Đề cương ôn tập môn Văn Lớp 7 học kì II

Nội dung text: Đề cương ôn tập môn Văn Lớp 7 học kì II

1. ĐỀ CƯƠNG ƠN TẬP VĂN 7 KÌ 2 I/phần văn bản Định nghĩa về tục ngữ - Tục ngữ là câu nĩi dân gian ngắn gọn, ổn định, cĩ nhịp điệu, hình ảnh, đúc kết những bài học của nhân dân về : + Quy luật của thiên nhiên. + Kinh nghiệm lao động sản xuất. + Kinh nghiệm về con người và xã hội. 1. Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất a. Nghệ thuật: - Sử dụng cách diễn đạt ngắn gọn, cơ đúc. - Sử dụng cách diễn đạt theo kiểu đối xứng, nhân quả, hiện tượng và ứng xử cần thiết. - Tạo vần, nhịp cho câu văn dễ nhớ, dễ vận dụng. b. Ý nghĩa văn bản: Khơng ít câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất là những bài học quý giá của nhân dân ta. 2. Tục ngữ về con người và xã hội. a. Nghệ thuật. - Sử dụng cách diễn đạt ngắn gọn, cơ đúc. - Sử dụng các phép so sánh, ẩn dụ, đối, điệp từ, ngữ, - Tạo vần, nhịp cho câu văn dễ nhớ, dễ vận dụng. b. Ý nghĩa văn bản: Khơng ít câu tục ngữ là kinh nghiệm quý báu của nhân dân ta về cách sống, cách đối nhân xử thế. 3. Tinh thần yêu nước của nhân dân ta ( Hồ chí Minh) a. Nghệ thuật: - Xây dựng luận điểm ngắn gọn, súc tích, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng tồn diện, tiêu biểu, chọn lọc theo các phương diện: + Lứa tuổi. + Nghề nghiệp. + Vùng miền - Sử dụng từ ngữ gợi hình ảnh (làn sĩng, lướt qua, nhấn chìm ), câu văn nghị luận hiệu quả (câu cĩ quan hệ từ đến ) - Sử dụng biện pháp liệt kê nêu tên các anh hùng dân tộc trong lịch sử chống ngoại xâm của đất nước, nêu tên các biểu hiện của lịng yêu nước của nhân dân ta. b. Ý nghĩa văn bản. Truyền thống yêu nước quý báu của nhân dân ta cần phát huy trong hồn cảnh lịch sử mới để bảo vệ đất nước. 4. Đức tính giản dị của Bác Hồ.( Phạm Văn Đồng ) a. Nghệ thuật: - Cĩ dẫn chứng cụ thể, lí lẽ bình luận sâu sắc, cĩ sức thuyết phục. - Lập luận theo trình tự hợp lí. b. Ý nghĩa văn bản. - Ca ngợi phẩm chất cao đẹp , đức tính giản dị của chủ tịch Hồ Chí Minh. - Bài tập về việc học tập, rèn luyện nĩi theo tấm gương của chủ tịch Hồ Chí Minh. 5. Ý nghĩa của văn chương.( Hồi Thanh) a. Nghệ thuật : - Cĩ luận điểm rõ ràng, được luận chứng minh bạch và đầy sức thuyết phục, Cĩa cách dẫn chứng đa dạng : Khi trước khi sau, khi hịa với luận điểm, khi là một câu truyện ngắn. - Diễn đạt bằng lời văn giản dị, giàu hình ảnh cảm xúc. b. Ý nghĩa văn bản : Văn bản thể hiện quan niệm sâu sắc của nhà văn về văn chương 6. Sống chết mặc bay( Phạm Duy Tốn) a. Nghệ thuật: + Xây dựng tình huống tương phản- tăng cấp và kêt thúc bất ngờ, ngơn ngữ đối thoại ngắn gọn, rất sinh động. + Lựa chọn ngơi kể khách quan. 1
2. + Lựa chọn ngơi kể, tả, khắc họa chân dung nhân vật sinh động. b Ý nghĩa văn bản: Phê phán thĩi bàng quan vơ trách nhiệm, vơ lương tâm đến mức gĩp phần gây ra nạn lớn cho nhân dân của viên quan phụ mẫu- đại diện cho nhà cầm quyền Pháp thuộc ; đồng cảm xĩt xa với tình cảnh thê thảm của nhân dân lao động do thiên tai và do thái độ vơ trách nhiệm của kẻ cầm quyền gây nên. 7. Ca Huế trên sơng Hương(Hà Ánh Minh) a. Nghệ thuật. Ngơn ngữ giàu hình ảnh, giàu biểu cảm, giàu chất thơ. - Yếu tố miêu tả tái hiện âm thanh, cảnh vật con người một cách sinh động. b. Ý nghĩa văn bản. Qua ghi chép một buổi ca Huế trên sơng Hương, tác giả thể hiện lịng yêu mến, tự hào về ca Huế, một di sản văn hĩa độc đáo của Huế, cũng là một di sản văn hĩa của dân tộc, nhắc nhở chúng ta phải biết giữ gìn, phát huy những giá trị văn hĩa của dân tộc. 8. Giải thích ý nghĩa nhan đề Sống chết mặc bay. - Nhan đề"sống chết mặc bay"là thái độ thờ ơ, vơ trách nhiệm của một ơng quan hộ đê trước tính mạng của hàng vạn người dân nghèo. Bằng nhan đề này, Phạm Duy Tốn đã phê phán xã hội Việt nam những năm trước CM Tháng tám 1945 với cuộc sống tăm tối, cực khổ nheo nhĩc của muơn dân và lối sống thờ ơ vơ trách nhiệm của bọn quan lại phong kiến. - “ Sống chết mặc bay” nhan đề truyện ngắn mà Phạm Duy Tốn đặt tên cho tác phẩm của mình là để nĩi bọn quan lại làm tay sai cho Pháp là những kẻ vơ lương tâm , vơ trách nhiệm , vơ vét của dân rồi lao vào các cuộc chơi đàng điếm, bài bạc Nội dung Đặc điểm Ví dụ Rút gọn câu - Khi nĩi hoặc viết cĩ thể lược bỏ một số thành phần của Ăn quả nhớ kẻ trồng cây câu tạo thành câu rút gọn -> Rút gọn chủ ngữ - Cơng dụng: + Làm cho câu gọn hơn, thơng tin nhanh, tránh lặp từ ngữ + Ngụ ý hành động, đặc điểm nĩi trong câu là của chung mọi người (lược bỏ chủ ngữ) - Lưu ý: + Khơng làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu khơng đầy đủ nội dung câu nĩi. + Khơng biến câu nĩi thành một câu cộc lốc, khiếm nhã. Câu đặc biệt - Là loại câu khơng cấu tạo theo mơ hình chủ ngữ - vị ngữ. Một đêm mùa xuân. Trên dòng - Câu đặc biệt thường dùng để: sông êm a,, cái đò cũ của bác Tài + Nêu thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc được nĩi đến Phán từ từ trôi. trong đoạn Đoàn người nhốn nháo lên. Tiếng + Liệt kê, thơng báo về sự tồn tại của sự vật hiện tượng + Bộc lộ cảm xúc reo. Tiếng vỗ tay. + Gọi đáp “Trời ơi !”,cô giáo tái mặt và nước mắt giàn giụa An gào lên : - Sơn ! Em Sơn ! Sơn ơi! - Chị An ơi! Thêm trạng ngữ Đặc điểm của trạng ngữ: - Sáng dậy (thời gian ) cho câu: - Về mặt ý nghĩa : trạng ngữ thêm vào để xác định thời -Trên giàn thiên lí ( chỉ địa điểm gian, nơi chốn, nguyên nhân, mục đích, phương tiện, ) cách thức diễn ra sự việc nêu trong câu. - Về hình thức : + Trạng ngữ có thể đứng đầu câu, cuối câu hay giữa câu. + Giữa trạng ngữ và chủ ngữ, vị ngữ thường cĩ một quãng nghỉ khi nĩi hoặc dấu phẩy khi viết. Công dụng của trạng ngữ: + Xác định hồn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu, gĩp phần làm cho nội dung của câu được đầy đủ, chính xác. + Nối kết các câu, các đoạn lại với nhau, gĩp phần làm cho đoạn văn, bài văn được mạch lạc. 2
3. - Trong một số trường hợp, để nhấn mạnh ý, chuyển ý, hoặc thể hiện những tình huống, càm xúc nhất định, người ta cĩ thể tách riêng trạng ngữ, đặc biệt là trạng ngữ đứng cuối câu, thành những câu riêng. Câu chủ động - Câu chủ động : là câu cĩ chủ ngữ chỉ người, vật thực Một nhà sư vơ danh đã xây ngơi và câu bị động hiện một hoạt động hướng vào người, vật khác (chỉ chủ chùa ấy từ thế kỉ XIII. thể của hoạt động) - Câu bị động: là câu cĩ chủ ngữ chỉ người, vật được hoạt a, Ngôi chùa ấy được một nhà sư động của người, vật khác hướng vào (chỉ đối tượng của vơ danh xây dựng từ thế kỷ XIII hoạt động) - Việc chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (và ngược lại, chuyển đổi câu bị động thành câu chủ động) ở mỗi đoạn văn đều nhằm liên kết các câu trong đoạn thành một mạch văn thống nhất. - Hai cách chuyển đối câu chủ động thành câu bị - Câu chủ động: động: Người ta dụng một lá cờ đại ở giữa + Chuyển từ (hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động sân. - Chuyển thành câu bị động: lên đầu câu và thêm các từ bị hay được vào sau từ ( hoặc Kiểu 1: Một là cớ đại được dựng cụm từ) ấy. ở giữa sân. + Chuyển từ (hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động Kiểu 2: Một lá cờ đại dựng ở lên đầu câu, đồng thời lược bỏ hoặc biến từ ( cụm từ ) chỉ giữa sân . chủ thể hoạt động thành một bộ phận không bắt buộc trong câu. Dùng cụm C-V - Khi nĩi hoặc viết cĩ thể dùng những cụm từ cĩ hình thức - Mô hình cụm danh từ: để mở rộng giống câu đơn bình thường, gọi là cụm chủ – vị, làm thành Định Phần tt Định ngữ sau ngữ câu phần của câu hoặc của cụm từ để mở rộng câu. trước những tình cảm ta/không có C V Những tình cảm ta / sẵn có C V - Các trường hợp dùng cụm C-V để mở rộng câu : -> Phần phụ sau của cụm danh từ Các thành phần chủ ngữ, vị ngữ và các phụ ngữ trong - Chị Ba / đến // khiến tôi / rất vui. cụm động từ, cụm danh từ, cụm tính từ đều cĩ thể được C V C V cấu tạo bằng cụm chủ – vị. =MR CN, phụ ngữ trong cụm động từ. - Nhân dân ta //tinh thần / rất hăng hái. C V => MR vị ngữ phép liệt kê Khái niệm: - Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm. Các kiểu liệt kê: - Xét về cấu tạo: cĩ thể phân biệt liệt kê theo từng cặp và liệt kê không theo từng cặp. - Xét về ý nghĩa : cĩ thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến và liệt kê không tăng tiến. Lưu ý: Liệt kê là phép tu từ cú pháp. Cần phân biệt phép tu từ liệt kê (liệt kê nhằm tạo giá trị bổ sung cho lời nĩi, câu văn) với liệt kê thơng thường. Dấu câu: Dấu chấm lửng dùng để: -Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết - Thể hiện chổ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng 3
