Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi

1. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi MỤC LỤC TRANG PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ ( Lý do chọn đề tài ) 02 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 02 1. Cơ sở lý luận. 04 2. Cơ sở thực tiễn. 04 3. Thực trạng: 3.1 Thuận lợi 05 3.2 Khó khăn 05 3.3 Khảo sát 05 4. Các biện pháp thực hiện 05 4.1. Xây dựng các thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho 05 trẻ 4.2. Tạo môi trường lớp học 09 4.3 Tổ chức một số hoạt động lồng ghép giáo dục thói quen 11 vệ sinh và hành vi văn minh 4.4 Sưu tầm, sáng tác một số bài thơ 16 4.5 Phối hợp tuyên truyền với phụ huynh 5. Kết quả PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KHUYỄN NGHỊ 17 1. Kết luận. 19 2. Bài học kinh nghiệm. 19 3. Khuyến nghị, đề xuất. 19 5.Tài liệu tham khảo 20 1/20
2. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi PHẦN I : ĐẶT VẤN ĐỀ (Lý do chọn đề tài ) Vấn đề chăm sóc giáo dục trẻ em là vấn đề mà cả xã hội quan tâm. Ngành học mầm non là mắt xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân có vai trò cực kì quan trọng, kết hợp với gia đình trong việc nuôi dưỡng và giáo dục trẻ, đặt cơ sở nền tảng ban đầu cho việc hình thành và phát triển nhân cách con người Việt Nam mới, người lao động làm chủ tập thể. Thời đại mới đòi hỏi phải tạo ra những con người không chỉ có sức khoẻ, có tri thức, năng động, sáng tạo mà còn phải có văn hoá, văn minh, lịch sự. Ngay từ thời kỳ trẻ thơ cần cho trẻ trở thành người có văn hoá, văn minh, lịch sự. Thói quen vệ sinh thân thể là một trong những biểu hiện và yêu cầu cần thiết của người có văn hoá, văn minh mà người lớn cần hình thành cho trẻ ngay ở giai đoạn tuổi mầm non. Đồng thời đây cũng là một trong những nhiệm vụ được đặt ra hàng đầu của giáo dục mầm non để chăm sóc - bảo vệ sức khoẻ cho trẻ, nhằm nâng cao thể lực, giúp trẻ có thể tham gia tốt tất cả các hoạt động khác như học tập, vui chơi lao động góp phần phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Việc hình thành cho trẻ các thói quen vệ sinh và hành vi văn minh diễn ra thuận lợi nhất là ở giai đoạn trẻ mẫu giáo. Vì trẻ mẫu giáo đã có sự phát triển nhất định về thể chất (Cơ thể phát triển hoàn thiện hơn, các vận động khéo léo hơn, đặc biệt là sự phát triển của vận động tinh). Sự phát triển trí tuệ của trẻ cũng diễn ra mạnh mẽ (Từ tư duy trực quan hành động sang tư duy trực quan hình tượng sơ đồ), ngôn ngữ phát triển, các mối quan hệ ngày càng phức tạp. Trẻ đã ý thức được một số hành động và việc làm của mình, phân biệt được đúng - sai, tốt - xấu, nên - không nên. Đây là cơ sở và điều kiện quan trọng để trẻ có ý thức và khả năng tự thực hiện việc vệ sinh thân thể cho bản thân, từ đó mà tạo nên thói quen. Đồng thời giúp trẻ rèn luyện một số phẩm chất đạo đức quan trọng, những hành vi văn minh. Từ đó nhằm hoàn thiện và phát triển nhân cách cho trẻ. Trong công tác chăm sóc và giáo dục vệ sinh cho trẻ mẫu giáo là một việc rất quan trọng, nhưng điều quan trọng hơn là việc rèn luyện những thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ mẫu giáo đó là nhiệm vụ rất cần thiết. Giúp cho cơ thể trẻ phát triển tốt, chống đỡ được các bệnh tật, tránh được những dị tật thích nghi được với điều kiện sống, hình thành những thói quen cơ bản để giúp trẻ có nhiều nề nếp tốt. Là một giáo viên chủ nhiệm lớp (5 – 6) tuổi, hàng ngày được giao tiếp thường xuyên với trẻ, trò chuyện chăm sóc và giáo dục trẻ, tôi nhận thấy trẻ lớp tôi việc vệ sinh thân thể như đầu tóc, quần áo chưa gọn gàng, giờ ăn còn nói 2/20
3. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi chuyện riêng, xúc cơm cơm vẫn còn để rơi vãi và chưa biết nhặt cơm cho vào khay, vét cơm chưa sạch. Trong quá trình chơi chưa đoàn kết, nói to, chạy lộn xộn, chơi xong chưa biết cất đồ chơi gọn gàng đúng nơi quy định. Bản thân tôi luôn trăn trở làm thế nào để trẻ có các kỹ năng vệ sinh và hành vi văn minh tốt. Vì vậy tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài:“Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ mẫu giáo (5 – 6) tuổi” Mục đích nghiên cứu của đề tài này nhằm nghiên cứu thực trạng việc rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi. Trên cơ sở đó tìm ra những biện pháp hữu hiệu nhất nhằm hình thành thói quen và hành vi văn minh cho trẻ mẫu giáo lớn (5 – 6) tuổi, giúp trẻ tự tin, có kỹ năng tạo điều kiện cho trẻ phát triển toàn diện. Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường mầm non Đại Kim. Phạm vi nghiên cứu: Lớp mẫu giáo lớn A1. Khi nghiên cứu đề tài này tôi đã sử dụng các phương pháp như sau: Phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu các giáo trình như: Giáo dục giá trị sống và kỹ năng sống cho trẻ mầm non; Quy chế mầm non; Giáo dục học Mầm non; Những điều cần biết về sự phát triển trẻ thơ; Hướng dẫn tổ chức thực hiện các hoạt động giáo dục trong trường mầm non theo chủ đề trẻ (5 - 6) tuổi; Giáo trình giáo dục môi trường cho trẻ mầm non. Và một số phương pháp khác như phương pháp dùng lời, phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan, phương pháp đàm thoại, phương pháp thực hành. Thời gian nghiên cứu: là 8 tháng, từ tháng 9 năm 2018 đến tháng 3 năm 2019. 3/20
4. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lý luận Khái niệm hành vi văn minh: Là cách ứng xử của con người đối mọi sự vật hiện tượng phải tuân theo một quy tắc. Đối với trẻ mầm non có những hành vi văn minh như sau: Hành vi văn minh trong giao tiếp: Có thói quen chào hỏi, cám ơn, xin lỗi và xưng hô lễ phép với người lớn, phù hợp với tình huống. Không nói tục chửi bậy. Chăm chú lắng nghe người khác, đáp lại bằng cử chỉ, nét mặt, ánh măt phù hợp và chờ đến lượt trong trò chuyện. Không nói leo, không ngắt lời người khác. Biết hỏi han quan tâm, giúp đỡ người khác. Hành vi văn minh trong ăn uống: Không nói chuyện khi ăn. Biết nhặt cơm rơi vãi bỏ vào đĩa. Khi ăn không nhai nhồm nhoàm, không nuốt vội, phải nhai từ tốn. Không xúc quá đầy hoặc giành hết thức ăn cho riêng mình, không bỏ dở suất ăn. Biết và không ăn những thứ có hại cho sức khỏe. Biết dùng tay, khăn che miệng khi ho, ngáp, hắt hơi, hỉ mũi Hành vi văn minh nơi công cộng: Biết giữ vệ sinh nơi công cộng, có thói quen chăm sóc giữ gìn cảnh đẹp thiên nhiên môi trường sạch sẽ. Có hành vi bảo vệ môi trường trong sinh hoạt hàng ngày như vứt rác đúng nơi qui định, không ngắt lá bẻ cành, dẵm lên cỏ. Thói quen thực hiện các qui định giao thông: đi bộ trên vỉa hè, đi sang đường đúng nơi qui định, ngồi trên các phương tiện giao thông đảm bảo an toàn. Khái niệm thói quen vệ sinh cá nhân: là các kỹ năng tự phục vụ. Đó là những động tác thói quen rửa mặt, rửa tay, tập súc miệng, tập đánh răng, tập ngồi ngay ngắn, tập xì mũi vào khăn, tập mặc quần áo Hành vi văn minh lịch sự là nền tảng đạo đức của mỗi con người, là hành vi văn hóa. Ngay từ nhỏ trẻ cần được uốn nắn, giáo dục từ cử chỉ, lời nói, hành động văn minh, lịch sự thì lớn lên trẻ mới trở thành người có ích cho bản thân, gia đình và xã hội. Trẻ phải biết tu dưỡng, rèn luyện bản thân từng ngày, từng giờ theo hướng tốt, nói lời hay ý đẹp, đi đứng nhẹ nhàng, khoan thai cư xử với mọi người niềm nở lịch sự. 2. Cơ sở thực tiễn 3. Thực trạng của trường, lớp: Đầu năm học 2018-2019, tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo lớn (5-6 tuổi), sĩ số cháu trong lớp là 43 trẻ. Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện tôi đã nhận thấy những điều kiện thuận lợi và khó khăn như sau: 4/20
5. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi 3.1. Thuận lợi: - Được Ban giám hiệu nhà trường hỗ trợ mua sắm trang thiết bị, đồ dùng đầy đủ phục vụ cho hoạt động vệ sinh cá nhân (Khăn mặt, xà phòng, ca cốc ) - Đa số phụ huynh nhiệt tình quan tâm đến việc học tập của con mình.Bản thân tôi là giáo viên trẻ, yêu nghề, mến trẻ có, luôn chú ý đến việc rèn thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ. - Được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường thường xuyên cho đi học hỏi, tham khảo các bạn đồng nghiệp trong trường và các trường trong huyện. 