Giáo án phát triển năng lực Hóa học Lớp 10 theo CV3280 - Bài 21: Khái quát về nhóm Halogen - Trường THPT Phan Bội Châu

Nội dung text: Giáo án phát triển năng lực Hóa học Lớp 10 theo CV3280 - Bài 21: Khái quát về nhóm Halogen - Trường THPT Phan Bội Châu

1. Tổ Hóa trường THPT Phan Bội Châu – Tam Kỳ CHƯƠNG 5: NHÓM HALOGEN BÀI 21: KHÁI QUÁT VỀ NHÓM HALOGEN I – MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1.Kiến thức: -Học sinh biết : Nhóm Halogen gồm những nguyên tố nào và chúng ở vị trí nào trong bảng HTTH. - Học sinh hiểu : + Tính chất hóa học cơ bản của các halogen là tính oxi hoá mạnh do lớp e ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố halogen có 7 electron, nên khuynh hướng đặc trưng là nhận thêm 1e tạo thành ion Halogenua có cấu hình bền vững giống khí hiếm gần nó. + Sự biến đổi độ âm điện, bán kính nguyên tử và một số tính chất vật lí của các nguyên tố trong nhóm. + Sự biến đổi tính chất hóa học của các đơn chất trong nhóm halogen. + Vì sao nguyên tử Flo chỉ có số oxihoa -1, trong khi nguyên tử các nguyên tố halogen còn lại, ngoài số oxihoa -1 còn có các số oxihoa +1, +3, +5, +7. 2 .Kỹ năng: Giải thích tính oxihoa mạnh của các halogen dựa trên cấu hình electron nguyên tử của chúng. 3. Thái độ: - Say mê, hứng thú, tự chủ trong học tập; trung thực; yêu khoa học. - Biết cách đảm bảo an toàn khi thí nghiệm với các nguyên tố halogen - Biết các ứng dụng của halogen trong cuộc sống. 4. Định hướng các năng lực có thể hình thành và phát triển - Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tư duy, năng lực hợp tác (trong hoạt động nhóm). - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn cuộc sống. - Năng lực sử dụng ngôn ngữ: Diễn đạt, trình bày ý kiến, nhận định của bản thân. - Năng lực tính toán qua việc giải các bài tập hóa học có bối cảnh thực tiễn. II Phương pháp và kĩ thuật dạy học 1/ Phương pháp dạy học: Phương pháp dạy học nhóm,trực quan, dạy học nêu vấn đề, phương pháp đóng vai 2/ Các kĩ thuật dạy học - Hỏi đáp tích cực,tia chớp. - Nhóm nhỏ. III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 1. Giáo viên (GV) - Làm các slide trình chiếu, video về màu sắc, trạng thái của các halogen,giáo án. - Nam châm (để gắn nội dung báo cáo của HS lên bảng từ). - Các câu hỏi nhanh liên quan đến bài học. - 4 phù hiệu (Flo, Clo, Brom,Iot). - Dụng cụ, hóa chất (ddAgNO3, NaF, NaCl, NaBr, NaI) 2. Học sinh (HS) - Xem lại các kiến thức cũ trong chương BTH. - Tập lịch cũ cỡ lớn hoặc bảng hoạt động nhóm. - Bút mực viết bảng. IV. Chuỗi các hoạt động học
2. Tổ Hóa trường THPT Phan Bội Châu – Tam Kỳ A. Hoạt động trải nghiệm, kết nối ( 6 phút) Mục tiêu Phương thức tổ chức Kết quả Đánh giá -Huy động các Hoạt động cá nhân -GV quan sát hoạt động và phát hiện kiến thức đã Trò chơi “AI NHANH HƠN” . Đáp án câu hỏi 1: được học của những cá nhân GV phổ biến luật chơi như sau: Nguyên tố Brom nhanh nhẹn, trả lời HS về Bảng Có 5 câu hỏi được chiếu trên màn hình. Mỗi Đáp án câu hỏi 2: chính xác. tuần hoàn ở câu hỏi có 3 gợi ý.Trả lời từng câu hỏi trong (Hoạt động này HKI, tạo nhu Nguyên tố Flo 30s tương ứng với các gợi ý từ khó đến dễ. GV phải hết sức cầu tiếp tục Đáp án câu hỏi 3: chú ý đến thời tìm hiểu kiến +Trả lời đúng trong 10s đầu tiên được 30đ; Nguyên tố Iot gian, mức độ 10s tiếp theo