Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 89+90: Văn bản "Hịch tướng sĩ"

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 89+90: Văn bản "Hịch tướng sĩ"

1. KIỂM TRA BÀI CŨ Trình bày và phân tích bằng sơ đồ sự thuận lợi của thành Đại La khi được Lí Công Uẩn chọn lựa làm kinh đô? ĐẠI LA Về lịch sử Về địa lí Về văn hoá, kinh tế Cao Vương Trung tâm Mảnh đất thịnh đóng đô trời đất vượng “THẮNG ĐỊA” Hội đủ điều kiện của Kinh đô
2. Tiết 89– 90 HỊCH TƯỚNG SĨ (Trần Quốc Tuấn) I.Đọc và tìm hiểu chung. 1. T¸c gi¶. Trần Quốc Tuấn (1231?-1300) Hãy nêu hiểu - Tước Quốc công tiết chế Hưng biết của em về Đạo Vương là danh tướng kiệt tác giả Trần xuất thời Trần. Quốc Tuấn? - Người văn võ song toàn, có công lao lớn trong hai cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên. - Ông được nhân dân tôn vinh là “Đức Thánh Trần” và lập đền thờ Hng §¹o V¬ng ở nhiều nơi. TrÇn Quèc TuÊn
3. Tîng ®µi TrÇn Hng §¹o Tượng đài Trần Hưng Đạo Tượng đài Trần Hưng Đạo t¹i H¶i D¬ng tại Trường Sa tại Nam Định Đền thờ Đức Thánh Trần ngày lễ hội tháng Tám âm lịch hàng năm tại xã Hưng Đạo (Chí Linh, Hải Dương)
4. 2. Tìm hiểu chung văn bản a. Đọc – Hiểu chú thích b. Tác phẩm TácTác phẩm phẩm ra - “HÞch tíng sÜ” cã tªn ch÷ H¸n đượcđời trong viết bằnghoàn lµ “Dô ch t× tíng hÞch v¨n” ®îc thểcảnh loại nào nào?? c«ng bè th¸ng 9/1284, t¹i cuéc duyÖt binh ë bÕn §«ng Bé §Çu (Th¨ng Long) tríc cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n M«ng - Nguyªn lÇn thø 2. -Thể loại: Hịch.
5. Xác định - Hịch là thể văn nghị luận TrìnhPTBĐ bày chính hiểu thời xưa được vua chúa, tướng biếtcủa củabài hịch?em về lĩnh một phong trào dùng để thể hịch? cổ động, thuyết phục hoặc kêu gọi đấu tranh chống thù trong giặc ngoài - Kết cấu chặt chẽ, lý lẽ sắc bén, dẫn chứng thuyết phục - Thường được viết theo thể biền ngẫu. - PTBĐ chính: Nghị luận
6. - Bố cục : 4 phần Xác định bố cục của bài ➢Phần 1: “Từ đầu lưu tiếng tốt” hịch? : Nêu gương sáng trong sử sách. ➢Phần 2: “Huống chi cũng vui lòng” : Tố cáo sự ngang ngược của kẻ thù và nói lên lòng căm thù giặc. ➢Phần 3: “Các ngươi có được không ?” : Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai. ➢Phần 4: “còn lại” : Nhiệm vụ cấp bách, khích lệ tinh thần chiến đấu.
7. Tiết 89 HỊCH TƯỚNG SĨ (Trần Quốc Tuấn) I. Đọc và tìm hiểu chung. ChØ ra vµ nªu t¸c dông cña biÖn II. Phân tích. Những nhân vật nào ph¸p nghÖđược thuËtnêu gương?Họ trong phÇn 1 ? 1.Nêu gương sáng trongcó sửđịa vịsách: xã hội ra sao ? Xưa: ➢ Tướng : Các nhân vật trên có - Kỉ Tín, Do Vu, Cảo Khanh, Kính Đứcchung phẩm chất gì? - Vương Công Kiên, Cốt Đãi Ngột Lang Quên mình vì chủ, vì vua, vì nước. ➢Quan nhỏ : - Thân Khoái ➢Gia thần : - Dự Nhượng Nay: - Vương Công Kiên - Cốt Đãi Ngột Lang Liệt kê, dẫn chứng tiêu biểu, toàn diện NT: Nh mét luËn cø lµm c¬ së cho lËp luËn - Nhằm khích lệ lòng trung quân ái quốc của các tướng sĩ.
