Giáo án Sinh học Lớp 8 - Tiết 34 - Bài 33: Thân nhiệt

Nội dung text: Giáo án Sinh học Lớp 8 - Tiết 34 - Bài 33: Thân nhiệt

1. TIẾT 34 - BÀI 33: THÂN NHIỆT I. Mục tiêu :Qua bài học này HS đạt được: 1. Kiến thức - Nêu khái niệm thân nhiệt - Trình bày được vai trò của da và hệ thần kinh trong việc điều hòa thân nhiệt - Kể tên các phương pháp phòng chống nóng, lạnh - Giải thích được cơ chế điều hòa thân nhiệt - Vận dụng kiến thức vào đời sống giải thích một số hiện tượng thức tế và phòng chống cảm nóng, cảm lạnh 2. Kĩ năng - Rèn luyện kĩ năng tổng hợp phân tích kiến thức về sự điều hòa thân nhiệt - Rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức để giải thích các hiện tượng thực tế : toát mồ hôi khi trời nóng, run chân tay khi trời rét . - Rèn luyện kĩ năng thuyết trình, bảo vệ quan điểm của mình qua hoạt động nhóm tìm hiểu các phương pháp chống nóng, lạnh và hoàn thành phiếu học tập tìm hiểu cơ chế điều hòa thân nhiệt - Hình thành kĩ năng xây dựng chế độ ăn uống , lao động , sinh hoạt phù hợp với nhu cầu năng lượng qua quá trình sinh nhiệt và tỏa nhiệt ở cơ thể - Hình thành kĩ năng chăm sóc bản thân và những người xung quanh khi bị cảm nóng, cảm lạnh - Hình thành kĩ năng sử dụng hợp lý các phương tiện chống nóng, lạnh 3. Thái độ - Có tinh thần trách nhiệm chuẩn bị bài học - Có ý thức theo dõi , duy trì thân nhiệt ổn định cho bản thân và những người xung quanh - Có ý thức rèn luyện thân thể , tăng khả năng chịu đựng của cơ thể khi nhiệt độ môi trường tang - Có ý thức phòng tránh một số loại bệnh cảm nóng , cảm lạnh - Có ý thức giúp đỡ người thân , bạn bè khi họ bị cảm nóng , cảm lạnh . - Có niềm say mê hứng thú học tập bộ môn Sinh học 4. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực tự học, tự chủ - Năng lực giao tiếp, hợp tác - Năng lực phát hiện giải quyết vấn đề - Năng lực nhân thức kiến thức sinh học 1
2. - Năng lực vận dụng kiến thức vào thực tế II. Chuẩn bị 1. Giáo viên - Máy tính, máy chiếu, bài giảng điện tử - Hình ảnh: Vụ việc 39 người chết trong container ở Anh quốc - Sơ đồ cung phản xạ tiết mô hồi - Phiếu học tập: Cơ chế điều hòa thân nhiệt của da. STT Câu hỏi Trả lời 1 Mọi hoạt động của cơ thể đều sinh nhiệt.Vậy nhiệt độ của cơ thể sinh ra đã đi đâu và làm gì? 2 Khi lao động nặng cơ thể có những phương thức tỏa nhiệt nào? 3 Vì sao mùa hè da hồng hào, mùa đông da tím tái, sởn gai ốc? 4 Khi trời nóng, độ ẩm không khí cao, không thoáng gió, cơ thể ta có những phản ứng gì, có cảm giác như thế nào? -Đáp án PHT: STT Câu hỏi Trả lời 1 Mọi hoạt động của cơ thể đều Được máu phân phối khắp cơ thể và tỏa sinh nhiệt.Vậy nhiệt độ của cơ ra môi trường đảm bảo cho thân nhiệt ổn thể sinh ra đã đi đâu và làm gì? định 2 Khi lao động nặng cơ thể có Toát mồ hôi, dãn mạch máu da, thở