3.2. Khó khăn: - Đa số phụ huynh làm nghề nông và một số phụ huynh lo kinh tế gia đình, chưa quan tâm đến giáo dục trẻ. - Cha mẹ còn chiều chuộng nên trẻ còn chưa mạnh dạn, tự tin, trẻ chưa biết tự làm công việc tự phục vụ một cách tự giác. - Ở nhà, trẻ đã vệ sinh cá nhân nhưng chưa đúng cách. - Một số cháu vẫn chưa có hành vi văn minh trong giao tiếp, trong ăn uống, hành vi văn minh nơi công cộng. 3.3. Kết quả khảo sát đầu năm : Trong quá trình tổ chức các hoạt động những tuần đầu của năm học, tôi đã theo dõi và ghi lại kết quả thực tế cụ thể như sau: Kết quả Tổng số Nội dung khảo sát Đạt Chưa đạt trẻ Số % Số % lượng lượng Thói quen, hành vi trong giao 12 28 31 72 tiếp chào hỏi Thói quen, hành vi thói quen vệ 15 35 28 65 Đầu năm sinh cá nhân 43 trẻ Thói quen, hành vi trong ăn 18 41 25 59 uống Thói quen , hành vi nơi cộng 10 23 33 77 cộng 4. Các biện pháp thực hiện: 5/20
6. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi 4.1 Xây dựng một số thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cần cung cấp cho trẻ 5-6 tuổi * Mục đích: Với trẻ (5 - 6) tuổi việc hình thành những thói quen vệ sinh và hành vi văn minh là một hoạt động cần thiết, trẻ tự lập trong công việc mà còn tạo cho trẻ có được những đức tính tốt khi tham gia vào hoạt động xã hội. Song song với với việc xây dựng kế hoạch tháng, tôi cũng xác định lồng ghép nội dung giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn minh vào trong các hoạt động học thường ngày của trẻ. * Cách thực hiện: Tôi chia nội dung giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn minh vào các tháng cụ thể như sau: STT Tháng Nội dung giáo dục thói quen Thời gian và phương vệ sinh và hành vi văn minh pháp thực hiện - Ôn các kỹ năng + Cất dép, cất balo, bê ghế - Hoạt động đón, trả trẻ 1 Tháng 9 đúng nơi quy định + Ôn kỹ năng rửa tay, lau mặt - Hoạt động góc, hoạt động ăn - Thói quen trong khi ăn uống + Sử dụng dụng cụ trong khi - Các hoạt động ăn, góc, ăn hoạt động chiều + Ngậm miệng khi ăn, ăn từ tốn, nhai kỹ + Biết quý trọng đồ ăn thức - Các hoạt động góc, hoạt Tháng 2 uống động ăn ngủ 10 + Không nói chuyện đùa nghịch trong khi ăn + Biết cất bát thìa đúng nơi quy định + Dùng khăn lau tay lau mặt + Biết đánh răng sau khi ăn - Thói quen sử dụng đồ dùng Tháng đồ chơi 3 11 + Cất, giữ gìn đồ dùng đồ chơi - Hoạt động học, hoạt động trong lớp ngoài trời, góc 6/20
7. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi + Biết vệ sinh đồ dùng đồ chơi - Hoạt động ở nhà, hoạt sạch sẽ động chiều + Thích được làm việc giúp đỡ người khác + Biết hoàn thành nhiệm vụ được giao - Thói quen giao tiếp văn hóa + Chào hỏi, lễ phép với người - Hoạt động đón trả trẻ, Tháng 4 lớn hoạt động vui chơi 12 + Giao tiếp thân thiện với bạn bè + Thể hiện sự ân hận khi mắc lỗi - Các hoạt động thường + Biết xin lỗi, cảm ơn khi cần ngay, vui chơi 5 Tháng 1 thiết + Khi giao tiếp không nõi -Tất cả các hoạt động trong chuyện trống không ngày - Thói quen giữ gìn vệ sinh nơi công cộng - Hoạt động ngoài trời, góc, 6 Tháng 2 + Không vứt rác bùa bãi hoạt động học + Biết nhặt rác bỏ vào đúng - Hoạt đọng chiều ôn kỹ nơi quy định năng - Thói quen giao tiếp nơi công cộng + Biết giữ trật tự một số nơi - hoạt động tại phòng thư 7 Tháng 3 công cộng viện, xem phim + Biết xếp hàng theo thứ tự - Hoạt động ngoài trời, hoạt lần lượt động thể dục sáng - Kỹ năng vệ sinh cá nhân + Cách chải tóc tết tóc - Các hoạt động góc, hoạt + Cách cắt móng tay, móng động chiều 8 Tháng 4 chân - Hoạt động đón trả trẻ + Kỹ năng buộc dây giày, đánh giày - Thói quen giữ gìn trật tự nơi 9 Tháng 5 công cộng 7/20
8. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi + Biết giữ vệ sinh nơi công - Hoạt động khám phá, cộng, có thói quen chăm sóc giữ gìn cảnh đẹp thiên nhiên - Hoạt động góc, chiều, môi trường sạch sẽ. ngoài trời + Có hành vi bảo vệ môi trường trong sinh hoạt hàng ngày như vứt rác đúng nơi qui định, không ngắt lá bẻ cành, dẵm lên cỏ. + Không đùa nghich xô đẩy đồ đạc làm ảnh hưởng những người xung quanh *Kết quả: - Nâng cao chất lượng và hiệu quả của các hoạt động. - Việc xây dựng kế hoạch hoạt động còn giúp giáo viên không bỏ sót một công việc naò hoặc làm qua loa. 4.2 Tạo môi trường cho trẻ hoạt động: * Mục đích: Nhằm mục đích nhằm phát triển tất cả các khả năng của trẻ, hình thành cho trẻ những hành trang ban đầu về nhân cách con người mới, một mặt đáp ứng các nhu cầu phát triển về ác mặt thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm kĩ năng xã hội, thẩm mỹ * Cách thực hiện: - Môi trường trong lớp: + Đối với trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo, tư duy của trẻ chủ yếu là tư duy trực quan hình ảnh. Việc cung cấp cho trẻ các hình ảnh trực quan sinh động, nhiều màu sắc sẽ thu hút sực chú ý của trẻ. + Rà soát lại các đồ dùng, đồ chơi trong lớp, những đồ dùng nào có thể mua sắm, đồ dùng nào cần làm, bổ sung từ từ theo từng chủ điểm, đồ chơi nào cần phải bổ sung trước . + Tận dụng các nguyên vật liệu để làm đồ chơi cho trẻ. - Môi trường ngoài lớp học: + Tạo không gian cho trẻ với nhiều đồ dùng đồ chơi ngooài trời để trẻ trải nghiệm + Sử dụng hình ảnh minh họa các bước thực hiện các kỹ năng , thói quen hành vi văn minh dán, treo theo từng chủ điểm,sự kiện 8/20
9. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi + Tích cực hướng dẫn, tổ chức các hoạt động và lồng ghép các hoạt động khác để trẻ có thể trải nghiệm với môi trường đã xây dựng * Kết quả: - Trẻ hoạt động tích cực hơn trong môi trường đã tạo, kiến thức được bổ sung và phong phú hơn. - Trẻ hững thú tham gia vào các hoạt động. - Trẻ có kỹ năng sử dụng môi trường trong lớp học. 4.3 Tổ chức một số hoạt động lồng ghép giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn minh * Mục đích: Nhằm xây dựng hình thành, bồi dưỡng thói quen tự giác và hành vi tốt đẹp, lỗi sống thân thiện cho trẻ. Nhằm nâng cao ý thức cho trẻ cả khi ở nhà lẫn trong môi trường giáo dục mầm non. * Cách thực hiện: Muốn dạy trẻ (5 - 6) tuổi có thói quen vệ sinh và hành vi văn minh được tốt thì tôi phải có kiến thức và nắm vững phương pháp tổ chức, các bước thực hiện thao tác vệ sinh cá nhân cho trẻ Tôi thực hiện hướng dẫn trẻ 2 đến 3 lần tuỳ theo khả năng của trẻ. + Lần 1: Thực hiện thao tác không phân tích (Làm chậm, rõ từng thao tác). + Lần 2: Nhấn vào các kĩ năng thao tác khó (có thể kết hợp với phân tích bằng lời). Ví dụ: * Thao tác rửa tay: Các thao tác rửa tay gồm 6 bước cơ bản như sau: Bước 1: Xắn cao tay áo, hứng dưới vòi nước chảy sao cho ướt từ cổ tay xuống hết lòng bàn tay và xoa xà phòng khắp 2 bàn tay. 9/20
10. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi Buớc 2: Rửa cổ tay và mu tay: Đưa tay phải xoay cổ tay trái rồi tay trái xoay cổ tay phải. Tiếp tục dùng tay nọ lau cọ mu tay kia. Bước 3: Xoay tròn rửa từng ngón tay và kẽ hai bàn tay. Bước 4: Xoa 2 tay vào nhau rửa lòng bàn tay. Bước 5: Chụm đầu các ngón tay trái xoay vào lòng tay phải và ngược lại để rửa các đầu ngón tay. Bước 6: Rửa sạch xà phòng dưới vòi nước sạch và lau tay khô ráo. * Thao tác đánh răng: Bước 1: Lấy bàn chải đúng ký hiệu và kem đánh răng Bước 2: Hứng cốc vào vòi, lấy nước vừa đủ khoảng 2/3 cốc Bước 3: Chải răng: Chải mặt ngoài của răng Chải mặt trong của răng Chải mặt trong răng cửa và răng nanh Chải mặt nhai của hàm Chải nhẹ lên trên lưỡi Bước 4: Súc miệng với nước Bước 5: Rửa sạch bàn chải đánh răng * Thao tác lau mặt: 10/20
11. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi . Thao tác rửa mặt gồm 4 bước như sau: Bước 1: Lấy khăn mặt rải khăn lên tay, lấy ngón tay lau hai mắt trước. Bước 2: Gấp đôi khăn lau từ trán qua má xuống cằm Bước 3: Gấp khăn tiếp lau bên má phải rồi lật khăn lau má trái. Bước 4: Cầm 2 mũi khăn ngoáy hai lỗ mũi lau lỗ mũi và bỏ khăn vào chậu. Ngoài việc nắm chắc các kiến thức về kỹ năng vệ sinh, tôi còn tạo ra các tình huống để dạy trẻ các hành vi văn minh, cụ thể như sau: Hành vi biết cảm ơn, xin lỗi: Trẻ cần biết cảm ơn khi được sự giúp đỡ và biết xin lỗi khi làm việc sai trái. Trẻ nhận biết được đâu là đúng đâu là sai, đây cũng là một phần hình thành nên nhân cách trẻ sau này. Vì vậy tôi đã đưa ra các tình huống để trẻ giải quyết các tình huống theo vốn kinh nghiệm sống của trẻ: * Tình huống 1: Trong giờ cô đón các bạn vào lớp, bạn An không chào cô và các