được 20 điểm; 10s cuối được nhanh của các hs thức mới. Đáp án câu hỏi 4: 10đ. để tổng hợp cho -Tìm hiểu các Nguyên tố Clo thông tin cơ +Trả lời sai không bị trừ điểm. thật chính xác, nếu Đáp án câu hỏi 5: lớp nào chậm GV bản của các GV chiếu các câu hỏi trên màn hình,yêu cầu Nguyên tố Atatin có thể chỉnh đồng nguyên tố hs trả lời vào bảng phụ của mình. hồ thêm thời gian halogen thông (GV cần quan sát tốt hoạt động của các hs) cho các em) qua trò chơi “ Hoạt động chung cả lớp - Qua hđ này, GV AI NHANH Sau khi tìm được đáp án cho một câu hỏi, biết được HS đã có HƠN ”?). GV yêu cầu hs bổ sung thêm các thông tin được những kiến về nguyên tố đó mà hs đã được biết hoặc thức nào, những GV có thể giới thiệu thêm cho hs thông qua kiến thức nào cần hình thức kể chuyện. phải điều chỉnh, bổ (GV tham khảo nội dung ở - sung ở các hoạt /dieu-thu-vi-ve-nhom- động tiếp theo. halogen-trong-hoa-hoc-co-the-ban-muon- bi ) -Ghi điểm cho hs. B. Hoạt động hình thành kiến thức Hoạt động 1: Vị trí , cấu hình electron nguyên tử , cấu tạo phân tử của các halogen (9 phút) Mục tiêu Phương thức tổ chức Kết quả Đánh giá -Nêu được tên Hoạt động cá nhân -Nhóm halogen gồm : -GV kiểm tra các nguyên tố -GV chiếu bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa Flo( 9F), Clo ( 17Cl) , Brom bài làm trong halogen và vị học ( 35Br), Iot ( 53I). phiếu học tập trí của chúng -Yêu cầu HS hoàn thành phiếu học tập (Các CTPT đơn chất : X2 của 1 số HS , trong bảng phiếu học tập được in trong tờ A4 và phát nhận xét tuần hoàn cho hs 1 lần) -Nêu được Phiếu số 1 điểm giống Tên,kí hiệu nhau và khác nguyên tử nhau cơ bản halogen về cấu hình Số hiệu electron nguyên tử nguyên tử các Cấu hình nguyên tố electron thu halogen .Từ gọn đó có thể suy CTPT đơn ra tính chất chất hóa học đặc Gọi bất kỳ 1 hs báo cáo kết quả đã làm -GV quan sát
3. Tổ Hóa trường THPT Phan Bội Châu – Tam Kỳ trưng của Hoạt động nhóm và đánh giá chúng -Vị trí : nhóm VIIA hoạt động - Các nhóm phân công nhiệm vụ cho từng -Hiểu được -Đặc điểm cấu tạo nguyên của cá nhân cấu tạo phân thành viên hoàn thành phiếu học tập số 2 sau tử : và nhóm HS tử halogen đó thảo luận,thống nhất để ghi lại vào bảng + giống nhau : đều có 7e ở -GV hướng -Rèn năng lực phụ, viết ý kiến của mình vào giấy và kẹp lớp ngoài cùng , có dạng dẫn HS điều hợp tác , sử chung với bảng phụ. ns2np5 chỉnh kiến dụng ngôn Phiếu số 2 + khác nhau : số lớp thức để hoàn ngữ :diễn đạt a)Nêu vị trí của nhóm halogen trong bảng electron tăng dần từ F đến I thiện nội ,trình bày ý tuần hoàn ? -Phân tử đơn chất có 2 dung kiến , nhận b)Nêu điểm giống nhau và khác nhau về cấu nguyên tử (X2) -Ghi điểm định của bản hình electron nguyên tử của các nguyên tố +CT Electron : X:X cho nhóm thân halogen? +CTCT : X-X hoạt động tốt c)Viết công thức electron , công thức cấu tạo -Tính chất hóa học đặc của đơn chất halohen (X2)? trưng của các halogen là d)Từ cấu hình electron nguyên tử, dự đoán tính oxi hóa mạnh tính chất hóa học đặc trưng của các halogen Giải thích: do nguyên tử có ,giải thích ?Viết phương trình tổng quát? 7e ở lớp ngoài cùng nên dễ dàng nhận 1 electron trong -GV gọi đại diện các nhóm trả lời câu hỏi phản ứng hóa học . trong phiếu học tập Phương trình - X2 + 2e 2X Hoạt động 2: Sự biến đổi tính chất của các halogen (20 phút) Mục