4. - Làm giãn nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuật hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước, châm biếm. Dấu chấm phẩy dùng để: - Đánh dấu ranh giới giữa các vế của một câu ghép cĩ cấu tạo phức tạp. - Đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp Dấu gạch ngang dùng để: - Đặt ở giữa câu để đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích trong câu. - Đặt ở đầu dịng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật hoặc để liệt kê. - Nối các từ trong một liên danh * Cần phân biệt dấu gạch ngang và dấu gạch nối: + Dấu gạch nối khơng phải là một dấu câu. Nĩ chỉ dùng để nối các tiếng trong những từ mượn gồm nhiều tiếng. + Dấu gạch nối ngắn hơn dấu gạch ngang. III/ phần tập làm văn A.Văn chứng minh ĐỀ 1: Ít lâu nay, một số bạn trong lớp cĩ phần lơ là học tập, em hãy viết một bài văn để thuyết phục các bạn: Nếu khi cịn trẻ ta khơng chịu khĩ học tập thì lớn lên sẽ chẳng làm được việc gì cĩ ích. Dàn ý: 1. Mở bài: - Việc học hành cĩ tầm quan trọng rất lớn đối với cuộc đời của mỗi con người. - Khơng cĩ tri thức sẽ khơng làm được việc gì cĩ ích. - Chúng ta phải hiểu rằng: Nếu khi cịn trẻ ta khơng chịu khĩ học tập thì lớn lên sẽ chẳng làm được việc gì cĩ ích. 2. Thân bài: a. Giải thích thế nào là học: - Học tập là tiếp thu tri thức vốn cĩ của nhân loại: + Học ở nhà trường: Kiến thức căn bản: Tốn, Lý tự học thêm bổ sung kiến thức chuyên sâu + Ngồi xã hội: lý thuyết, kinh nghiệm thực tiễn - Mục đích của việc học tập là để khơng ngừng nâng cao trình độ hiểu biết, nhầm phục vụ cho cơng việc đạt hiệu quả cao hơn. +Thời đại khoa học kĩ thuật phát triển, khơng học sẽ lạc hậu, khơng theo kịp cơng nghệ +Học là tất yếu. b. Giải thích tại sao nếu cịn trẻ mà khơng chịu học hành thì khi lớn lên sẽ chẳng thể làm được việc gì cĩ ích: - Khơng học hành đến nơi đến chốn thì sẽ khơng cĩ kiến thức để bước vào đời. + Cơng việc cần trình độ. + Tư duy nhạy bén. - Trình độ học vấn thấp dẫn đến trình độ suy nghĩ, tiếp thu kém, do đĩ khơng cĩ khả năng làm tốt mọi cơng việc. + Khơng đáp ứng được nhu cầu cơng việc. - Trong thời đại khoa học phát triển nhanh chĩng như hiện nay, nếu khơng học, chúng ta sẽ khơng thể đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội. + Khơng đủ kiến thức sẽ bị đào thải. Hiện trạng: -Một số học sinh lơ là học hành: ham chơi, giao du bạn xấu, bỏ học -Mất nhân cách, khơng cĩ khả năng làm việc, trở thành gánh nặng cho gia đình, xã hội Mỗi cá nhân tự ý thức tầm quan trọng của việc học: - Vận dụng kiến thức phổ thơng vào thực tiễn sẽ đạt được thành quả về: + Tinh thần 4
5. + Vật chất + Làm giàu cho cuộc sống bản thân, gia đình, xã hội 3. Kết bài: -Học là nghĩa vụ, là quyền lợi của mỗi con người. -Khi cịn trẻ cần phải ý thức rõ tầm quan trọng của việc học hành. -Học trong trường lớp và ngồi xã hội -Nghe theo lời khuyên của Bác, Lê Nin -Học để cĩ đủ kiến thức đáp ứng nhu cầu xã hội hơm nay và mai sau. . Đề 2. Hãy chứng minh rằng bảo vệ rừng là bảo vệ cuộc sống của chúng ta. a. Mở bài: - Giới thiệu về rừng và khái quát vai trị của rừng đối với cuộc sống con người: là đối tượng rất được quan tâm, đặc biệt trong thời gian gần đây. - Sơ lược về vấn đề bảo vệ rừng: là nhiệm vụ cấp bách, liên quan đến sự sống cịn của nhân loại, nhất là trong những năm trở lại đây. b. Thân bài: * Nêu định nghĩa về rừng: là hệ sinh thái, cĩ nhiều cây cối lâu năm, nhiều lồi động vật quý hiếm * Lợi ích của rừng: - Cân bằng sinh thái: + Là nguồn chủ yếu cung cấp ơ-xi cho con người, làm sạch khơng khí + Là nhân tố tự nhiên chống xĩi mịn đất, bảo vệ đất * Bảo vệ rừng là bảo vệ cuộc sống của chúng ta: - Bảo vệ rừng là bảo vệ nguồn dưỡng khí cho sự sống. - Bảo vệ rừng là bảo vệ con người khỏi những thiên tai. - Bảo vệ rừng là đang gìn giữ cho những lợi ích lâu dài của cả cộng đồng * Rút ra bài học về bảo vệ rừng: - Trong những năm gần đây rừng đang bị tàn phá nghiêm trọng. - Bảo vệ rừng trở thành nhiệm vụ cấp bách. - Cần bảo vệ rừng bằng nhiều biện pháp: chống phá rừng, trồng rừng c. Kết bài: - Trách nhiệm của bản thân đối với việc bảo vệ rừng: đĩ là trách nhiệm của tất cả mọi người. Đề 3: Dân gian cĩ câu tục ngữ “ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”. Chứng minh nội dung câu tục ngữ đĩ . a. Mở bài: - Nhân dân ta đã rút ra kết luận đúng đắn về mơi trường xã hội mà mình đang sống, đặc biệt là mối quan hệ bạn bè cĩ tác dụng quan trọng đối với nhân cách của con người. - Kết luận ấy đã đúc kết lại thành câu tục ngữ: “ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”. b. Thân bài: 1/Lập luận giải thích. Mực cĩ màu đen thường tượng trưng cho cái xấu, những điều khơng tốt. Một khi đã bị mực dây vào là dơ và khĩ tẩy vơ cùng. (Nĩi rỡ mực ở đây là mục Tàu bằng thỏi mà người Việt ngày xưa thường dùng, khi viết phải mài nên dễ bị dây vào). Khi đã sống trong hoặc kết bạn với những