Sáng kiến kinh nghiệm Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường mầm non Hoa Sữa

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường mầm non Hoa Sữa

1. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HUYỆN ĐÔNG ANH TRƯỜNG MẦM NON HOA SỮA    SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM CÁC BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOÀI TRỜI CHO TRẺ 4 – 5 TUỔI TẠI TRƯỜNG MẦM NON HOA SỮA Lĩnh vực: Giáo dục mẫu giáo Tác giả: Nguyễn Thị Tuyết Đơn vị: Trường mầm non Hoa Sữa Năm học: 2012 - 2013 Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 1 -
2. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa MỤC LỤC I. Đặt vấn đề .1 II. Giải quyết vấn đề . 3 1. Nội dung lý luận . 4 2. Cơ sở thực tiễn 5 3. Các biện pháp tổ chức . 6 3.1 Lựa chọn đối tượng quan sát, các trò chơi vận động phù hợp với chủ đề 5 3.2 Xây dựng hệ thống các câu hỏi đàm thoại phát huy tính tích cực, chủ động của trẻ . 8 3.3 Linh hoạt trước sự thay đổi của thời tiết 11 3.4 Sưu tầm các trò chơi vận động và trò chơi dân gian. . 12 3. 5 Tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn có của địa phương . .18 4. Kết quả 21 III. Kết thúc vấn đề 23 Danh mục và tài liệu tham khảo .24 Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 2 -
3. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa I – ĐẶT VẤN ĐỀ : Trẻ em là mầm xanh, là chủ nhân tương lai của đất nước. Đó là điều mà ai ai cũng biết. Có lẽ vì vậy mà giáo dục mầm non ngày càng được xã hội quan tâm đầu tư và phát triển.Trong trường mầm non thì vui chơi luôn là hoạt động chủ đạo và được coi là một phương tiện giáo dục quan trọng cho trẻ. Nó có ý nghĩa to lớn tới sự phát triển toàn diện nhân cách của trẻ mầm non. Chính vì vậy, từ lâu, hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo đã cuốn hút được sự quan tâm của các nhà khoa học, triết học cũng như dân tộc học, sinh học, tâm lý học, giáo dục học Trò chơi của trẻ rất đa dạng về thể loại bao gồm: trò chơi học tập, trò chơi đóng vai theo chủ đề, trò chơi xây dựng, trò chơi vận động trong đó vui chơi ngoài trời là một trong những hoạt động vui chơi không thể thiếu và được trẻ vô cùng yêu thích. Trong khi chơi, trẻ không chỉ được thoải mái, tự do, cùng cố gắng thi đua, phối hợp với các bạn để giành chiến thắng hay đơn thuần là hoàn thành nhiệm vụ chơi mà trẻ còn được giao lưu tình cảm, phát triển nhận thức và các kỹ năng xã hội khác. Do đó, giáo viên cần quan tâm trong việc đầu tư, tổ chức cho trẻ hoạt động vui chơi ngoài trời thật hứng thú sôi nổi, tích cực và tự giác. Bên cạnh đó, bản thân môi trường thiên nhiên ngoài trời luôn hấp dẫn và lôi cuốn trẻ. Hoạt động ngoài trời là một trong những hoạt động mà trẻ hứng thú nhất, mang lại cho trẻ nhiều niềm vui và kiến thức cần thiết về thế giới xung quanh chúng. Trẻ nhận thức được thế giới xung quanh bằng cách tiếp xúc, tìm hiểu, khám phá từ đó biết quan tâm đến những gì xảy ra ở cuộc sống xung quanh mình. Hoạt động ngoài trời tạo cho trẻ sự nhanh nhẹn và thích ứng