Giáo án phát triển năng lực Ngữ văn Lớp 8 theo CV3280 - Chủ đề: Dòng hồi tưởng về kí ức tuổi thơ trong “Tôi đi học” và “Trong lòng mẹ”. Tích hợp tính thống nhất chủ đề và bố cục của văn bản - Năm học 2020-2021

Nội dung text: Giáo án phát triển năng lực Ngữ văn Lớp 8 theo CV3280 - Chủ đề: Dòng hồi tưởng về kí ức tuổi thơ trong “Tôi đi học” và “Trong lòng mẹ”. Tích hợp tính thống nhất chủ đề và bố cục của văn bản - Năm học 2020-2021

1. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 Tiết 1 – 2 - 3 – 4 – 5 – 6: Chủ đề: DÒNG HỒI TƯỞNG VỀ KÍ ỨC TUỔI THƠ TRONG “TÔI ĐI HỌC” VÀ “TRONG LÒNG MẸ” TÍCH HỢP TÍNH THỐNG NHẤT CHỦ ĐỀ VÀ BỐ CỤC CỦA VĂN BẢN I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Kĩ năng - Thái độ 1.1 Về kiến thức:Giúp học sinh + Hiểu được những kỉ niệm trong thời thơ ấu là dòng kí ức s âu sắc, đáng nhớ trong đời + Hiểu được những cảm xúc trong sáng hồn nhiên, tình cảm chân thành, xúc động của trẻ nhỏ + Nắm được cốt truyện, nhân vật, sự kiện, các chi tiết tiêu biểu trong một văn bản tự sự đặc trưng như truyện ngắn và hồi kí + Hiểu được nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật nhất là tâm lý của trẻ thơ trong tác phẩm tự sự trữ tình + Hiểu được chủ đề và xác định được bố cục của một văn bản 1.2 Về kĩ năng:Giúp học sinh: + Biết cách đọc hiểu một văn bản tự sự theo đặc trưng thể loại + Biết cách tóm tắt một văn bản tự sự với cốt truyện, nhân vật chính + Biết cách sử dụng hợp lí yếu tố miêu tả và biểu cảm trong một bài văn tự sự + Biết cách thức xây dựng một văn bản đảm bảo thống nhất về chủ đề và có bố cục hợp lí 1.3 Thái độ:Giúp học sinh - Biết trân trọng những kỉ niệm trong quá khứ, trung thực, chân thành với những cảm xúc của bản thân - Biết yêu mến mái trường, thầy cô, bạn bè, có ý thức với việc học tập - Biết trân trọng tình cảm gia đình nhất là tình mẫu tử - Biết cảm thông, chia sẻ với những hoàn cảnh kém may mắn • Tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh: Kể câu chuyện thể hiện sự quan tâm của Bác với việc học tập và hoàn cảnh trẻ em 2. Phát triển phẩm chất, năng lực 2.1 Năng lực - Năng lực chung: + Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thảo luận, phát triển khả năng làm việc nhóm, khả năng phản biện Người soạn: Trường THCS
2. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 + Năng lực giải quyết vấn đề ,tư duy sáng tạo: Nhìn nhận, đánh giá vấn đề, nảy ý tưởng sáng tạo - Năng lực đặc thù: + Năng lực đọc hiểu văn bản: + Năng lực tạo lập văn bản: + Năng lực thẩm mỹ II. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NHẬN BIẾT THÔNG HIỂU VẬN DỤNG VẬN DỤNG VẬN DỤNG CAO THẤP - Nắm khái niệm - Hiểu được ý nghĩa - Kể lại một văn - Viết đoạn văn Hồi kí, chủ đề văn một số chi tiết tiêu bản tự sự đánh giá ý nghĩa chi bản, bố cục văn biểu, tình huống - Có khả năng đọc tiết truyện, chi tiết bản. truyện trong văn hiểu một văn bản nghệ thuật độc đáo - Cốt truyện, tình bản cùng chủ đề trong văn bản. huống truyện, nhân - Hiểu được dòng - Rút ra bài học, - Viết đoạn văn vật chính của hai cảm xúc tâm trạng liên hệ thực tế của trình bày cảm nhận văn bản trong sáng, chân bản thân mình: bày về nhân vật truyện - Nắm được nội thành, xúc động của tỏ tình cảm bản - Vẽ tranh, sáng tác dung, nghệ thuật cơ các nhân vật trong thân với người thân thơ, viết truyện về bản của hai văn bản văn bản trong gia đình nội dung chủ đề - Tóm tắt văn bản - Hiểu được giá trị - Sắp xếp các đoạn - Tạo lập tác phẩm tư sự tình cảm gia đình văn cho trước theo tự sự có nội dung - Hiểu được tính đặc biệt là tình mẫu trình tự bố cục phù về kỉ niệm tuổi thơ thống nhất về chủ tử hợp của chính mình đề của các văn bản - Hiểu được sự - trong đó định - Nắm được bố cục quan tâm của gia hướng và triển khai của mỗi văn bản đình, nhà trường, xã đúng chủ đề, có bố hội với trẻ em cục chặt chẽ, trình - Hiểu được biểu tự hợp lí hiện của sự thống nhất về chủ đề của văn bản bất kì - Hiểu được nội dung từng phần trong bố cục của Người soạn: Trường THCS
3. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 văn bản bất kì III. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên - Nghiên cứu Sách giáo khoa, Sách giáo viên, chuẩn kiến thức kĩ năng, tư liệu tham khảo - Chuẩn bị kế hoạch dạy học, phương tiện dạy học (Máy chiếu, phiếu học tập) và dự kiến nhóm học tập cho học sinh - Chuẩn bị tranh ảnh, videos liên quan đến chủ đề 2. Học sinh - Đọc trước văn bản trong SGK và tác phẩm khác của Thanh Tịnh, Nguyên Hồng - Soạn bài IV. PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Phương pháp thuyết trình, đàm thoại, thảo luận nhóm, dạy học theo tình huống, nêu và giải quyết vấn đề - Kĩ thuật giao nhiệm vụ, động não, trình bày một phút, khăn trải bàn - Sách giáo khoa, giáo án, máy tính, máy chiếu, bút điện tử TIẾT 1: DÒNG HỒI TƯỞNG VỀ KÍ ỨC TUỔI THƠ TRONG “TÔI ĐI HỌC” (Tiết 2) (Thanh Tịnh) Ngày soạn: 28/08/2020 A. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Cảm nhận được tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật tôi ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời - Nắm được cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích “Tôi đi học”. - Thấy được ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ, gợi dư vị trữ tình man mác của Thanh Tịnh 2. Kĩ năng - Biết đọc - hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm. - Biết trình bày suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân. 3. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo, hợp tác, tự quản bản thân. - Năng lực giao tiếp, thưởng thức văn học. Người soạn: Trường THCS
4. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 4. Thái độ - Biết yêu thương, quý trọng thầy cô và gắn bó với bạn bè, trường lớp - Biết trân trọng, có ý thức với việc học tập Tích hợp giáo dục đạo đức: trách nhiệm, yêu thương, tôn trọng Tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh: Kể một số câu chuyện thể hiện sự quan tâm của Bác đối với giáo dục và trẻ em. Tích hợp môn Âm nhạc: Bài hát Ngày đầu tiên đi học. B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH - Giáo viên: + Nghiên cứu SGK, SBT, SGV, chuẩn kiến thức kĩ năng, tư liệu tham khảo. + Chuẩn bị kế hoạch dạy học, thiết bị, phương tiện dạy học (bảng phụ, máy chiếu) + Tranh ảnh, clip về ngày tựu trường, tác phẩm và chân dung Thanh Tịnh - Học sinh: + Đọc kĩ SGK, tài liệu liên quan + Soạn bài theo câu hỏi đọc hiểu SGK + Đọc tác phẩm của Thanh Tịnh, tìm hiểu tác phẩm văn học hoặc thể loại khác có liên quan đến chủ đề tựu trường C. PHƯƠNG PHÁP - Phương pháp thuyết trình, đàm thoại, luyện tập, dạy học nhóm, giải quyết vấn đề - Kĩ thuật giao nhiệm vụ, hỏi và trả lời, động não, “trình bày một phút”, tóm tắt tài liệu D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ 3. Bài mới Người soạn: Trường THCS
5. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG - Giáo viên mở bài hát “Ngày xưa ơi” và trình chiếu một số hình ảnh về tuổi thơ hồn nhiên ngày xưa. ? Em có cảm nhận gì sau khi xem những hình ảnh và lắng nghe ca khúc trên? -Học sinh lắng nghe, quan sát và trả lời - Giáo viên lắng nghe, giới thiệu chủ đề: Nếu có một chuyến tàu trở về tuối thơ, có lẽ bất kì ai cũng muốn xin một vé để được trở về. Với tấm vé ấy, ta trở về để được gặp lại những lần rong chơi, quên cả bữa cơm chiều. Với tấm vé ấy, ta trở về để được gặp lại bãi mía, triền đê, những cánh đồng lộng gió, thơm mùi cỏ dại; để được gặp chính mình một thời hồn nhiên, non nớt trong sáng biết bao Nhưng tấm vé trở về không có thật nên tuổi thơ với mỗi chúng ta sẽ mãi chỉ là miền kí ức xa xăm ẩn trong một góc sâu kín nào đó của tâm hồn. Thanh Tịnh và Nguyên Hồng – hai nhà văn tiêu biểu của nền văn học Việt Nam cũng không phải là ngoại lệ. Chỉ có điều hai văn sĩ tài hoa ấy đã không cất giấu miền kí ức ấy mà đã để nó hiện diện trên trang viết với những dòng cảm xúc rất đỗi tự nhiên, chân thành và đầy xúc động. Dòng hồi tưởng ấy đã được khơi lại ra sao, cô và các em hãy cùng khám phá chủ đề của tiết học hôm nay nhé! HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC I.TÌM HIỂU CHUNG Người soạn: Trường THCS
6. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu về tác I.Đọc và Tìm hiểu chung : giả qua trò chơi: “Tưởng tượng em là biên tập 1.Tác giả của chương trình “Trang văn học nghệ thuật” - Thanh Tịnh (1911-1988), tên khai của VTV3, hãy giới thiệu về nhà văn Thanh sinh là Trần Văn Ninh, là nhà văn xứ Tịnh?” Huế - Học sinh đóng vai, giới thiệu về tác giả - Là nhà giáo, nhà văn, nhà thơ - GV nhận xét, cung cấp thêm hình ảnh nhà - Văn thơ Thanh Tịnh lãng mạn đậm văn chất trữ tình, nhẹ nhàng, ngọt ngào, trong trẻo - Giáo viên chốt kiến thức, mở rộng thêm:Văn 2. Tác phẩm phong Thanh Tịnh có nét gần gũi với Thạch - Xuất xứ: Trích in trong tập truyện Lam nhưng tất nhiên nhà văn vẫn tìm được lối “Quê mẹ” (1941) đi cho riêng mình. Từ thơ đến văn xuôi, tác - Thể loại: Truyện ngắn phẩm Thanh Tịnh đều toát lên chất đằm thắm, - Phương thức biểu đạt: Tự sự + Miêu dịu dàng rất riêng, dễ chạm đến trái tim của tả + Biểu cảm người đọc. “Tôi đi học” là tác phẩm tiêu biểu 3. Đọc – giải thích từ khó cho phong cách ấy. ? Em hãy xác định xuất xứ, thể loại, và phương thức biểu đạt của văn bản? 4. Bố cục - HS trả lời độc lập - Phần 1: (Từ đầu rộn rã): Khơi nguồn kỉ niệm - Phần 2: (Tiếp ngọn núi) Cảm nhận Giáo viên hướng dẫn cách đọc: Đọc văn bản của nhân vật tôi khi cùng mẹ đến với giọng nhẹ nhàng, cảm xúc trường - GV đọc mẫu và gọi HS đọc - Phần 3: (Tiếp cả ngày nữa) Cảm - Học sinh đọc theo hướng dẫn nhận của nhân vật tôi khi ở sân trường Người soạn: Trường THCS
7. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 ? Bố cục của văn bản được xây dựng trên cơ - Phần 4: (Còn lại): Cảm nhận của sở nào? nhân vật tôi khi vào lớp học ? Từ mạch hồi tưởng của nhân vật tôi, em hãy xác định bố cục của văn bản? II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN II. PHÂN TÍCH ?Điều gì đã khơi dậy kỉ niệm về ngày tựu trường 1. Khơi nguồn kỉ niệm trong lòng nhân vật tôi? - Bắt gặp hình ảnh thiên nhiên, - HS trả lời, nhận xét, bổ sung con người quen thuộc vào dịp cuối - GV chốt ý:Những chiếc lá vàng rải đầy trên thu phố, những đám mây bạc trên nền trời xanh đã khiến cho lòng người không khỏi bâng khuâng hoài nhớ. - Nếu thiên nhiên cuối thu khiến nhà văn không khỏi “mơn man” thì “hình ảnh những em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ” lại làm ngọn lửa hoài niệm như “tưng bừng, rộn rã” trong lòng văn sĩ. Những kí ức một thuở cắp sách đến trường với biết bao thơ ngây trong trẻo tưởng như đã ngủ vùi sau lớp bụi thời gian đã hiện về chân thật gần gũi biết nhường nào! ? Hãy chỉ ra và nêu tác dụng của các từ các từ láy, nghệ thuật được sử dụng trong phần đầu? - Nghệ thuật dùng từ láy, phép so HS trao đổi trả lời sánh nhân hóa GV nhấn mạnh:- Loạt từ láy:náo nức, mơn man, tưng bừng, rộn rã” diễn tả những rung động thiết tha , vô cùng tươi trẻ và trạng thái êm ái, nhẹ nhàng trong tôi hồn - Cách so sánh và nhân hóa giàu hình ảnh, giàu sức gợi cảm được gắn với cảnh sắc thiên nhiên tươi sáng vừa diễn tả cụ thể những cảm giác đẹp Người soạn: Trường THCS
8. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 đẽ, trong sáng trong tôi hồn cậu học trò nhỏ, vừa tạo nên chất thơ tươi tắn, man mác - Kỉ niệm tựu trường trong hồi ? Nhớ về ngày tựu trường nhân vật tôi ấn tượng tưởng là những rung động trong nhất về điều gì? sáng, nhẹ nhàng, êm ái mà nhân HS trả lời vật tôi hết mực nâng niu. ? GV nêu vấn đề: “Có ý kiến cho rằng, kỉ niệm tựu trường là kí ức sâu đậm mà nhà văn rất mực lưu luyến. Em có đồng ý không? Hãy giải thích -Học sinh thảo luận nhóm trả lời GV chốt ý TIẾT 2:DÒNG HỒI TƯỞNG VỀ KÍ ỨC TUỔI THƠ TRONG “TÔI ĐI HỌC” (Tiết 2) (Thanh Tịnh) Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt GV phân công nhiệm cụ, hướng dẫn HS thảo luận 2. Dòng hồi tưởng về tâm trạng nhóm theo phiếu học tập nhân vật tôi trong buổi tựu - Tổ chức cho các nhóm trình bày kết quả thảo luận trường đầu tiên - Tổ chức cho học sinh nhận xét a. Trên con đường đến trường Dự kiến phiếu học tập nhóm 1: Chi tiết thể Nghệ Đánh giá hiện cảm thuật thể tâm trạng, nhận của hiện cảm cảm xúc của nhân vật tôi nhận của nhân vật tôi nhân vật Chặn tôi g Khi -Con đường - Cách kể - Cảm nhận cùng vốn quen đi chuyện tự được sự khác mẹ lại tự nhiên nhiên, lạ của cảnh đến thấy lạ. gần gũi vật và sự trườn - Cảnh vật - Hình thay đổi của g chung quanh ảnh so chính mình thay đổi sánh đẹp - Thấy mình - Cảm thấy trở nên trang - Cảm giác mới mẻ, bỡ ngỡ nhận trang trọng, trọng đứng thức được sự thay đổi của chính đứng đắn đắn, muốn mình, - Thận trọng thử sức, - Muốn chứng tỏ sự đĩnh đạc, nâng niu mấy chứng tỏ bản Người soạn: Trường THCS
9. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 quyển vở thân đứng đắn của bản thân bằng - Xin mẹ - Ý nghĩa thơ những hành động và suy nghĩ được cầm cả ngây non hồn nhiên, thơ ngây. bút thước nớt, đáng như các bạn yêu khác. - Nghĩ rằng chỉ có người thạo mới cầm nối GV chốt ý, mở rộng: Được mẹ dẫn đến trường, nhân vật tôi ăm ắp cảm giác bỡ ngỡ, lạ lẫm và háo hức. Vẫn là “con đường làng dài và hẹp” đã “quen đi lại lắm lần”, vẫn là khung cảnh thiên nhiên, làng mạc như ngay hôm qua vẫn thế nhưng nhân vật tôi lại tự nhiên b. Khi ở trên sân trường không ngừng cảm thấy khác lạ.Cậu học trò ấy đã thú nhận sự đổi thay của chính mình trong một niềm tự hào hãnh diện khôn xiết và đã muốn chứng tỏ bản thân, muốn thử sức dẫu vẫn còn những suy nghĩ rất ngây ngô, ngộ nghĩnh Dự kiến Phiếu học tập nhóm 2: - Băn khoăn lo lắng lúc đứng Chi tiết thể hiện Nghệ Đánh giá trước cống trường rộng lớn oai cảm nhận của thuật tâm trạng, nghiêm nhân vật tôi thể hiện cảm xúc - Rụt rè, vụng về, e ngại đứng cảm của nhân giữa sân trường khi thấy những nhận vật tôi Chặn của người học trò cũ tự tin nô đùa và g nhân vào lớp vật tôi - Lúng túng, hồi hộp khi nghe Khi ở - Bỗng thấy sân - Sử - Cảm nhận tiếng trống giục xếp hàng trên trường dày đặc cả dụng được không - Hốt hoảng, hồi hộp khi chờ sân người loạt khí trang nghe thầy gọi tên vào lớp trường - Thấy ngôi động từ trọng, đông - Sợ sệt, âu lo khi biết phải xa mẹ trường vừa xinh trạng vui của buổi - Nghệ thuật dùng từ độc đáo: xắn vừa oai thái tựu trường động từ trạng thái kết hợp với từ nghiêm như cái - Hình - Thấy mình láy: vẩn vơ, bỡ ngỡ, ngập ngừng, đình làng, lòng ảnh sánh trở nên nhỏ e sợ, chơ vơ, lúng túng, vụng về, đâm lo sợ vẩn vơ độc đáo bé giữa cái dềnh dàng, nặng nề, nở , hình bỡ ngỡ đứng nép - Miêu tả oai nghiêm, ảnh so sánh mới lạ, bên người thân, sinh rộng lớn Người soạn: Trường THCS
10. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 chỉ dám nhìn một động, của ngôi nửa hay chỉ dám chân trường đi từng bước nhẹ. thực - Cảm thấy - Họ như những rụt rè, chơ con chim non vơ trên sân e sợ. trường - Khi ông đốc đọc - Luống tên từng người, tôi cuống, hốt cảm thấy như quả hoảng khi c. Khi bước vào lớp học tim tôi ngừng đập đến quên cả mẹ chờ gọi tên đứng sau tôi. Khi vào nghe gọi đến tên tôi tự nhiên giật mình lúng túng. - Cảm thấy vừa thích thú vừa tự Được mọi người ngắm nhìn nhiều tin với cảnh vật và bạn bè mới hơn hết, đã lúng trong lớp túng chúng tôi - Những cảm giác lạ và quen đan càng lúng túng xen nhau rất tự nhiên xua tan nỗi hơn. sợ hói, nhanh chúng hoà nhập -Dúi đầu vào lòng mẹ nức nở hóc vào thế giới kỡ diệu của nhà theo bạn trường Đứng trước cổng trường rộng lớn, cậu học trò nhỏ bỗng nhiên cảm thấy mình trở nên thật bé nhỏ và nỗ lo lắng, sợ hãi mơ hồ lạ lùng thay cứ thế, cứ thế xâm - Có chút thoáng buồn khi không chiếm lấy tâm hồn thơ trẻ. được tự do nô đùa như trước và Dự kiến phiếu học tập nhóm 3 bước đầu có sự trưởng thành Chi tiết thể Nghệ Đánh giá tâm trong nhận thức về việc học hành hiện cảm thuật thể trạng, cảm xúc của bản thân nhận của hiện cảm của nhân vật tôi nhân vật tôi nhận của nhân vật Chặn tôi g Khi - Một mùi - Miêu tả - Vừa cảm thấy bước hương lạ tinh tế, lạ lẫm vừa thấy vào xông lên chân thân quen với lớp trong lớp. thực, cảnh lớp và bạn học - Trông hình - Sử dụng bè gì treo trên hình ảnh - Đã bắt đầu Người soạn: Trường THCS
11. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 tường còng liên thích thú, tự tin lạ và hay. tưởng độc với buổi học - Người bạn đáo - Có chút luyến ngồi bên tiếc những ngày chưa hề quen rong chơi nhưng nhưng lòng đã sẵn sàng hòa tôi không nhập vào thế 3. Tình cảm của người lớn cảm thấy xa giới kì diệu của trong ngày tựu trường tuổi thơ lạ chút nào ngôi trường - Các bậc phụ huynh quan tâm - Lạm nhận chu đáo: dẫn các con đến trường, chỗ ngồi là vỗ về khi các con e sợ, chờ cho của riêng đến khi các con vào lớp mình - Nhà trường ân cần chào đón, - Ngắm nhìn baodung: ông đốc động viên, chú chim nhỏ bên bờ cửa nhẫn nại; thầy giáo trẻ tươi cười sổ, nghĩ về kỉ - Những người đi đường dừng lại niệm bẫy nhìn ngắm các em chim * Gia đình, nhà trường và xã hội ? GV sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn yêu cầu HS giải đều có trách nhiệm hết lòng quan quyết vấn đề: Cuối truyện có hình ảnh: “một con chim tâm buổi tựu trường của em nhỏ con liệng đến đứng bên cửa sổ, hót mấy tiếng rồi vỗ cánh bay cao”. Hình ảnh này phải chăng tượng trưng cho cậu học trò nhỏ lúc này? Hãy nêu suy nghĩa của em và lý giải - HS tham gia bày tỏ, cử đại diện phát biểu ý kiến GV: Đây vừa là một hình ảnh cụ thể vừa gợi liên tưởng đến tâm trạng rè rè, bỡ ngỡ của chú bé ngày đầu đến trường lại vừa mở ra một niềm tin về ngày mai: từ ngôi trường này, chú bé sẽ như con chim non kia tung cánh bay vào bầu trời cao rộng của ước mơ. GV yêu cầu HS đọc lướt văn bản ? Những người lớn nào đã xuất hiện trong truyện ngắn? Họ đã có sự quan tâm như thế nào với các em nhỏ? Người soạn: Trường THCS
12. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 HS trả lời nhanh ? Từ thái độ cử chỉ của họ, em có nhận xét gì về tình cảm của những người lớn với việc học của các em nhỏ? III. TỔNG KẾT 1. Nghệ thuật. - Nhận xét nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật - Truyện được bố cục theo dũng của truyện? Sức cuốn hút của tác phẩm được tạo hồi tưởng, cảm nghĩ của nhân vật nên từ đâu ? theo trình tự thời gian của buổi tựu trường. - Sự kết hợp hài hoà giữa kể, tả và bộc lộ cảm xúc. - Tình huống truyện độc đáo, chứa đựng cảm xúc thiết tha - Cách so sánh giàu chất trữ tình. 2. Nội dung ? - Truyện ngắn đã ghi lại thật đẹp những kỉ niệm trong sáng của cậu học trò nhỏ trong buổi tựu trường đầu tiên với biết bao cảm xúc trong trẻo dễ mến - Theo em ngày khai trường đầu tiên có ý nghĩa 3. Ý nghĩa như thế nào trong cuộc đời mỗi con người? Ngày khai trường là cái mốc đánh dấu bước ngoặt sự trưởng HS đọc phần Ghi nhớ SGK thành của mỗi con người nên thường được ghi nhớ mã HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP GV hướng dẫn học sinh viết một bức thư nhỏ theo chủ đề sau: Em hãy viết một bức thư gửi chính mình của ngày đi học đầu tiên để bày tỏ cảm xúc về Người soạn: Trường THCS
13. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 ngày hôm ấy. HS viết thư GV chọn 1 – 2 HS chiếu lên màn hình Giáo viên nhận xét HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG - Thi tìm bài 1 bài hát về chủ đề “đi học” giữa 3 nhóm - Cả lớp hát bài “Ngày đầu tiên đi học” - Hướng dẫn HS tham gia trò chơi Nhanh mắt nhanh tay truy tìm dòng chữ HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI – MỞ RỘNG Chiếu videos về ngày khai giảng ngày xưa - HS trình bày suy nghĩ của mình về ý nghĩa của việc học và trách nhiệm trong việc học của bản thân - Các nhóm cùng vẽ tranh minh họa cho một số chi tiết truyện: (1) Mẹ dắt tay nhân vật tôi đến trường ( 2) Những cô cậu học trò mới hồi hộp đứng trên sân trường (3) Thầy giáo tươi cười đón học sinh vào lớp (4) cậu học trò say mê nhìn lên bảng trong buổi học đầu tiên 4. Hướng dẫn về nhà ✓ Nắm nội dung tiết học ✓ Cảm nhận của em sau khi học văn bản “Tôi đi học” ✓ Chuẩn bị bài Tính thống nhất về chủ đề của văn bản TIẾT 2: TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN A. MỤC TIÊU Người soạn: Trường THCS
14. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 1. Kiến thức - Nắm được chủ đề - Hiểu được tính thống nhất về chủ đề của văn bản 2. Kĩ năng - Biết viết một văn bản bảo đảm tính thống nhất về chủ đề, biết xác định và duy trì đối tượng trình bày, chọn lựa, sắp xếp các phần sao cho văn bản tập trung nêu bật ý kiến, cảm xúc của mình 3. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tư duy ngôn ngữ. - Năng lực viết sáng tạo, năng lực cảm thụ văn chương. - Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin 4. Thái độ - Có ý thức xây dựng văn bản đúng chủ đề đạt hiệu quả giao tiếp B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH - Giáo viên: + Nghiên cứu SGK, SBT, SGV, chuẩn kiến thức kĩ năng, tư liệu tham khảo. + Chuẩn bị kế hoạch dạy học, thiết bị, phương tiện dạy học (bảng phụ, máy chiếu, phiếu học tập) - Học sinh: + Đọc kĩ SGK, tài liệu liên quan + Soạn bài theo câu hỏi SGK C. PHƯƠNG PHÁP - Phương pháp thuyết trình, đàm thoại, luyện tập, dạy học nhóm, giải quyết vấn đề - Kĩ thuật giao nhiệm vụ, hỏi và trả lời, động não, “trình bày một phút”, tóm tắt tài liệu D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bai cũ 3. Bài mới HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG ? Yêu các các em học sinh quan sát bức tranh ? Từ bức tranh trên các em liên tưởng đến câu chuyện dân gian nào? - Học sinh trả lời Người soạn: Trường THCS
15. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 GV: Quan sát bức tranh ở bên, chúng ta sẽ nghĩ ngay đến câu chuyện dân gian có ý nghĩa rất sâu sắc – “Đẽo cày giữa đường”. Câu chuyện nói về một anh chàng ngồi đẽo cày bên đường, mỗi người đi qua đều góp ý và ai nói gì anh ta cũng làm theo, kết quả bị hỏng cày không bán được, mất thời gian phí công sức lại bị thiên hạ chê cười. Đẽo cày theo ý người ta sẽ thành khúc gỗ chả ra việc gì. Thông qua câu chuyện ông cha ta đã khuyên hãy kiên định, giữ vững quan điểm lập trường để đạt được mục tiêu cho mình. Chẳng những trong cuộc sống, mà trong tạo lập văn bản sự kiên định cũng vô cùng cần thiết, nhất là kiên định với vấn đề được đặt ra ở đầu văn bản. Để hiểu rõ hơn về điều này các em cùng cô tìm hiểu tiết học hôm nay nhé! HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI I. CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung