Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 82: Văn bản "Bức tranh của em gái tôi"

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 82: Văn bản "Bức tranh của em gái tôi"

1. Mơn: Ngữ Văn 6 Tuần 22- Tiết 82 VB: Bức tranh của em gái tơi( tiết 2) Tạ Duy Anh A. Mục tiêu cần đạt 1. Về kiến thức. - Hiểu được nội dung của truyện: tình cảm trong sáng và lịng nhân hậu của người em gái cĩ tài năng đối với người anh. - Biết được những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật và nghệ thuật kể chuyện. - Hiểu được cách thức thể hiện vấn đề giáo dục nhân cách của câu chuyện: khơng khơ khan, giáo huấn mà tự nhiên, sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chính. 2. Về kĩ năng. - Đọc – hiểu nội dung văn bản truyện hiện đại cĩ yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả tâm lí nhân vật. 3. Về thái độ. - Tán thành với ý nghĩa của truyện, từ đĩ bồi dưỡng lịng nhân hậu, vị tha, biết sống vì người khác của mỗi học sinh. 4. Định hướng năng lực cần hình thành. - Năng lực giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo. - Năng lực giao tiếp Tiếng Việt. - Năng lực sử dụng ngơn ngữ. - Năng lực hợp tác. - Năng lực thưởng thức văn học và cảm thụ thẩm mĩ. B. Chuẩn bị 1. Giáo viên: Giáo án, SGK, Máy chiếu. 2. Học sinh: Soạn bài ở nhà, SGK, Vở ghi C. Tổ chức các hoạt động dạy học Hoạt động 1: Khởi động. - Phương pháp và KT: Vấn đáp -Hình thức :cá nhân . - NL: Giao tiếp, sử dụng ngơn ngữ - Phẩm chất: trách nhiệm, Tự tin. - Thời gian dự kiến:5’ * ỉn định tổ chức lớp(1’) *Khởi động vào bài mới:
2. GV chiếu trên màn chiếu bài thơ: Làm Anh “Làm anh khĩ đấy Mẹ cho quà bánh Phải đâu chuyện đùa Chia em phần hơn Với em bé gái Cĩ đồ chơi đẹp Phải người lớn cơ Cũng nhường em luơn Khi em bé khĩc Làm anh thật khĩ Anh phải dỗ dành Nhưng mà thật vui Nếu em bé ngã Ai yêu em bé Anh nâng dịu dàng Thì làm được thơi.” ( Phan Thị Thanh Nhàn) - GV gọi HS đọc bài thơ ? Cảm nhận của em về người anh trong bài thơ? ( Đĩ là 1 người anh yêu thương em, gương mẫu, nhường nhịn em.) Tiết 1 của văn bản: Bức tranh của em gái tơi chúng ta tìm hiểu về diễn biến tâm trạng nhân vật người anh chúng ta thấy người anh của Kiều Phương là người như thế nào? (Ban đầu rất quý mến, thân thiết với em. Nhưng sau đĩ khi tài năng của em gái được phát hiện thì tâm trạng đĩ cĩ sự thay đổi, cậu trở nên ghen ghét, đố kị với em. Vậy cuối cùng người anh cĩ nhận ra được thĩi xấu của mình khơng? Và hình ảnh người em gái đã hiện lên như thế nào trong văn bản? Để trả lời câu hỏi này chúng ta cùng tìm hiểu bài học hơm nay. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới - Phương pháp và KT: Nêu và giải quyết vấn đề, TL nhĩm-kĩ thuật khăn trải bàn,Vấn đáp- Kĩ thuật: Đặt câu hỏi, động não. - Hình thức : cá nhân, nhĩm. -NL: Giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo, hợp tác, giao tiếp, sử dụng ngơn ngữ, tự học, thưởng thức văn học và cảm thụ thẩm mĩ. - Phẩm chất: Nhân ái, vị tha. - Thời gian dự kiến:33’ Hoạt động của thày và trị Yêu cầu cần đạt I. Đọc và tìm hiểu chung - Phương pháp và KT: Nêu và giải II. Phân tích quyết vấn đề, TL nhĩm-kĩ thuật khăn trải bàn,Vấn đáp - Kĩ thuật : Đặt câu hỏi, động não. - Hình thức: cá nhân, nhĩm.