gấp những phương thức tỏa nhiệt nào? 3 Vì sao mùa hè da hồng hào, mùa Vào mùa hè da hồng hào là do mạch đông da tím tái, sởn gai ốc? máu dưới da dãn ra làm cho cơ thể tỏa nhiệt vào không khí dễ dàng. Trời rét da thường tím tái hoặc sởn gai ốc vì các mạch dưới da đưa máu vào trong và co cơ chân lông làm sờn gai ốc để giảm sự thoát nhiệt nhằm giữ nhiệt cho cơ thể 4 Khi trời nóng, độ ẩm không khí Khi trời nóng độ ẩm không khí cao trời cao, không thoáng gió, cơ thể ta oi bức cơ thể người ta tóat mồ hôi khó có những phản ứng gì có cảm khăn và dễ bị cảm giác như thế nào? 2
3. 2. Học sinh - Tìm hiểu khái niệm và cơ chế điều hòa thân nhiệt của cơ thể - Nhóm 1+2: Tìm hiểu các bước tiến hành đo thân nhiệt bằng nhiệt kế thủy ngân - Nhóm 3: Tìm hiểu các bước tiến hành đo thân nhiệt bằng nhiệt kế điện tử - Nhóm 4: Tìm hiểu các bước tiến hành đo thân nhiệt bằng nhiệt kế hồng ngoại - Nhóm 1+2: Tìm hiểu nguyên nhân cảm nóng và các biện pháp chống nóng. - Nhóm 3+4: Tìm hiểu nguyên nhân cảm lạnh và các biện pháp chống lạnh. 3. Phương pháp dạy học - Vấn đáp: tìm tòi, Tái hiện - Trực quan hình ảnh-video - Thuyết trình - Tự nghiên cứu III. Nội dung và tiến trình tiết dạy 1. Ổn định tổ chức: 2 phút - Kiểm tra sĩ số và kiểm tra phần chuẩn bị của HS - Chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm 7-8 HS 2. Bài mới • Tình huống vào bài: (3 phút) Chiếu một số hình ảnh vụ việc 39 nạn nhân bị chết trong xe container ở Anh quốc. Yêu cầu HS nêu những hiểu biết của mình và vụ việc và nguyên nhân tử vong các nạn nhân? Để giải thích nguyên nhân tử vong của các nạn nhân trong vụ việc trên chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay: Tiết 35-Bài 33: Thân nhiệt. • Hoạt động 1: Tìm hiểu về thân nhiệt Thời gian : 10 phút Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung -Yêu cầu HS dựa vào thông tin -Tìm hiểu thông tin và trả I.Thân nhiệt SGK mục I- trang 105 trả lời các lời câu hỏi. câu hỏi + Thế nào là thân nhiệt ? + Nhiệt độ cơ thể người khỏe mạnh khi trời nóng và khi trời lạnh là bao nhiêu ? Vì sao -Gọi 1,2 HS trả lời - HS khác nhận xét, bổ sung →Nhận xét , chốt kiến thức - Ghi nhớ kiến thức -Thân nhiệt là nhiệt độ của cơ thể - Nhiệt độ cơ thể luôn ổn định ở 37oC do có sự cân bằng 3
4. giữa quá trình tỏa nhiệt và sinh nhiệt -Làm thế nào để biết được nhiệt -HS có thể trả lời: dùng độ của cơ thể. nhiệt kế, dùng tay kiểm tra . -Yêu cầu HS thảo luận việc kiểm -HS thảo luận và trả lời tra nhiệt độ cơ thể bằng tay điều này có chính xác không? Sau đó, yêu cầu HS dựa vào hiểu biết bản thân nêu các loại nhiệt kế thông dụng và thực hiện đo thân nhiệt cơ thể bằng nhiệt kế. +Nhóm 1,2; Nhiệt kế thủy ngân +Nhóm 3: Nhiệt kế điện tử +Nhóm 4 Nhiệt kế hồng ngoại - Gọi đại diện HS lên làm mẫu , Hs nêu và thực