Bài giảng Ngữ văn 7 - Sống chết mặc bay (Phạm Duy Tốn)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 7 - Sống chết mặc bay (Phạm Duy Tốn)

1. (Phạm Duy Tốn)
2. I. Đọc và tìm hiểu chung VB: 1. T¸c gi¶:Phạm Duy Tốn (1813 - 1924), - Quª :Thêng TÝn ; sinh ë §«ng Thä (Hµng DÇu, Hµ Néi). - Lµ mét trong sè Ýt ngêi cã thµnh tùu ®Çu tiªn vÒ truyÖn ng¾n hiÖn ®¹i. 2. T¸c phÈm: • Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: ®Çu thÕ kØ XX • ThÓ lo¹i: truyÖn ng¾n •B«ng hoa ®Çu mïa cña truyÖn ng¾n hiÖn ®¹i ViÖt Nam. •ViÕt b»ng v¨n xu«i tiÕng ViÖt hiÖn ®¹i.
3. * §äc – chó thÝch * Bè côc – tãm t¾t *T¸c Bè côc:phÈm 3 phÇncã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Néi dung tõng phÇn? + PhÇn 1: Tõ ®Çu ®Õn “ khóc ®ª háng mÊt” → nguy c¬ vì ®ª. + PhÇn 2: TiÕp theo ®Õn “ ®iÕu mµy” → c¶nh quan phñ vµ nha l¹i ®¸nh tæ t«m. + PhÇn 3: Cßn l¹i → c¶nh ®ª vì, quan th¾ng bµi.
4. * Tãm t¾t: GÇn mét giê ®ªm, ma nh trót, níc s«ng cø cuån cuén d©ng lªn, khóc ®ª phñ X nóng thÕ s¾p vì. Hµng tr¨m ngh×n d©n phu vÊt v¶, b× bâm díi bïn, cè hÕt søc gi÷ g×n ®ª. T×nh tr¹ng thËt nguy kÞch. Trèng ®¸nh, èc thæi v« håi nhng søc ngêi kh«ng ®Þnh l¹i víi søc trêi. T×nh c¶nh thËt th¶m. Trong khi Êy, quan cha mÑ cïng c¸c nha l¹i gióp d©n hé ®ª ®ang ch¬i tæ t«m c¸ch chç ®ª vì kho¶ng bèn, n¨m tr¨m thíc. Kh«ng khÝ trong ®×nh trang nghiªm. Quan phô mÉu uy nghi nhµn nh·. Xung quanh, vËt dông phôc vô quan sang träng, ®Çy ®ñ. Quan vui v× th¾ng bµi liªn tiÕp. §ª vì, tiÕng thÐt vang trêi cña d©n, tiÕng lò cuèn µo µo khiÕn mäi ngêi trong ®×nh giËt n¶y m×nh, nhng quan lín ®iÒm nhiªn, ch¨m chó chê ®îi th¾ng bµi. Lóc níc lò cuèn tr«i nhµ cöa, sinh m¹ng d©n chóng còng lµ lóc quan vui síng v× ï v¸n bµi to nhÊt.
5. II . Tìm hiÓu v¨n b¶n: 1. ChuyÖn hé ®ª ë lµng X, phñ X: a. T×nh huèng truyÖn: Ma to, níc lín, khóc ®ª cã nguy c¬ s¾p vì b. DiÔn biÕn c©u chuyÖn: * Khóc ®ª ®ang ë tr¹ng th¸i nguy kÞch - C¶nh hé ®ª cña d©n: + Thêi gian: GÇn 1 giê ®ªm. ViÖc hé ®ª diÔn ra trong hoµn c¶nh thêi gian, + Kh«ng gian: Ma tÇm t· trót, níc s«ng kh«ng gian, ®Þa ®iÓm nh thÕ nµo? Hoµn c¶nh ®ã cuån cuén d©ng gîi cho em nh÷ng suy nghÜ g×? + §Þa ®iÓm: Khóc ®ª nóng thÕ. ➔ Cuéc ®ä søc v« väng cña søc ngêi víi søc trêi, søc ®ª víi søc níc.
