của thầy và trò đã đáp ứng với mục tiêu đổi mới chưa? + Cần đề xuất điều gì để bài dạy tốt hơn? + Đề xuất những băn khoăn về nội dung, PPDH cần giải đáp . Với những định hướng trên, ở mỗi chuyên đề, GV nhà trường thảo luận rất tích cực và chất lượng. Qua chuyên đề, bản thân mỗi GV trực tiếp thực hiện và GV dự chuyên đề lĩnh hội và rút ra được rất nhiều kinh nghiệm cho bản thân. Chính vì vậy mà các đồng chí GV ngày càng vững vàng về chuyên môn . Đặc biệt là 100% GV trong khối đã biết vận dụng linh hoạt các PPDH, tổ chức các hình thức dạy học phong phú vào bài dạy của mình, đạt hiệu quả cao trong dạy học. Sau khi triển khai các chuyên đề, Ban giám hiệu kiểm tra đột xuất các GV việc vận dụng các ND đã được chỉ đạo thống nhất đó như thế nào để từ đó tư vấn thúc đẩy cho mỗi GV. Ngoài việc tổ chức các chuyên đề trường, chúng tôi còn tạo điều kiện cho GV được tham dự các chuyên đề của Quận và Thành phố, tham khảo các giờ dạy trong băng hình, tài liệu, chuyên san, để rút kinh nghiệm và học tập về nội dung, phương pháp giảng dạy . 2.3. Giải pháp 3: Đổi mới hoạt động ở tổ chuyên môn Nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn là khâu quyết định 50 % của việc thực hiện đổi mới PPDH nói riêng và thực hiện đổi mới nội dung chương trình nói chung. Chính bởi vậy, chúng tôi luôn quan tâm tới việc cải tiến hình thức, nội dung sinh hoạt chuyên môn ở tổ khối, đẩy mạnh hoạt động của tổ chuyên môn. Cụ thể: -Tổ chức sinh hoạt chuyên môn 2tuần/1lần. - Phân công cụ thể GV nghiên cứu chuyên sâu và phụ trách từng bộ môn. - Khối trưởng có nhiệm vụ xây dựng nội dung sinh hoạt chuyên môn cụ thể, sát thực và phải đảm bảo được 3 nội dung chính sau: - Rút kinh nghiệm tuần trước : Bao gồm những vấn đề sau: + Việc thực hiện chương trình : Tiến độ , khó khăn, thuận lợi + Việc giảng dạy: ưu điểm, hạn chế, hướng khắc phục ( về nội dung bài dạy, áp dụng các PPDH, hình thức tổ chức giờ dạy ) + Việc đánh giá , kiểm tra HS ( đề bài , chất lượng ) 14/27
16. - Thống nhất soạn giảng (tuần tới) + GV phụ trách các bộ môn trình bày trước khối các bài giảng khó, có vấn đề + Thực hiện đổi mới PP (ở từng bài, từng môn học, sử dụng có hiệu quả đồ dùng dạy học .) + Thống nhất trọng tâm về kiểm tra kiến thức, kĩ năng HS trong tuần, kiểm tra định kì . + Giải quyết (đề xuất các phương án) vấn đề nảy sinh trong soạn, giảng (SGK, sách tham khảo, thực hiện chương trình ) - Bồi dưỡng chuyên môn + Nghiên cứu các văn bản chuyên môn của Bộ, Sở, Phòng GD và bàn biện pháp thực hiện . + Thảo luận các vấn đề nổi bật về chuyên môn trong tạp chí, chuyên san của ngành, viện khoa học GD. + Thảo luận tài liệu tham khảo, sưu tầm, tài liệu học bồi dưỡng , + Thảo luận tìm biện pháp thực hiện kế hoạch của nhà trường . + Tăng cường công tác kiểm tra của tổ, khối chuyên môn: Kiểm tra hồ sơ của GV trong khối (giáo án, kế hoạch cá nhân, sổ điểm ); dự giờ và góp ý với đồng nghiệp về đổi mới PPDH, cách tổ chức các hoạt động trong giờ học + Ban giám hiệu cùng dự giờ sinh hoạt chuyên môn với các khối để nắm bắt thông tin và kịp thời thống nhất hoặc giải quyết những vướng mắc trong quá trình thực hiện chương trình. Như vậy, đẩy mạnh hoạt động của tổ chuyên môn là biện pháp quan trọng trong quá trình chỉ đạo GV thực hiện tốt đổi mới PPDH. Qua hoạt động của tổ chuyên môn, các thành viên trong khối đã thể hiện sự đoàn kết trong tập thể