người thuộc dạng “mực” thì con người ta khĩ mà tốt được. Đèn tỏa ánh sáng đến mọi nơi, ánh sáng của nĩ xua đi những điều tăm tối. Do đĩ đèn tượng trưng mơi trường tốt, người bạn tốt mà khi tiếp xúc ta sẽ noi theo những tấm gương đĩ để cố gắng 2/ Luận điểm chứng minh. + Luận cứ 1: Nếu ta sinh ra trong gia đình cĩ ơng bà, cha mẹ là những người khơng đạo đức, khơng biết làm gương cho con cháu thì ta ảnh hưởng ngay. + Luận cứ 2: Khi đến trường, đi học, tiếp xúc với các bạn mà chưa chắc tốt. rủ rê chơi bời. + Luận cứ 3: Ra ngịai xã hội, những trị ăn chơi, những cạm bẫy khiến ta sa đà. Thử hỏi như thế thì làm sao ta cĩ thể tốt được. Khi đã dính vào nĩ thì khĩ từ bỏ và xĩa đi được. Ngày xưa, mẹ của Mạnh Tử đã 5
6. từng chuyển nhà 3 lần để dạy con, bà nhận thấy rõ: “sống trong mơi trường xấu sẽ làm ta trở thành người xấu-là gánh nặng của xã hội” - Ngược lại với “mực” là “đèn”-ngừoi bạn tốt, mơi trường tốt. Khi sống trong mơi trường tốt, chơi với những người bạn tốt thì đương nhiên, ta sẽ cĩ đạo đức và là người cĩ ích cho xã hội. Bởi vậy ơng cha ta cĩ câu: “Ở chọn nơi, chơi chọn bạn” - Liên hệ một số câu ca dao, tục ngữ cĩ nội dung tương tự. - Cĩ những lúc gần mực chưa chắc đen, gần đèn chưa chắc rạng. Tất cả chỉ là do ta quyết định. c. Kết bài: - Chúng ta cần phải mang ngọn đèn chân lý để soi sáng cho những giọt mực lầm lỗi, cũng nên bắt chước các ngọn đèn tốt để con người ta hồn thiện hơn, là cơng dân cĩ ích cho xã hội” - Ý nghĩa chung của câu tục ngữ đĩi với em và moi người. Đề 4: Hãy chứng minh rằng cuộc sống của chúng ta sẽ bị tổn hại rất lớn nếu mỗi người khơng cĩ ý thức bảo vệ mơi trường sống. a.MB: -Dẫn dắt: mối quan hệ giữa mơi trường vs đời sống con người - Nêu vấn đề: Trích câu trong đề bài b. TB: +Luận điểm 1: Mơi trường sống là tất cả những gì cĩ trong tự nhiên và tất cả những gì thân thuộc nhất đối vs cuộc sống của con ng Dẫn chứng: -Bầu trời -Nước -Thảm thực vật -> Mơi trường sống là những gì quyết định sự sống của con người trên Trái Đất những gì con người làm cho mơi trường chính là làm cho bản thân họ. +Luận điểm 2: Mơi trường hiện nay đang bị ơ nhiễm nghiêm trọng Luận cứ 1: thứ nhất là sự ơ nhiễm bầu khơng khí N/ nhân: - Nguồn độc hại xả ra từ các phương tiện giao thơng - Khĩi độc chất thải từ các nhà máy Hậu quả: -trước mắt: con ng hít phải blal blal tự suy nghĩ -Lâu dài: hiệu ứng nhà kính, thủng tầng ozon Luận cứ 2: Sự ơ nhiễm nguồn nước nguyên nhân: - Người dân xả rác - Các nhà máy xí nghiệp xả nước thải khơng qua xử lí - Dầu tràn từ các con tàu ven biển Hậu quả: - với sức khỏe con người - Ơ nhiễm mơi trường mất cảnh quan đẹp Luận cứ 3: Thảm thực vật vẫn ngày càng co hẹp lại Nguyên nhân: - quá trình đơ thị hĩa diễn ra nhanh - nạn chặt phá rừng ngày càng nghiêm trọng Hậu quả: - Mơi trường khơng khí ngột ngạt - Lũ lụt, xĩi mịn đất, hạn hán - Tác động xấu đến bầu khơng khí, nguồn sống của con ng => Mơi trường sống bị đe dọa nghiêm trọng => Cuộc sống của cong ng càng trở nên khĩ khăn hơn phải đối đầu vs những vấn đề, ảnh hưởng từ mơi trường lên cuộc sống của họ + Luận điểm 3: Giải pháp thân thiện vs mơi trường -Nhận thức - Hành động: - Tuyên truyền cho tất cả mọi người ý thức giữ gìn bảo vệ mơi trường, chăm sĩc nhà cửa khu phố - Tích cực trồng cây gây rừng => Những hành động này nhằm cải tạo mơi trường phát triển điều kiện sống của mỗi chúng ta c. KB: -Khẳng định - Kêu gọi ý thức giữ gìn, bảo vệ mơi trường 6
7. Đề 5: Chứng minh rằng bảo vệ mơi trường thiên nhiên là bảo vệ cuộc sống của con người Mơi trường sống của con người đang ngày càng bị ơ nhiễm nặng nề, đặc biệt là ở các nước đang phát triển như Việt Nam. Em hãy bày tỏ hiểu biết của mình về vấn đề trên? a.Mở bài Vấn đề mơi trường sống của con người trên trái đất đã và đang bị ơ nhiễm là một vấn đề cấp bách đối với bất kì quốc gia nào. Vì nĩ gây ra những hiện tượng biến đổi khí hậu dẫn đến những thảm hoạ thiên tai khủng khiếp. Ở Việt Nam sự ơ nhiễm mơi trường là báo động. Chúng ta cần nhận thức vấn đề này như thế nào? Thực trạng, nguyên nhân, hậu quả, và giải pháp để giải quyết vấn đề này thế nào, chúng ta hãy cùng bàn luận. b.Thân bài Mơi trường sống của con người là một khái niệm rộng. Nĩ bao gồm tất cả các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con người, cĩ ảnh hưởng đến cuộc sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và mọi sinh vật trên trái đất. Mơi trường cĩ hai loại chính: đĩ là mơi trường tự nhiên và mơi