hiện đo HS khác quan sát và nhận xét thân nhiệt - GV lưu ý : Khi sử dụng nhiệt kế thủy ngân chúng ta phải hết sức cẩn thận tránh làm vỡ vì trong nhiệt kế có thủy ngân là một chất có hại cho sức khỏe -Khi nào cơ thể tăng cao và hạ HS suy nghĩ và trả lời. thấp? Cách xử lý như thế nào? → Mở rộng : Nhiệt độ cơ thể tăng có thể do viêm nhiễm dẫn đến bị sốt, tuy nhiên nhiệt độ cơ thể không tăng cao quá 420 C không xuống dưới 35⁰C -Quay lại tình huống đầu bài, yêu -Theo dõi, giải thích cầu HS giải thích nguyên nhân tử nguyên nhân vong của 39 nạn nhân. Chuyển ý:Khác với các động vật biến nhiệt khác như lưỡng cư bò sát,nhiệt độ cơ thể chúng ta luôn duy trì ổn định ở 37 0 C do có cơ chế điều hòa thân nhiệt. Vậy sự điều hòa thân nhiệt của của thể được thực hiện như thế nào? • Hoạt động 2: Tìm hiểu sự điều hòa thân nhiệt Thời gian : 13 phút 4
5. Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung -Yêu cầu HS dựa vào hiểu biết của -Tìm hiểu SGK, trả lời câu II.Sự điều hòa bản thân tìm hiểu SGK và trả lời hỏi: thân nhiệt câu hỏi H: Bộ phận nào tham gia điều hòa thân nhiệt? -Gọi 1 HS trả lời , HS khác nhận Trả lời : Da và hệ thần kinh xét Chuyển ý : vậy hoạt động điều hòa thân nhiệt qua da diễn ra theo cơ chế nào chúng ta vào phần 1 -Chiếu đoạn hình ảnh vận động 1.Vai trò của da viên tập luyện và hình ảnh con trong điều hòa người lạnh sởn gai ốc, yêu cầu HS thân nhiệt quan sát , hoạt động nhóm trong Quan sát ,thảo luận và hoàn thời gian 4 phút và hoàn thiện thành phiếu học tập phiếu học tập ( GV đã chuẩn bị ) - Theo dõi hướng dẫn các nhóm hoàn thành phiếu học tập -Gọi 1 nhóm báo cáo kết quả hoạt -1 nhóm trình bày kết quả, động , các nhóm khác quan sát, nhóm khác nhận xét , bổ nhận xét sung -Chữa bài, yêu cầu các nhóm chấm chéo kết quả -Qua phần thảo luận yêu cầu HS -Nêu vai trò của da trong -Khi trời nóng: nêu vai trò của da trong điều hòa điều hòa thân nhiệt Cho nhiệt bức xạ thân nhiệt. -Ghi nhớ kiến thức qua da thoát mồ hôi mang theo nhiệt ra ngoài cơ thể. -Khi trời lạnh: Mao mạch máu co lại, cơ chân lông co giảm sự tỏa nhiệt -Yêu cầu HS vận dụng kiến thức -Vận dụng kiến thức trả lời: giải thích câu ca dao: Cày đồng Buổi trưa tức là thời điểm đang buổi ban trưa. Mồ hôi thánh mặt trời gay gắt nhất, nắng thót như mưa ruộng cày. lúc bấy giờ chiếu thẳng xuống mặt đất. Nông dân lại làm việc giữa trời rộng, không một mái che. Cơ thể 5