GV, giúp đỡ nhau tiến bộ, cùng thực hiện tốt đổi mới PPDH, góp phần vào việc thực hiện tốt nhiệm vụ năm học. 2.4. Giải pháp 4: Tăng cường chỉ đạo việc soạn giáo án đối với đội ngũ GV Như chúng ta đã biết, giáo án tốt sẽ quyết định thành công của tiết dạy. Để đáp ứng mục tiêu đổi mới PPDH, thực hiện tốt chương trình mới thì cách chuẩn bị bài phù hợp với đặc điểm lao động của GV Tiểu học và tạo điều kiện cho GV chủ động, linh hoạt khi tổ chức dạy học thì lập kế hoạch dạy học chiếm một vị trí vô cùng quan trọng Để kế hoạch dạy học hỗ trợ tích cực cho quá trình tổ chức, hướng dẫn các hoạt động của HS, chúng tôi chỉ đạo GV cần thể hiện rõ trong kế hoạch bài học các phần sau: * Mục tiêu: Nêu các mục tiêu về kiến thức, kĩ năng, thái độ HS cần đạt 15/27
17. khi học xong bài học. Mục tiêu đó bám sát chuẩn kiến thức –kĩ năng của Bộ GD và sát thực tiễn của lớp ( phân hoá các đối tượng, điều kiện vùng miền ) * Đồ dùng dạy học : - Nêu các đồ dùng dạy - học cần thiết cho tiết học. - Dự kiến phương pháp, quy trình hướng dẫn HS khai thác các phương tiện học tập. * Các hoạt động dạy học chủ yếu: - Nêu tên từng hoạt động, cách tổ chức thực hiện từng hoạt động. Mỗi hoạt động đều gắn liền với mục tiêu bài học. - các hoạt động dạy học được GV có thể sắp xếp và triển khai theo thứ tự phù hợp với đặc điểm của bài học và điều kiện dạy học cụ thể của từng tiết học . - Khi lập kế hoạch bài học, GV cần nắm chắc nội dung bài học trong SGK và những hướng dẫn cụ thể về mục tiêu cần đạt, các hoạt động cần thực hiện, các mức độ cần đạt ở từng đối tượng HS nêu trong sách GV có liên quan đến bài học. Trong kế hoạch dạy học thể hiện rõ hệ thống câu hỏi, phân hoá theo đối tượng HS; dự kiến các phương án trả lời với nội dung câu hỏi hoặc bài tập khó; GV lường hết tình huống HS có thể sai trong quá trình học và đưa ra phương án sửa sai. Có chốt ngắn gọn sau từng nội dung. Đặc biệt GV chỉ rõ PPDH sử dụng trong giờ học ứng với mỗi hoạt động. * Cuối bài dạy, GV có lưu bút những vấn đề khó, bất cập cần giải quyết để rút kinh nghiệm dạy tốt trong những lần sau. Điều này đòi hỏi mỗi GV phải tâm huyết mới có thể thực hiện tốt . Qua quá trình chỉ đạo việc soạn bài như trên, tôi thấy: - Tinh thần trách nhiệm và trình độ GV được nâng cao. - GV linh hoạt, chủ động trong tổ chức, hướng dẫn HS tham gia các hoạt động học tập . - Loại bỏ dần cách soạn bài mang tính chất hình thức, đối phó, cách dạy máy móc, đơn điệu. - GV tích cực hơn trong việc tìm các tài liệu phục vụ cho soạn bài. 2.5. Giải pháp 5 : Thường xuyên kiểm tra, giám sát hoạt động dạy và học trên lớp Việc tăng cường công tác kiểm tra dạy trên lớp của GV giúp cho người quản lí nắm được những thông tin ngược về việc thực hiện chương trình giảng dạy, đặc biệt là việc vận dụng đổi mới PPDH của GV. Qua đó có biện pháp chỉ đạo, giúp đỡ cụ thể để bồi dưỡng, nâng cao trình độ và năng lực, khả năng thực hiện đổi mới PPDH của GV. 16/27