6. * C¶nh tîng ngêi d©n: - C«ng viÖc, dông cô: + kÎ thuæng, ngêi cuèc, kÎ ®éi ®Êt, kÎ v¸c tre, nµo ®¾p, nµo cõ. C¶nh+ Hµngtîng hétr®ª¨mcñanghd©n×n®conîc miªungêit¶hÕtquasøcnhgi÷ng÷ gchi×n. - ¢mtiÕtthanhnµo? :(C«ngTrèngviÖc,®¸nhdôngliªncô,thanh,©m thanh,èc thæih×nhv«¶nhhåi, tiÕngngêingd©n)êi xao. Nhx¸c÷nggäibiÖnnhau,ph¸ptiÕngnghÖ mthuËta trót,nµotiÕng®îc söníc d©ngdôngxo¸y? T¸c. dông ? - H×nh ¶nh ngêi d©n: B× bâm léi díi bïn lÇy ngËp qu¸ khuûu ch©n, ngêi nµo ngêi nÊy lít thít nh chuét lét.
7. *NghÖ thuËt: - Tù sù xen miªu t¶, biÓu c¶m. - LiÖt kª, t¨ng cÊp. - C©u v¨n ng¾n. - Sù ®èi lËp, t¬ng ph¶n - C©u v¨n biÒn ngÉu →Ngêi d©n trong t×nh thÕ nguy cÊp, trøng chäi ®¸; kh«ng khÝ n¸o ®éng, c¨ng th¼ng; c«ng viªc vÊt v¶ nguy hiÓm; t×nh c¶nh “thËt th¶m”, “tr¨m lo ngh×n sî”. →Th¸i ®é c¶m th«ng, th¬ng xãt
8. - C¶nh Quan phñ vµ nha l¹i ch¬i tæ t«m trong ®×nh: H·y chØ râ vµ ph©n tÝch tõng mÆt t¬ng ph¶n cña c¶nh c¸c quan ch¬i tæ t«m trong ®×nh víi c¶nh d©n hé ®ª ?
9. a. Cảnh ngoài đê b. Cảnh trong đình - Thời gian: Lúc nửa đêm. - Địa điểm: Ngoài trời mưa tầm tã, nước lên cao. - Không khí: Nhốn nháo - Hình ảnh người dân: Đội mưa, ướt như chuột, đói rét kiệt sức. - Dụng cụ: Thuổng, cuốc, vác tre, đội đất, - Âm thanh: Trống đánh, ốc thổi, xao xác gọi nhau. →Cảnh thảm hại đáng thương.
10. Nhóm 1: Cảnh quan phụ mẫu được miêu tả như thế nào ? ( Địa điểm, quan phụ mẫu, đồ dùng sinh hoạt, cử chỉ thái độ, không khí ) Từ đó em có nhận xét gì về cuộc sống của quan phụ mẫu? Nhóm 2: Cảnh quan lại chơi tổ tôm được tái hiện như thế nào ? (Thành phần tham dự, không khí, thái độ của quan phụ mẫu) Em có nhận xét gì về cảnh tượng này? Nhóm 3: Thông qua việc tái hiện lại cảnh quan lại nha phủ đánh tổ tôm khi đi hộ đê đã thể hiện thái độ gì của tác giả?
11. Tay trái Chân dựa vào phải duỗi gối xếp. thẳng ra, để cho tên người nhà quỳ ở dưới đất mà gãi. Ngồi uy nghi chễm chện.
12. - Địa điểm: Trong đình, trên mặt đê, cao, vững chắc. - Chân dung quan phụ mẫu : uy nghi, chễm chện ngồi, dựa gối xếp, chân duỗi thẳng, để cho người nhà quỳ ở dưới đất mà gãi. - Đồ dùng sinh hoạt : Bát yến hấp đường phèn, trầu vàng, cau đậu, đồng hồ vàng, dao chuôi ngà, - Cử chỉ : Ngài xơi bát yến vừa xong, ngồi khểnh vuốt râu, rung đùi. - Không khí, quang cảnh: đèn thắp sáng trưng, kẻ hầu, người hạ đi lại rộn ràng -> Không khí tĩnh mịch, trang nghiêm => Cuộc sống xa hoa, sung sướng, thích hưởng lạc
13. - Thành phần tham dự : Thầy đề, thầy đội nhất, thầy thông nhì, chánh tổng sở tại. - Không khí : Lúc mau, lúc khoan, ung dung êm ái, khi cười, khi nói vui vẻ. - Thái độ của quan phụ mẫu : "Ngài đang dở ván bài ngài cũng thây kệ", "Mặc ! dân chẳng dân thời chớ", "Một nước bài cao thời thật là phàm ». => Quan lại ai nấy đều ăn chơi, đam mê cờ bạc.