bạn lúc đến lớp. Theo các con bạn An đã ngoan chưa? Chúng mình nên làm gì để giúp bạn? Trẻ trả lời: Bạn An chưa ngoan. Con sẽ nhắc bạn để bạn chào cô và các bạn trong lớp. Qua đó các tình huống tôi đưa ra và trẻ trả lời tôi thấy trẻ lớp tôi đã có sự tiến bộ rõ nét về cách chào hỏi lễ phép, biết cảm ơn khi được nhận quà và xin lỗi khi mình làm bạn đau, nhường đồ chơi cho bạn vv Hành vi giữ gìn vệ sinh môi trường: Dạy trẻ biết vứt rác đúng nơi qui định, không khạc nhổ bừa bãi, không ngắt lá bẻ cành. Những hành động đó tuy nhỏ nhưng góp phần làm cho môi trường xanh sạch, giúp trẻ hình thành con người sống có văn hóa. * Tình huống :Trong giờ hoạt động ngoài trời, có một bạn hái hoa? Con nhìn thấy bạn như vậy con sẽ làm gì? Trẻ trả lời: con sẽ bảo bạn không được hái hoa vì cô giáo dạy nếu hái hoa thì sân trường không còn đẹp nữa vì vậy chúng mình phải chăm sóc hoa và bảo vệ hoa để cho sân trường mình thêm đẹp. 11/20
12. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi Hành vi văn minh trong ăn uống: Dạy trẻ không nói chuyện khi ăn. Biết nhặt cơm rơi vãi bỏ vào đĩa. Khi ăn không nhai nhồm nhoàm, không nuốt vội, phải nhai từ tốn. Không xúc quá đầy hoặc giành hết thức ăn cho riêng mình, không bỏ dở suất ăn. Biết và không ăn những thứ có hại cho sức khỏe. Biết dùng tay, khăn che miệng khi ho, ngáp, hắt hơi, hỉ mũi Giáo dục các thói quen vệ sinh cá nhân và hành vi văn minh cho trẻ không thể tiến hành trên một tiết học riêng biệt mà nó được tích hợp vào các hoạt động khác như: Hoạt động đón trả trẻ; Hoạt động học tập, hoạt động góc, hoạt động ngoài trời, hoạt động chiều hay tổ chức chế độ sinh hoạt hàng ngày. Trong hoạt động đón, trả trẻ: Thông qua hoạt động giáo viên vừa giao tiếp với trẻ, với phụ huynh đồng thời cũng quan sát ứng xử của trẻ khi đến lớp từ đó có những uốn nắn kịp thời cho trẻ. Hàng ngày đến lớp trẻ đều thực hiện chào hỏi sẽ trở thành thói quen tốt giúp trẻ tự tin trong giao tiếp thể hiện hành vi văn minh của mình và để các bạn trong lớp học tập. Chính sự bắt chước và nêu gương khen ngợi động viên kịp thời, trẻ lớp tôi đã có ứng xử rất tốt trong việc chào cô, chào bạn và bố mẹ khi đến lớp cũng như lúc về nhà. Trong hoạt động học: Với trẻ mầm non hoạt động học của trẻ diễn ra trong một ngày rất ít. Thời gian một giờ học của trẻ không dài, với trẻ 5 – 6 tuổi chỉ từ 30-35 phút. Nhưng với thời gian ngắn đó nội dung cung cấp cho trẻ lại rất sâu và trọng tâm. Với nội dung hình thành thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ không có một hoạt động học riêng biệt mà nó chỉ được lồng ghép ở một phần trong nội dung giờ học. Có thể là phần vào bài, hay phần trò chơi củng cố hay phần kết thúc. Nhưng với bất kỳ vào nội dung nào thì đều cung cấp kiến thức cần thiết cho trẻ. Ví dụ: 12/20
13. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi *Trong hoạt động học khám phá về đề tài “ ích lợi của cây xanh” Ngoài việc cung cấp kiến thức cho trẻ tôi còn lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường bảo vệ cây xanh như chăm sóc cây như tưới nước, không ngắt lá bẻ cành Trong hoạt động góc: Hoạt động vui chơi có thể nói là hoạt động chủ đạo của trẻ mầm non, ở lứa tuổi này trẻ “Học mà chơi, chơi mà học”,. Chính vì vậy mà tôi đã khéo léo lồng ghép những nội dung giáo dục các hành vi văn minh khi trẻ chơi. Cụ thể là trong hoạt động góc. Thông qua hoạt động chơi để dạy trẻ biết cách dọn dẹp đồ chơi và xem việc dọn dẹp đồ chơi cũng là một phần của trò chơi, qua đó bé sẽ thấy hào hứng với việc dọn dẹp đồ chơi và cảm thấy công việc này thật nhẹ nhàng. Hoạt động ngoài trời: Trong hoạt động ngoài trời đây là cơ hội trẻ được tiếp xúc với các sự vật hiện tượng và được trải nghiệm nhiều nhất. Ở hoạt động này tôi luôn chuẩn bị tốt các đồ dùng cho trẻ quan sát trực tiếp. Với hình thức này, tôi hướng dẫn trẻ quan sát về thế giới thực vật ngoài trời, tận dụng điều kiện tự nhiên để rèn luyện sức khỏe, tăng cường sức đề kháng và thỏa mãn nhu cầu hoạt động vui chơi ở trẻ đồng thời cũng có hành vi văn minh của trẻ với môi trường. Trong hoạt động lao động: Lao động là môi trường