18. - Dự giờ báo trước, tăng cường dự không báo trước để nắm bắt và thu được thông tin thật nhất, chính xác nhất về trình độ và năng lực của mỗi GV. - Tạo không khí thoải mái cho GV, tránh gây những áp lực nặng nề không cần thiết trước giờ dạy của GV. - Quan sát kĩ các hoạt động trong giờ dạy để có những minh chứng cụ thể, chính xác về kiến thức, cách tổ chức các hình thức dạy học,vận dụng PPDH, sử dụng đồ dùng dạy học vào bài dạy, việc nắm bài của HS, cách đánh giá của GV để từ đó có tư vấn, rút kinh nghiệm cho GV. Qua việc dự giờ thăm lớp, chúng tôi đã thu nhận được những thông tin hữu ích về mặt mạnh trong năng lực cũng như mặt còn hạn chế của từng GV. Từ đó có các biện pháp bồi dưỡng chuyên môn cụ thể, tối ưu với từng đồng chí để phát huy tính tích cực, sáng tạo, nhân điển hình của GV và giúp đỡ, tạo điều kiện để các đồng chí còn hạn chế được bồi dưỡng nhiều hơn về chuyên môn hoặc phân công công việc cho phù hợp. Từ biện pháp này, trình độ tay nghề và việc đổi mới PPDH của GV được nâng lên, các đồng chí tự tin, mạnh dạn áp dụng các PPDH mới vào giảng dạy có hiệu quả hơn . 2.6. Giải pháp 6 : Đổi mới hoạt động Dạy - Học với nhiều hình thức * Học cá nhân trên lớp Đây là hình thức học tập chủ yếu ở tất cả các môn học, đặc biệt là các tiết học Toán, Mĩ thuật. Tuy nhiên, nếu có sự thay đổi trong quá trình thực hiện các hoạt động học tập hình thức học cá nhân sẽ mang lại hiệu quả cao trong các tiết học. * Học theo nhóm Đây là hình thức học tập có nhiều ưu điểm. Bởi: - Góp phần rèn luyện tinh thần tự chủ của HS: Một số hoạt động có thể giao cho HS tự làm, GV không cần can thiệp trực tiếp vào. - Tạo ra cơ hội để HS hòa nhập với cộng đồng: HS tập lắng nghe ý kiến người khác, tập thể hiện quan điểm của chính mình. - Tạo cơ hội để HS nâng cao năng lực hợp tác. - Tạo điều kiện để HS phát huy hết khả năng của mình theo từng hướng phân hóa trong dạy học. * Tổ chức trò chơi học tập Cùng với học, chơi là nhu cầu không thể thiếu được của HS Tiểu học. Dù không đóng vai trò chủ đạo, xong vui chơi vẫn giữ một vai trò rất quan trọng trong hoạt động của HS và có một ý nghĩa lớn đối với các em. Lí luận và thực tiễn đã chứng tỏ rằng: Nếu biết tổ chức cho HS vui chơi một cách hợp lí, đúng đắn thì đều mang lại hiệu quả GD . 17/27
19. Xét về mục đích phục vụ dạy học nói chung, trò chơi được sử dụng trong các tiết học có thể là: - Trò chơi nhằm dẫn dắt, hình thành tri thức mới. - Trò chơi nhằm củng cố kiến thức, luyện tập kĩ năng - Trò chơi nhằm ôn tập, rèn luyện tư duy trong giờ ngoại khóa. * Dạy và học tham quan ở hiện trường ( hoạt động ngoại khoá) Việc tổ chức cho HS được học tập ngoài hiện trường có một vai trò rất quan trọng trong điều kiện hiện nay khi mà các nhà trường đều hướng tới sự phát triển toàn diện của HS. Học, tham gia các hoạt động ngoại khoá được thực hiện chủ yếu vào các giờ tự học, hoạt động tập thể, . Chỉ đạo GV thực hiện tốt các hoạt động ngoại khoá, chúng tôi mong muốn sẽ: - Nâng cao hứng thú của HS đối với các môn học - Phát triển tốt hơn hoạt động nhận thức của HS, làm cho các em quen với việc sử dụng tài liệu tham khảo, phát triển được nhu cầu tự học. - Làm cho kiến thức mà HS thu được trong giờ học trở nên sâu sắc hơn , góp phần nâng cao chất lượng học tập của HS . Qua thực hiện, tôi nhận thấy hoạt động ngoại khoá đã thực sự tạo điều kiệncho HS phát triển tính chủ động, sáng tạo, phát huy nhu cầu và kĩ năng tự học. Đồng thời tạo điều kiện cho GV và HS gần gũi nhau hơn trên cơ sở tính hấp dẫn của các môn học và trên cơ sở tham gia một hoạt động. Rèn kĩ năng sống cho các em. Trên đây là những hình thức tổ chức hướng dẫn hoạt động dạy và học theo hướng đổi mới phương pháp học tập tích cực đã được triển khai tại trường Tiểu học nơi tôi công tác. Thực hiện tốt các hình thức học tập trên đã giúp