Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 107: Hội thoại

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 107: Hội thoại

1. Giáo viên: Nguyễn Thị Huế
2. KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 1: Hành động nói là gì ? Câu 2: Xác định kiểu câu, hành động nói và cách dùng của các câu sau ? (1) Thầy giáo mới ngày mai sẽ đến. (2) Ôi, sao hôm nay trời đẹp thế ? (3) Bạn lấy dùm tớ cái bút được không ? Câu Kiểu câu Mục đích Cách dùng (1) Trần thuật Trình bày Trực tiếp (2) Nghi vấn Bộc lộ cảm xúc Gián tiếp (3) Nghi vấn Cầu khiến Gián tiếp
3. I. Vai xã hội trong hội thoại: 1. Ví dụ: SGK/92,93
4. Mét h«m, c« t«i gäi t«i ®Õn bªn cêi hái: - Hång! Mµy cã muèn vµo Thanh Ho¸ ch¬i víi mÑ mµy kh«ng? [ ] NhËn ra ý nghÜa cay ®éc trong giäng nãi vµ trªn nÐt mÆt khi cêi rÊt kÞch cña t«i kia, t«i cói ®Çu kh«ng ®¸p. V× t«i biÕt râ c« t«i chØ cã ý gieo r¾c vµo ®Çu ãc t«i nh÷ng hoµi nghi ®Ó t«i khinh mÖt vµ ruång rÉy mÑ t«i Nhng ®êi nµo t×nh th¬ng yªu vµ lßng kÝnh mÕn mÑ t«i l¹i bÞ nh÷ng r¾p t©m tanh bÈn x©m ph¹m ®Õn [ ] T«i còng cêi ®¸p l¹i c« t«i: - Kh«ng! Ch¸u kh«ng muèn vµo. Cuèi n¨m thÕ nµo mî ch¸u còng vÒ. C« t«i hái lu«n giäng vÉn ngät: - Sao l¹i kh«ng vµo? Mî mµy ph¸t tµi l¾m, cã nh d¹o tríc ®©u! Råi hai con m¾t long lanh cña c« t«i ch»m chÆp nh×n t«i. T«i l¹i im lÆng cói ®Çu xuèng ®Êt: lßng t«i cµng th¾t l¹i, khoÐ m¾t t«i ®· cay cay. C« t«i liÒn vç vai t«i cêi mµ nãi r»ng: -Mµy d¹i qu¸, cø vµo ®i, tao ch¹y cho tiÕn tµu. Vµo mµ b¾t mî mµy may v¸ s¾m söa cho vµ th¨m em bÐ chø. [ ] T«i cêi dµi trong tiÕng khãc, hái c« t«i: - Sao c« biÕt mî con cã con? - C« t«i vÉn cø t¬i cêi kÓ chuyÖn cho t«i nghe - C« t«i cha døt c©u, cæ häng t«i ®· nghÑn ø khãc kh«ng ra tiÕng - C« t«i bçng ®æi giäng, l¹i vç vai, nh×n vµo mÆt t«i, nghiªm nghÞ: - - VËy mµy hái c« Th«ng-tªn ngêi ®µn bµ hä néi xa – chç ë cña mî mµy, råi ®¸nh giÊy cho mî mµy, b¶o dï sao còng ph¶i vÒ. Tríc sau còng mét lÇn xÊu, ch¶ nhÏ b¸n xíi m·i ®îc sao? - Tá sù ngËm ngïi th¬ng xãt thÇy t«i, c« t«i chËp chõng nãi tiÕp: - - MÊy l¹i r»m th¸ng t¸m nµy lµ giç ®Çu cËu mµy, mî mµy vÒ dï sao còng ®ì tñi cho cËu mµy, vµ mµy còng cßn ph¶i cã hä, cã hµng, ngêi ta hái ®Õn chø?
5. Mét h«m, c« t«i gäi t«i ®Õn bªn cêi hái: - Hång! Mµy cã muèn vµo Thanh Ho¸ ch¬i víi mÑ mµy kh«ng? [ ] NhËn ra ý nghÜa cay ®éc trong giäng nãi vµ trªn nÐt mÆt khi cêi rÊt kÞch cña t«i kia, t«i cói ®Çu kh«ng ®¸p. V× t«i biÕt râ c« t«i chØ cã ý gieo r¾c vµo ®Çu ãc t«i nh÷ng hoµi nghi ®Ó t«i khinh mÖt vµ ruång rÉy mÑ t«i Nhng ®êi nµo t×nh th¬ng yªu vµ lßng kÝnh mÕn mÑ t«i l¹i bÞ nh÷ng r¾p t©m tanh bÈn x©m ph¹m ®Õn [ ] T«i còng cêi ®¸p l¹i c« t«i: - Kh«ng! Ch¸u kh«ng muèn vµo. Cuèi n¨m thÕ nµo mî ch¸u còng vÒ. C« t«i hái lu«n giäng vÉn ngät: - Sao l¹i kh«ng vµo? Mî mµy ph¸t tµi l¾m, cã nh d¹o tríc ®©u! Råi hai con m¾t long lanh cña c« t«i ch»m chÆp nh×n t«i. T«i l¹i im lÆng cói ®Çu xuèng ®Êt: lßng t«i cµng th¾t l¹i, khoÐ m¾t t«i ®· cay cay. C« t«i liÒn vç vai t«i cêi mµ nãi r»ng: -Mµy d¹i qu¸, cø vµo ®i, tao ch¹y cho tiÕn tµu. Vµo mµ b¾t mî mµy may v¸ s¾m söa cho vµ th¨m em bÐ chø. [ ] T«i cêi dµi trong tiÕng khãc, hái c« t«i: - Sao c« biÕt mî con cã con? - C« t«i vÉn cø t¬i cêi kÓ chuyÖn cho t«i nghe - C« t«i cha døt c©u, cæ häng t«i ®· nghÑn ø khãc kh«ng ra tiÕng - C« t«i bçng ®æi giäng, l¹i vç vai, nh×n vµo mÆt t«i, nghiªm nghÞ: - - VËy mµy hái c«Th«ng-tªn ngêi ®µn bµ hä néi xa – chç ë cña mî mµy, råi ®¸nh giÊy cho mî mµy, b¶o dï sao còng ph¶i vÒ. Tríc sau còng mét lÇn xÊu, ch¶ nhÏ b¸n xíi m·i ®îc sao? - Tá sù ngËm ngïi th¬ng xãt thÇy t«i, c« t«i chËp chõng nãi tiÕp: - - MÊy l¹i r»m th¸ng t¸m nµy lµ giç ®Çu cËu mµy, mî mµy vÒ dï sao còng ®ì tñi cho cËu mµy, vµ mµy còng cßn ph¶i cã hä, cã hµng, ngêi ta hái ®Õn chø?
6. I. Vai xã hội trong hội thoại: 1. Ví dụ: Sgk/92,93 2. Nhận xét: + Ví dụ 1: sgk Bµ c« BÐ Hång Vai x· héi Vai trªn Vai díi Ch¸u C¸ch xng h« Tao - mµy Con C« C¸ch c xö Tµn nhÉn, thiÕu thiÖn chÝ LÔ phÐp NhËn xÐt Kh«ng phï hîp víi vai x· héi Phï hîp víi vai x· héi
7. Voâ-loâ-ñi-a ñang chuaån bò baøi thì moät baïn ñeán ruû ñi baén chim vì caäu ta vöøa ñöôïc boá mua cho khaåu suùng môùi. Khaåu suùng môùi, ñieàu ñoù thaät haáp daãn! Nghe baïn noùi, Voâ-loâ-ñi-a ñöùng daäy môû toang cöûa soå, loù ñaàu ra ngoaøi vaø hoûi baïn moät caùch tæ mæ veà khaåu suùng. Nhöng roài Voâ-loâ-ñi-a traû lôøi baïn vôùi veû luyeán tieác: - Mình baän hoïc, khoâng ñi ñöôïc! Caäu baïn chaâm choïc: - Hoïc gaïo ñeå laáy ñieåm naêm aø? - Mình khoâng hoïc gaïo maø laø hoïc, hoïc khoâng phaûi vì ñieåm, hieåu khoâng?
8. I. Vai xã hội trong hội thoại: 1. Ví dụ: + Ví dụ 3 : - Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho ! -Tha này! Tha này! Vừa nói hắn vừa bịch luôn vào ngực chị Dậu mấy bịch,rồi lại sấn đến để trói anh Dậu. Hình như tức quá không thể chịu được, chị Dậu liều mạng cự lại : -Chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ ! Cai lệ tát vào mặt chi một cái đánh bốp, rối hắn cứ nhảy vào cạnh anh Dậu. Chi Dậu nghiến hai hàm răng : -Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem !
9. Caâu hoûi thaûo luaän Trong cuoäc hoäi thoaïi, coù phaûi moãi ngöôøi tham gia hoäi thoaïi chæ coù moät vai xaõ hoäi khoâng? Em haõy cho moät ví duï ñeå chöùng minh ñieàu ñoù. Moãi ngöôøi tham gia hoäi thoaïi thöôøng coù nhieàu vai, ña chieàu Ví duï: . Chò Daäu vai döôùi - Cai Leä vai treân (theo ñòa vò xaõ hoäi) . Chò Daäu vai treân - Cai Leä vai döôùi (theo tuoåi taùc)
10. I. Vai xã hội trong hội thoại: 1.Ví dụ: SGK/92,93 2. Nhận xét : 3. Bài học: Ghi nhớ sgk/94 ▪Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại . Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội : -Quan hệ trên –dưới hay ngang hàng ( theo tuổi tác , thứ bậc trong gia đình và xã hội ) -Quan hệ thân –sơ ( theo mức độ quen biết , thân tình )
11. I. Vai xã hội trong hội thoại: 1. Ví dụ: 2. Nhận xét : 3. Bài học : ▪Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại . Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội: -Quan hệ trên –dưới hay ngang hàng ( theo tuổi tác , thứ bậc trong gia đình và xã hội ) -Quan hệ thân –sơ (theo mức độ quen biết, thân tình ) ▪Vì quan hệ xã hội vốn rất đa dạng, nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng,nhiều chiều . Khi tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp.
12. I. Vai xã hội trong hội thoại: II/ Luyện tập 1/ Bài tập 1: - Sự nghiêm khắc:Nay các ngươi nhìn chủ nhục không biết thẹn - Sự khoan dung: Nếu các ngươi thì mới phải đạo thần chủ.
13. I. Vai xã hội trong hội thoại: II/ Luyện tập 1/ Bài tập 1: 2/ Bài tập 2: a/ Thứ bậc xã hội: Ông giáo vai trên- Lão Hạc vai dưới - Tuổi tác: Lão Hạc vai trên- Ông giáo vai dưới b/ Sự kính trọng như xưng: Cụ, ông con mình - Thân tình: Lời nói thân mật, mời hút thuốc, uống nước, ăn khoai c/ Quý trọng: Ông giáo, dạy - Thân tình: Chúng mình - Sự không vui giữ ý: Cười đưa đà, cười gượng, ông giáo để khi khác.
14. Con XÕp c¸c h×nh minh ho¹ vµo s¬ ®å (1, 2, 3, 4, 5) 1 Chú 2 3 Bè , mÑ 4 5 Con bác Bác (ChÞ g¸i bè)
15. Baøi Taäp 3 : Ñoïc maãu chuyeän sau: Moät sôùm, thaèng Huøng, môùi “nhaäp cö” vaøo xoùm toâi, daét chieác xe ñaïp gaàn heát hôi ra tieäm söûa xe cuûa baùc hai. Noù haát haøm vôùi baùc Hai: - Bôm cho caùi baùnh tröôùc. Nhanh leân nheù, treã giôø hoïc roài. Baùc hai nhìn thaèng Huøng roài noùi: - Tieäm cuûa baùc hoång coù bôm thueâ. - Vaäy möôïn caùi bôm, toâi bôm laáy vaäy. - Bôm cuûa baùc bò hö, chaùu chòu khoù daét ñeán tieäm khaùc vaäy. Vöøa luùc aáy, caùi Hoa nhaø ôû cuoái ngoõ cuõng daét xe ñaïp chaïy vaøo tíu tít chaøo hoûi: - Chaùu chaøo baùc Hai aï! Baùc ôi, chaùu möôïn caùi bôm nheù. Chieàu nay chaùu ñi hoïc veà, baùc coi duøm chaùu nghe, hoång bieát sao noù cöù xì hôi hoaøi. -Ñöôïc roài. Naøo ñeå baùc bôm cho. Chaùu laø con gaùi, bieát bôm khoâng maø bôm! Chaùu caûm ôn baùc nhieàu. (Theo Thaønh Long) Haõy nhaän xeùt veà caùch noùi naêng cuûa hai baïn Huøng vaø Hoa.
16. Bµi tËp 4 :  Khi hội thoại với người có quan hệ là bề trên ta cần có thái độ ứng xử như thế nào ? A Kính trọng B Thân mật C Ngưỡng mộ D Tôn trọng
17. Bµi tËp 5 :  Khi hội thoại với người có quan hệ ngang hàng , thân thiết ,cần có thái độ ứng xử như thế nào ? A Khách sáo B Thân mật C Suồng sả D Tôn trọng