tiêu Phương thức tổ chức Kết quả Đánh giá - Biết được Hoạt động nhóm trạng thái, GV yêu cầu học sinh xem video màu sắc của từng nguyên ayer_embedded&v=yP0U5rGWqdg và tố halogen. quan sát bảng 11. Một số đặc điểm của các -Nêu được sự nguyên tố nhóm halogen ở SGK trang 95; +Trong biến đổi tính Sự biến đổi tính chất vật lý: quá trình các nhóm bốc thăm câu hỏi ở phiếu học chất vật lý -Trạng thái: từ khí lỏng hoạt động của các đơn tập số 3 và tự phân công nhiệm vụ cho rắn nhóm, GV chất halogen: từng thành viên của nhóm mình thảo -Màu sắc: đậm dần quan sát Trạng thái luận,thống nhất để ghi lại vào bảng phụ, -Nhiệt độ nóng chảy: tăng tất cả các tập hợp, màu viết ý kiến của mình vào giấy và kẹp dần nhóm, kịp sắc, nhiệt độ chung với bảng phụ. -Nhiệt độ sôi: tăng dần thời phát nóng chảy, (GV phát phiếu học tập chung cho cả lớp) -Bán kính nguyên tử: tăng hiện nhiệt độ sôi. Phiếu số 3: dần. những khó - Nêu được 1/Em hãy nêu sự biến đổi một số yếu tố -Độ âm điện: Giảm dần. khăn, số oxi hóa có của các đơn chất halogen từ Flo đến Iot về vướng thể có của mắc của các halogen -Trạng thái tập hợp: Số oxi hóa có thể có của các HS và có trong hợp - Màu sắc: halogen trong các hợp chất là giải pháp chất. -Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi: -1,+1,+3,+5,+7 (trừ Flo chỉ có hỗ trợ hợp -Nêu được sự -Bán kính nguyên tử: số oxi hóa là -1 do độ âm lí. biến đổi tính -Độ âm điện: điện của Flo lớn nhất). chất hóa học 2/Xác định số oxi hóa của các halogen của các đơn trong các hợp chất sau và cho biết chúng
4. Tổ Hóa trường THPT Phan Bội Châu – Tam Kỳ chất halogen: có thể có những số oxi hóa nào? Sự biến đổi tính chất hóa Tính oxi hóa HF, HCl, HBr, HI học giảm dần từ NaCl, NaF, NaI, NaBr -Tính chất hóa học đặc trưng Flo đến iot. KClO3, KBrO3, KIO3 của halogen là TÍNH OXI -Hiểu được vì HBrO, HClO , HIO HÓA MẠNH, GIẢM DẦN sao các HClO , HBrO ,HIO từ Flo đến Iot. 4 4 4, + Thông halogen OF2, Cl2O7, Br2O7, I2O7 -Giải thích giống nhau Vì sao trong các hợp chất Flo chỉ có một Do từ F→I bán kính nguyên qua quan về tính chất số oxi hóa là -1? tử tăng dần, nên khả năng sát mức độ hóa học cũng 3/ Tính chất hóa học đặc trưng của nhận e giảm dần (tính oxi hóa và hiệu như thành halogen?Quy luật biến đổi tính chất đó từ giảm dần). quả tham phần và tính Flo đến Iot?Giải thích? -Thể hiện gia vào chất của các 4/Viết phương trình thể hiện tính oxi hóa + Oxi hóa được hầu hết các hoạt động hợp chất do của halogen khi cho chúng lần lượt tác kim loại tạo ra muối của học chúng tạo dụng với kim loại và hidro (ở dạng tổng halogenua sinh. thành. quát và các ví dụ cụ thể).Tên gọi của sản nX2 + 2 R → 2RXn -Viết được phẩm dạng tổng quát?Gọi tên HF,HCl, (n là hóa trị của kim loại R) phương trình HBr,HI ở dạng khí và khi tan trong nước Vd Mg + F2 MgF2 tổng quát và tạo dd HF, ddHCl,dd HBr, ddHI Zn + Cl2 ZnCl2 cụ thể khi Cu + Br2 CuBr2 cho halogen 2Al + 3I2 2AlI3 tác dụng với + Oxi hóa được khí hidro tạo kim loại, với HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo ra những hợp chất khí không hidro. cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các màu -Rèn năng nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. GV H2 + X2 → 2 HX lực hợp tác, chốt lại kiến thức. hidro halogenua năng lực vận Yêu cầu hs chỉnh sửa lại trong