Chuyên đề Thơ Hồ Chí Minh (Tức cảnh Pác Bó, Ngắm trăng, Đi đường)

Nội dung text: Chuyên đề Thơ Hồ Chí Minh (Tức cảnh Pác Bó, Ngắm trăng, Đi đường)

1. CHUYÊN ĐỀ: THƠ HỒ CHÍ MINH (Tức cảnh Pác Bó, Ngắm trăng, Đi đường) I. Khái quát kiến thức về các văn bản : Kiến thức Tức cảnh Pác Bó Ngắm trăng Đi đường (Vọng nguyệt) (Tẩu lộ) Xuất xứ Là bài 20/133 bài của tập Là bài 30/133 bài của tập thơ“Nhật kí trong tù”. thơ “Nhật kí trong tù”. Hoàn T2/1941 sau 30 năm T8/1942 Hồ Chí Minh từ Trong thời gian bị giam cảnh hoạt động ở nước ngoài, Pác Bó (Cao Bằng) bí mật cầm hơn một năm ở sáng tác Bác trở về trực tiếp lãnh lên đường sang Trung Trung Quốc (từ đạo cách mạng Việt Quốc để tranh thủ sự viện T8/1942 đến T9/1943), Nam. Người sống và trợ của quốc tế cho cách Hồ Chí Minh bị giải làm việc tại hang Pác Bó mạng Việt Nam, nhưng qua rất nhiều nhà giam (Cao Bằng) trong điều không ngờ đến Quảng ở Quảng Tây. Trên kiện rất khó khăn, gian Tây, Người bị chính đường đi Người gặp rất khổ. Nhưng trong hoàn quyền Quốc dân đảng bắt nhiều gian khổ. Mặc dù cảnh ấy Bác vẫn vui, lạc giữ và giải qua 30 nhà vậy nhưng Người vẫn quan bởi Bác đang sống giam của 13 huyện thuộc có ý chí nghị lực vượt và hoạt động cách mạng tỉnh Quảng Tây, bị đày qua hoàn cảnh, vẫn đầy trên mảnh đất quê đọa cực khổ. Tại đây, tinh thần lạc quan. Bài hương. Người viết tập thơ“Nhật thơ đã ra đời trong kí trong tù”. Bài thơ này hoàn cảnh như vậy. ra đời khi Bác bị giam trong nhà tù Tưởng Giới Thạch. Thể thơ Thất ngôn tứ tuyệt Thất ngôn tứ tuyệt Thất ngôn tứ tuyệt Nội dung Thể hiện tinh thần lạc Thể hiện tình yêu thiên Thể hiện chân dung quan, phong thái ung nhiên đến say mê và tinh thần con người – dung của Bác trong cuộc phong thái ung dung của chiến sĩ cách mạng Hồ sống cách mạng đầy Bác ngay cả trong cảnh Chí Minh. Đồng thời gian khổ. ngục tù gian khổ. gợi lên ý nghĩa triết lí: từ việc đi đường núi mà hiểu được đường đời: vượt qua gian lao chồng chất sẽ đến thắng lợi.
2. Kiến thức Tức cảnh Pác Bó Ngắm trăng Đi đường (Vọng nguyệt) (Tẩu lộ) Nghệ Bài thơ tứ tuyệt với Bài thơ tứ tuyệt giản dị Bài thơ tứ tuyệt Đường thuật giọng điệu vui đùa, dí nhưng hàm súc, dư ba; luật giản dị mà hàm dỏm; ngôn ngữ giản dị, vừa có màu sắc cổ điển súc, giọng điệu linh dễ hiểu; hình ảnh chân vừa mang tinh thần thời hoạt. thực đời thường. đại. II. Bài tập cơ bản và nâng cao 1. Về bài “Tức cảnh Pác Bó” a. Nhận xét về nhan đề của bài thơ. b. Bài thơ thuộc thể thơ gì? Hãy kể tên một số bài thơ cùng thể thơ này mà em đã học. c. Đọc ba câu thơ đầu, em hình dung được gì về cuộc sống của Bác Hồ ở Pác Bó? d. Bài thơ kết thúc bằng một câu thơ đầy ý nghĩa: “Cuộc đời cách mạng thật là sang”. Theo em, vì sao Bác Hồ lại thấy cuộc đời cách mạng đầy gian khổ ấy là“sang”? e. Phân tích sự kết hợp giữa chất cổ điển và hiện đại trong bài thơ. g. Qua bài thơ, chúng ta có thể thấy rất rõ Bác Hồ cảm thấy vui thích, thoải mái khi sống giữa thiên nhiên. Nguyễn Trãi cũng đã từng ca ngợi“thú lâm tuyền” trong bài thơ Côn Sơn ca. Hãy cho biết“thú lâm tuyền” ở Nguyễn Trãi và Hồ Chí Minh có gì giống và khác nhau? 2. Về bài “Ngắm trăng” a. Nhân vật trữ tình đã ngắm trăng trong hoàn cảnh nào? b. Đọc kĩ phần phiên âm, phần dịch nghĩa và phần giải nghĩa chữ Hán để hiểu chính xác từng câu chữ trong bài thơ và nhận xét về các câu thơ dịch. c. Khi ở Pác Bó, giữa khó khăn, thiếu thốn, Bác Hồ vẫn ung dung, lạc quan với“Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng”. Lần này khi ở trong tù ngục, vì sao Bác lại nói đến cảnh: “Trong tù không rượu cũng không hoa”. Ba chữ “nại nhược hà” trong câu thơ thứ hai có nghĩa là gì? Ý nghĩa ấy giúp em hiểu được điều gì về tâm trạng của Bác qua hai câu thơ đầu? d. Viết đoạn văn khoảng 10 câu theo kiểu diễn dịch phân tích hiệu quả của phép đối ở hai câu thơ sau trong bài Ngắm trăng. e. Nhà phê bình văn học Hoài Thanh nhận xét: “Thơ Bác đầy trăng”. Em hiểu thế nào về nhận xét trên? Em hãy tìm thêm những câu thơ, bài thơ khác viết về trăng của Bác. 3. Về bài thơ “Đi đường” a. Hãy so sánh bài thơ dịch của tác giả Nam Trân với nguyên tác bài Tẩu lộ của Hồ Chí Minh để hiểu chính xác từng câu thơ trong bài.
3. b. Tìm phép điệp ngữ và nêu hiệu quả nghệ thuật của phép điệp ngữ được sử dụng nhiều lần trong bài thơ bằng một đoạn văn khoảng 6 đến 8 câu. c. Ý nghĩa tư tưởng của bài Đi đường gợi em nhớ tới bài thơ nào đã học trong chương trình Ngữ văn lớp 8? So sánh sự giống nhau ở hai bài thơ.