việc giảng dạy và học tập của thầy và trò nhà trường đạt hiệu quả cao trong mỗi giờ học, phù hợp với tâm sinh lí HS Tiểu học. 2.7. Giải phsp 7: Đầu tư cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học và tích cực ứng dụng CNTT: Tham mưu tích cực với các cấp lãnh đạo đầu tư CSVC trang thiết bị dạy học, tận dụng tối đa các thiết bị sẵn có, động viên GV làm thêm đồ dùng dạy học phục vụ cho bài giảng phong phú hơn. Tích cực tham gia vào cuộc thi đồ dùng dạy học tự làm do các cấp tổ chức. Trong thời đại ngày nay - thời đại của bùng nổ thông tin, việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào các lĩnh vực đời sống trong đó có lĩnh vực GD là hết sức cần thiết. 18/27
20. Mục đích của việc ứng dụng CNTT trong nhà trường là sử dụng CNTT như một công cụ lao động "trí tuệ ", giúp lãnh đạo nhà trường nâng cao chất lượng quản lí, giúp các thầy cô giáo nâng cao chất lượng dạy học; trang bị cho HS kiến thức về CNTT, HS sử dụng các thiết bị kĩ thuật số như một công cụ học tập nhằm nâng cao chất lượng học tập, góp phần rèn luyện HS một số phẩm chất cần thiết của người lao động trong thời kì công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Nói đến đổi mới PPDH ngày nay, không thể không nói đến việc ứng dụng CNTT vào giảng dạy và học tập. CNTT mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới các phương pháp và hình thức dạy học. Những PPDH theo cách tiếp cận kiến tạo, PPDH theo dự án, dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề càng có nhiều điều kiện để ứng dụng rộng rãi. Nếu trước kia người ta nhấn mạnh tới PPDH cho HS nhớ lâu, dễ hiểu, thì nay phải đặt trọng tâm là hình thành và phát triển cho HS các phương pháp học chủ động. Nếu trước kia người ta thường quan tâm nhiều đến khả năng ghi nhớ kiến thức và thực hành kỹ năng vận dụng, thì nay chú trọng đặc biệt đến phát triển năng lực sáng tạo của HS. Như vậy, việc chuyển từ " lấy GV làm trung tâm " sang " lấy HS làm trung tâm " sẽ trở nên dễ dàng hơn. - Tích cực áp dụng các phần mềm hỗ trợ dạy học với các môn học, triển khai việc tích hợp, lồng ghép việc sử dụng các CNTT vào quá trình dạy các môn học. Các giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu của ngành trong việc ứng dụng CNTT với các nội dung chủ yếu sau: 1. Nhận thức về yêu cầu, sự cần thiết của CNTT trong đổi mới PPDH. 2. Công tác chỉ đạo, tổ chức triển khai hoạt động ứng dụng CNTT để đổi mới PPDH tại đơn vị. 3. Quá trình thực hiện ứng dụng CNTT để đổi mới PPDH và kiểm tra đánh giá HS trong nhà trường. 4. Trình bày một số sản phẩm ứng dụng CNTT đổi mới PPDH những kinh nghiệm giảng dạy qua các bài giảng điện tử của GV. 5. Kết quả những bài học kinh nghiệm. Đề xuất những giải pháp để thực hiện hiệu quả ứng dụng CNTT thực hiện đổi mới PPDH và phát huy SKKN trong giảng dạy.100% GV hiểu và sử dụng hiệu quả các PPDH mới, kết hợp với các PPDH truyền thống, ứng dụng CNTT làm bài giảng thêm sinh động. Các GV còn lúng túng trong việc sử dụng PPDH tích cực đã đạt hiệu quả rõ rệt. 19/27