3. - NL: Giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo, hợp tác, giao tiếp, sử dụng ngơn ngữ, tự học, thưởng thức văn học và cảm thụ thẩm mĩ. - Phẩm chất: trung thực, chăm chỉ, nhân ái. - Thời gian dự kiến:28’ 1. Diễn biến tâm trạng nhân vật người anh. a. Khi tài năng của em gái chưa được phát hiện. b. Khi tài năng của em gái được phát hiện và đạt giải. c. Khi đứng trước bức tranh của em GV yêu cầu HS đọc đoạn văn trong gái. SGK từ : “ Một tuần sau hết” ? Bức chân dung của người anh trong bức tranh được miêu tả như thế nào? - Bức tranh vẽ: “ Một chú bé đang ngồi nhìn ra ngồi cửa sổ, nơi bầu trời trong xanh. Mặt chú bé như tỏa ra một thứ ánh sáng rất lạ. Tốt lên từ cặp mắt, từ tư thế ngồi của chú khơng chỉ sự suy tư mà cịn mơ mộng nữa.” ? Nhận xét về bức tranh đĩ? => Bức tranh đẹp, cĩ hồn. * Tâm trạng: - Giáo viên cho học sinh thảo luận Ngỡ ngàng-> Hãnh diện-> Xấu hổ nhĩm (7 phút). + Ngỡ ngàng vì khơng ngờ em gái lại - Bước 1: Giáo viên giao nhiệm vụ : vẽ mình trong bức tranh dự thi, coi mình là người thân nhất. + Chia lớp làm 5 nhĩm thảo luận ( Kĩ + Hãnh diện vì thấy mình hiện ra thuật khăn trải bàn). trong tranh đẹp và hồn hảo, bức tranh Câu hỏi chung cho các nhĩm: ấy được nhiều người xem trong triển 1- Đứng trước bức tranh ấy người anh lãm. cĩ tâm trạng gì? + Xấu hổ vì mình đã xa lánh và ghen 2- Vì sao người anh cĩ những tâm tị với em gái, vì con người thật của anh trạng ấy? khơng xứng đáng với người anh ở trong tranh. 3- Người anh nhận ra điều gì từ bức => Cuối truyện người anh đã nhận ra tranh ấy? thĩi xấu của mình; nhận ra tình cảm - Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm trong sáng, nhân hậu của em gái; biết vụ: xấu hổ, người anh cĩ thể trở thành + Hoạt động cá nhân ( 2 phút) người tốt như bức tranh của cơ em gái.
4. + Trao đổi, thảo luận(5’) - Bước 3: Báo cáo kết quả. - Bước 4: Nhận xét , bổ sung => Giáo viên chốt kiến thức. ? Khi kể về người anh, nhà văn đã thành cơng với nghệ thuật nào? + Nghệ Thuật: GV: Diễn biến tâm trạng của người - Miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế. anh đã cĩ sự thay đổi qua các thời - Xây dựng tình huống truyện. điểm: Trước khi tài năng của em gái được phát hiện, người anh rất quý mến, thân thiết với em( tình cảm mang tính tích cực) nhưng khi tài năng của em được phát hiện thì người anh đã ghen ghét, đố kị với em( tình cảm tiêu cực)và cuối cùng người anh đã nhận ra lỗi lầm của mình ( tâm trạng trở nên tích cực hơn). -Tác giả đã sử dụng nghệ thuật xây dựng tình huống truyện. Tình huống bất ngờ ở cuối truyện đã đem đến 1 kết thúc cĩ hậu mà vẫn đạt được mục đích giáo dục tốt đẹp. - Ngồi ra trong văn bản cĩ đơi chỗ người anh đã tự nĩi với chính mình để bộc lộ tâm trạng( “Dưới mắt em tơi, tơi hồn hảo đến thế kia ư?” =>ngơn ngữ độc thoại nội tâm ( lớp 9 sẽ học). ? Như vậy qua tồn bộ văn bản người anh trai của Kiều Phương đã hiện lên => Người anh của Kiều Phương mặc là người như thế nào? dù cĩ lịng ghen ghét, đố kị nhưng -Gv cho HS liên hệ sớm nhận ra những sai lầm, biết ăn ? Trong cuộc sống em đã từng cĩ thái năn hối lỗi trước những việc làm của độ ghen ghét, đố kị với thành cơng của mình. người khác chưa? Qua nhân vật người anh em rút ra bài học gì cho mình? -Qua văn bản chúng ta đã nhận ra được ghen ghét, đố kị là 1 tính xấu vì vậy chúng ta nên sửa để hồn thiện bản thân hơn, mối quan hệ với mọi người của chúng ta tốt đẹp hơn. 2. Nhân vật người em gái (Kiều Phương) ? Qua lời kể của người anh, em hãy a) Giới thiệu chung về nhân vật Kiều