14. a. Cảnh ngoài đê b. Cảnh trong đình - Địa điểm: Ngoài trời mưa - Địa điểm: Trong đình tầm tã, nước lên cao. - Không khí: Nghiêm trang. - Không khí: Nhốn nháo -Quan phụ mẫu: - Người dân: Đội mưa, ướt như chuột, đói rét kiệt sức. + Tư thế : Ung dung, chễm - Dụng cụ: Thuổng, cuốc, vác chện ngồi tre, đội đất, + Đồ dùng: Bát yến, tráp - Âm thanh: Trống đánh, ốc đồi mồi, cau đậu, rễ tía thổi, xao xác gọi nhau. + Việc làm: Đánh tổ tôm. Xa hoa, vương giả,vô trách Cảnh thảm hại đáng thương. nhiệm. Qua nội dung của bảng so sánh, hãy cho biết tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ? Tác dụng của biện pháp đó ?
15. Không khí trong đình Quang cảnh ngoài đê > <
16. a. Cảnh ngoài đê b. Cảnh trong đình - Địa điểm: Ngoài trời mưa Địa điểm: Trong đình tầm tã, nước dân cao. - Không khí: Nghiêm trang. - Không khí: Nhốn nháo -Quan phụ mẫu: - Người dân: Đội mưa, ướt như chuột, đói rét kiệt sức. +Tư thế: Ung dung, chễm chện - Dụng cụ: Thuổng, cuốc, vác ngồi tre, đội đất, + Đồ dùng: Bát yến, tráp - Âm thanh: Trống đánh, ốc đồi mồi, cau đậu, rễ tía thổi, xao xác gọi nhau. + Việc làm: Đánh tổ tôm. Xa hoa,vương giả, vô trách Cảnh thảm hại đáng thương. nhiệm. => Tương phản + miêu tả, biểu cảm. => Phản ánh sự đối lập giữa thảm cảnh của người dân với cảnh đánh bạc trong đình.
17. Thái độ của tác giả - Mỉa mai châm biếm thái độ quan lại. - Lên án gay gắt thái độ thờ ơ đến tàn nhẫn, vô lương tâm của quan lại phong kiến. - Đồng cảm xót thương trước cảnh nhân dân gặp hoạn nạn bởi thiên tai.
18. C. Kết thúc truyện a. Thiên nhiên b. Thái độ của quan lại - Nước tràn xoáy nhà - Nha lại, thầy đề: run trôi, lúa ngập không sợ. chỗ ở, không nơi chôn ! - Quan phụ mẫu: điềm nhiên. Vỗ tay - Hành động: Xòe bài Cười nói Thê thảm, thương tâm. Sung sướng Thắng lớn Qua bảng phân tích, hãy cho biết tác giả sử dụng biện=> Tăngpháp cấp,nghệ tương thuật phản gì ? + đối thoại và biểu cảm. => Hấp dẫn, khắc họa rõ nét tính cách nhân vật.
19. PhóBộ Thủ Trưởng tướng Cao Chính Đức phủ Phát Hoàng kiểm Trung tra công Hải tác kiểm đê điềutra công chống tác bão chống lũ bão
20. Câu 1: Hãy dùng hai từ hiện thực, nhân đạo để điền vào chỗ trống cho thích hợp: Giá trị hiện thực. của tác phẩm “Sống chết mặc bay” là: Phản ánh sự đối lập giữa cuộc sống và sinh mạng của nhân dân với cuộc sống của bạn quan lại mà kẻ đứng đầu ở đây là tên quan phủ “ lòng lang dạ thú”. Giá trị nhân đạo. của tác phẩm “Sống chết mặc bay” là: Thể hiện niềm cảm thương của tác giả trước cuộc sống lầm than cơ cực của người dân do thiên tai và thái độ vô trách nhiệm của bọn cầm quyền đưa đến.
21. Những hình thức ngôn ngữ đã được vận dụng trong truyện “Sống chết mặc bay” là gì ? Hãy trả lời câu hỏi trên bằng cách đánh dấu theo bảng thống kê sau đây: Hình thức ngôn ngữ Có Không Ngôn ngữ tự sự x Ngôn ngữ miêu tả x Ngôn ngữ biểu cảm x Ngôn ngữ người kể chuyện x Ngôn ngữ nhân vật x Ngôn ngữ độc thoại nội tâm x Ngôn ngữ đối thoại x
22. Hướng dẫn về nhà: - Đọc truyện, kể tóm tắt, học thuộc ghi nhớ. - Làm bài tập 2 phần luyện tập. - Vẽ bản đố tư duy kiến thức bài - Tìm những câu thành ngữ, tục ngữ ca dao đồng nghĩa với “Sống chết mặc bay” - Chuẩn bị bài “Cách làm bài văn lập luận giải thích”