21. 3. Kết quả: STT Nội dung đổi mới Mức độ thực hiện đổi mới phương pháp Tốt Khá Trung bình 1 Phương pháp giảng dạy 43 2 0 2 Ứng dụng CNTT 42 3 0 3 Sử dụng ĐDDH 42 3 0 Chất lượng GD của trường tiểu học nơi tôi công tác: Kết quả học tập của HS trong quá trình đổi mới PPDH: Trong quá trình học tập, HS có kĩ năng trong thảo luận nhóm, tham gia các trò chơi học tập một cách chủ động, có sáng tạo, khả năng làm việc cá nhân, khả năng tự học có nhiều tiến bộ. Chất lượng HS đại trà được đảm bảo: Có 99,6 % HS hoàn thành môn học và hoạt động giáo dục , 0,4% HS chưa hoàn thành. Tóm lại: Đổi mới PPDH không phải là tạo ra một phương pháp khác với cái cũ, để loại trừ cái cũ. Sự phát triển hay một cuộc cách mạng trong khoa học giáo dục thực chất là tạo được một tiền đề để cho những nhân tố tích cực của cái cũ vẫn có cơ hội phát triển mạnh mẽ hơn. Đồng thời tạo ra cái mới tiến bộ hơn, tốt hơn cái đó có. Nếu PPDH cũ có một ưu điểm lớn là phát huy trí nhớ, tập cho HS làm theo một điều nào đó, thì PP mới vẫn cần những ưu điểm trên. Song cái khác căn bản ở đây là PPDH cũ đó phần nhiều “bỏ quên học sinh”. Nên bình thường, HS bị động trong tiếp nhận. Còn PPDH mới phải phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS. Phát huy tính tích cực của HS thông qua hàng loạt các tác động của GV là bản chất của PPDH mới. Nhờ phát huy được tính tích cực mà HS không còn bị thụ động. HS trở thành các cá nhân trong một tập thể mang khát vọng được khám phá, hiểu biết. Khi đổi mới PPDH cần tránh xu hướng giản đơn hay cực đơn. Có thầy, cô thay việc “đọc, chép” bằng việc hỏi quá nhiều mà phần nhiều các câu hỏi ấy lại không tạo được “tình huống có vấn đề”. Có thể họ đã nghĩ sử dụng PPDH mới là việc thay đọc chép bằng việc hỏi đáp. hỏi đáp càng nhiều thì càng đổi mới. Để đổi mới PPDH được thành công thì phải đổi mới đồng bộ. Vấn đề này rất lớn và phức tạp, song trước mắt lên chú ý đổi mới những vấn đề liên quan trực tiếp tới việc dạy và học: Trước hết là chương trình Sách giáo khoa. Chương trình mà SGK hiện nay đã đạt được yêu cầu cần thiết chưa? Điều này rất khó xác định, bởi chương trình SGK của ta thiên về tính “ Hàn lâm” mà chưa thực sự coi trọng thực hành. Coi trọng từng phần từ phân môn song lại 20/27
22. không đồng bộ dẫn đến sự vênh lệch không cần thiết giữa lý thuyết và thực hành. Nên đề cao vai trò của nhà trường, của tổ nhóm chuyên môn. Thành bại trong đổi mới PPDH diễn ra ở nhà trường, các nhà trường, tổ nhóm chuyên môn phải đầu tư thoả đáng cho đổi mới PPDH bằng những hành động cụ thể. Để làm được điều này, Bộ trưởng cũng chỉ đạo phải có hướng dẫn của các cấp quản lý GD không để GV phải "đơn độc" trong việc đổi mới PPDH. Cần có phong trào thi đua, khen thưởng đối với cá nhân, đơn vị đạt hiệu quả trong đổi mới dạy học ở các trường GV có trách nhiệm hướng dẫn HS phương pháp học, biết cách tự học, tiếp nhận kiến thức và rèn luyện kỹ năng, tự đánh giá kết quả học tập, đồng thời biết cách tiếp nhận thông tin phản hồi từ đánh giá nhận xét của HS về phương pháp GD của mình. Mỗi thầy cô cần xây dựng cho mình một ý thức, thái độ tự học, tự rèn luyện thường xuyên và luôn khao khát được thể hiện mình trước đồng nghiệp và HS. Hiện nay, sách, vở, tài liệu về phương pháp, nhiều thiết bị hỗ trợ đổi mới PPDH, giáo án mẫu để thầy cô tham khảo rất dồi dào. Trên cơ sở đó, tạo cho mình một “thương hiệu”, phong cách dạy riêng và linh hoạt để tạo ấn tượng tốt với học trò sau mỗi giờ lên lớp. 21/27