với môi trường tự nhiên đồng thời trẻ tự tin, mạnh dạn trong cuộc sống. Nếu chúng ta biết nắm bắt và tận dụng tất cả những yếu tố có sẵn trong thiên nhiên, tác động vào chúng qua các trò chơi, thì trẻ sẽ không chỉ đơn thuần là được chơi các trò chơi mà trong khi hoạt động ngoài trời trẻ còn được “Học mà chơi – chơi mà học”. Từ đó ta giáo dục cho trẻ các kỹ năng nhận thức, hình thành hành vi đạo đức, thói quen tốt, góp phần phát triển nhân cách trẻ, kỹ năng tham gia vào các hoạt động tập thể. Qua thực tế tôi thấy. Trong giờ hoạt động ngoài trời, trẻ lớp tôi rất thích được ra ngoài trời hoạt động, vui chơi cùng cô và các bạn. Thế nhưng trẻ chưa tích cực hoạt động trong quá trình quan sát, đồng thời khi tham gia các trò chơi vận động trẻ chỉ hào hứng lúc đầu, sau đó trẻ nhanh chóng tỏ ra chán và chuyển sang chơi tự do vì các trò chơi chưa đa dạng, phong phú. Hoạt động chơi tự do chưa khai thác được triệt để nguồn nguyên liệu thiên nhiên sẵn có. Vì vậy mà hứng thú và hiệu quả của hoạt động ngoài trời với trẻ chưa cao. Cùng với tầm quan trọng của hoạt động ngoài trời với tâm lý, nhận thức, tình cảm quan hệ của trẻ và thực trạng của hoạt động ngoài trời ở lớp, tôi đã luôn đặt ra câu hỏi: làm thế nào để trẻ thật sự vui vẻ thoải mái khi chơi? Làm thế nào để thông Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 3 -
4. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa qua trò chơi, có thể giúp trẻ phát triển thật tốt cả về nhận thức tình cảm và các kỹ năng xã hội. Làm thế nào để một ngày đến lớp luôn là một ngày vui mà bé mong đợi? Chính vì vậy tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu “Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường mầm non Hoa Sữa” - Mục đích nghiên cứu: tổ chức tốt hoạt động ngoài trời nhằm nâng cao hứng thú cho trẻ đồng thời mang lại hiệu quả cao cho hoạt động này. - Đối tượng nghiên cứu: trẻ 4 – 5 tuổi - Đối tượng khảo sát, thực nghiệm: trẻ lớp mẫu giáo nhỡ Đình Tràng trường mầm non Hoa Sữa. - Thời gian nghiên cứu: từ tháng 9/2012 đến tháng 4 năm 2013. Sau một năm áp dụng và thực hiện các biện pháp đã nghiên cứu và kinh nghiệm tích luỹ được, hoạt động ngoài trời của lớp tôi đã đạt được kết quả đáng kể. Tôi đã tập hợp và xin chia sẻ cùng các đồng nghiệp qua bản sáng kiến kinh nghiệm với đề tài: “Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường mầm non Hoa Sữa” Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 4 -
5. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa II GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Nội dung lý luận: Hoạt động ngoài trời là hoạt động giáo viên tổ chức cho trẻ quan sát các đối tượng và chơi các trò chơi vận động, chơi tự chọn với nhiều trò chơi, đồ chơi và nguyên vật liệu sẵn có hoặc do giáo viên chuẩn bị phục vụ hoạt động vui chơi của trẻ. Hoạt động ngoài trời có nhiều ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển toàn diện nhân cách trẻ về cả đức, trí, thể, mỹ. Về trí tuệ, trong quá trình chơi trẻ phải tư duy, phán đoán, ghi nhớ có chủ định qua đó giúp phát triển các kỹ năng nhận thức ở trẻ. Ngoài ra, luật chơi, lời đồng dao, thơ vè trong trò chơi làm tăng một lượng lớn vốn từ ở trẻ. Thêm vào đó, trẻ được vui chơi với môi trường thiên nhiên, rèn luyện sức khỏe, và vận động bao gồm cả vận động thô và vận động tinh, từ đó tăng cường khả năng thích nghi của cơ thể với môi trường sống. Trong khi hoạt động, bản thân trẻ cảm nhận và tạo ra cái đẹp góp phần giáo dục thẩm mỹ, đạo đức, ý thức lao động cho trẻ. Và lớn hơn cả, hoạt động ngoài trời mang lại cho trẻ những nét mặt vui tươi, những tiếng cười sảng khoái. 2. Cơ sở thực tiễn: * Thuận lợi: - Trong khi tổ chức cho trẻ hoạt động ngoài trời, lớp tôi có được các điều kiện thuận lợi cơ bản: - Sân chơi rộng rãi, thoáng mát. - Trường trang bị nhiều đồ dùng đồ chơi hoạt động ngoài trời đa dạng và phong phú . - Trường nằm ở vùng nông thôn sẵn có các nguyên vật liệu thiên nhiên cho trẻ hoạt động. - Bản thân là giáo viên có nhiều năm liên tục chủ nhiệm lớp mẫu giáo nhỡ,thường xuyên học hỏi các đồng nghiệp qua các buổi dự giờ hoạt động và tìm hiểu qua các loại sách báo, đồng thời có kế hoạch sắp xếp hoạt động ngoài trời theo từng chủ đề với sự hứng thú của trẻ. - Giáo viên dạy cùng lớp trẻ trung, năng động, nhiệt tình trong công tác. * Khó khăn : Bên cạnh những thận lợi đã có, tôi còn gặp một số khó khăn sau: - Các trò chơi tổ chức ngoài trời còn nghèo nàn. - Đa số phụ huynh ở lớp đều là thành phần lao động nên trò chuyện cùng trẻ về thế giới xung quanh trẻ còn hạn chế, đa phần là cô cung cấp cho trẻ kiến thức. - Số trẻ trong lớp quá đông: 45 trẻ. - Một số trẻ còn nhút nhát, chưa dám chơi cùng các bạn. - Nhiều trẻ trong lớp quá hiếu động ảnh hưởng tới công tác tổ chức các trò chơi, quản lý trẻ chơi. - Diện tích đất để trồng cây xanh còn ít, lượng cây cảnh còn hạn chế . Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 5 -
6. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa Với điều kiện của trường, của lớp như vậy, tôi đã không ngừng, suy nghĩ, tìm tòi và sưu tầm những trò chơi vừa hợp với trẻ, vừa phù hợp sẵn có để hoạt động ngoài trời mang lại hiệu quả cao nhất với trẻ. Bước vào đầu năm học, tôi nhận thấy trẻ nhanh chóng tỏ ra uể oải, thiếu hào hứng khi quan sát và tham gia vào các trò chơi quá quen thuộc. Nắm được các vấn đề của công tác tổ chức hoạt động ngoài trời, tôi đã tiến hành thực hiện hàng loạt các biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động vui chơi ngoài trời cho trẻ như sau: Lựa chọn đối tượng quan sát, các trò chơi phù hợp chủ đề. Xây dựng hệ thống câu hỏi đàm thoại phát huy tính tích cực, chủ động của trẻ. Linh hoạt trước sự thay đổi của thời tiết . Sưu tầm các trò chơi vận động, sưu tầm trò chơi dân gian. Tận dụng nguồn nguyên vật thiên nhiên sẵn có của địa phương. 