Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 84: Câu cầu khiến

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 84: Câu cầu khiến

1. Đặc điểm hình thức và chức năng
2. 1. Xét ví dụ (SGK tr 30) a) Ông lão chào con cá và nói: - Mụ vợ tôi lại nổi cơn điên rồi. Nó không muốn làm bà nhất phẩm phu nhân nữa, nó muốn làm nữ hoàng. Con cá trả lời: - Thôi đừng lo lắng. Cứ về đi. Trời phù hộ lão. Mụ già sẽ là nữ hoàng. Thôi đừng lo lắng. Khuyên bảo Cứ về đi. Yêu cầu
3. b) Tôi khóc nấc lên. Mẹ tôi từ ngoài đi vào. Mẹ vuốt tóc tôi và nhẹ nhàng dắt tay em Thủy: - Đi thôi con. Đi thôi con. Yêu cầu
4. 2. Ghi nhớ Câu cầu khiến là câu có từ cầu khiến (hãy, đừng, chớ, đi, thôi, nào, ) hoặc ngữ điệu cầu khiến dùng để ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyên bảo, Khi viết, câu cầu khiến thường kết thúc bằng dấu “!”, Nhưng khi ý cầu khiến không được nhấn mạnh thì có thể kết thúc bằng dấu “.”
5. Bài tập nhanh Đặc điểm hình thức nào cho biết những câu sau là câu cầu khiến? Nhận xét về chủ ngữ trong những câu trên. Thử thêm, bớt hoặc thay đổi chủ ngữ xem ý nghĩa của các câu trên thay đổi như thế nào. a) Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương. b) Ông giáo hút trước đi. c) Nay chúng ta đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không.
6. a) Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương. Vắng chủ ngữ Thêm CN: Con hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương. Nghĩa của câu không đổi Đối tượng tiếp nhận câu nói được xác định rõ hơn, lời yêu cầu cũng nhẹ nhàng và tình cảm hơn
7. b) Ông giáo hút trước đi. Chủ ngữ là: “ông giáo” Bỏ CN: Hút trước đi Nghĩa của câu thay đổi (Ý nghĩa cầu khiến dường như mạnh hơn) và lời nói kém lịch sự hơn
8. c) Nay chúng ta đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không. Chủ ngữ là: “chúng ta” Thay CN: Nay các anh đừng làm gì nữa, Nghĩa của câu thay đổi, ở đây, người nói đã được loại ra khỏi những đối tượng tiếp nhận lời đề nghị.
9. Luyện tập
10. Bài 2 a) "Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi." Có từ ngữ cầu khiến đi + Vắng chủ ngữ. b) "Các em đừng khóc." Có từ ngữ cầu khiến đừng + Chủ ngữ các em c) "Đưa tay cho tôi mau!"; "Cầm lấy tay tôi này!" Không có từ ngữ cầu khiến, chỉ có ngữ điệu cầu khiến + Vắng chủ ngữ
11. Bài 3 a/ Hãy cố ngồi dậy b/ Thầy em hãy cố ngồi húp ít cháo cho đỡ dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột! xót ruột. Vắng chủ ngữ Chủ ngữ ngôi thứ hai số ít Câu b có ý cầu khiến nhẹ hơn, thể hiện rõ hơn tình cảm của người nói đối với người nghe
12. Bài 4 hay là anh đào giúp cho em một cái ngách Dế Choắt muốn Dế Mèn đào giúp một cái ngách từ "nhà" mình sang "nhà" của Dế Mèn (có mục đích cầu khiến). Không thể thay thành: “Anh hãy đào giúp em ” hoặc “Đào ngay giúp em ” vì Choắt tự coi mình là vai dưới, yếu đuối, nhút hát hơn Mèn nên ngôn ngữ khiêm nhường, có sự rào trước đón sau
13. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC Soạn bài: Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh Hoàn thiện bài tập trong SGK vào vở