trường xã hội. Mơi trường tự nhiên: bao gồm các thành phần tự nhiên như địa hình, địa chất, đất trồng, khí hậu, nước, sinh vật, Mơi trường xã hội: là tổng thể các mối quan hệ giữa con người với con người, quan hệ cá nhân với cộng đồng thể hiện bằng luật pháp, thể chế, cam kết, quy định, * Hiện trạng mơi trường sống của chúng ta - Ơ nhiễm nguồn khơng khí: các nhà máy đã và đang thải ra mơi trường khơng khímột nguồn cacbonnic khổng lồ, các loại axit, các loại khí gây hiệu ứng nhà kính, khĩi bụi xe hơi và các loại động cơ khác, đã ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ và chất lượng cuộc sống của con người, nĩ gây ra nhiều bệnh về đường hơ hấp, - Ơ nhiễm nguồn nước: hiện nay thế giới và đặc biệt là Việt Nam đã bị ơ nhiễm nguồn nước, nhu cầu về nước uống và nước sinh hoạt ở nhiều vùng miền đang bị thiếu nghiêm trọng, số lượng người được sử dụng nước sạch chiếm tỉ lệ khơng lớn. Các nguồn nước: ao, hồ, sơng, suối, biển cả đại dương, nguồn nước ngầm, nước mưa, - Ơ nhiễm nguồn đất: đất đai ngày càng bị thối hố, bị rửa trơi, rác thải cơng nghiệp, rác thải sinh hoạt, rác thải bệnh viện, đã và đang làm cho nguồn đất đai bị cạn kiệt, khơ cằn - Ơ nhiễm về ánh sáng, âm thanh tiếng ồn tại các đơ thị lớn trong các dịp lễ tết của VN&TG thì sự quá tải về cường độ và loại ánh sáng đã gây ra các bệnh lí về mắt: âm thanh của các loại động cơ quá lớn đặc biệt ở các đơ thị lớn cũng ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống của con người. * Nguyên nhân - Hậu quả Nguyên nhân khách quan: - Tình trạng nĩng lên của trái đất gây ra những biến động lớn về khí hậu tồn cầu dẫn đến các hiểm hoạ thiên tai ngày càng khủng khiếp: lũ lụt, động đất, sĩng thần, hạn hán, nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp - Tình trạng chặt phá rừng đầu nguồn, rừng phịng hộ, diện tích bao phủ bị giảm ngiêm trọng, nĩ gây ra biến đổi khí hậu: ví dụ bão lũ tại các tỉnh miền Trung Việt Nam tháng 10 năm 2009 gây ra những hậu quả nghiêm trọng về người và tài sản quốc dân - Luật pháp chưa thực sự nghiêm minh, chưa đủ mạnh để ngăn chặn mọi sự vi phạm pháp luật về bảo vệ mơi trường Nguyên nhân chủ quan: - Ý thức của con người khơng tơn trọng luật pháp bảo vệ mơi trường. - Vì lợi nhuận kinh tế trước mắt mà các cơng ti, nhà máy xí nghiệp đã bất chấp luật pháp thải ra mơi trường, nước thải cơng nghiệp chưa qua xử lí, rác thải cơng nghiệp, rác thải y tế, rác thải sinh hoạt khơng phân huỷ được, - Nhận thức của con người về ơ nhiễm mơi trường cịn rất hạn chế Hậu quả 7
8. - Ơ nhiễm mơi trường nước – sản xuất, sinh hoạt bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Nhiều loại dịch bệnh xuất hiện - Ơ nhiễm mơi trường đất ảnh hưởng xấu đến cây trồng, vật nuơi và con người. - Ơ nhiễm mơi trường khơng khí: gây ra rất nhiều lọai bệnh về đường hơ hấp * Giải pháp - Khắc phục những nguyên nhân trên (phân tích và dẫn chứng) - Nêu một số quốc gia, thành phố, các vùng miền trên thế giới và Việt Nam cĩ mơi trường xanh - sạch - đẹp để lấy làm mơ hình áp dụng cho những nơi cĩ mơi trường ơ nhiễm. - Hệ thống pháp lí, chế tài nghiêm minh để xử phạt thích đáng cho các cá nhân và tổ chức vi phạm. - Giáo dục ý thức cộng đồng về bảo vệ mơi trường. c. Kết bài - Việt Nam - một nước đang phát triển, vấn đề ơ nhiễm mơi trường là 1 vấn đề hết sức cấp bách - Cần phải thực hiện các giải pháp trên một cách đồng bộ, thường xuyên để khắc phục những hậu quả của sự ơ nhiễm mơi trường, tạo ra mt sống trong lành cho con người, - Bài học cho mỗi người dân Việt Nam. Đề 6:Hãy trình bày nổi bật lối sống vơ cùng thanh bạch và giản dị của Bác Hồ I/Mở bài - Giới thiệu vấn đề: Lối sống vơ cùng giản dị, thanh bạch của Bác Hồ. - Hồn cảnh: Thời chống Pháp, Mỹ, trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc II/Thân bài 1. Lí lẽ: Điều rất quan trọng cần phải làm nổi bật là sự nhất quán giữa đời hoạt động chính trị lay trời chuyển đất với đời sống bình thừơng vơ cùng giản dị và khiêm tốn của Hồ Chủ tịch 2. Dẫn chứng: a) Dẫn chứng 1: Con người của Bác, đời sống của Bác giản dị như thế nào, mọi người chúng ta đều biết: bữa cơm, đồ dùng, cái nhà, lối sống. Bữa cơm chỉ cĩ vài ba mĩn rất đơn giản, lúc ăn Bác khơng để rơi vãi một hột cơm, ăn xong, cái bát bao giờ cũng sạch và thức ăn cịn lại thì được sắp xếp tươm tất. Ở việc làm nhỏ đĩ, chúng ta càng thấy Bác quý trọng biết bao kết quả sản xuất của con người và kính trọng như thế nào người phục vụ b) Dẫn chứng 2: Cái