5. tìm những chi tiết giới thiệu về Kiều Phương. Phương và những bức tranh của cơ - Bị gọi là “Mèo” vì mặt lúc nào cũng bé? bị bẩn, lem nhem. - hay lục lọi đồ vật - Khi bố mẹ giao việc thì “vừa làm vừa ? Chú Tiến Lê đã đánh giá như thế nào hát” về những bức tranh của KP? - Em tự chế thuốc vẽ - Cạo các đít xoong chảo để làm thuốc - Chú Tiến Lê cho rằng: "Kiều Phương vẽ. là một thiên tài hội họa”. “Những bức - Mọi thứ trong nhà đều được đưa vào tranh của “Mèo” rất độc đáo cĩ thể tranh: “Cái bát múc cám lợn sứt một đem đĩng khung treo ở bất cứ phịng miếng cũng trở nên ngộ nghĩnh. Con tranh nào.” mèo vằn vào trong tranh to hơn cả con hổ nhưng nét mặt lại vơ cùng dễ mến.” ? Qua những chi tiết giới thiệu về KP => Kiều Phương là một cơ bé hồn cũng như những bức tranh của cơ bé, nhiên, hiếu động, thích vẽ và cĩ tài kết hợp với lời nhận xét của chú Tiến năng hội họa. Lê (một người am hiểu về hội hoạ) em thấy Kiều Phương là 1 cơ bé như thé nào? GV: Để thấy được rõ hơn về nhân vật b) Tình cảm của Kiều Phương dành Kiều Phương, thầy (cơ) mời các em cho anh trai mình. tiếp tục tìm hiểu về tình cảm của KP dành cho người anh HOẠT ĐỘNG CẶP ĐƠI (5’) - Trước khi tài năng được phát hiện: Nhiệm vụ: Hãy tìm những chi tiết thể Vui vẻ chấp nhận biệt danh“Mèo” anh hiện tình cảm của Kiều Phương dành tặng, dùng tên đĩ để xưng hơ với bạn cho anh trai ở 3 thời điểm: trước khi bè. => Rất quý mến anh, gần gũi, thân tài năng của cơ bé được phát hiện, sau thiết với anh. khi tài năng của cơ bé được phát hiện - Khi tài năng được phát hiện: + Bị anh mắng vơ cớ mặt xịu xuống, và khi bức tranh đạt giải? miệng dẩu ra. HS: Làm việc cá nhân 2 phút, thảo + Xét nét, quan sát anh. luận cặp đơi 3 phút. + Trong bức tranh dự thi em đã vẽ anh GV: Gọi đại diện của 3 cặp đơi lên trai mình thật hồn hảo. trình bày 3 nội dung. => Kiều Phương khơng xa lánh anh, HS: Các cặp đơi khác theo dõi và nhận khoan dung trước những việc làm của anh với mình. Với anh, cơ bé đã cĩ sự
6. xét quan tâm đặc biệt. - Khi bức tranh đạt giải: Dự kiến KK: HS khơng tìm được chi + Lao vào ơm cổ anh + Thì thầm: “Em muốn cả anh cùng đi tiết vẽ anh trai . nhận giải”. Tháo gỡ KK: GV hỏi thêm => Muốn chia sẻ niềm vui với anh, tạo ? Trong cuộc thi vẽ quốc tế, Kiều sự bất ngờ cho anh. Phương đã vẽ gì? => Tình cảm của Kiều Phương dành ?Vì sao cơ bé lại chọn anh trai để vẽ? cho anh khơng hề thay đổi. Em luơn + Vì: em đã xem anh là thân thuộc yêu thương, quý mến anh, dành cho nhất và chọn anh để vẽ trong bức tranh anh những tình cảm tốt đẹp nhất. dự thi. * Tiểu kết: ? Để xây dựng nhân vật Kiều Phương, + Nghệ thuật: tác giả đã sử dụng nghệ thuật nào? - Miêu tả đặc sắc với sự quan sát tinh tế, lựa chọn những chi tiết tiêu biểu. - Miêu tả diễn diến tâm lí nhân vật. ? Qua đĩ em cĩ nhận xét gì về tình cảm của Kiều Phương đối với anh