phiếu của Khí này tan trong nước tạo ra + Thông dụng kiến mình (nếu chưa đúng )và bấm vào vở để dung dịch axit halogenhidric qua HĐ thức hóa học học. có cùng công thức chung của vào cuộc GV cần lưu ý sản phẩm của phản ứng khi Ví dụ: cả lớp, GV sống, năng cho Fe lần lượt tác dụng với các halogen H + F →2 HF 2 2 hướng dẫn lực sử dụng nếu hs lấy ví dụ này khí hidroflorua ngôn ngữ: GV có thể gợi ý cho hs gọi tên từ hợp chất HF → dd HF axit flohidric HS thực hiện các Diễn đạt, quen thuộc của Clo đã được học. H2 + Cl2 →2 HCl trình bày ý khí hidroclorua yêu cầu và kiến, nhận HCl → ddHCl điều định của bản axit clohidric chỉnh. thân. H2 + Br2 →2 HBr khí hidrobromua HBr → ddHBr axit Bromhidric H2 + I2 →2 HI khí hidroIotua HI → ddHI axit Iot hidric GV đặt vấn đề : Trong 4 axit trên axit nào -Tính axit và tính khử tăng mạnh nhất? dần từ HF đến HI GV bổ sung thêm kiến thức cho hs về qui (ddHF là axit yếu nhất) luật biến đổi tính axit, tính khử từ dd HF đến HI (và giải thích nếu hs yêu cầu);. -Tính tan của muối bạc Hoạt động chung halogenua
5. Tổ Hóa trường THPT Phan Bội Châu – Tam Kỳ Nếu có điều kiện cho hs làm thí nghiệm AgF tan :dd AgNO3 tác dụng với NaF, AgCl kết tủa màu trắng NaCl,NaBr,NaI để quan sát hiện tượng tạo AgBr kết tủa màu vàng nhạt thành rồi nêu nhận xét về tính tan, màu sắc AgI kết tủa màu vàng đậm của các muối Bạc halogenua. Hoặc yêu cầu hs vận dụng kiến thức đã học ở lớp 9 viết phương trình phản ứng (nếu có) khi cho dd AgNO3 tác dụng với NaF, Các đơn chất halogen giống NaCl,NaBr,NaI.Nêu hiện tượng nhau về tính chất hóa học GV yếu cầu hs rút ra kết luận về sự giống cũng như thành phần và tính nhau của các halogen trong tchh chất của các hợp chất do chúng tạo thành. Hoạt động 3: Củng cố,dặn dò(10 phút) Mục tiêu Phương thức tổ chức Kết quả Đánh giá Tạo được sự hứng thú tích -Củng cố, khắc Hoạt động nhóm: Sử dụng phương cực cho hs sâu kiến thức pháp đóng vai đã học trong Có 4 tổ tương ứng với 4 nhóm (Flo, Clo, Brom,Iot. Mỗi nhóm đều đeo phù hiệu Các đáp án do hs đặt câu hỏi bài về những của nhóm mình). hoặc do GV đặt các câu hỏi điểm giống -Trong thời gian 2 phút,đại diện mỗi dự phòng. nhau của các nhóm lên nói những thông tin liên quan Hs sẽ nhanh nhẹn, tích cực halogen, sự đến mình. và khắc sâu kiến thức đã khác nhau giữa -Sau đó tiến hành trò chơi “NHANH học. Flo và các NHƯ CHỚP” trong thời gian 5 phút halogen còn GV phổ biến luật chơi như sau: + GV lại, quy luật 4 nhóm cử đại diện lên bảng (có đeo phù quan sát biến đổi tính hiệu) trả lời nhanh các câu hỏi do thành và đánh chất của các viên dưới lớp tự đưa ra. Đại diện nhóm giá hoạt nào trả lời sai sẽ về chỗ nhường quyền trả halogen, . động cá lời cho bạn khác trong nhóm.Nhóm thắng nhân, hoạt cuộc là nhóm có nhiều câu trả lời đúng. động nhóm của (Hs nêu câu hỏi phải đứng lên đọc rõ câu HS. Giúp hỏi của mình, hs nào nêu được số lượng câu hỏi nhiều hơn sẽ được cộng điểm). HS tìm Hoạt động này sẽ giúp cả lớp đều công hướng giải não làm việc, kể cả GV quyết GV chuẩn bị một số câu hỏi dự phòng, những khó trình tự câu hỏi có thể thay đổi cho lôi khăn trong - Tiếp tục phát cuốn hs quá trình triển năng lực: 1/ Nguyên tố nào theo tiếng Hi Lạp nghĩa hoạt động. tính toán, sáng là sự hủy diệt, chết chóc? tạo,nhanh 2/ Kể tên các nguyên tố halogen? Nguyên 1/Flo tố nào là tiêu biểu và quan trọng nhất? 2/Flo,Clo,Br,I nhẹn, giải 3/ Trong những hợp chất nào các halogen Clo quyết các vấn + GV đều có số oxi hóa là -1? 