8. 2.Tội ác của giặc và tâm sự của tác giả: a. Tội ác của giặc TéiViệcBiÖn¸c vàlộtph¸psùtảngangnghÖtội thuËt ngîc cña kÎ thï ®îc - sứ giặc đi lại nghênh ngangácnµo củađượcgiặcsử dụng lét nhưt¶ vậyquanhằmnh÷ng - uốn lưỡi cú diều sỉ mắng trong đoạn văn? Từ - Ngó thấy h×nhmục¶nh,đích→chigì?NghệtiÕt thuật liệt - đem thân dê chó bắt nạtnào đó? em kê,thấyẩn dụrõ bản - đòi ngọc lụa, thoả lòng thamchất gì cña kÎ thï? - thu bạc vàng, để vét của kho - đem thịt mà nuôi hổ đói. - Thật khác nào - sao cho khỏi tai vạ về sau !” → Nghệ thuật so sánh - Lũ giặc bạo ngược, tham lam, vô đạo. - Khích lệ lòng căm thù giặc và khơi gợi nỗi nhục mất nước.
9. LUYỆN TẬP CâuCâu 3 :1Hình: Ý nào ảnh nói nào đúng không nhất xuất các hiện chức trong năng đoạn của thểvăn hịch miêu ? tả sự ngangA. Dùng ngược để ban bố mệnh lệnh của nhà vua. vàB. tội Dùng ác của để giặc? công bố kết quả một sự nghiệp. A.C. Cú Dùng diều. để trình bày với nhà vua sựB. việc,dê chó ý kiến hoặc đề nghị. CC. Trâu ngựa D. Hổ đói DD. Dùng để, cổ động, thuyết phục hoặc kêu gọi đấu tranh chống Câu thù4: Dụng trong, ý giặc của ngoài.tác giả thể hiện qua câu : "Huống chi ta cùng các ngươiCâu sinh2: Tác phải giả thời đã sửloạn dụng lạc, biện lớn phápgặp buổi gì khi gian nêu nan” gương? các bậc trung thần nghĩa sĩ ở phần mở đầu? A.A. Thể So hiện sánh. sự thông cảm với các tướng sĩ. B.BB. Kêu Liệt gọi kê. tinh thần đấu tranh của các tướng sĩ. C.C. Miêu Cường tả hoàn điệu. cảnh sinh sống của mình cũng như của các tướng sĩ. DD. Khẳng định mình và các tướng sĩ là những người cùng cảnh ngộ. D. Nhân hoá.
10. Tiết 90 HỊCH TƯỚNG SĨ (Trần Quốc Tuấn) b. Tâm sự của vị Quốc công tiết chế: tới bữa quên ăn ViÖc béc b¹ch nçi → Nhịp dồn dập, ngắn gọn, nửaBiÖn đêm ph¸p vỗ gối NT nµo lßng cña TrÇn - Ta thường ngôn từ ước lệ giàu hình ảnh ruột đauTrầnnhư cắtQuốc TuấnQuèc TuÊn víi c¸c được sử dụng trongcó giá trị biểu cảm. nướcđoạn mắt vănbàyđầm? NT tỏ đìa nỗi đó lòng làm tíng lÜnh nh»m của mình qua các môc ®Ých g×? nổi bật tâm trạng gì? xả thịt lột da, chi nuốt tiếtgan nào? uống máu → Sử dụng thành ngữ trăm thân phơi ngoài nội cỏ → NT phóng đại, điển - Căm tức nghìn xác gói trong da ngựa cố, văn biền ngẫu, ĐT ➢Tột cùng : lo lắng, đau xót, căm tức, hy sinh. Lòng yêu nước, lòng căm thù giặc, tinh thần sẵn sàng hy sinh vì nghĩa lớn.
11. 3.Phân tích phải trái – làm rõ đúng sai: a.Nhắc đến mối thân tình giữa chủ và tướng: → Câu văn biền ngẫu Các ngươi Cùng TaNhËnTácxÐt giảvÒ nhắccÊu t¹o nhiều ý, hai vế song không có mặc thì ta cho áo cñavớic¸c binh c©usĩ về v¨n hành, điệp cấu trúc trongmối®o¹n ân tìnhvà cách không có ăn Tácthì giả ta nhắccho cơm lại những câu. đốinàyxử nhằmgiữa mụcchủ và quan nhỏ ân tìnhthì gì ta giữa thăng chủ chức và tướng? tướng?đích→ gì?Cách đối xử chu lương ít thì ta cấp bổng đáo, hậu hĩnh→ mối đi thủy thì ta cho thuyền quan hệ gắn bó khăng khít. đi bộ thì ta cho ngựa Cùng sống chết Cùng vui cười Nhắc nhở, khích lệ ý thức trách nhiệm và nghĩa vụ của bề tôi đối với vua, tình cốt nhục như huynh đệ.