nhà sàn của Bác vẻn vẹn chỉ cĩ vài ba phịng và trong lúc tâm hồn của Bác lộng gío thời đại, thì cái nhà nhỏ đĩ luơn luơn lộng giĩ và ánh sáng, phảng phất hương thơm của hoa vườn, một đời sống như vậy thanh bạch và tao nhã biết bao! c) Dẫn chứng 3: Trong đời sống của mình, việc gì Bác tự làm được thì khơng cần người giúp, cho nên bên cạnh Bác người giúp việ và phục vụ cĩ thể đếm trên đầu ngĩn tay, và Bác đã đặt cho số đồng chí đ1o những cái tên mà gộp lại là ý chí chiến đấu và chiến thắng: Trường, Kì, Kháng, Chiến, Nhất, Định, Thắng, Lợi! d)Dẫn chứng 4: Những câu ca ngợi lối sống vơ cùng giản dị của Bác Hồ: "Nhà Bác đơn sơ mộ gĩc vườn Gỗ thường mộc mạc chẳng mùi sơn Giườing mây chiếu cĩi đơn chăn gối Tủ nhỏ vừa treo mấy áo sờn Bác để tình thương cho chúng con Một đời thanh bạch chẳng vàng son 8
9. Mong manh áo vải hồn muơn trượng Hơn tượng đồng phơi những lới mịn" Trong thơ của mình, Bác cũng nhiều lần nĩi lên quan niệm và cách sống giản dị như thế: " Sống quen thanh đạm nhẹ người Việc làm tháng ruộng ngày dài ung dung". III/Kết bài - Nêu nhận xét chung vấn đề: Lối sống vơ cùng giản dị, thanh bạch của Bác Hồ. - Rút ra bài họic (họăc mở rộng): Kính yêu và sống theo tấm gương của Bác Văn giải thích Đề 1:" Mùa xuân là tết trồng cây Làm cho đất nước càng ngày càng xuân" Bác Hồ khuyên chúng ta điều gì qua hai dịng thơ này? Vì sao việc trồng cây trong mùa xuân của đất nước lại cĩ thể gĩp phần tạo nên mùa xuân của đất nước? 1.MB: - Dẫn dắt vấn đề: Cứ vào mùa xuân hằng năm, trên khắp mọi miền đất nước, phong trào trồng cây vào mùa xuân đã trở thành một truyền thống tĩt đẹp của dân tộc VN. - Giới thiệu vấn đề cần giải thích: dẫn lời kêu gọi của Bác. 2.TB: a. L Đ 1: Nội dung lời khuyên của Bác ( Hiểu lời khuyên của Bác như thề nào?) - Mùa xuân đất trời tươi đẹp, là dịp để mọi người vui chơi sau một năm làm việc vất vả. Mùa xuân cũng là mùa cĩ khí hậu phù hợp cho cây cối phát triển, thích hợp nhất cho việc trồng cây. - Trên cơ sở đĩ, Bác Hồ mong muốn mọi người vui xuân nhưng cũng cần thời gian dành cho trồng cây, làm cho ngày xuân trở thành ngày hội trồng cây trên cả nước. - Khi việc trồng cây trở thành ngày hội đầu năm, đất nước sẽ càng giàu đẹp hơn, mùa xuân sẽ càng cĩ ý nghĩa hơn. b.L Đ 2: Ý nghĩa lời khuyên ( Vì sao Bác muốn việc trồng cây vào mùa xuân trở thành một ngày Tết? ) - Tổ chức ngày hội trồng cây vào mùa xuân vùa tranh thủ được sức LĐ khi mọi người đã hồn thành cơng việc của năm cũ, chưa bước vào cơng việc của năm mới. - Trồng cây vào mùa xuân cây dễ sống, dễ phát triển tạo nên sức sống mới. - Khi trồng cây đã trở thành truyền thống, việc trồng cây sẽ giúp cho lá phổi xanh của đất nước thêm dồi dào sức sống, bầu khơng khí thêm trong lành, mơi trường sống của con người thêm tốt đẹp. - Trồng được nhiều cây, nhân dân ta cĩ thêm nhiều nguyên liệu phục vụ cho đời sống. * Tạo ra được “ Tết trồng cây”, cuộc sống của nhân dân ngày thêm tốt đẹp, đất nước ngày càng giàu mạnh, đát nước ngày càng xuân. 3. KB: - Để lời kêu gọi trồng cây cĩ sức thuyết phục, BH là người gương mẫu trong việc trồng cây, chăm bĩn cây mà khu vườn Bác ở là một hình ảnh tiêu biểu. 9
10. - Hiểu được ý nghĩa trong lời kêu gọi của Bác, mọi người, bản thân, tích cực tham gia trồng cây và chăm sĩc cây, nhất là vào dịp Tết. Đề 2. “Nhiễu điều phủ lấy giá gương Người trong một nước phải thương nhau cùng”. Em hiểu người xưa muốn nhắn nhủ điều gì qua câu ca dao ấy? a. Mở bài: - Giới thiệu truyền thống tương thân, tương ái của dân tộc: là truyền thống lâu đời, thể hiện những đạo lí tốt đẹp của dân tộc. - Giới thiệu, trích dẫn bài ca dao. b. Thân bài: 1 Giải thích ý nghĩa của câu ca dao. - Nghĩa đen: Nhiễu điều: tấm vải đỏ, nhiễu điều phủ lấy giá gương tấm vải đỏ che phủ, bao bọc, bảo vệ gương. - Nghĩa bĩng: Lời khuyên của dân gian: Mọi người phải biết đồn kết, thương yêu nhau. Tinh thần đồn kết thương yêu nhau là truyền thống của dân tộc. 2/Tại sao lại phải sống đồn kết, thương yêu nhau? - Đề cùng chia sẻ những khĩ khăn trong cuộc sống lao động: chống bão lũ, hạn hán - Để cùng chống giặc ngoại xâm - Để cùng chia sẻ những khĩ khăn trong cuộc sống sinh hoạt: những người nghèo, nạn nhân chất độc màu da cam, những trẻ em mắc bệnh tim bẩm sinh, trẻ em ung thư ( cĩ thể dẫn một số câu tục ngữ, ca dao cĩ nội dung tương tự) 3/Cần phải làm gì để thực hiện lời dạy của người xưa? - Thương yêu đùm bọc và sống cĩ trách nhiệm với chính những người thân yêu trong gia