kiến thức cần đạt GV yêu cầu HS xem lại văn bản “Tôi đi I. CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN học” 1. Tìm hiểu ngữ liệu ? Trong văn bản tác giả đã nhắc lại những - Tác giả đã nhớ lại tâm trạng của chính kỉ niệm sâu sắc nào trong thời thơ ấu của mình trong ngày tựu trường đầu tiên (Đối mình? tượng của văn bản) ? Sự hồi tưởng ấy gợi lên những ấn tượng - Sự hồi tưởng ấy gợi nên trong lòng tác gì trong lòng tác giả ? giả những ấn tượng: những cảm giác trong - HS trao đổi cặp đôi và trả lời trẻo, hồn nhiên khi hồi hộp khi bỡ ngỡ (Vấn đề chính) ? Vậy em hiểu thế nào là chủ đề của tác 2. Chủ đề của văn bản phẩm Chủ đề của văn bản là đối tượng và vấn đề ? Em hãy phát biểu chủ đề của văn bản chính của văn bản “Tôi đi học”? - HS trả lời - GV nhận xét, chỉnh sửa: Chủ đề của “Tôi đi học”: Kỉ niệm ngày đầu tựu trường của nhân vật tôi với những cảm giác mới mẻ, bỡ ngỡ, hồn nhiên. II. TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN Người soạn: Trường THCS
16. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 ?Dựa vào những khía cạnh nào, em xác định được I. Tính thống nhất về chủ chủ đề của văn bản “Tôi đi học” đề của văn bản 1. Tìm hiểu ngữ liệu HS thảo luận nhóm theo Phiếu học tập • Văn bản “Tôi đi học” - Nhan đề: “Tôi đi học” PHIẾU HỌC TẬP - Trình tự các phần trong văn bản Căn cứ xác định chủ đề văn bản “Tôi đi học” tập trung thể hiện tâm trạng, cảm 1.Nhan đề xúc của nhân vật tôitheo trình tự thời gian và không gian: 2. Trình tự + Hiện tại các phần + Quá khứ: 3. Từ ngữ ✓Trên đường đến trường then chốt ✓TRên sân trường - HS thảo luận nhóm trả lời ✓Vào lớp học - HS nhận xét, bổ sung - Sử dụng nhiều từ ngữ đảm bảo GV nhận xét, tổng hợp ý kiến hướng đến đối tượng và vấn đề chính của văn bản: “kỉ niệm, đi học, tựu trường, học trò, cửa lớp, lo sợ, bỡ ngỡ, vụng về, hồi hộp ” ? Cách triển khai nội dung văn bản “Tôi đi học” có - Các phương diện của văn bản hướng chủ đề như thế nào? đều đảm bảo tính thống nhất về GV kết luận: Cả văn bản từ từ ngữ, câu văn đến chủ đề nội dung ý nghĩa đều tập trung làm rõ “những kỉ niệm và cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng nhân vật tôi trong buổi tựu trường đầu tiên” đã tạo tính thống nhất về chủ đề của văn bản. 2. Tình thống nhất về chủ đề ? Tính thống nhất về chủ đề của một văn bản được của văn bản hiểu như thế nào? HS trả lời cá nhân - Đảm bảo hướng về chủ đề đã HS nhận xét, bổ sung xác định, không xa rời, lạc sang GV tổng hợp chủ đề khác ? Để hiểu chủ đề của văn bản cần dựa vào những căn cứ nào? HS thảo luận cặp đôi - Chủ đề được thể hiện ở: nhan HS nhận xét, bổ sung đề, đề mục, quan hệ giữa các GV tổng hợp phần trong văn bản, lặp lại từ ngữ Người soạn: Trường THCS
17. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 then chốt HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP HS đọc văn bản “Rừng cọ quê tôi” a. Đối tượng : Rừng cọ quê tôi Học sinh thảo luận nhóm - Vấn đề chính: Tình cảm của tác giả và - Nhóm 1: Văn bản trên viết về đối tượng sự gắn bó của người dân với rừng cọ quê nào? Về vấn đề gì? Căn cứ vào đâu mà hương em biết? - Căn cứ xác định: nhan đề của văn bản Đại diện trình bày, nhận xét, bổ sung - Nhóm 2: Các đọan văn đã trình bày đối - VB chia làm 3 phần: tượng và vấn đề theo một thứ tự như thế + Mở bài: Giới thiệu rừng cọ quê hương. nào? Với bố cục các phần vừa phân tích + Thân bài: trên, theo em có thể thay đổi trật tự này ✓ Miêu tả rừng cỏ và vẻ đẹp của rừng được không? Vì sao? cọ HS trình bày, nhận xét, bổ sung ✓ Hình ảnh rừng cọ gắn bó với cuộc sống của con người. + Kết bài: Khẳng định tình cảm đối với rừng cọ. - Nhóm 3: Hãy nêu chủ đề của văn bản - Đây là thứ tự hợp lí không thể thay đổi trên? được (Vì thứ tự này đảm bảo tính thống ? Chủ đề ấy được thể hiện trong toàn văn nhất về chủ đê cho văn bản). bản, từ việc miêu tả rừng cọ đến cuộc b. Chủ đề văn bản: Rừng cọ và tình cảm sống của người dân. Hãy chứng minh điều gắn bó của người dân với rừng cọ quê đó hương Đại diện nhóm trình bày c. Chủ đề được thể hiện ở: GV nhận xét, chốt - Miêu tả rừng cọ:Thân cọ thẳng vút, Búp cọ vuốt dài - Cuộc sống gắn bó của người dân với rừng cọ: Nhà núp dưới rừng cọ, trường khuất trong rừng cọ, cha làm chổi cọ, mẹ đựng hạt giống trong móm cọ d. Các từ ngữ được lặp lại : Rừng cọ quê tôi, rừng cọ quê mình, cây cọ HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG ✓ Em hãy phân biệt chủ đề, đề tài và đại ý của văn bản bằng cách lựa chọn ô chữ phù hợp điền vào chỗ trống: (1) là các hiện tượng đời sống, phạm vi đối tượng được miêu tả, phản ánh, nhận thức trong tác phẩm (2) . là những ý lớn được biểu đạt trong một đoạn trích chưa hình thành được chủ đề (3) là đối tượng và vấn đề chính xuyên suốt tác phẩm Người soạn: Trường THCS
18. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 CHẠ ĐẠ TÀI ĐẠI Ý ĐẠ ✓ Em hãy xác định các ý phù hợp để triển khai vấn đề: “Sách có lợi ích rất lớn đối với con người” HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI – MỞ RỘNG Nắm vững nội dung kiến thức TIẾT 4: DÒNG HỒI TƯỞNG VỀ KÍ ỨC TUỔI THƠ (TIẾT 1) TRONG “TRONG LÒNG MẸ” (Nguyên Hồng) A. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Hiểu được tình cảnh đáng thương và nỗi đau tinh thần của chú bé Hồng - Cảm nhận được tình yêu thương mãnh liệt của chú đối với mẹ - Bước đầu hiểu được thể văn hồi kí và đặc sắc của thể văn này qua ngòi bút Nguyên Hồng: Thấm đượm chất trữ tình, lời văn tự truyện chân thành, giàu sức truyền cảm 2. Kĩ năng - Biết đọc - hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm - Biết phân tích diễn biến tâm lí của một nhân vật - Biết trình bày suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân. 3. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo, hợp tác, tự quản bản thân. - Năng lực giao tiếp, thưởng thức văn học. 4. Thái độ - Biết trân quý tình cảm gia đình đặc biệt là tình mẫu tử Người soạn: Trường THCS
19. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 - Biết chia sẻ, thấu hiểu hiểu với những mảnh đời bất hạnh Tích hợp giáo dục đạo đức: trách nhiệm, yêu thương, tôn trọng Tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh: Kể một số câu chuvớiyện thể hiện sự quan tâm của Bác đối với giáo dục và trẻ em. Tích hợp môn Âm nhạc: Bài hát Gặp mẹ trong mơ B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH - Giáo viên: + Nghiên cứu SGK, SBT, SGV, chuẩn kiến thức kĩ năng, tư liệu tham khảo. + Chuẩn bị kế hoạch dạy học, thiết bị, phương tiện dạy học (bảng phụ, máy chiếu, phiếu học tập) + Tranh ảnh, clip về ngày tựu trường, tác phẩm và chân dung Nguyên Hồng - Học sinh: + Đọc kĩ SGK, tài liệu liên quan + Soạn bài theo câu hỏi đọc hiểu SGK + Đọc tác phẩm của Nguyên Hồng, tìm hiểu hồi kí “Những ngày thơ ấu” C. PHƯƠNG PHÁP - Phương pháp thuyết trình, đàm thoại, luyện tập, dạy học nhóm, giải quyết vấn đề - Kĩ thuật giao nhiệm vụ, hỏi và trả lời, động não, “trình bày một phút”, khăn trải bàn D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ 3. Bài mới HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG ✓ HS lắng nghe bài hát: “Gặp mẹ trong mơ”và theo dõi videos tranh cát về mẹ ✓ GV: “Có một viên ngọc quý, thời gian dành riêngđể ban tặng cho người, đó là tuổi thơ. Viên ngọc màu nhiệm, trong sáng nhưng quá mong manh, không thể tìm thấy lần thứ hai trong đời” (Hoàng Phủ Ngọc Tường). Với nhân vật tôi trong của Thanh Tịnh, tuổi thơ đẹp đẽ vô ngần với bao quan tâm của mẹ mà nhà văn cứ muốn ở lại mãi. Thế nhưng với Nguyên Hồng, tuổi thơ lại là mảnh kí ức vụn vỡ, đọa đày, đầy ám ảnh. Thứ cứu rỗi linh hồn cậu bé có lẽ chỉ là hình ảnh người mẹ xuất hiện Người soạn: Trường THCS
20. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 trong giấc mơ với vòng tay ôm, và tấm lòng ấm áp, ngọt dịu mà cậu luôn khao khát được “bé lại và lăn vào”. Kí ức ấy cay đắng hay ngọt ngào, đầy tổn thươnghay vô bờ hạnh phúc. Câu trả lời sẽ có trong tiết học hôm nay các em nhé! HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC I. TÌM HIỂU CHUNG Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung kiến thức cần đạt ? Em hãy trình bày hiểu biết về Nguyên Hồng I.TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giả - Tên đầy đủ là Nguyễn Nguyên Hồng (1918- 1982), quê Nam Định nhưng thường sống ở Hải Phòng - Được mệnh danh là nhà văn của phụ nữ và trẻ em Học sinh tìm hiểu kiến thức về văn bảnqua trò 2. Tác phẩm chơi “Lựa chọn nhanh” - Xuất xứ: chương IV “Những ngày HS chọn đáp án đúng thơ ấu” (1938) (1) Trong lòng mạ trích trong tác phạm - Thể loại: Hồi kí (Là thể loại văn nào? bản kể lại những việc trong quá khứ A.Những những thơ ấu B.Thời thơ ấu mà nhà văn trải qua hoặc chứng C. Tuổi thơ tôi D. Này thơ ấu kiến) - Phương thức biểu đạt: Tự sư, (2) “Trong lòng mạ” thuạc chương mạy? miêu tả, biểu cảm A. Chương I B. Chương II C. CHương III C. Chương IV (3) Nhạng ngày thơ ạu thuạc thạ loại gì? A.Nhật kí B.Hồi kí C. Bút kí D. Kí sự (4) PTBĐ trong “Trong lòng mạ”? A.Tự sự B.Miêu tả C. Biểu cảm D.Tất cả đều đúng HS giới thiệu tóm tắt nội dung của tập hồi kì Người soạn: Trường THCS
21. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 “Những ngày thơ ấu” GV nhận xét, ghi điểm HS thực hiện tốt GV tổng hợp, chốt ý GV hướng dẫn HS đọc: Đọc đúng giọng điệu 3. Đọc – giải thích từ khó của nhân vật Học sinh phân vai đọc GV nhận xét 4. Bố cục Phần 1. (Từ đầu “hỏi đến chứ”) ? Xác định bố cục của văn bản? Cuộc đối thoại giữa bà cô và chú HS quan sát văn bản bé Hồng HS nếu ý kiến + Phần 2: Còn lại: Cuộc gặp mẹ bất GV tổng hợp ngờ trước cổng trường của chú bé Hồng II. PHÂN TÍCH Gv yêu cầu HS thảo luận nhóm: 5 nhóm tìm hiểu năm lượt lời của người cô Sử dụng phiếu học tập HS cử đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luậnGV nhận xét, tổng hợp PHIẾU HỌC TẬP NHÓM: NHÓM TRƯỞNG ST Lời nói Điệu bộ Mục đích Tác động đến Hồng T N1 -Hồng! Mày có muốn Cười rất kịch Giễu cợt, khơi dậy Cúi đầu vào không? nỗi đaucủa Hồng -Sao lại không . Giọng ngọt, Không buông tha Cười đáp N2 dạo trước đâu? nhìn chằm cho Hồng Lòng thắt lại, khóe mắt chặp cay cay N3 -Mày dại quá thăm Vỗ vại, ngân Cố tình muốn gieo Nước mắt ròng ròng rớt em bé chứ? dài “em bé” vào đầu Hồng sự xuống, chan đầm đìa ở khinh miệt mẹ cằm và cổ -Xoắn chặt tâm can N4 -Kể các câu Tươi cười Làm tổn thương Cười dài trong tiếng chuyện Hồng khóc Người soạn: Trường THCS
22. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 N5 - Mày được sao? Tỏ vẻ nghiêm Tỏ ra thương hại Cổ ngẹn ứ, khóc không -Mấy lại chứ nghị ra tiếng ?Em nhận ra mục đích cuộc đối thoại của người cô 1. Kí ức về cuộc đối thoại giữa là gì? người cô và cậu bé Hồng HS thảo luận đôi trả lời - Mục đích cuộc đối thoại: Xoay quanh câu chuyện về mẹ Hồng để khiến Hồng tổn thương ? Qua việc phân tích lượt lời của người cô, em có - Hình ảnh người cô trong cuộc đối đánh giá như thế nào về nhân vật người cô? thoại: HS nêu ý kiến theo kĩ thuật khăn trải bàn + Giả dối, tàn nhẫn, lạnh lùng thiếu GV tổng hợp, chốt ý tình máu mủ ruột thịt + Là đại diện cho cổ tục lạc hậu trong xã hội cũ HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP Hs dựa vào sơ đồ tư duy, hệ thống kiến thức của tiết học Gv nhận xét, ghi điểm HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG Người soạn: Trường THCS
23. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 Học sinh viết đoạn văn 3-5 câu trình bày cảm nhận về nhân vật người cô trong đoạn trích GV trình chiếu sản phẩm của 1 - 2học sinh HS khác nhận xét GV nhận xét, ghi điểm HOẠT ĐỘNG 5: TÌM TÒI - SÁNG TẠO Vẽ tranh về hai tình huống trong văn bản 4. Hướng dẫn về nhà ✓ Nắm vững nội dung tiết học ✓ Nghiên cứu diễn biến tâm trạng của chú bé Hồng trong đoạn trích TIẾT 5: DÒNG HỒI TƯỞNG VỀ KÍ ỨC TUỔI THƠ (TIẾT 2) TRONG “TRONG LÒNG MẸ” (Nguyên Hồng) Hoạt động của Giáo viên và Học sinh Nội dung cần đạt II. Phân tích 1. Kí ức về cuộc đối thoại giữa Hồng với người cô - Diễn biến tâm trạng chú bé Hồng ? Trong cuộc đối thoại với bà cô, mới đầu trong cuộc đối thoại: khi nghe bà cô hái, bé Hồng có thái độ như + Nhận ra âm mưu thâm độc của người thế nào ?Vì sao bé Hồng có thái độ đó? Thái cô độ đó nói lên điều gì? + Thấu hiểu, cảm thông cảnh ngộ của mẹ, không để tình yêu thương mẹ bị xâm phạm ? Trước những câu hỏi, lời khuyên của bà cô + Đau đớn, phẫn uất tột cùng khi nghe và việc nhận ra sự giả dối của bà cô, diễn những lời cay nghiệt của người cô về biến tâm trạng của bé Hồng được thể hiện mẹ qua những cử chỉ, thái độ, suy nghĩ gì?Những chi tiết đó thể hiện tâm trạng gì của bé Hồng Người soạn: Trường THCS
24. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 Cho HS thảo luận cặp đôi: + Khao khát bảo vệ mẹ trước những - Chỉ ra sự độc đáo của câu văn: “Giá những định kiến tàn ác cổ tục kì nát vụn mới thôi”. Nêu ý nghĩa Nghệ thuật: Dùng so sánh, động từ ? Em có nhận xét gì về cách xưng hô của mạnh Hồng với người cô? Chú bé có cách ứng cử Hồng là đứa trẻ có tâm hồn nhạy như thể nào trước âm mưu thâm độc của cảm, thông minh, lễ phép và đặc biệt người cô? có tình yêu mẹ cháy bỏng, không gì có ? Em hãy nhận xét về chú bé Hồng? thể xâm phạm được 2. Kí ức về cuộc gặp mẹ bất ngờ trước cổng trường - Nỗi khao khát được gặp mẹ cháy ? Khi gọi mợ ơi, Hồng có biết chắc đó là mẹ bỏng khi tình cờ thấy người giống mẹ mình không? Tiếng gọi đó cho ta biết điều - Hạnh phúc vô bờ khi nhận ra đúng là gì? mẹ - Học sinh thảo luận cặp đôi trả lời - Sung sướng cực điểm khi được ở ? Nếu người ngồi trên xe kéo không phải là trong lòng mẹ mẹ Hồng thì điều gì sẽ xảy ra? Cảm giác tủi thẹn của bé Hồng được diễn tả bằng hình ảnh nào? Tác dụng của biện pháp nghệ thuật ấy? ? Chỉ ra những cử chỉ của Hồng khi gặp mẹ? HS thảo luận cặp đôi trả lời Thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, khi trèo lên xe chân ríu lại, được mẹ xoa đầu thì oà khóc nức nở. ? Những cử chỉ ấy đã cho thấy tâm trạng bé Hồng ra sao khi gặp mẹ? III. TỔNG KẾT III. TỔNG KẾT 1. Nội dung ? Trong lòng mẹ " Trích hồi kí " những ngày Trích đoạn đã khắc họa dòng kí ức vừa thơ ấu " của Nguyên Hồng đẫ để lại trong em đắng cay tủi cực vừa hạnh phúc, sung những ấn tượng gì? sướng mà luôn đong đầy tình yêu HS trả lời thương mẹ mãnh liệt của chú bé Hồng ? Điều làm nên sức cuốn hút cho trích đoạn 2. Nghệ thuật là gì ? - Tình huống truyện cảm động HS trả lời - Cảm xúc tự nhiên, chân thật - Nghệ thuật so sánh Người soạn: Trường THCS
25. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP ? Có ý kiến cho rằng: “Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và trẻ em”. Em hãy chứng minh điều đó qua đoạn trích “Trong lòng mẹ”? HS thảo luận, trả lời HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG - Viết đoạn văn ngắn trình bày cảm nhận của em về tình yêu thương mà chú bé Hồng dành cho mẹ -GV trình chiếu 1-2 bài của học sinh -GV nhận xét và ghi điểm HOẠT ĐỘNG 5: TÌM TÒI – SÁNG TẠO ❖ Thảo luận trong nhóm, chuyển thể đoạn trích thành vở kịch ngắn ❖ Vì sao nói “Trong lòng mẹ là đoạn trích đậm chất trữ tình”? ❖ Hoạt động nhóm xây dựng vở kịch “HAI ĐỨA TRẺ” lấy cảm hứng từ nhân vật tôi “Tôi đi học” và chú bé Hồng trong “Trong lòng mẹ”. Tập luyện để diễn vào tiết sai 4. Hướng dẫn về nhà ❖ Nắm vững nội dung bài học ❖ Hồi tưởng và viết bài văn ghi lại kỉ niệm sâu sắc nhất của em với một người thân trong gia đình ❖ Chuẩn bị bài :”Bố cục của văn bản” TIẾT 6: BỐ CỤC CỦA VĂN BẢN A. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Nắm được bố cục của văn bản, đặc biệt là cách sắp xếp nội dung trong phần thân bài 2. Kĩ năng - Biết cách xây dựng văn bản mạch lạc, phù hợp với đối tượng phản ánh , ý đồ giao tiếp của người viết và nhận thức của người đọc 3. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tư duy ngôn ngữ. - Năng lực viết sáng tạo, năng lực cảm thụ văn chương. - Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin 4. Thái độ Người soạn: Trường THCS
26. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 - Có ý thức xây dựng văn bản mạch lạc, rõ ràng,chặt chẽ đạt hiệu quả giao tiếp B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH - Giáo viên: + Nghiên cứu SGK, SBT, SGV, chuẩn kiến thức kĩ năng, tư liệu tham khảo. + Chuẩn bị kế hoạch dạy học, thiết bị, phương tiện dạy học (bảng phụ, máy chiếu, phiếu học tập) - Học sinh: + Đọc kĩ SGK, tài liệu liên quan + Soạn bài theo câu hỏi SGK C. PHƯƠNG PHÁP - Phương pháp thuyết trình, đàm thoại, luyện tập, dạy học nhóm, giải quyết vấn đề - Kĩ thuật giao nhiệm vụ, hỏi và trả lời, động não, “trình bày một phút”, tóm tắt tài liệu D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bai cũ 3. Bài mới HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG Yêu cầu HS quan sát hai bức ảnh và nhận xét: Hình 1 Hình 2 GV: Trong thiết kế đồ họa, cách sắp xếp các hình ảnh, sự vật, màu sắc sắc trong đó vô cùng quan trọng. Trình tự sắp xếp sẽ quyết định giá trị của thiết kế đó. Trình tự sắp xếp ấy trong thiết kế có tầm quan trọng như thế nào thì cách sắp xếp nội dung các phần trong một văn bản cũng quan trọng như thế. Để hiểu rõ hơn về Bố cục trong văn bản, cách xây dựng bố cục trong bản, các em hãy cũng khám phá tiết học hôm nay! HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HS đọc văn bản SGK 1.Tìm hiểu ngữ liệu: ? Văn bản trên chia làm mấy phần? Chỉ ra * Văn bản”Người thầy đạo cao đức các phần đó? Nêu nhiệm vụ từng phần? trọng” Người soạn: Trường THCS
27. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 ? Phân tích mối quan hệ giữa các phần trong - Văn bản có 3 phần: Mở - Thân - kết văn bản? bài ? Qua phân tích, em rút ra kết luận gì ? - Nhiệm vụ từng phần: - HS suy nghĩ- phân tích ví dụ + Mở bài: Giới thiệu chung về nhân vật -Xung phong trả lời câu hỏi + Thân bài: nêu rõ đạo cao, đức trọng - Khái quát kiến thức của nhân vật. - Tham gia nhận xét, đánh giá, bổ sung + Kết bài: Nêu cảm nghĩ về nhân vật - Mối quan hệ giữa các phần trong văn bản: phần 1 nêu khái quát, phần thân làm rõ cho phần mở, phần kết làm nhiệm vụ tôn cao và nhấm mạnh thêm HS đọc ghi nhớ SGK cho phần mở và phần thân. => Bố cục văn bản là sự tổ chức các đoạn văn thể hiện chủ đề. Văn bản có bố cục 3 phần. Mỗi phần có nhiệm vụ riêng nhưng lại có mối quan hệ khăng khít với nhau để bổ sung hỗ trợ cho nhau. * Ghi nhớ: SGK II. CÁCH BỐ TRÍ SẮP XẾP NỘI DUNG PHẦN THÂN BÀI CỦA VĂN BẢN ? Phần TB của văn bản “Tôi đi học” kể về II. CÁCH BỐ TRÍ SẮP XẾP NỘI những sự kiện nào? Các sự việc ấy được sắp DUNG PHẦN THÂN BÀI CỦA VĂN xếp theo thứ tự nào ? BẢN 1. Tìm hiểu ngữ liệu ❖ Văn bản : Tôi đi học - Những kỉ niệm về buổi đến trường đầu tiên : sắp xếp theo sự hồi tưởng - Các cảm xúc: sắp xếp theo thứ tự thời gian. - Những cảm xúc trên con đường tới trường, những cảm xúc khi bước vào lớp học : sắp xếp theo sự liên tưởng đối lập ?Hãy chỉ ra diễn biến của tâm trạng chú bé ❖ Văn bản : Trong lòng mẹ Hồng trong phần TB củađoạntrích “Trong - Sắp xếp theo diễn biến tâm trạng - + lòng mẹ” ? Tình thương mẹ và thái độ căm ghét cực - Các ý trong phần TB này được sắp xếp theo độ những cổ tục đã đày đoạ mẹ khi nghe thứ tự nào ? bà cô cố tình bịa chuyện, nói xấu mẹ Người soạn: Trường THCS
28. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 + Niềm vui sướng cực độ khi được ngồi trong lòng mẹ ?Khi tả phong cảnh; người, vật em sẽ lần lượt ❖ Tả phong cảnh, người, vật: miêu tả theo thứ tự nào ? Kể một vài trình tự -Theo thứ tự không gian: Từ xa-gần, từ em đã gặp ? ngoài-trong, từ trên- dưới, chỉnh thể - bộ phận, -Thứ tự thời gian: Trước đây-bây giờ, lúc nhỏ-lúc lớn. ? Phần TB của văn bản “Người thầy đạo cao, ❖ Văn bản: Người thầy đạo cao đức đức trọng”nêu các sự việc để thể hiện chủ đề. trọng” Hãy cho biết cách sắp xếp các sự việc ấy? - Các sự việc nói về CVA là người tài cao (học trò theo học đông, nhiều người đỗ đạt cao và giữ những trọng trách trong triều đình, vua vời vào dạy thái tử học) - Các sự việc nói về CVA là người đức trọng:(được học trò kính trọng, can ngăn vua không nghe từ quan về làng,nghiêm khắc với học trò) - Cách sắp xếp: theo thứ tự các sự việc (theo thứ tự mạch suy luận) 2. Cách sắp xếp nội dung phần thân bài của văn bản ? Từ các BT trên em thấy việc sắp xếp nội - Việc sắp xếp nội dung TB tuỳ thuộc dung phần TB tuỳ thuộc vào yếu tố nào ? Các vào kiểu VB, chủ đề, ý đồ giao tiếp của ý trong phần TB thường được sắp xếp theo người viết -Các ý được sắp xếp theo những thứ tự nào ? trình tự: thời gian, không gian,diễn biến tâm trạng, sự phát triển của sự việc, mạch suy luận. Học sinh đọc bài tập 1 III. Luyện tập HS hoạt động nhóm Bài 1 -Nhóm 1-2: phần a. a.Miêu tả cảnh sân chim theo trình tự - Nhóm 3-4: phần b không gian. - Tổ chức cho các nhóm thảo luận. GV quan + Giới thiệu đàn chim từ xa đến gần. Người soạn: Trường THCS
29. Giao án: Môn Ngữ Văn- Lớp 8 Năm học 2020-2021 sát, khích lệ HS. + Miêu tả đàn chim bằng những quan sát - Tổ chức cho trả lời, HS nhận xét mà mắt thấy tai nghe xen với miêu tả, - Gv tổng hợp ý kiến và kết luận chung. cảm xúc và những liên tưởng so sánh. b.Miêu tả Ba vì: + Theo không gian hẹp: Miêu tả trực tiếp Ba vì + Theo không gian rộng: Miêu tả Ba vì trong mối quan hệ hài hoà với sự vật xung quanh ĐÁNH GIÁ TỔNG KẾT CHỦ ĐỀ HS rút ra nhận xét đánh giá chung về chủ đề: “Dòng hồi tưởng về kỉ niệm tuổi thơ trong “Tôi đi học” và “Trong lòng mẹ” • Đánh giá chung - Đều là dòng hồi tưởng về những kí ức tuổi thơ đáng nhớ trong đời. + Kí ức tuổi thơ trong “Tôi đi học” là kỉ niệm mơn man buổi tựu trường đầu tiên của nhà văn mà người đọc tưởng như bắt gặp chính mình trong đó + Kí ức tuổi thơ trong “Trong lòng mẹ” là những kỉ niệm đặc biệt đầy xót xa của chú bé Hồng mà người đọc không ngừng đồng cảm - Được kể chân thật, tự nhiên, đầy cuốn hút, đậm chất trữ tình. - Đều có sự thống nhất về chủ đề, bố cục văn bản hợp lí, mạch lạc, cuốn hút • Bài học nhận thức và kĩ năng - Biết nâng niu những cảm xúc chân thật, tự nhiên của chính mình - Biết trân trọng tình cảm gia đình đặc biệt là tình mẫu tử - Biết cách tạo lập văn bản chặt chẽ nhờ đảm bảo tính thống nhất về chủ đề và xây dựng bố cục theo trình tự hợp lí HOẠT ĐỘNG 4: LUYỆN TẬP HOẠT ĐỘNG 5: TÌM TÒI – SÁNG TẠO Tổ chức cho HS diễn vở kịch “HAI ĐỨA TRẺ” lấy cảm hứng từ hai nhân vật trong truyện ngắn “Tôi đi học” và “Trong lòng mẹ” GV theo dõi, nhận xét, khích lệ và ghi điểm 4.Hướng dẫn về nhà: ✓ Nắm vững nội dung chủ đề ✓ Chuẩn bị bài “Trường từ vựng” Người soạn: Trường THCS