6. sẽ tiết mồ hôi để tỏa nhiệt ra ngoài Yêu cầu HS phân tích cơ chế điều -Phân tích và nhận xét vai 2.Vai trò của hệ hòa thân nhiệt qua phẩn xạ tiết mồ trò thần kinh trong hôi và nhận xét vai trò của hệ thần điều hòa thân kinh trong việc điều hòa thân nhiệt nhiệt -Nhận xét, chốt kiến thức -Ghi nhớ kiến thức -Mọi hoạt động -Vận dụng kiến thức giải thích -Giải thích: Khi tức giận, điều hòa thân hiện tượng: Khi thức giận mặt đỏ, não sẽ hưng phấn, kích nhiệt đều là phản nóng lên? thích tuần hoàn máu, mạch xạ máy dãn nở, thân nhiệt -Hệ thần kinh giữ tăng. vai trò chủ đạo trong điều hòa thân nhiệt Chuyển ý :Chúng ta đã được tìm hiểu cơ chế điều hòa thân nhiệt của cơ thể . Tuy nhiên cơ thể chúng ta chỉ có thể điều hòa thân nhiệt của cơ thể ở giới hạn nhất định. Nếu nhiệt độ môi trường tăng quá cao hoặc giảm quá thấp thì chúng ta phải cần có những biện pháp phòng tránh nóng , lạnh chúng ta cùng tìm hiểu ở phần III • Hoạt động 3: Tìm hiểu phương pháp phòng chống nóng lạnh Thời gian: 10 phút Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung -Yêu cầu HS trình bày phần tìm Tìm hiểu , nghiên cứu III.Phương pháp hiểu của mình về nguyên nhân và SGK phòng chống các biện pháp phòng chống nóng, nóng, lạnh lạnh. + Nêu nguyên nhân của hiện tượng cảm nóng và hiện tượng cảm lạnh -Gọi đại diện 1 nhóm lên trình bày Trình bày phần chuẩn bị phần chuẩn bị của mình về nguyên Nhóm khác nhận xét, bổ nhân cảm nóng và các biện pháp sung phòng chống nóng -Nhận xét, khen ngợi HS -Trên đây là các biện pháp phòng -HS nhóm 3 trình bày chống nóng và tiếp theo chúng ta phần chuẩn bị. cùng tìm hiểu về các biện pháp Nhóm khác nhận xét, bổ 6
7. phòng chống lạnh qua phần trình sung bày của nhóm 3 -Chiếu hình ảnh HS rèn luyện thân thể yêu cầu HS trả lời: Vì sao nói rèn luyện thân thể cũng là 1 biện pháp phòng chống nóng, lạnh? Bản thân HS đã có hình thức rừng luyện nào? -Qua phần tìm hiểu, yêu cầu HS -Nêu các biện pháp phòng - Rèn luyện thân nêu các biện pháp phòng chống chống nóng, lạnh thể nóng, lạnh. - Chế độ ăn uống -Nhận xét, chốt kiến thức hợp lý theo mùa . -Lưu ý HS: Khi chơi thể thao, đá -Sử dụng các bóng xong cần nghỉ ngơi không phương tiện chống nên tắm ngay tránh bị cảm lạnh. nóng, lạnh. →Như vậy, tùy theo mùa chúng ta - Trồng cây xanh cần đưa ra cho mình những biện quanh nơi ở, nơi pháp bảo vệ co thể tránh nóng, làm việc. lạnh và đặc biệt cần rèn luyện thân - Nơi ở phù hợp thể để nâng cao sức chịu đựng của cho mùa nóng, bản thân lạnh -Tổng kết bài 3. Củng cố (5 phút) Trò chơi “ Hộp quà may mắn” Luật chơi: Có 4 hộp quá tương ứng với 4 câu hỏi. HS sẽ giơ tay chọn một hộp quà và trả lời câu hỏi tương ứng. Trả lời đúng sẽ nhận được phần thưởng, trả lời sai sẽ nhường quyền trả lời cho bạn khác . Câu 1. Nhiệt độ cơ thể người bình thường là: A: 350C B: 380C C: 370C D: 360C Câu 2. Giải thích câu tục ngữ “ Trời nóng chóng khát, trời mát chóng đói” Câu 3. Kể tên 3 biện pháp phòng chống nóng, lạnh Câu 4. Giải thích câu :Rét run cầm cập 4. Dặn dò (2 phút) - Trả lời câu hỏi 1,3 SGK - Tìm hiểu nguồn gốc, vai trò của 1 số loại vitamin như A, D, B, C, - Tìm hiểu một số loại muối khoáng thường gặp 7