3. Các biện pháp thực hiện 3.1 Biện pháp 1: Lựa chọn đối tượng quan sát, các trò chơi phù hợp với chủ đề. Hoạt động ngoài trời bao gồm 3 hoạt động: quan sát, trò chơi vận động và chơi tự do. Trong đó hoạt động quan sát là một hình thức cho trẻ làm quen với những kiến thức tự nhiên, xã hội xung quanh trẻ, kích thích óc tìm tòi khám phá của trẻ. Để hoạt động quan sát đạt hiệu quả trước tiên tôi lập kế hoạch và lựa chọn các đối tượng quan sát dựa vào điều kiện sẵn có mà chủ đề trẻ đang tìm hiểu. Song song với việc lựa chọn các đối tượng quan sát, tôi cũng đưa vào hoạt động ngoài trời các trò chơi vận động phù hợp chủ đề. Tôi đã lập được bảng thống kê các đối tượng có thể quan sát và các trò chơi vận động, chơi tự do theo từng chủ để như sau: ST Chủ đề Đối tượng quan Trò chơi Chơi tự do T sát vận động 1 Trường Lớp học, công Đu quay, bác bảo Vẽ phấn tự do trên mầm non việc của bác bảo vệ tài giỏi, hãy sân, nhặt hoa lá về vệ, công việc cô chạy nhẹ nhàng, làm đồ chơi( nghé ọ, cấp dưỡng, công đuổi bắt, nhảy giỏ cắm hoa )chơi đồ việc của cô hiệu nhanh tới đích, tìm chơi ngoài trời . trưởng, cô hiệu bạn,mèo đuổi phó, các đồ chơi chuột,cắp cua bỏ ngoài trời giỏ Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 6 -
7. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa 2 Bản thân Bé nghe thấy gì?, Thỏ xám rửa mặt, Vẽ phấn trên sân hình bé nhìn thấy gì?, tay cầm tay, bé tạo bạn trai, bạn gái, đồ dấu chân, bóng, dáng, ai bước dài hình bàn tay, bàn Ai cao hơn, bạn hơn, ai chạy nhanh chân, chơi với cát (in trai, bạn gái, hơn, thăng bằng, dấu bàn chân, bàn quan sát giá dép, chó sói xấu tính, tay), nước, bóng, lá tủ để đồ cá nhân, trốn tìm cây, vòng, giấy, chơi ba lô, thời tiết đồ chơi ngoài trời . 3 Gia đình Ngôi nhà ngói, Về đúng nhà, tìm Vẽ phấn trên sân ngôi nhà cao tầng, nhà, mẹ và con, bà nhà của bé, những vườn hoa, vườn và cháu, giã gạo, người thân trong gia cây quanh dung dăng, dung đình, chơi với cát, trường, thời dẻ nước, bóng, lá cây, tiết vòng, giấy, chơi đồ chơi ngoài trời . 4 Nghề Công việc của cô Dệt vải, kéo cưa Vẽ phấn trên sân, chơi nghiệp bán hàng, cô thợ lừa xẻ., nhảy bao với cát, nước, bóng, lá may, bác thợ bố, tìm đúng đồ cây, vòng, giấy, chơi mộc, bác nông dùng , người tài xế đồ chơi ngoài trời . dân, dụng cụ, sản giỏi, rồng rắn lên phẩm của nghề mây,bộ đội hành (vật thật),tham quân, mèo đuổi quan doanh trại chuột . bộ đội, xưởng thủ công mỹ nghệ (nghề truyền thống của địa phương) 5 Giao Xe đạp, xe máy, Ô tô vào bến, máy Vẽ phấn trên sân, chơi thông mũ bảo hiểm, bay, tín hiệu, lái ô với cát, nước, bóng, lá biển báo giao tô trên đường cây, vòng, giấy, chơi thông, thời tiết ngoằn ngoèo, đồ chơi ngoài trời, gấp người tại xế máy bay, thuyền bằng giỏi giấy, thả thuyên giấy, lá, làm đồ chơi từ nguyên vật liệu đã qua sử dụng . 6 Động vật Quan sát các con Thả đỉa ba ba, Vẽ phấn trên sân, chơi vật thật: bể cá rồng rắn lên mây, với cát, nước, bóng, lá cảnh, con chim, mèo đuổi chuột, cây, vòng, giấy, chơi Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 7 -
8. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa con bướm, con bịt mắt bắt dê, bác đồ chơi ngoài mèo, con chó, thợ săn, sư tử đang trời .làm các con vật con cá, con cua, ngủ, cá sấu lên bờ, bằng lá cây , xếp hình con tôm, thời chú cho tìm con vật từ lá cây, hột tiết . xương, cao và thỏ, hạt đua vịt, bắt vịt trên cạn 7 Tết và Cây đào, cây mai, Ném còn, kéo co, Vẽ phấn trên sân, chơi mùa xuân cây quất, bánh mèo đuổi chuột, với cát, nước, bóng, lá chưng, câu đối, chọi cóc, đua vịt, cây, vòng, giấy, chơi hộp mứt, thời đua thuyền đồ chơi ngoài trời . tiết 8 Thực vật Các loại lá, các Gieo hạt, tìm đúng Vẽ phấn trên sân, chơi loại cây, các loại cây, qua cầu hái với cát, nước, bóng, lá hoa có trong sân hoa, thả lá, giấu lá, cây, vòng, giấy, chơi trường, các loại gió và lá, cây cao đồ chơi ngoài trời . , quả, các loại rau, cỏ thấp, trồng nụ làm lá cây thành con mầm và rễ, thời trồng hoa vật, đồ chơi, đồ hình tiết lá cây, nhặt lá, cánh hoa rụng để xếp hình. 9 Nước và Mưa, những đám Bé làm xiếc thăng Vẽ phấn trên sân, , các httn mây bay, hướng bằng, nhảy với chơi với cát, nước, của gió, bóng dây, chạy đội túi bóng, lá cây, vòng, nắng, . cát, trời nắng – giấy, chơi đồ chơi trời mưa, mưa, ngoài trời, chơi thổi chìm nổi, thả đỉa bong bong, đong, rót ba ba . nước . 10 Quê Thời tiết, đình, Kéo co, rồng rắn Vẽ phấn trên sân, , hương – chùa, nhà văn lên mây, ném còn, chơi với cát, nước, đất nước hóa, những ngôi chuyền bóng bóng, lá cây, vòng, – Bác Hồ nhà, cánh đồng giấy, chơi đồ chơi lúa, ngoài trời . Lựa chọn nội dung hoạt động ngoài trời phù hợp là một việc rất quan trọng. Điều này giúp trẻ mở rộng, khắc sâu các kiến thức trong chủ để, đồng thời giúp giáo viên có sự chủ động trong công tác tổ chức. Hoạt động ngoài trời bao gồm ba hoạt động: quan sát, trò chơi vận động và chơi tự do. Ba phần này vốn là ba phần riêng rẽ và không phụ thuộc vào nhau. Nếu như giáo viên cứ lần lượt, tuần tự tiến hành ba phần tách biệt thì kiến thức của trẻ vừa lĩnh hội được trong quá trình quan sát không được khắc sâu mà bản thân hoạt động ngoài trời cũng trở nên rời rạc, nhàm chán. Để khắc sấu kiến thức đã đạt được Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 8 -
9. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa trong quá trình quan sát cũng là để giờ hoạt động thêm hào hứng, hiệu quả người giáo viên linh động tạo sự liên kết giữa ba phần thì hiệu quả mang lại sẽ thật rõ rệt. trẻ không chỉ được chơi các trò chơi mà còn được cụ thể, khắc sâu các kiến thức vừa được cô cung cấp trong hoạt động có chủ đích. Vì vậy, khi tổ chức hoạt động ngoài trời, trong điều kiện có thể, tôi luôn chủ động lựa chọn các trò chơi vận động có mối liên hệ trực tiếp với nội dung trẻ vừa quan sát. Ví dụ: ngay sau khi quan sát vườn hoa, khi tổ chức trò chơi vận động cô yêu cầu trẻ chạy theo nhóm, mỗi nhóm có một loại hoa và phân loại về đặc điểm, hình dáng, màu sắc, nơi sống của loại hoa mà cô chuẩn bị. Khi chơi tự do bằng các nguyên vật liệu mở trẻ có thể sắp xếp các hạt thành các loại hoa cánh dài, cánh tròn, vẽ hoa năm cánh - Hay như: trong giờ hoạt động ngoài trời, với hoạt động quan sát lá ngọc lan. Ảnh 1. Quan sát lá Ngọc Lan Sau khi cho trẻ quan sát đặc điểm lá để biết