12. b.Phê phán những biểu hiệnNhËn sai trái: xÐt vÒ biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong ®o¹nNhững t¸c gi¶ câu phª văn ph¸n đó thể tíng hiện sÜ? thái độ gì của vị chủ tướng? Tình cảnhđất Thái độ → Câu văn biền ngẫu nước bản thân nhiều ý, hai vế song thấy chủ nhục không biết lo Nh÷ng sai lÇm cña c¸c tíng sÜ hành, điệp cấu trúc thấy®îc nước nh¾c nhục tíi trªn nhkhông÷ng phbiết¬ng thẹn câu. hầu quân giặcdiÖn nµo?không biết tức → Phê phán thái độ nghe nhạc không biết căm bàng quan thờ ơ, ăn chơi nhàn rỗi, chỉ lo chọi gà, đánh bạc, săn bắn, uống vun vén cá nhân. vui thú ruộng vườn, quyến luyến Quên hết danh dự, bổn phận, mất cảnh giác, lối sống cầu an hưởng lạc cần phải phê phán.
13. c. Hậu quả tất yếu: NhËn xÐt vÒ - Nước mất, nhà tan, bị bắt làm tù cÊu t¹o cña binh, bị mất tất cả, chịu khổ c¸c c©u v¨n HËu qu¶ cña nhục, tiếng dơ muôn đời. Nhữngtrong ®o¹n?câu nh÷ng c¸ch trên nói lên suy sèng trªn sÏ nh nghĩ gì của tác → Câu trúc câu đốithÕxứng nµo?và đối lập. Điệp ngữ, điệp cấu trúc câu, tăng giả ? tiến. Cảnh báo bức tranh thảm họa, nỗi đau đớn nhục nhã của cảnh nước mất, thân làm nô lệ.
14. 4. Nhiệm vụ cấp bách cần làm: ➢Lời kêu gọi – cũng là lời mệnh lệnh: Đưa raTất Nhậnnhững cả binh xét cảnh vềsĩ tượng Vị tướng lĩnh - Nªu cao tinh thÇn c¶nh gi¸c vµ trên→ Lập mụclàmcáchluận đíchtheo lập sắc chínhlời luận, bénkêu của rõ Trầnràng . kêu gọi binh sĩ ph¶i biÕt lo xa Thái Qgọiđộgiọng uốc táctrên Tuấnđiệugiả sẽ thuđoạnlà: dứtgì? khoát, những hành - T¨ng cêng luyÖn tËp vâ nghÖ cươngđượcquyết kếtvăn?. Câuquả gì?kết : giọng động gì? - HuÊn luyÖn qu©n sÜ, tËp dượt tâm tình, tâm sự cung tªn → Bày tỏ gan ruột của một - DiÖt giÆc ngo¹i x©m chủ tướng yêu nước. ➢Kết quả: - thái ấp vững bền, bổng lộc được hưởng thụ. - gia quyến êm ấm, vợ con bách niên giai lão. → Bức tranh gia - tổ tiên được tế lễ, thờ cúng. đình, đất nước đẹp - trăm năm sau còn lưu tiếng thơm. đẽ. Khích lệ, động viên đến mức cao nhất ý chí và quyết tâm chiến đấu của tướng sĩ.
15. III. Tổng kết 1.Nghệ thuật : Đây là một áng văn chính luận , sự kết hợp lập luận chặt chẽ ,sắc bén lời văn thống thiết, có sức lôi cuốn mạnh. 2. Nội dung: phản ánh tinh thần yêu nước nồng nàn của dân tộc ta trong cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, thể hiện qua lòng căm thù giặc, ý chí quyết chiến quyết thắng kẻ thù xâm lược.
16. Sơ đồ lập luận của văn bản: Hịch tướng sĩ Khích lệ Khích lệ ý Khích lệ lòng Khích lệ lòng lòng căm thù chí lập công tự trọng, trung quân ái giặc, nỗi danh, xả nhận rõ cái quốc, lòng nhục mất thân vì nước. sai, thầy rõ ân nghĩa nước cái đúng. thuỷ chung. Khích lệ lòng yêu nước bất khuất, quyết chiến quyết thắng kẻ thù xâm lược.
17. IV.LUYỆN TẬP So s¸nh thÓ ChiÕu vµ HÞch Gièng Kh¸c - Thuéc thÓ vHÞch¨n nghÞ vµ chiÕu-ChiÕu cã :dïng ®Ó ban bè luËn, kÕt cÊu chÆtg× gièngchÏ, vµmÖnh kh¸c lÖnh. lËp luËn s¾c bÐn, cã thÓnhau? -HÞch: dïng ®Ó cæ vò, viÕt b»ng v¨n xu«i, v¨n thuyÕt phôc, kªu gäi, ®éng vÇn. viªn khÝch lÖ tinh thÇn - §Òu dïng ®Ó ban bè qu©n sÜ chèng kÎ thï còng c«ng khai do vua, tíng cã khi khuyªn nhñ, r¨n lÜnh biªn so¹n. d¹y thÇn d©n vµ ngêi díi quyÒn.
18. 1.Nhí ®îc nh÷ng nÐt næi bËt vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n : “HÞch tíng sÜ” 2. Học thuộc lòng đoạn “ Ta thường vui lòng 3. Lµm bµi LuyÖn tËp SGK trang 61 4. So¹n bµi “Níc §¹i ViÖt ta”