Sáng kiến kinh nghiệm Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7

1. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ I. Lý do chọn đề tài: 1. Thực trạng liên quan đến đề tài: a. Thực trạng: Hiện nay, việc học tập môn Toán của một số đông học sinh lớp 7 tại trường Trung học cơ sở (THCS) có những vấn đề đáng báo động như sau: - Học Toán một cách thụ động; - Không thích học môn Toán; - Sợ học Toán; - Ghét môn Toán; b. Số liệu khảo sát tình hình học môn Toán tại một số lớp 7: Phân loại Số liệu khảo sát Lý giải những cảm nhận theo (%) của học sinh Nhận xét cảm nhận Lớp Lớp về môn Toán của học sinh thứ nhất thứ hai Nhóm 1: 19/52 16/48 + Phải học nhiều kiến thức Học sinh Sợ (37%) (33%) khó, bài tập khó, không hiểu + Phải tư duy phức tạp; bài, bị áp + Học Toán rất đau đầu, lực, căng Nhóm 2: 17/52 12/48 + Những con số khô khan thẳng, Ghét (33%) (25%) + Hình học khó tưởng và dần dần tượng, khó chứng minh, không còn Nhóm 3: 10/5 12/48 + Có kiến thức dễ hiểu, có hứng thú Bình thường (19%) (25%) những kiến thức khó hiểu với môn + Có lúc làm được bài, có Toán. bài không làm được Nhóm 4: 6/52 8/48 + Học Toán rất thú vị Học sinh Yêu thích (12%) (17%) + Toán học có ứng dụng hay yêu thích Hào hứng trong thực tế cuộc sống môn Toán. c. Nhận định: Những thực trạng trên đều có chung một nguyên nhân: Học sinh lớp 7 chưa tìm thấy cái hay, mặt tích cực và đặc biệt là chưa thấy hứng thú với việc học môn Toán → Chính vì vậy, nhiệm vụ của người Giáo viên hiện nay là cần khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh, nhằm giúp học sinh hào hứng, yêu thích và say mê với Toán học. 1
2. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 2. Tính cấp thiết của đề tài: Với mục tiêu giáo dục hiện nay theo UNESCO: HỌC ĐỂ BIẾT – HỌC ĐỂ LÀM HỌC ĐỂ CHUNG SỐNG – HỌC ĐỂ TỰ KHẲNG ĐỊNH MÌNH thì chiến lược giáo dục con người đúng đắn đang là nhiệm vụ trọng tâm hàng đẩu của mỗi Quốc Gia. Sứ mệnh cao cả này có phần đóng góp không nhỏ của các Thầy Cô giáo - những lực lượng nòng cốt, những người trực tiếp đào tạo ra những thế hệ học sinh được phát triển toàn diện về mọi mặt. Vì vậy, ngoài việc phát triển chỉ số IQ (lntelligent Quotient” - chỉ số thông minh) thì một trong những nhiệm vụ vô cùng quan trọng, có tính chất quyết định chất lượng giáo dục lâu dài, đó là thúc đẩy chỉ số EQ (Emotional Quotient - chỉ số cảm xúc) - EQ là một tính trạng số lượng được dùng để đo lường trí tưởng tượng, sáng tạo của một người. Người có EQ cao có khả năng nhận biết, đánh giá và điều tiết cảm xúc của bản thân và mọi người rất tốt, do vậy thường trở thành những nhà lãnh đạo giỏi. 3. Ý nghĩa và tác dụng của đề tài: Qua kinh nghiệm giảng dạy của bản thân và học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp, tôi nhận ra rằng việc giúp các con Học sinh lớp 7 có được những hứng thú và niềm yêu thích đối với môn Toán là điều vô cùng quan trọng và cần thiết. Nó không chỉ giải quyết những khó khăn hiện tại của Học sinh lớp 7 trong việc học môn Toán mà còn có giá trị lâu dài trong việc nhận thức đặc biệt là thái độ và cảm xúc của các con đối với môn Toán. Vì vậy, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài SKKN: “Khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7.” II. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài: 1. Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 7. 2. Nội dung nghiên cứu: Các phương pháp giáo dục tích cực nhằm Khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh. 3. Phạm vi nghiên cứu: Môn Toán trong trường Trung học cơ sở. 2
3. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 PHẦN 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Quy trình xây dựng các biện pháp để giải quyết vấn đề: Giáo viên thay đổi nhận thức về phương pháp giáo dục → Tự trau dồi kiến thức + Tìm hiểu các nghiên cứu khoa học tiên tiến và phương pháp giáo dục tích cực Xây dựng các phương pháp giáo dục phù hợp với đặc trưng bộ môn và với đối tượng học sinh Áp dụng các biện pháp giáo dục đã xây dựng vào tiến trình của một tiết học Đánh giá hiệu quả của phương pháp → Điều chỉnh phương pháp (nếu cần) Triển khai đề tài trên phạm vi rộng hơn → Thu thập kinh nghiệm → Hoàn thiện và phát triển đề tài → Ứng dụng vào thực tế 3
4. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 II. Các bước xây dựng biện pháp để giải quyết vấn đề: A. Bước 1: Thay đổi nhận thức về phương pháp giáo dục: 1. Tìm hiểu và xây dựng một số khái niệm cho đề tài: Cảm xúc - Khái niệm: “Cảm xúc là một trạng thái tâm lý phức tạp bao gồm 3 thành tố riêng biệt: Một trải nghiệm chủ quan; Một phản ứng sinh lý; Một phản hồi hành vi rõ ràng.” (Theo Hockenbury, 2007) - Vai trò của cảm xúc: Cảm xúc dường như đã và đang thống trị cuộc sống của chúng ta. Chúng ta lựa chọn các hoạt động, đưa ra quyết định và hành động dựa trên cảm xúc của mình trong từng thời điểm. - Các kiểu cảm xúc: Luôn luôn tồn tại hai trạng thái cảm xúc đối lập nhau: + Cảm xúc tích cực. + Cảm xúc tiêu cực. Dũng cảm – Sợ hãi, Vui – Buồn, Chán nản – Hào hứng, Thờ ơ – Say mê, Cảm xúc Toán học - Là trạng thái cảm nhận của con người về môn Toán học. - Cảm xúc Toán học sẽ tác động trực tiếp đến nhận thức, quyết định và hành vi của con người đối với môn Toán học. Cảm xúc Toán học tích cực Là trạng thái cảm xúc yêu thích môn Toán; → Hào hứng với mỗi tiết học Toán; → Thích thú với việc luyện tập các bài Toán; → Say mê với những ứng dụng thực tế của Toán học; → Lan tỏa cảm xúc Toán học tích cực cho người khác. 4
5. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 2: Tìm hiểu các nghiên cứu khoa học liên quan đến đề tài: a. Các nghiên cứu về đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi học sinh cấp THCS. - Thứ nhất: Đây là thời kỳ quá độ từ tuổi thơ sang tuổi trưởng thành, là giai đoạn các con đang dần hình thành nhân cách theo nhiều chiều hướng khác nhau. + Nếu nhận được những tác động tiêu cực → Học sinh giai đoạn này sẽ phát triển lệch lạc về nhận thức, thái độ và hành vi. + Nếu kịp thời tác động tích cực đến Học sinh → Học sinh không chỉ phát triển theo định hướng đúng mà còn được bồi đắp những giá trị tinh thần vô giá. - Thứ hai: Đây là thời kỳ mà tính tích cực xã hội của trẻ được phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong việc lĩnh hội những chuẩn mực và giá trị tinh thần, thiết kế tương lai của mình và những kế hoạch cá nhân tương ứng. - Thứ ba: Đây là thời kỳ diễn ra sự cải tổ lại cũng như hình thành các cấu trúc mới về thể chất, tâm lý, nhân cách, các hoạt động tương tác xã hội, xuất hiện những yếu tố mới của sự trưởng thành → Hình thành cơ sở nền tảng và vạch định sự trưởng thành của mỗi cá nhân - Thứ tư: Đây là giai đoạn khó khăn, phức tạp và đầy mâu thuẫn trong quá trình phát triển: Một mặt có những yếu tố thúc đẩy phát triển tính cách của người lớn, mặt khác Học sinh trong giai đoạn này vẫn còn nhiều biểu hiện của một đứa trẻ. b. Các nghiên cứu về não bộ: - Cấu tạo của bộ não gồm: Bán cầu não trái và bán cầu não phải với những chức năng khác nhau: 5
6. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 - Phân tích chức năng của bán cầu não trái và bán cầu não phải trong việc học tập: Não trái Não phải + Nhận thức ý thức + Nhận thức tiềm thức + Tư duy logic + Tư duy trừu tượng + Nhớ gắn hạn + Nhớ dài hạn + Tiếp thu chậm + Tiếp thu nhanh + Phân tích chi tiết + Phân tích tổng thể, toàn bộ + Dựa vào giác quan + Dựa vào trực giác + Thích thông tin lặp lại + Thấm thông tin như miếng bọt biển + Sử dụng từ ngữ, liệt kê + Sử dụng hình ảnh, câu chuyện + Xử lý dữ liệu từng chút một + Xử lý tất cả các dữ liệu một lần + Thực tế, hoạt động tốt dưới áp lực + Cảm xúc, hoạt động tốt khi thư giãn - Sự khác nhau trong việc học tập bằng bán cầu não trái và bán cầu não phải: 6
7. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 - Nhận xét: Khi ta giải mã được các chức năng Khi ta có những tác động phù hợp để của não bộ → sẽ có những tác động kích hoạt các vùng chức năng của phù hợp để phát huy những khả năng não bộ học sinh → sẽ khơi dậy được tiềm ẩn của con người. cảm xúc tích cực trong các con. 3. Tìm hiểu các phương pháp dạy học tích cực được áp dụng thành công ở nhiều Quốc Gia trên Thế Giới. a. Phương pháp Cá nhân hóa - Xây dựng kế hoạch học tập phù hợp với năng lực của từng cá nhân. - Thực hiện: Không đánh đồng mọi người như nhau; áp dụng 5 kỹ thuật giảng dạy đan xen tập trung vào: Khả năng, kiến thức, tốc độ học, sở thích, sự tiến bộ của từng người b. Phương pháp Brain-Storming (Kích hoạt não bộ) - Phát triển nhiều giải pháp sáng tạo cho một vấn đề. - Thực hiện: bằng cách tập trung trên một vấn đề và rút ra rất nhiều đáp án căn bản cho vấn đề → Các ý kiến sẽ được phân nhóm và đánh giá c. Phương pháp Mindmap (Tư duy hình ảnh) - Tăng cường khả năng tập trung của cả hai bán cầu não. - Thực hiện: Kết hợp cả bán cầu não trái và bán cầu não phải trong việc ghi nhớ và xử lý thông tin, liên tưởng và gắn kết → xây dựng câu chuyện hài hước, thú vị, 7
8. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 d. Phương pháp trải nghiệm thực tế - Phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, các kỹ năng xã hội và cảm xúc của người học → người học sẽ tự chủ, sáng tạo, tự đưa ra quyết định hành động. - Thực hiện: + Thông qua các hoạt động thực tế, người học tự trải nghiệm → Tự tìm ra kiến thức. + Vận dụng những kiến thức đã được học để tự tạo ra một sản phẩm thực tế hoặc tự giải quyết một công việc trong thực tế. e. Phương pháp tác động vào tiềm thức - Giúp tăng cường khả năng xử lý và ghi nhớ thông tin. Vì tư duy bộ não con người có 2 phần: Tiềm thức (chiếm 90% tư duy) và ý thức (chỉ chiếm 10% tư duy cũng như năng lực) - Thực hiện: Áp dụng các phương pháp giáo dục tích cực lặp đi, lặp lại, thường xuyên và liên tục để khắc sâu vào tiềm thức học sinh. f. Phương pháp Pomodoro - Giúp tăng cường khả năng ghi nhớ và lượng thông tin cần ghi nhớ. - Thực hiện: Chia thời lượng học thành các giai đoạn nhỏ, mỗi giai đoạn 25 phút, giữa các giai đoạn nghỉ ngơi 5 phút. 8
9. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 i. Phương pháp kiểm tra, đánh giá Biểu đồ sự tiến bộ của học sinh toàn diện 90 - Đánh giá chính xác trình độ, điểm 80 mạnh, yếu, và tìm hiểu khả năng tư 70 60 duy của từng người. 50 - Thực hiện: 40 30 + Xây dựng bài kiểm tra gồm: Phần 20 viết và phần vấn đáp 10 0 + Xây dựng biểu đồ sự tiến bộ của 1 từng người để đánh giá → Xây dựng Tháng 1 Tháng 2 Tháng 3 Tháng 4 Tháng 5 kế hoạch riêng biệt phù hợp với từng cá nhân. B. Bước 2: Xây dựng các phương pháp giáo dục mới phù hợp với đặc trưng môn Toán và với đối tượng học sinh khối 7 1. Mục tiêu: - Học sinh tự tìm ra kiến thức qua các hoạt động trải nghiệm thực tế. - Đồng thời phát triển toàn diện các kỹ năng cho học sinh. - Khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh → Học sinh yêu thích và say mê môn Toán. 2. Nguyên tắc xây dựng các phương pháp: a. Dựa vào phiếu khảo sát học sinh về: - Những khó khăn khi học môn Toán. - Những thuận lợi khi học môn Toán. - Cảm nhận của con về môn Toán? Vì sao con có cảm nhận như vậy? b. Dựa vào đặc trưng môn Toán: Tư duy logic và tư duy trừu tượng. c. Dựa vào các nghiên cứu khoa học để hiểu về đặc điểm tâm lý lứa tuổi và khả năng của mỗi học sinh → Có những tác động tích cực, phù hợp với từng học sinh. d. Vận dụng các phương pháp dạy học tích cực → Xây dựng các phương pháp học tập một cách linh hoạt, phù hợp đối tượng học sinh, phù hợp đặc trưng môn Toán, phù hợp với chương trình giáo dục tại Việt Nam. 9
10. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 3. Xây dựng các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh: Tiến trình, giải pháp Tính mới, sáng tạo Tính thực tiễn và TT và cách tiến hành của giải pháp tác dụng của giải pháp 1 Phá vỡ những định kiến của học sinh về môn Toán từ trước đến nay. - Giáo viên tìm hiểu - Lấy học sinh làm - Học sinh cảm thấy: đặc điểm của từng học trung tâm, hiểu từng + Được quan tâm sinh bằng phiếu khảo học sinh + Được nói lên quan điểm sát: → Chia các nhóm nhỏ của mình + Sở thích của con là học sinh có cùng đặc + Gần gũi, thân thiện hơn gi? điểm với Giáo viên → Dễ chia + Con yêu thích môn → Có những tác động sẻ những điều mình chưa học nào nhất ? Vì sao ? tích cực phù hợp với biết, chưa hiểu khi học + Con có yêu thích từng học sinh hoặc Toán hoặc những điều thú môn Toán không ? Hãy nhóm học sinh (không vị muốn tìm hiểu thêm đưa ra lý do cho câu trả đánh đồng các học sinh lời của mình. là như nhau, vì mỗi học - Xác định năng lực sinh có một đặc điểm học sinh thuộc loại riêng → phù hợp với hình thông minh nào phương pháp riêng) trong 8 loại hình thông - Khuyến khích, động minh : Thông minh về viên học sinh phát huy không gian; Thông những năng lực vốn có minh về âm nhạc; của mình. Thông minh về ngôn ngữ; Thông minh về sự vận động; Thông minh về giao tiếp; Thông minh về toán học; Thông minh về nội tâm; Thông minh về khoa học tự nhiên - Giới thiệu với học - Thay vì những con số - Vận dụng những kiến sinh những điều thú vị khô khan và những tư thức đã học vào thực tiễn của Toán học trong duy phúc tạp, học sinh cuộc sống, giải thích thực tế (xen kẽ vào những hiện tượng mình 10
11. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 trong các bài học, liên sẽ thấy rất tò mò và thích → Học sinh cảm quan đến nội dung bài thích thú với : thấy Toán học có nhiều ý học) + Vận dụng quy luật nghĩa thiết thực, chứ của các con số và phép không còn khô khan, cứng tính để làm «ảo nhắc. thuật » đơn giản: Ví dụ : Hỏi ai đó về một con số trong khoảng từ 1 đến 20. Ví dụ : 15 Lấy số đó cộng thêm 5, rồi tiếp tục nhân với 3, lấy kết quả trừ đi 15. Sau cùng đọc to kết quả. Chúng ta lấy kết quả sau cùng chia cho 3 → và nói với người đó về số ban đầu người đó đã chọn [(15+5).3] – 15 = 45 45 : 3 = 15 → Học sinh trở thành một nhà ảo thuật gia nhí. + Vận dụng tính chất của các hình để tìm quy luật của đường đi trong trò chơi, 2. Bước đầu thay đổi nhận thức và khơi dậy cảm xúc tích cực của học sinh đối với môn Toán - Đặt mục tiêu vừa - Không gây căng - Học sinh không còn chán phải, phù hợp với năng thẳng, áp lực đối với ghét môn Toán lực của học sinh (cao học sinh → Học sinh hơn một chút so với 11
12. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 khả năng hiện tại của cảm thấy tự tin và thoải học sinh) mái khi học tập - Luôn khích lệ, động - Học sinh cảm thấy mình viên học sinh chinh - Thúc đẩy học sinh có sự tiến bộ hơn → Cảm phục mục tiêu này tiến bộ hơn so với thấy vui vẻ, phấn khởi. chính mình lúc trước - Chia thời gian học - Theo phương pháp - Tránh tình trạng học sinh trong 1 tiết thành các Pomodoro, não chúng học triền miên một nội giai đoạn nhỏ, mỗi giai ta có xu hướng ghi nhớ dung trong thời gian dài đoạn không quá 25 rất tốt các thông tin ở (Mệt mỏi, uể oải, không phút. giai đoạn đầu, giai tiếp thu được những nội đoạn cuối và các nội dung tiếp theo) dung đặc biệt trong mỗi - Khi não bộ được thư giãn giai đoạn học → Việc sau mỗi giai đoạn nhỏ chia thành các giai → Học sinh cảm thấy có đoạn nhỏ sẽ : nhiều năng lượng hơn, + Tăng số lần ghi nhớ hứng thú hơn mỗi khi bắt thông tin và số lượng đầu vào tìm hiểu nội dung nội dung cần ghi nhớ. kiến thức tiếp theo. + 25 phút là khoảng thời gian vàng để não bộ hoạt động tốt nhất → sau 25 phút não cần được nghỉ ngơi, thư giãn khoảng 5 phút. - Thiết kế nội dung bài - Học sinh được tự trải - Học sinh hiểu sâu bản học có nhiều liên hệ nghiệm các hoạt động chất của kiến thức và ghi thực tế : → thích thú với môn nhớ lâu hơn. + Xây dựng các tình học. huống có vấn đề liên - Học sinh được học quan đến thực tế hoặc Toán theo cách của các hoạt động thực tế riêng mình. → Học sinh tự tìm ra kiến thức. 12
13. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 + Tổ chức các hoạt - Biết cách tự làm ra - Học sinh biết cách gắn động trải nghiệm thực các đồ vật : đồ chơi, liền kiến thức được học tế : vận dụng kiến thức với thực tiễn và ứng dụng được học → học sinh trong thực tiễn. được tự làm một sản phẩm thực tế : các loại đồ chơi đơn giản, - Sử dụng các phương - Phát triển đồng thời - Tăng cường khả năng tập pháp để : năng lực của cả hai bán trung và ghi nhớ của học + Kích hoạt não bộ : cầu não sinh. Tư duy hình ảnh – Kết hợp cả hai bán cầu não + Tác động tích cực vào cảm xúc của học sinh : Liên tưởng và gắn nội dung bài học với sở thích của học sinh Hoặc xây dựng những câu chuyện hài hước, thú vị liên quan đến nội dung cần học - Sử dụng những phiếu - Phiếu học tập rất - Học sinh không bị chán học tập tạo cảm xúc nhiều chữ trước đây đã nản khi nhìn thấy bài tập tích cực cho học sinh : được thay đổi diện mạo mà sẽ hăng hái hơn khi + Đưa thêm những câu trông sinh động, thú vị nhận phiếu và làm bài với nói nổi tiếng nhằm thúc hơn → Tạo cảm giác tinh thần thoải mái đẩy tinh thần học tập. thích thú cho học sinh → Chất lượng và số lượng + Chèn thêm những bài tập học sinh làm được hình ảnh, những slogan sẽ tăng lên. hài hước, vui nhộn liên quan đến nội dung của phiếu học tập 13
14. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 - Kiểm tra và đánh giá - Không so sánh học - Học sinh không bị xấu dựa trên khả năng của sinh này với học sinh hổ hay mặc cảm khi bị so từng học sinh : khác. sánh với các bạn giỏi hơn. + Nếu học sinh tiến bộ - Chỉ đánh giá so với - Học sinh thoải mái và tự hơn so với chính mình chính học sinh đó ở tin để phấn đấu tiến bộ → Kịp thời động viên, thời điểm trước. hơn. khích lệ và khen → Kịp thời có những thưởng những món đồ điều chỉnh về phương mà học sinh yêu thích. pháp phù hợp giúp học + Không so sánh học sinh tiến bộ và hứng sinh này với học sinh thú, say mê với môn khác học + Có biểu đồ đánh giá - Khen thưởng theo sở sự tiến bộ của học sinh thích của học sinh. 3 Củng cố, khắc sâu và phát triển cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh - Sử dụng phương pháp - Khả năng xử lý thông - Học sinh khắc sâu kiến tác động vào tiềm thức tin mở rộng, xử lý được thức hơn và ghi nhớ lâu để củng cố và khắc sâu số lượng thông tin lớn, hơn. cảm xúc Toán học tích có thể xử lý nhiều - Sự hứng thú với môn cực cho học sinh : Các thông tin cùng một lúc Toán ngày càng được giải pháp trên sẽ được - Tăng khả năng ghi khắc sâu và biểu hiện rõ thực hiện lặp đi lặp lại nhớ dài hạn nét trong học sinh. qua các buổi học. - Dần dần hướng dẫn - Phát triển khả năng tự - Học sinh được rèn luyện học sinh cách tự học, tự học, tự nghiên cứu của khả năng tự học, tự luyện nghiên cứu tìm ra kiến học sinh. tập. thức mới liên quan đến kiến thức đã học. - Tổ chức các cuộc thi - Thúc đẩy sự sáng tạo - Học sinh được phát sáng tác truyện tranh không biên giới của triển sự sáng tạo theo sở hoặt làm Video hoạt học sinh. thích và theo cách riêng hình, Video tiểu phẩm, của mình. mô phỏng nội dung bài học 14
15. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 Trên đây tôi xây dựng một vài phương pháp giáo dục đối với môn Toán nhằm khơi dậy cảm xúc tích cực cho đối tượng học sinh lớp 7. Với một tiết học cụ thể, ta cần lựa chọn phương pháp phù hợp nội dung, tính chất của buổi học đồng thời vận dụng và kết hợp một cách linh hoạt, sáng tạo các phương pháp nhằm đạt được hiệu quả giáo dục cao nhất : Sự hứng thú và say mê của học sinh đối với môn Toán. C. Bước 3 : Áp dụng các biện pháp đã xây dựng vào tiến trình của một tiết dạy Để minh chứng cho các phương pháp đã xây dựng ở trên, tôi xin đưa ra ý tưởng tổ chức hoạt động dạy và học cho một tiết học theo chủ đề về Tam giác cân, Tam giác đều gồm 2 tiết. Đây là Tiết 2 : Tam giác đều. Nội Phương pháp TT Ý tưởng thiết kế dung sử dụng 1 * Chia nhóm ngẫu nhiên theo sở thích về thể - Lấy học sinh Tìm thao : làm trung tâm, hiểu - Giáo viên chuẩn bị : tạo sự gần gũi, về + Các khu vực khác nhau với các môn thể thao thân thiện với tam giác khác nhau. học sinh bằng đều + Thẻ hình ảnh các thần tượng trong các môn cách hiểu tâm lý thể thao tương ứng và quan tâm đến - Thực hiện : sở thích của học + Học sinh lần lượt di chuyển vào những khu sinh vực có môn thể thao mình yêu thích. → Tăng cường + Nếu có sự chênh lệch về số lượng thành viên sự hào hứng trong nhóm của học sinh → chia tiếp theo chủ đề : Thần tượng thể thao đầu tiết học + Đảm bảo mỗi nhóm khoảng 4 đến 6 học sinh * Tìm hiểu về tam giác đều - Hoạt động trải - Giáo viên chuẩn bị : Nhiều tam giác đều với nghiệm thực tế màu sắc khác nhau, kích thước khác nhau → → Học sinh Sắp thành từng bộ cho mỗi nhóm được tự mình - Thực hiện : Học sinh sử dụng các tam giác thực hành được phát để tìm hiểu và chứng minh được : → Tự mình tìm + Tam giác đều có 3 cạnh bằng nhau. ra kiến thức Phương án đề xuất : Xét ∆ đều 15
16. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 Chọn đỉnh A → gập tam giác sao cho đỉnh B → Tạo sự thích trùng đỉnh C → AB = AC. thú cho học Chọn đỉnh B → gập tam giác sao cho đỉnh C sinh trong quá trùng đỉnh A → BA = BC. trình làm việc Chọn đỉnh C → gập tam giác sao cho đỉnh A và học tập trùng đỉnh B → CA = CB. đồng thời phát Vậy ∆ đều có 3 cạnh bằng nhau triển sự tương + Tam giác đều có 3 góc bằng nhau. tác tích cực Phương án đề xuất : trong hoạt Dùng thước đo góc → ghi số liệu động nhóm của Hoặc : học sinh Đánh dấu các góc 1, góc 2, góc 3 Cắt các góc 1 của tam giác lần lượt ghép vào các góc còn lại Tiếp tục cắt góc thứ 2, góc thứ 3 và làm tương tự. Vậy ∆ đều có 3 góc bằng nhau * Lập luận và suy ra các tính chất của tam giác - Tư duy hình đều ảnh → Kích - Dựa vào hoạt động đã được trải nghiệm để rút thích sự phát ra các tính chất của tam giác đều. triển của cả hai - Dựa vào các tính chất của tam giác cân → Các bán cầu não → tính chất của tam giác đều Học sinh ghi nhớ kiến thức dễ hơn, sâu hơn và lâu hơn. → Tạo cảm giác tiếp tục muốn chinh phục những kiến thức trong Toán học. 16
17. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 2. Vận * Làm đồ chơi đơn giản với tam giác đều - Phát triển tư dụng - Giáo viên chuẩn bị một gian hàng tự chọn duy sáng tạo kiến - Học sinh đề xuất các ý tưởng làm đồ không giới hạn thức Handmade có sử dụng tam giác đều. của học sinh của - Dựa trên các ý tưởng học sinh đưa ra → Tạo → Học sinh tam giác nhóm cho những học sinh có cùng ý tưởng (Số cảm nhận được đều lượng thành viên trong nhóm không cần thiết ý nghĩa, những vào phải bằng nhau, quan trọng là có chung một ý thú vị của thực tế tưởng và mục đích) Toán học trong - Sản phẩm của các nhóm sẽ được đưa lên trang cuộc sống facebook và được đánh giá bằng số lượng bình chọn của mọi người. 3. Hướng 1. Làm một chiếc bánh hình tam giác - Ứng dụng thực dẫn - Mỗi cạnh 10 cm. tế và phát triển về nhà - Hãy nghĩ cách chia tam giác đó thành 3 phần tư duy mở rộng đều nhau để tặng cho những người thân yêu của để học sinh tự mình tìm tòi thêm (Bài tập cá nhân, quay lại video minh chứng) những kiến thức → Cảm nhận được ứng dụng thú vị của Toán học 2. Hãy sáng tác một câu truyện tranh tự vẽ - Phát triển sự hoặc làm video tiểu phẩm sáng tạo không về nhân vật : tam giác cân (đã học ở tiết trước) biên giới của và tam giác đều. học sinh (Bài tập nhóm : tự chọn thành viên → Tăng cường → Giáo viên thu chấm và trao giải thưởng cảm xúc Toán cho các nhóm) học tích cực. Nhận xét : Tóm lại tất cả các phương pháp và cách thức tổ chức hoạt động dạy và học trong một tiết học như trên đã góp phần khơi dậy được cảm xúc Toán học tích cực cho đối tượng học sinh lớp 7, nhằm giúp các con ngày càng yêu thích và hào hứng với môn Toán. D. Bước 4 : Đánh giá hiệu quả của phương pháp (Có phụ lục cuối đề tài) 17
18. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 Đề tài đã được áp dụng đối với đối tượng học sinh lớp 7 và sự thành công của đề tài thể hiện ở cảm nhận của hóc sinh đối với môn Toán. E. Bước 5 : Triển khai đề tài trên phạm vi rộng hơn → Thu thập kinh nghiệm → Hoàn thiện và phát triển đề tài Tôi đã triển khai áp dụng đề tài vào một số lớp học khác của khối 7, khảo sát cảm nhận của học sinh để điều chỉnh lại hoặc bổ sung thêm phương pháp cho phù hợp với đối tượng học sinh của từng lớp học. Tôi đã thu được những kết quả rất tốt và đã bước đầu Khơi dậy được cảm xúc Toán học tích cực của 81% - 94% học sinh trong lớp học. Tôi sẽ tiếp tục mở rộng phạm vi áp dụng của đề tài và tiếp tục nghiên cứu nhiều phương pháp dạy học tích cực cũng như học hỏi kinh nghiệm từ các đồng nghiệp, tiếp thu sự góp ý của các chuyên gia, các cấp lãnh đạo để hoàn thiện và phát triển đề tài có chất lượng hơn nữa, nhằm giúp cho các thế hệ học sinh sau này luôn cảm thấy «Toán học là một môn học thật thú vị » . III. Hiệu quả của đề tài: 18
19. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 Hiệu quả của đề tài được đánh giá qua bảng tổng hợp kết quả áp dụng của đề tài vào một số lớp học của khối 7 trong các lần khác nhau Lớp thứ nhất : Số học sinh cảm thấy hứng thú và yêu thích môn Toán Khi chưa áp dụng đề tài Sau khi áp dụng đề tài Số lượng Tỉ lệ % Số lần áp dụng Số lượng Tỉ lệ % Lần thứ nhất 42/52 81% 6/52 12% Lần thứ hai 45/52 87% Lần thứ ba 49/52 94% Lớp thứ hai : Số học sinh cảm thấy hứng thú và yêu thích môn Toán Khi chưa áp dụng đề tài Sau khi áp dụng đề tài Số lượng Tỉ lệ % Số lần áp dụng Số lượng Tỉ lệ % Lần thứ nhất 40/48 83% 8/48 17% Lần thứ hai 43/48 90% Lần thứ ba 45/48 94% Đề tài SKKN trên đây của tôi đã được áp dụng và đã có hiệu quả thực tế, tuy nhiên chưa đạt được hiệu quả 100%, vì: - Có những học sinh có vấn đề về sức khỏe, tâm lý, có những hoàn cảnh đặc biệt, - Có những học sinh có cá tính đặc biệt, học sinh chậm phát triển trí tuệ, Những học sinh trên cần có thêm thời gian tiếp nhận các phương pháp để thay đổi nhận thức và cảm xúc đối với Toán học. Đây là lý do tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện đề tài của mình. Còn lại, đại đa số học sinh đều cảm thấy hứng thú và yêu thích môn Toán hơn. Như vậy, học sinh đã được khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực. Đây là một thành công lớn của đề tài. PHẦN III: KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ 19
20. Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7 I. Kết luận: Trên đây là những kinh nghiệm tôi đã rút ra được trong quá trình giảng dạy của mình, cũng như tự nghiên cứu, trau dồi kiến thức và học hỏi thêm kinh nghiệm từ đồng nghiệp. Tôi biết, đề tài SKKN của mình còn chưa thực sự hoàn chỉnh. Nhưng với đề tài này, tôi tự nhận thấy có những ưu điểm sau: - Giúp học sinh thay đổi cách nhìn nhận về môn Toán. - Học sinh cảm thấy hào hứng hơn trong các tiết học Toán. - Học sinh được trải nghiệm nhiều hoạt động thực tiễn để tự tìm ra kiến thức hoặc vận dụng kiến thức được học để tự làm các đồ vật yêu thích. - Học sinh được học Toán theo cách của riêng mình và được thỏa sức sáng tạo phát triển khả năng của bản thân. - Học sinh cảm thấy môn Toán thật thú vị và yêu thích môn Toán - Học sinh được khơi dậy và bồi đắp những cảm xúc Toán học tích cực. Đây là tiền đề của việc đào tạo ra những thế hệ học sinh thực sự say mê Toán học. II. Kiến nghị: Tôi mong đề tài: “Các phương pháp khơi dậy cảm xúc Toán học tích cực cho học sinh lớp 7” của mình nhận được nhiều sự đóng góp ý kiến của các cấp lãnh đạo, của các đồng ngiệp cũng như sự phản hồi từ phía học sinh để hoàn thiện và phát triển đề tài, nhằm khơi dậy được cảm xúc tích cực cho nhiều học sinh khác khi học tập môn Toán. Tôi cũng hy vọng, đề tài của mình được lan tỏa đề tài ra phạm vị rộng hơn nữa, với nhiều đối tượng học sinh ở các lớp học và các cấp học khác nhau. Ngoài việc tự nghiên cứu tài liệu, thống kê những kinh nghiệm thực tế của bản thân, tôi cũng nhận được nhiều sự giúp đỡ, đóng góp của đồng nghiệp, các cấp quản lý nhà trường. Vậy, qua đây tôi xin được gửi tới họ những lời csảm ơn chân thành nhất! 20