được cây nào lá nấy, mỗi loại lá đều có đặc điểm riêng biệt thì khi chơi vận động cô có thể tổ chức các trò chơi với lá cây: giấu lá, thả lá, tìm đúng cây, nhặt lá rơi, cây nào lá nấy . Trẻ được trực tiếp hoạt động với lá, hứng thú của trẻ được đẩy lên cao. Cũng từ đó kiến thức, hình ảnh về lá tự nhiên được khắc sâu trong tâm trí trẻ. Lá cũng tự nhiên trờ thành một hình ảnh đẹp, một ấn tượng đáng ghi nhớ với trẻ. Cũng với những chiếc lá đó, khi sang phần chơi tự chọn, cô có thể tổ chức cho một nhóm trẻ làm các con vật từ những chiếc lá hay đồ hình, vẽ thêm chi tiết để biến những chiếc Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 9 -
10. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa lá thành các con vật xinh xắn, ngộ nghĩnh và đáng yêu như đàn cá, bươm bướm, chuồn chuồn làm mũ lá cây, xếp lá cây bằng hột hạt Ảnh 2. Trẻ chơi đồ hình lá cây Chắc chắn rằng, sau những hoạt động được liên kết với nhau từ đầu đến cuối như vậy , trẻ không chỉ phân biệt được thật tốt các loại lá cây mà còn biết thật nhiều trò chơi có thể chơi cùng với những chiếc lá. Cũng qua đó trẻ sẽ chẳng bao giờ còn nhầm lẫn các loại lá mà trẻ đã được trải nghiệm. Với giờ quan sát thời tiết, sau nhận xét cụ thể về các hiện tượng thời tiết hiện có như: nắng, mưa, gió, những đám mây cô có thể tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động: trời nắng, trời mưa, chơi với bóng, điệu nhảy của bóng, đuổi hình bắt bóng; chơi tín hiệu, trời mưa khi đó trẻ không chỉ được khắc sâu các hiện tượng thời tiết mà còn biết cách ứng xử khi gặp từng hiện tượng thời tiết cụ thể. Cuối giờ, trong phần chơi tự chọn, cô tổ chức cho trẻ vẽ tranh theo nhóm về thời tiết: ông mặt trời, những đám mây, cầu vồng Khi tiến hành các hoạt động ngoài trời có sự liên kết chặt chẽ như vậy, trẻ không chỉ hứng thú mà những kiến thức trẻ lĩnh hội được thật bền vững. Đó là một điều đáng ghi nhận, giải quyết tốt đặc điểm về nhận thức vốn chóng nhớ, chóng quên ở trẻ. Tuy nhiên, không phải bất cứ trong giờ hoạt động ngoài trời nào, tôi cũng có thể tạo sự liên kết chặt chẽ giữa ba phần, nhưng nếu có thể, tôi luôn tận dụng sự liên kết chặt trẻ này để trẻ được “học mà chơi, chơi mà học” nâng cao hiệu quả của hoạt động vui chơi với nhận thức của trẻ. Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 10 -
11. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa Bên cạnh việc tổ chức tốt hoạt động ngoài trời, tôi cũng không quên tổ chức cho trẻ tham quan, đi dạo ít nhất là một lần trong một chủ đề. Các địa điểm được lựa chọn để thăm quan thường là các địa điểm văn hóa cộng cộng: nhà văn hóa, đình, chùa hay các xưởng thủ công mỹ nghệ(nghề truyền thống của địa phương) Ảnh 3: thăm quan xưởng thủ công mỹ nghệ Nếu không đi dạo, tham quan tôi sẽ cho trẻ lao động nhặt lá cây rụng trong sân trường hoặc giao lưu trò chơi, văn nghệ với một lớp khác. Trong một tuần hoạt động tôi chủ động dành một ngày để trẻ quan sát thời tiết. Và tất nhiên là tôi linh động cho trẻ quan sát trong những ngày thời tiết có những