3/ với kim loại và hidro đề thực tiễn hướng dẫn 4/ Nguyên tố nào theo tiếng Hi Lạp nghĩa 4/Iot HS tổng thông qua kiến là màu tím? 5/ Flo hợp, điều thức môn học, 5/ Trong kem đánh răng người ta thường 6/Oxi hóa. Giảm dần từ F vận dụng kiến bổ sung một loại muối có tác dụng chống đến I chỉnh kiến thức hóa học sâu răng. Hãy cho biết đó là muối của 7/ Từ F đên I thức để
6. Tổ Hóa trường THPT Phan Bội Châu – Tam Kỳ vào cuộc sống. nguyên tố halogen nào? R tăng, Đ.Â.Đ giảm, tos, nc hoàn thiện 6/ Tính chất hóc học đặc trưng của các tăng nội dung halogen là gì? Quy luật biến đổi tính chất 8/Br bài học. đó? 9/ +1 +3 +5 +7. 7/Quy luật biến đổi tính chất của các F có độ âm điện lớn nhất halogen về bán kính nguyên tử, độ âm 10/ Clo điện, nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi? 11/ đưa đến nơi thoáng khí, 8/Nguyên tố nào theo tiếng Hi Lạp nghĩa uống sữa hoặc nước là hôi thối? 12/ Clo 9/ Khác với Flo ,trong hợp chất các (Hợp chất cloramin (NH2Cl halogen Cl,Br,I ngoài số oxi hóa -1 còn hoặc NHCl2)) có những số oxi hóa nào?Vì sao có sự 13/ teflon hay politetra khác nhau đó? floetylen (-CF2-CF2-)n 10/ Nguyên tố nào theo tiếng Hi Lạp 14/ ns2np5 nghĩa là vàng lục? 15/Muối ăn có thêm KI 11/ Khi bị ngộ độc clo (ở mức độ nhẹ) do hoặc KIO3. uống phải các nước tẩy rửa hoặc do sự Nêm sau khi thực phẩm đã thiếu cẩn thận trong các phòng thí được nấu chín nghiệm Nạn nhân cảm thấy đau nhói ở + Ghi cổ và ngực. Lúc này nạn nhân cần phải điểm cho làm gì? cá nhân và 12/ Tại các nhà máy cấp nước sinh hoạt nhóm hoạt hoặc bể bơi người ta thường dùng hợp động tốt chất của nguyên tố nào để diệt trùng nước hơn. sinh hoạt trước khi sử dụng ? 13/ Vật liệu gì dùng làm chảo chống dính? 14/Cấu hình e LNC chung của các halogen? 15/Thành phần của muối iot? Trong quá trình chế biến thức ăn ta nên nêm muối iot khi nào để lượng iot ko bị mất? 16/ Số oxi hoá của clo trong các chất: NaCl, NaClO, KClO3, Cl2, KClO4 lần lượt là 17/ Ghi Đ (đúng) hoặc S (sai) vào sau mỗi phát biểu (1). Halogen là những phi kim điển hình có tính oxi hoá yếu. (2). Khả năng oxi hoá của các halogen giảm từ flo đến iot. (3). Trong các hợp chất, các halogen đều có thể có số oxi hoá: -1, +1, +3, +5, +7. (4). Các halogen có nhiều điểm giống nhau về tính chất hoá học. (5). Tính khử giảm dần theo thứ tự HF>HCl>HBr>HI . 18/ Cho một lượng đơn chất Halogen tác dụng hết với magie thu được 19 gam magie halogenua. Cũng lượng đơn chất halogen đó tác dụng hết với nhôm tạo ra 17,8 gam nhôm halogenua. Tên và khối lượng đơn chất halogen là
7. Tổ Hóa trường THPT Phan Bội Châu – Tam Kỳ GV cho hs xem hình ảnh về màu sắc, xem video tổng hợp của các halogen và yêu cầu mỗi hs về nhà ghi lại vào giấy những vấn đề cụ thể mà em đã rút ra Học sinh hoàn chỉnh bài học được sau khi xem xong video trên của mình ở nhà và nộp lại (đưa địa chỉ link kèm theo để hs nào chưa cho GV ở tiết sau theo dõi kịp sẽ xem lại ở nhà trên youtobe : Nhắc hs chuẩn bị trước bài Clo. V. Rút kinh nghiệm: VI. Tham khảo - Sách giáo khoa Hóa Học 10 ban cơ bản. - - /dieu-thu-vi-ve-nhom-halogen-trong-hoa-hoc-co-the-ban-muon-bi -Một số hình ảnh ở internet -