thực tế nhất để trẻ được trải nghiệm xúc cảm, tình cảm của mình, giúp trẻ tự điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với môi trường xung quanh. Trẻ tham gia vào lao động, trẻ có cơ hội đứng ở vị trí của người khác để hiểu người lao động, hiểu được những cố gắng, khó khăn của họ để từ đó có cách ứng xử phù hợp người lao động. . Qua hoạt động lao động này trẻ biết rằng muốn giữ cho môi trường sạch đẹp thì con người không nên vứt rác bừa bãi, Không nhổ bậy, không bẻ cành, hái hoa, biết sử dụng nước sạch Khi cần vứt rác thì bỏ vào thùng rác. Trong giờ ăn: Hình thành thói quen vệ sinh rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh và khi tay bẩn. Rửa tay là cách đơn giản nhất và tốt nhất giúp ngăn ngừa sự lây lan của vi khuẩn. Tôi luôn khuyến khích trẻ rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, sau khi chơi ngoài sân trường hoặc chơi với đất cát, động vật. * Ví dụ : Trước giờ ăn cơm tôi cho trẻ lần lượt đi rửa tay theo bàn ăn, trẻ xếp hàng vào rửa tay tôi luôn chú ý quan sát xem trẻ rửa có đúng cách không, có 13/20
14. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi sạch tay không, tôi khuyến khích trẻ sử dụng xà phòng khi rửa tay. Hoặc sau khi trẻ được chơi ngoài trời vào tôi cho trẻ xếp hàng theo tổ vào rửa tay. Hình ảnh trẻ rửa tay trước khi ăn Hình ảnh trẻ ăn trưa Trong giờ hoạt động chiều: Hàng tuần tôi có kế hoạch cho trẻ được tham gia vệ sinh đồ dùng đồ chơi ở trong lớp vào một buổi chiều. Tôi thường cho hoạt động này vào chiều thứ 6 hằng tuần với những nội dung được thay đổi như: Dạy trẻ vệ sinh rửa mặt, Rửa tay, gấp quần áo, lau và sắp sếp đồ dùng đồ chơi gọn gàng. Chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ cũng là một trong những biện pháp hình thành cho trẻ thói quen làm việc, vui chơi theo giờ giấc. Trẻ sẽ dần hình thành cách cảm nhận thời gian qua từng hoạt động. Thông qua các hoạt động này tôi đã lồng ghép để dạy trẻ kỹ năng vệ sinh và hành vi văn minh bước đầu đã đạt được kết quả tốt, trẻ hứng thú, tự tin khi tham gia các hoạt động, biết quan tâm và giúp đỡ người khác, biết phân biệt được hành vi đúng - sai, biết bảo vệ môi trường, giữ gìn vệ sinh trong và ngoài lớp sạch sẽ. * Kết quả: - Đa số trẻ đã có ý thức tự giác, thói quen vệ sinh cá nhân đúng cách. - Trẻ biết phân biệt các hành vi đúng sai, ứng xử tốt khi có các tình huống xảy ra và biện pháp xử lý. 4.4 Sưu tầm, sáng tác một số bài thơ: * Mục đích: - Giúp trẻ phát triển một cách toàn diện về các mặt: thể chất, ngôn ngữ, thẩm mỹ, tình cảm, kỹ năng, xã hội. - Giúp trẻ nhanh chóng ghi nhớ và thực hiện đồng thời phát triển khả năng ngôn ngữ cho trẻ 14/20
15. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi - Việc sưu tầm và sáng tác còn giúp trẻ hứng thú với những thứ mới lạ tạo sự đổi mới trong cách dạy để không bị nhàm chán. * Cách thực hiện: Việc rèn những thói quen vệ sinh và hành vi văn minh diễn ra hàng ngày. Để tránh sự nhàm chán và để trẻ nhớ lâu tôi đã sưu tầm, sáng tác một số bài thơ như sau: Ví dụ : Bài thơ “Bé rửa tay” Một làm ướt 2 tay Bốn hai tay xà mạnh Xoa xà phòng lên nhé! Sao cho sạch trong lòng Hai cổ tay xoa kỹ Năm chụm đầu các ngón Rồi tiếp đến mu tay Xoay vào lòng tay kia Ba các ngón xoay tròn Sáu xả sạch xà phòng Và kẽ tay lau sạch Và lau tay khô ráo! Để giúp trẻ nhớ lâu tôi đã sưu tầm hai bài thơ trên cho trẻ đọc. Trẻ nhớ được lần lượt các thao tác và từng bước khi rửa tay, lau mặt và đúng qui trình hơn. Ví dụ : Hình thành cho trẻ hành vi biết cảm ơn, xin lỗi: Sau khi trẻ được học cảm ơn, xin lỗi tôi đã sáng tác để dạy trẻ bài thơ: “Như hoa bé ngoan ” để trẻ ghi nhớ hơn và luôn có hành vi đúng với hoàn cảnh. Bài thơ: “Như hoa bé ngoan” Khi con được nhận quà Nhận lỗi là điều hay Phải cảm ơn con nhé Để biết rằng mình sai Lời cảm ơn tuy nhỏ Và không nên mắc lại Nhưng góp nhiều niềm vui Thế mới là bé ngoan Còn khi con mắc lỗi Bé giỏi của thầy cô. Dù lỗi to hay nhỏ Thông qua bài thơ trẻ biết cảm ơn khi được nhận quà và khi làm sai trẻ biết xin lỗi. Thói quen này sẽ giúp trẻ có được lối sống khỏe mạnh, vui tươi và được mọi người yêu mến. Ví dụ : Hình thành cho trẻ hành vi xếp hàng. Tôi đã sưu tầm bài thơ: “Đàn kiến nó đi” để dạy trẻ. Bài thơ: “Đàn kiến nó đi” Một đàn kiến nhỏ Cắm cổ cắm đầu Chạy ngược chạy xuôi Kìa trông xấu quá Chẳng ra hàng một Chúng em vào lớp Chẳng thành hàng đôi Sánh bước hai hàng 15/20
16. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi Đang chạy bên này Chẳng như kiến nọ Lại sang bên nọ Rối tinh cả đàn. Bài thơ: “Đàn kiến nó đi” nhằm giáo dục trẻ cách xếp hàng ngay ngắn khi đi vào lớp không chen lẫn xô đẩy nhau “Không như kiến nọ\ Rối tinh cả đàn”. Bài thơ với vần điệu vui tuơi hồn nhiên nhí nhảnh đã giúp cho trẻ học được bài học về hành vi xếp hàng một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất. *Kết quả: Có thể nói để hình thành được các thói quen vệ sinh và hành vi văn minh thì việc nắm chắc các trình tự thực hiện là yếu tố cốt lõi hình thành nên nhân cách con người. 4.5 Phối hợp tuyên truyền với phụ huynh giáo dục trẻ: * Mục đích: Phối hợp vối phụ huynh tạo sự kết hợp chặt chẽ thống nhất trong việc giáo dục trẻ tránh sự trái ngược về cách thức tác động đến trẻ nâng cao hiệu quả chăm sóc nuôi dưỡng giáo dục trẻ. Cha mẹ là người gần gũi con nhiều nhất, giáo dục con tỉ mỉ nhất, toàn diện nhất, là người đặt viên gạch đầu tiên trong việc hình thành nhân cách, thói quen, hành vi đạo đức, tạo dựng hành vi văn minh tốt nhất cho trẻ. * Các biện pháp: Muốn trẻ hình thành được các thói quen vệ sinh thì nhà trường và gia đình phải thống nhất yêu cầu giáo dục vệ sinh đối với trẻ. Vào buổi buổi họp phụ huynh đầu năm tôi tuyên truyền với phụ huynh những chương trình mà các cháu được học trên trường. Tôi cũng đưa cho phụ huynh bản đánh giá trẻ qua các chỉ số ở mỗi tháng để cha mẹ trẻ tự đánh giá trẻ qua các chỉ số xem trẻ có đạt được yêu cầu Tuyên truyền với phụ huynh về lợi ích của việc giữ gìn vệ sinh và biết vệ sinh bằng xà phòng nhằm phòng tránh bệnh tật. Thường xuyên liên hệ với phụ huynh để kịp thời nắm tình hình của trẻ, trao đổi với phụ huynh những nội dung và biện pháp chăm sóc giáo dục trẻ tại gia đình, bàn bạc cách giải quyết những khó khăn gặp phải. Hằng ngày nhắc nhở phụ huynh những trẻ chưa thực hiện được kết hợp cùng cô để kèm và hướng dẫn trẻ trong việc thực hiện các thao tác vệ sinh ở nhà. * Kết quả: 16/20
17. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi Mức độ hiểu biết của phụ huynh về chất lượng chăm giáo dục trẻ đã tăng lên. Phụ huynh đã biết phối hợp trực tiếp với giáo viên tại lớp để năm băt tình hình trẻ một cách thiết thực. 5. Kết quả đạt được: - Đối với giáo viên: + Bản thân tôi đã rút ra được nhiều kinh nghiệm trong việc lựa chọn các trò chơi, hình thức phong phú và đặc biệt tạo cho trẻ các tình huống, hấp dẫn lôi cuốn trẻ vào các hoạt động tìm hiểu thói qun vệ sinh và hành vi văn minh + Bản thân tôi đã trau dồi kiến thức, kỹ năng, nghệ thuật dạy trẻ. + Phụ huynh tin nhiệm tin yêu. + Kết quả hoạt động dạy các hoạt động giáo dục một số thói qun vệ sinh và hành và hành vi văn minh được đánh giá tốt. - Đối với học sinh: + Được rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh thông qua các hoạt động đa dạng cũng làm trẻ thêm hứng thú giúp cho vốn kiến thức của trẻ tăng lên một cách rõ rệt. + Khả năng quan sát thực nghiệm của trẻ cũng nhạy bén và chính xác hơn. + Trẻ hứng thú, tự tin khi trực tiếp thực hiện. - Kết quả khảo sát cuối năm: . -Tôi đã thu được kết quả cụ thể như sau: * Kết quả cụ thể như sau: Kết quả Tổng số Nội dung khảo sát Đạt Chưa đạt trẻ Số % Số % lượng lượng Thói quen, hành vi trong giao 43 100 0 0 tiếp chào hỏi Thói quen, hành vi thói quen vệ 42 97 1 3 Cuối năm sinh cá nhân 43 trẻ Thói quen, hành vi trong ăn 42 97 1 3 uống Thói quen, hành vi nơi cộng 40 93 3 7 cộng 17/20
18. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi . Những kết quả mà trẻ lớp tôi đạt được kể trên đã tạo nên niềm phấn khởi là động lực giúp tôi cố gắng hơn nữa trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ ngày càng tiến bộ đi lên như Bác Hồ đã nói: “Trẻ em như búp trên cành/ Biết ăn, ngủ, biết học hành là ngoan”. “Vì tương lai con em ta, dân tộc ta, mọi người, mọi ngành phải có quyết tâm chăm sóc, giáo dục các cháu bé cho tốt” Một đứa trẻ ngoan là niềm tự hào của mỗi gia đình, của xã hội và của thầy cô. PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KHUYỄN NGHỊ 1. Kết luận: Để xây dựng con người mới đòi hỏi toàn xã hội phải quan tâm do đó đã đặt mục tiêu cho ngành giáo dục là đào tạo nguồn nhân lực về lâu dài, giúp cho trẻ em phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh. Ở trường mầm non giáo dục văn hóa vệ sinh là một trong những nhiệm vụ giáo dục toàn diện. Nó hình thành cho trẻ tính cẩn thận, trẻ có những hành vi văn minh đối với người xung quanh và có ý thức giữ gìn vệ sinh thân thể, giữ gìn đồ vật xung quanh trẻ. Đức tính này được hình thành vững chắc từ lứa tuổi mẫu giáo là lứa tuổi trẻ rất dễ nhạy cảm và nhanh chóng tiếp thu những điều học được ở trường và hình thành dấu ấn lâu dài. 2. Bài học kinh nghiệm. Hiểu trẻ là điều kiện tiên quyết để giáo dục trẻ có hiệu quả. Nhà giáo dục K.Đ.Usinxki đã nói: “Muốn giáo dục con người thì phải hiểu con người về mọi mặt”. Việc rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ mẫu giáo là vô cùng quan trọng, song công việc thật không đơn giản. Trình độ nhận thức tiếp thu của mỗi cháu khác nhau, điều kiện hoàn cảnh sống từng gia đình mỗi cháu không đồng đều vì vậy qua quá trình thực hiện tôi nhân thấy muốn thực hiện tốt việc này, bản thân mỗi giáo viên cần phải: Trau dồi kiến thức vệ sinh và hành vi văn minh cần thiết. Cô giáo phải là người có phẩm chất đạo đức tốt, mẫu mực, chịu khó, kiên trì tìm tòi học hỏi, luôn có biện pháp sáng tạo mới trong giảng dạy và chăm sóc giáo dục trẻ. Cô giáo dành thời gian, chú ý nhiều hơn đến những cháu cá biệt để có biện pháp giáo dục phù hợp, phải động viên khen thưởng sửa lại kịp thời cho trẻ nhằm kích thích những việc làm tốt, và hạn chế những hành vi xấu của trẻ. 18/20
19. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi Cô giáo phải hết lòng yêu thương các cháu, với tinh thần là người mẹ thứ hai của các cháu, cô giáo phải nhạy bén trước những diễn biến của các cháu, hiểu được đặc điểm tâm sinh lý của các cháu, hiểu được hoàn cảnh sống của từng gia đình. Tuyên truyền với phụ huynh về công tác giáo dục rèn luyện vệ sinh văn minh cho trẻ. Do đó muốn giáo dục chăm sóc trẻ đạt kết quả tốt thì phải có sự thống nhất phương pháp giáo dục của 2 cô giáo trong lớp cũng như phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội. 3. Kiến nghị: Tổ chức cho giáo viên tham quan học tập các trường điểm. Tạo điều kiện cho chị em giáo viên được dự giờ đồng nghiệp để cùng trao đổi kinh nghiệm giảng dạy. Có nhiều băng hình về giáo dục lễ giáo và hành vi văn minh để cô giáo truyền đạt tới trẻ. Tạo điều kiện cho trẻ đi tham quan dã ngoại nhiều hơn nữa để trẻ được trải nghiệm, học tập. Trên đây là :“Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ mẫu giáo (5 - 6) tuổi” . Tuy đã đạt được những kết quả, song vẫn còn có hạn chế. Tôi rất mong nhận được sự quan tâm, những ý kiến đóng góp của các cấp lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp để tôi có thể hoàn thiện hơn trong công tác giảng dạy của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Đại Kim, ngày 22 tháng 3 năm 2019 Người viết Nguyễn Thị Thu 19/20
20. Một số biện pháp rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ 5-6 tuổi IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo dục giá trị sống và kỹ năng sống cho trẻ mầm non ( Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội). Tác giả: PGS. TS. Nguyễn Thị Mỹ Lộc, TS. Đinh Thị Kim Thoa, ThS. Phan Thị Thảo Hương 2. Quy chế mầm non. 3. Giáo dục học Mầm non. 4. Những điều cần biết về sự phát triển trẻ thơ - Nguyễn Thị Ánh Tuyết, Nguyễn Hoàng Yến. 5. Hướng dẫn tổ chức thực hiện các hoạt động giáo dục trong trường mầm non theo chủ đề trẻ (5 – 6) tuổi theo chương trình giáo dục mầm non mới - Lê Thu Hường (chủ biên) - Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam. 6. Giáo trình giáo dục môi trường cho trẻ mầm non – Hoàng Thị Phương – (Nhà xuất bản Đại học Sư phạm) 20/20