Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 114: Liệt kê

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 114: Liệt kê

1. Chào mừng các thầy cô giáo và các em học sinh thân yêu!
2. a. Trong khoang thuyền, dàn nhạc gồm đàn tranh, đàn nguyệt, đàn tì bà, đàn tam. (Ca Huế trên sông Hương) - Cấu tạo: Đều là những danh từ - Ý nghĩa: Chỉ các loại đàn cổ b. Lòng yêu nước ban đầu là lòng yêu những vật tầm thường nhất: yêu cái cây trồng trước nhà, yêu cái phố nhỏ đổ ra bờ sông, yêu vị thơm chua mát của trái lê mùa thu hay mùa cỏ thảo nguyên có hơi rượu mạnh. (Lòng yêu nước – I. Ê-ren-bua) - Cấu tạo: Đều là những cụm động từ - Ý nghĩa: Nêu những biểu hiện cụ thể của lòng yêu nước
3. Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [ ]. (Phạm Duy Tốn) - Cấu tạo: Đều là những danh từ và cụm danh từ - Ý nghĩa: Chỉ các vật dụng quý của viên quan hộ đê
4. Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [ ]. (Phạm Duy Tốn) ? Việc sắp xếp hàng loạt các sự việc tương tự bằng những kết cấu tương tự như trên có tác dụng gì ?
5. Nhận xét - Cấu tạo: Là các danh từ, cụm danh từ (các từ và cụm từ cùng loại) - Trật tự : Sắp xếp nối tiếp hàng loạt Chỉ các đồ vật quý bày biện - Ý nghĩa: quanh viên quan hộ đê. - Tác dụng: Nhấn mạnh sự xa hoa, vô trách nhiệm của viên quan khi đi hộ đê, đối lập với tình cảnh bên ngoài của người dân.
6. * Ghi nhớ Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hoặc cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
7. a) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. b) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. (Hồ Chí Minh) * Xét về cấu tạo: Câu a: Liệt kê theo từng sự việc, ngăn cách nhau bằng dấu phẩy; => Liệt kê không theo cặp Câu b: Các cụm từ được gộp thành cặp bằng quan hệ từ “và”. => Liệt kê theo cặp
8. a) Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non mọc thẳng. (Thép Mới) b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. (Phạm Văn Đồng)
9. * Xét về ý nghĩa: Câu a: Có thể dễ dàng thay đổi thứ tự các bộ phận liệt kê. => Liệt kê không tăng tiến Câu b: Không thể dễ dàng thay đổi các bộ phận liệt kê, bởi hiện tượng liệt kê được sắp xếp theo mức độ tăng tiến. => Liệt kê tăng tiến
10. * Ghi nhớ - Xét theo cấu tạo, có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp. - Xét theo ý nghĩa, có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến.
11. Bài tập nhanh: Tìm và nêu tác dụng của phép liệt kê trong khổ thơ sau: Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi, em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung Không giết được em, người con gái anh hùng! (Tố Hữu)
12. - Phép liệt kê: Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung - Kiểu liệt kê: Tăng tiến + Cấu tạo: Gồm các cụm động từ sắp xếp nối tiếp nhau diễn tả hành động tra tấn dã man của bọn giặc đối với chị Lí. + Ý nghĩa: Thể hiện sự tàn bạo của quân thù và sự kiên cường của chị Lí.
13. Các kiểu liệt kê Liệt kê theo cặp Cấu tạo Liệt kê không theo theo cặp LIỆT KÊ Liệt kê tăng tiến Ý nghĩa Liệt kê không tăng tiến
14. Bài 1: Trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, để chứng minh luận điểm “Yêu nước là một truyền thống quý báu của ta”, Chủ tích Hồ Chí Minh nhiều lần đã sử dụng phép liệt kê. Em hãy chỉ ra những phép liệt kê ấy? Nhóm 1 - Đoạn 2 của văn bản - Nhận xét bài của nhóm 2 Nhóm 2 - Đoạn 3 của văn bản - Nhận xét bài của nhóm 3 Nhóm 3 - Đoạn 4 của văn bản - Nhận xét bài của nhóm 1
15. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang Đoạn 2 sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ kiều bào nước ngoài đến Đoạn 3 những đồng bào ở vùng tạm chiếm .cho đến những đồng bào điền chủ quyên ruộng đất cho chính phủ Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần Đoạn 4 yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
16. Bài tập 2: Tìm phép liệt kê trong đoạn trích? Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn của một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực áo đeo tấm Bắc đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo! (Nguyễn Ái Quốc)
17. Bài tập 2: Tìm phép liệt kê trong đoạn trích? Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn của một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực áo đeo tấm Bắc đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo! (Nguyễn Ái Quốc)
18. Tìm trong ca dao, tục ngữ có sử dụng phép liệt kê ? - Hôm qua ra đứng bờ ao Trông cá cá lặn, trông sao sao mờ Buồn trông con nhện giăng tơ Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai. - Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống
19. Hướng dẫn về nhà - Hoàn thành các bài tập 3b-c /sgk trang 106 - Chuẩn bị kĩ bài: “Tìm hiểu chung về văn bản hành chính” + Đọc trước 3 văn bản SGK / trang107-109 + Trả lời các câu hỏi: Văn bản hành chính viết ra nhằm mục đích gì? Hình thức trình bày một văn bản hành chính cần theo bố cục như thế nào?
20. Giáo viên thực hiện: Phùng Thị Vị