trai Kiều Phương là cơ bé hồn nhiên, hiếu động, cĩ tài năng hội họa, cĩ mình? tấm lịng trong sáng đẹp đẽ dành cho người thân và nghệ thuật. ? Như vậy qua câu chuyện em thấy Kiều Phương là người như thế nào? GV bình: - Qua nhân vật Kiều Phương, Tác giả để lại 1 quan niệm đẹp về cách nhìn cuộc sống: Nếu chúng ta biết lặn sâu vào lịng sự vật để nhìn cuộc sống bằng đơi mắt cảm thơng, trong sáng thì hẳn rằng cuộc sống sẽ trở nên tươi đẹp hơn rất nhiều. Đơi khi, nhờ thế mà chúng ta cĩ thể cảm hĩa, giúp con người nhận ra lỗi lầm. Vì thế Vichto Huy-gơ, nhà văn nổi tiếng nước Pháp mới nĩi: “Hai điều làm ta cho ta vái lạy: Đĩ là lịng tốt và tài năng”. -GV liên hệ Ở lớp mình cĩ bạn nào cĩ anh trai khơng? Mối quan hệ của em với anh trai như thế nào? Qua nhân vật Kiều Phương, em rút ra bài học gì về cách
7. ứng xử với người thân( anh, chị em trong gia đình). Gv: Đã là anh em trong một gia đình chúng ta phải biết yêu thương, đồn III. Tổng kết kết, khoan dung trước những lỗi lầm của nhau. - Phương pháp và KT: Vấn đáp - Hình thức: cá nhân . - NL: Giao tiếp, sử dụng ngơn ngữ - Phẩm chất: trách nhiệm, Tự tin, nhân ái. - Thời gian dự kiến: 5’ ? Nêu những đặc sắc của nghệ thuật 1- Nghệ thuật truyện? Em học được gì từ cách kể - Kể chuyện bằng ngơi thứ nhất chuyện của tác giả? - Miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật - Xây dựng tình huống truyện. 2- Nội dung: Câu chuyện kể về quan hệ anh em. Khi em được phát hiện cĩ tài năng, anh đã cĩ thái độ mặc cảm tự ti, ghen tị và xa ? Nêu nội dung chính của truyện? lánh em mình. Nhờ tình cảm hồn nhiên trong sáng và lịng nhân hậu của người em mà anh đã nhận ra phần hạn chế của mình. 3- Bài học rút ra từ câu chuyện - Trước thành cơng của người khác ta ? Em rút ra bài học gì từ câu chuyện? khơng nên ghen ghét, đố kị vì đĩ là tính xấu. - Lịng khoan dung, nhân hậu sẽ giúp con người hồn thiện nhân cách và sống thanh thản, tốt đẹp. Hoạt động 3: Luyện tập - Phương pháp và KT: Vấn đáp - Hình thức : cá nhân. - NL: Giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo, giao tiếp. - Phẩm chất: Tự tin, chăm chỉ - Thời gian dự kiến:5’ * Câu hỏi trắc nghiệm. Chọn đáp án đúng nhất cho những câu hỏi sau: Câu 1. Vì sao người anh thấy xấu hổ khi xem bức tranh em gái vẽ mình? A. Em gái vẽ mình xấu quá.
8. B. Em gái vẽ mình đẹp hơn mức bình thường. C. Em gái đã vẽ mình bằng tâm hồn trong sáng và lịng nhân hậu. D. Em gái vẽ sai về mình. Câu 2. Nhận xét nào sau đây khơng đúng với nhân vật Kiều Phương? A. Hồn nhiên, hiếu động. B. Tài hội hoạ hiếm cĩ. C. Tình cảm trong sáng, lịng nhân hậu. D. Khơng quan tâm đến anh. Đáp án: Câu 1- C Câu 2- D Hoạt động 4: Vận dụng( giao về nhà) - Phương pháp và KT: Luyện tập thực hành - Hình thức :cá nhân . - NL: Giao tiếp, sử dụng ngơn ngữ - Phẩm chất: trách nhiệm, Chăm chỉ. - Thời gian dự kiến:1’GV giao về nhà - Viết 1 đoạn văn thuật lại tâm trạng của người anh trong truyện khi đứng trước bức tranh đạt giải nhất của em gái? Hoạt động 5: Tìm tịi, mở rộng(1’- Giao về nhà) - Về nhà học nội dung bài học. - Chuẩn bị bài Vượt thác. - Tìm và sưu tầm tác phẩm văn học, những câu ca dao, tục ngữ nĩi về tình cảm anh chị em trong gia đình.