đình, hàng xĩm - Sống cĩ trách nhiệm với cộng đồng: tham gia các phong trào ủng hộ, các hoạt động từ thiện 4 Liên hệ bản thân: - Là học sinh, em cĩ thể làm gì để thực hiện lời khuyên của dân gian ( yêu thương đồn kết với bạn bè trong lớp, tham gia các hoạt động ủng hộ, quyên gĩp ) c. Kết bài: - Khẳng định giá trị của bài ca dao: Thể hiện được truyền thống tương thân tương ái quý báu của dân tộc. - Khẳng định rằng truyền thống tốt đẹp ấy sẽ được thế hệ trẻ hơm nay tiếp nối và phát huy. Đề 3 :Hãy giải thích ý nghĩa của câu tục ngữ: Thất bại là mẹ thành cơng. I/MB: - Giới thiệu vấn đề: Thất bại là mẹ thành cơng Trong cuộc sống mấy ai ko từng gặp thất bại. Cĩ những người khơng thể tự đứng lên sau mỗi lần vấp ngã của chính bản thân mình. Để khuyên nhủ, động viên, nhắc nhở, tục ngữ cĩ câu:"Thất bại là mẹ thành cơng" II/TB: 1. Giải thích: - Giải thich nghĩa đen: * Trước hết, ta phải hiểu “thất bại” là gì? Thất bại chính là những lần vấp ngã, là khi cơng việc của ta gặp khĩ khăn, khơng cĩ kết quả tốt như chúng ta mong đợi. * Cịn thành cơng thì lại trái ngược lại. Thành cơng cĩ nghĩa là đạt được những kết quả mà ta mong muốn và hồn thành cơng việc ấy một cách thuận lợi và tốt đẹp. * Mẹ là những người sinh ra con, nhờ cĩ mẹ mới cĩ con cũng như cĩ thất bại mới cĩ thành cơng 10
11. - Giải thích nghĩa bĩng của luận điểm: * Trong đời, ai cũng phải cĩ đơi lần thất bại.Thực ra chẳng cĩ ai muốn thất bại cả. Nhưng khi đã thất bại thì thường cĩ 2 loại người với 2 phản ứng khác nhau : - Cĩ người bỏ cuộc như con chim khi trúng tên thì sợ cây cung. - Cĩ những người lại quyết tâm làm lại.Chính khi bắt đầu làm lại người ta mới phân tích, mổ xẻ nguyên nhân của thất bại để tránh bị thất bại lần nữa.Và qua đĩ người ta cĩ được những bài học cũng như kinh nghiệm quý báu để cơng việc trở nên tiến triển tốt hơn * Từ những ý nghĩa trên, ơng cha ta muốn nhắn nhủ với chúng ta rằng: Chính những thất bại trong cuộc sống sẽ giúp ta thành cơng trên đường đời 2. Tại sao thất bại lại là mẹ thành cơng? - Sự mâu thuẫn: Mới đầu ta thấy câu nĩi trên cĩ vẻ mâu thuẫn với nhau. Thất bại và thành cơng là hai chuyện trái ngược nhau hồn tồn, khơng hề cĩ liên hệ gì với nhau cả. Nhưng sau một hồi suy ngẫm, ta thấy được rằng câu tục ngữ này chẳng hề vơ lý chút nào cả mà trái lại, nĩ rất liên kết với nhau - Nguyên nhân:Bởi vì sau khi mỗi lần thất bại, ta sẽ tìm ra nguyên nhân dẫn đến những sai sĩt của ta, từ đĩ rút ra được những kinh nghiệm quý báu, giúp ta tránh phạm những sai lầm đĩ nữa và ngày càng tiến tới bước đường thành cơng hơn 3. Tác dụng của thất bại đối với ng` ko cĩ ý chí và ng` cĩ y’ chí: * Đối với những người dễ nản chí thì câu nĩi này cĩ vẻ như sai nhưng đối với những người kiên trì và bền chí thì chắc chắn đúng. Để đạt được thành cơng thì những vấp ngã thiếu sĩt hầu như khơng thể tránh khỏi. Đĩ là một điều tất yếu. Thất bại cịn giúp ta rèn luyện ý chí, giúp ta tự tin và bản lĩnh hơn * D/c: - Khi chúng ta cịn thơ bé, trong những lần chập chững biết đi, chẳng phải chúng ta đã té ngã bao nhiêu lần ư? Trong lúc tập chạy xe đạp, cĩ phải bạn đã té xe đến độ trầy cả chân sao? Nếu những lúc ấy ta buơng xuơi thì cĩ lẽ đến giờ chúng ta vẫn chưa biết đi, chưa biết lái xe đạp đấy. - Để phát triển khái niệm những lợi ích của sự thất bại, Trường đại học Penn State đã cĩ một khĩa học cho những sinh viên sắp ra trường gọi là “Thất bại 101”. Sinh viên cĩ thể gặp những rủi ro khi làm thí nghiệm. Và càng gặp nhiều thất bại, họ sẽ càng nhành chĩng lấy được chứng chỉ loại A; - Nhà bác học Loius Pasture lúc cịn nhỏ là một học sinh trung bình. Về mơn Hố, ơng đứng hạng 15 trong tổng số 22 học sinh. Sự thất bại đĩ khơng làm ơng nản lịng mà cịn là động lực để giúp ơng vươn cao, trở thành nhà bác học nổi tiếng; - Nhà bác học Edíson cũng đã từng thất bại hang nghìn lần trước khi phát minh ra bĩng đèn điện; - Soichiro Honda, người sáng lập ra hãng Honda đã nĩi rằng: “Nhiều người mơ ước mình sẽ thành cơng. Nhưng hẳn ít người hiểu rằng thành cơng chỉ cĩ thể đến với bạn sau rất nhiều thất bại liên tiếp và sự tự xem xét nội quan. Thành cơng chỉ đại diện cho số 1% kết quả cơng việc mà bạn đạt được từ 99% khác được gọi là sự thất bại”. III/KB: - Khẳng định tính đúng đắn của vấn đề - Bài học cho bản thân: Vậy xin chớ lo sợ thất bại. Điều đáng sợ hơn là bạn khơng thể tự đứng dậy sau mỗi vấp ngã của chính mình. Đề 4: dân gian ta cĩ câu ”Lời nĩi gĩi vàng” đồng thời lại cĩ câu “Lời nĩi chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nĩi cho vừa lịng nhau” + MB: - Lời nĩi là cơng cụ giúp con người chúng ta giao tiếp với nhau, làm cho người gần người hơn. - Dân gian đã đúc kết những câu nĩi rất hay về tầm quan trọng của lời nĩi như “ Lời nĩi goi vàng”, “ Lời nĩi chẳng mất tiền mua. Lựa lời mà nĩi cho vừa lịng nhau.” +TB: 1. Nghĩa đen - Lời nĩi là chuỗi âm thanh do con người phát ra trong hoạt động giao tiếp. - Vàng là một thứ kim loại quý giá, được xem như là tài sản của con người. 11