23. PHẦN III - KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận Trong đổi mới PPDH cần quan tâm tới vấn đề quản lý PPDH của BGH. Muốn quản lý được việc đổi mới PPDH Phó hiệu trưởng phụ trách hoạt động Dạy và học phải nắm được những kiến thức và nghiệp vụ sư phạm, nghĩa là " nắm được nội dung đổi mới". Bốn nội dung đổi mới PPDH là nâng cao năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề; phát triển khả năng tự học; tăng cường học tập có thể phối hợp với học tập hợp tác; tác động tình cảm đem lại niềm tin hứng thú học tập cho HS. Bên cạnh đó, không chỉ quản lý kế hoạch chương trình dạy học, việc soạn bài và chuẩn bị giờ lên lớp mà “người thủ lĩnh của đơn vị” cũng phải quản lý việc GV kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS, công tác bồi dưỡng GV, quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và cả hoạt động học tập của HS. Góp thêm ý kiến đưa ra định hướng: “Trước hết phải tạo nhận thức đúng về tầm quan trọng của đổi mới PPDH đồng thời tổ chức để GV quán triệt khái niệm ý nghĩa của việc HS tự học và mối quan hệ biện chứng giữa việc đổi mới phương pháp giảng dạy với phương pháp học tập của HS”. Ngoài yêu cầu cao trong việc bồi dưỡng cho HS phương pháp kĩ năng tự học và tăng cường tổ chức các hoạt động học tập tại lớp, BGH cần bồi dưỡng cho GV kiến thức về tâm lý giáo dục và các kĩ năng khác nhằm hình thành năng lực tự học cho HS trong đó đặc biệt chú trọng PPDH phát hiện và giải quyết vấn đề. Để đi đúng hướng, nhà trường tập trung xây dựng động cơ học tập của HS, khuyến khích HS “làm việc với sách”, nghe, ghi và suy nghĩ theo tinh thần tự học. Đặt câu hỏi với GV: “Dạy trên lớp như thế nào để HS có thể tự học?” Những yêu cầu cần thiết từ bước chuẩn bị giáo án, tổ chức hoạt động tự học trên lớp đến khâu kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS. Có như vậy việc đổi mới PPDH mới đồng bộ và mang lại nhiều kết quả theo ý muốn. “Nếu biết phát huy tất cả các nội dung và biện pháp tối ưu vào tổ chức hoạt động dạy học của GV thì hiệu quả dạy học sẽ rất cao”. 2. Khuyến nghị: - Đối với Sở GD&ĐT: cần tổ chức các khóa tập huấn , mở các lớp bồi dưỡng kiến thức hiểu biết và kĩ năng về công tác bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo của các nhà trường. - Đối với Phòng GD&ĐT: Cần tổ chức các chuyên đề với các nội dung đa dạng để giúp GV có điều kiện học hỏi và thể hiện mình, giúp cho giáo viên ngày một nâng cao tay nghề. XÁC NHẬN CỦA Hà Nội, ngày tháng năm 2019 22/27
24. THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Người viết Nguyễn Thị Hồng Điệp HÌNH ẢNH MỘT SỐ TIẾT DẠY ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP 23/27
25. Bài: Đề phòng bệnh giun - Môn TN - XH Lớp 2 Bài : Mở rộng vốn từ Ước mơ - Luyện từ và câu - Lớp 4 24/27
26. Bài: Khởi nghĩa Hai Bà Trưng - Lịch sử Lớp 4 Bài: Những người bạn tốt - Tập đọc Lớp 5 25/27
27. Bài: Thư gửi bà - Tập đọc Lớp 3 Bài viết: Xưa kia, mùa dưa, Tập viết Lớp 1 26/27
28. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Báo Giáo dục Thời đại (Dự án phát triển Giáo viên Tiểu học) 2. Báo Thế giới trong ta (Số ra 2010 Cơ quan ngôn luận hội khoa học TLGDVN) 3. Điều lệ nhà trường Tiểu học (Thông tư 41-2010 BGD&ĐT ban hành) 4. Giáo dục học hiện đại ( Thái Duy Tiên nhà xuất bản Đại học Quốc gia). 5. Kế hoạch chỉ đạo năm học 2018-2019 của nhà trường. 6. Luật giáo dục ( Nhà xuất bản Lao động xã hội 11/ 1/2005) 7. Tài liệu hướng dẫn thực hiện Nhiệm vụ năm học của Bộ giáo dục và đào tạo, Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT năm học 2018 - 2019) 9. Quản lý giáo dục trong nhà trường phổ thông 27/27