12. Câu tục ngữ so sánh lời nĩi cĩ giá trị như một thứ của cải, tài sản quý giá của con người. 2. Vì sao lời nĩi lại quý giá đến như vậy? - Lời nĩi trước hết là một phương tiên để đánh dấu một bước tiến hĩa của lồi người. - Nhờ cĩ lời nĩi mà con người cĩ thể diễn đạt những tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của bản thân cho người khác biết mà khơng cần phải ghi chép mất nhiều thời gian. - Lời nĩi ra rất quan trọng. Nĩ cĩ thể khiến một người thành cơng hay thất bại trong cơng việc. Dẫn chứng: việc thuyết phục một đối tác kí hợp đồng phải cần cĩ những lời nĩi khơn khéo và thuyết phục. - Lời nĩi cịn là một thước đo trình độ văn hĩa của con người. Sẽ chẳng ai đánh giá cao một con người ăn nĩi hàm hồ, thơ tục. Ngược lại, một lời nĩi ngọt ngào, vừa lịng đẹp ý người nghe sẽ được đánh giá là một người cĩ học thức, cĩ văn hĩa. Người ta thường nĩi: “ Đất xấu trồng cây khẳng khiu Những người thơ tục nĩi điều phàm phu Đất tốt trồng cây rườm rà Những người thanh lịch nĩi ra dịu dàng.” - Người Việt Nam rất xem trọng lễ nghĩa, thế nên mỗi khi gặp nhau người ta thường chào hỏi nhau rất lịch sự: “ Lời chào cao hơn mâm cỗ” 3. Chúng ta phải làm thế nào để phát huy giá trị của lời nĩi? - Lời nĩi là một thứ của cải vơ giá của mỗi con người chúng ta mà khơng phải cĩ tiền là mua được. Đĩ là một tài sản vơ hình, khơng nhìn thấy được, khơng thể mua bán được; “ Lời nĩi chẳng mất tiền mua” - Một lời nĩi ra thì khơng thể nào thu hồi lai được. Chính vì thế mà mỗi chúng ta phải cẩn thận trong việc phát ngơn : “Lựa lời mà nĩi cho vừa lịng nhau”. - Nĩi ra thì dễ nhưng nĩi thế nào cho vừa lịng đẹp ý người nghe là cả một nghệ thuật khơng phải tự nhiên mà cĩ được, mà nĩ địi hỏi chúng ta phải trải qua một quá trình rèn luyện lâu dài. Người xưa thường dạy “ Trước khi nĩi phải uốn lưỡi bảy lần” quả khơng sai. Đề 5: Giải thích lời khuyên của Lê-nin: “Học, học nữa, học mãi” a. Mở bài: - Giới thiệu vai trị của việc học tập đối với mỗi con người: Là cơng việc quan trọng, khơng học tập khơng thể thành người cĩ ích. - Đặt vấn đề : Vậy cần học tập như thế nào? - Giới thiệu và trích dẫn lời khuyên của Lê-nin. b. Thân bài: 1/Học, học nữa, học mãi nghĩa là như thế nào? - Lời khuyên ngắn gọn như một khẩu hiệu thúc giục mỗi người học tập. Lời khuyên chia thành ba ý mang tính tăng cấp: + Học: Thúc giục con người bắt đầu cơng việc học tập, tìm hiểu và chiếm lĩnh tri thức. + Học nữa: Vế trức đã thúc giục ta bắt đầu học tập, vế thứ hai thúc giục ta tiếp tục học tập, học nữa mang hàm ý là đã học rồi, nhưng cần tiếp tục học thêm nữa. + Học mãi: Vế thứ ba khẳng định một vấn đề quan trọng về cơng việc học tập. Học tập là cơng việc suốt đời, mãi mãi, con người cần phải luơn luơn học hỏi ngay cả khi mình đã cĩ được một vị trí nhất định trong xã hội. 2/Tại sao phải Học, học nữa, học mãi. - Bởi học tập là con đường giúp chúng ta tồn tại và sống tốt trong xã hội. - Bởi xã hội luơn luơn vận động, cái mới luơn được sinh ra, nếu khơng chịu khĩ học hỏi, ta sẽ nhanh chĩng lạc hậu về kiến thức. - Bởi cuộc sống cĩ rất nhiều người tài giỏi, nếu ta khơng nỗ lực học tập ta sẽ thua kém họ, tự làm mất đi vị trí của mình trong cuộc sống. 3/ Học ở đâu và học như thế nào? - Học trên lớp, trong sách vở, học ở thầy cơ, bạn bè, cuộc sống - Khi khơng cịn ngồi trên ghế nhà trường, ta vẫn cĩ thể học thêm trong sách vở, trong cuộc sống, trong cơng việc - Cĩ thể học trong lúc làm việc, trong lúc nhàn rỗi 4/ Liên hệ: Bản thân và bạn bè đã và đang vận dụng câu nĩi của Lê-nin ra sao ( khơng ngừng học tập, học lẫn nhau, tìm sách vở bổ trợ ) 12
13. c. Kết bài: - Khẳng định tính đúng đắn và tiến bộ trong lời khuyên của Lê-nin: đĩ là lời khuyên đúng đắn và cĩ ích đối với mọi người, đặc biệt là lứa tuổi học sinh chúng ta. - “Đường đời là cái thang khơng nấc chĩt. Việc học là cuốn sách khơng trang cuối”. Mỗi người hãy coi học tập là niềm vui, hạnh phúc của đời mình. 13