điều mới mẻ. 3.2 Biện pháp 2: xây dựng hệ thống câu hỏi đàm thoại phát huy tính tích cực, chủ động của trẻ Hệ thống câu hỏi sử dụng trong quá trình quan sát có tác dụng dẫn dắt sự tập trung chú ý của trẻ vào các đặc điểm, các dấu hiệu đặc trưng, giúp trẻ nhận biết đối tượng một cách toàn diện và chính xác. Các câu hỏi, đặc biệt là câu hỏi nêu vấn đề của cô trong quá trình quan sát không chỉ kích thích duy trì hứng thú và nhu cầu nhận thức của trẻ mà còn tích cực hóa hoạt động của các giác quan và các thao tác tư duy cho trẻ. Bằng cách sử dụng hệ thống các câu hỏi tôi khuyến khích trẻ không chỉ dùng mắt nhìn mà còn dùng tai để nghe, tay để sờ, nắn, đo đếm, mũi để ngửi kết quả của việc sử dụng các giác quan một cách tích cực trong quá trình quan sát, một mặt giúp cho các giác quan của trẻ trở nên tinh nhạy hơn, mặt khác làm cho biểu tượng của trẻ trở nên chính xác. Trong quá trình quan sát, câu hỏi của cô kích Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 11 -
12. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa thích trẻ so sánh và phán đoán suy luận, phân nhóm các đối tượng có cùng một dấu hiệu nhờ đó tư duy của trẻ phát triển hơn, các biểu tượng của trẻ trở nên khái quát hơn. Trong quá trình quan sát ở trẻ mẫu giáo nhỡ, tôi có thể sử dụng các câu hỏi với những mục đích khác nhau: Câu hỏi kích thích tri giác, tích cực hóa hành động tiếp xúc trải nghiệm: Đó là những câu hỏi đòi hỏi chú ý tri giác, tiếp xúc với đối tượng để trả lời chính xác các đặc điểm cần quan sát giúp trẻ biết mô tả, phân tích đặc điểm sự vật hiện tượng Ví dụ: Quan sát con cá, tôi có thể sử dụng các câu hỏi: + Câu hỏi kích thích thị giác (nhìn): Các con thấy con cá này đang làm gì? Nó dùng gì để bơi? Vây cá chuyển động như thế nào? (trẻ quan sát và làm động tác mô phỏng) Những chiếc vây của nó màu gì? + Câu hỏi kích thích xúc giác (sờ): Các con thấy cánh hoa hồng như thế nào? (cô cho trẻ sờ cánh hoa hồng) + Câu hỏi kích thích khứu giác (ngửi): Các con ngửi xem hoa hồng có mùi gì? + Câu hỏi kích thích thính giác: Các con nghe thấy tiếng mưa rơi như thế nào? Tiếng gió thổi như thế nào? Câu hỏi kích thích tư duy Đó là những câu hỏi yêu cầu trẻ phân biệt, so sánh, phán đoán và suy luận. Để trả lời được câu hỏi này trẻ buộc phải quan sát kỹ, tách các dấu hiệu đặc trưng của đối tượng và so sánh với các đối tượng khác. Ví dụ : Khi quan sát con cá tôi thường đặt câu hỏi: + Câu hỏi kích thích so sánh: Câu hỏi về đặc điểm khác và giống nhau giữa các đối tượng và giữa các dấu hiệu. Ví dụ: Cây sấu có giống cây hoa ngọc lan không? Khác ở những điểm nào? + Câu hỏi kích thích phán đoán: Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta vớt con cá ra khỏi nước? Theo con, khi thả miếng xốp vào nước nó sẽ chìm hay nổi? Mây đen báo hiệu điều gì? Khi cho đường (muối) vào nước, nước sẽ có vị gì? + Câu hỏi kích thích suy luận: Vì sao cá không chớp mắt? Tại sao sân trường lại ướt? Tại sao lá cây lại đung đưa? Đối với câu hỏi kích thích phán đoán và suy luận, tôi chưa yêu cầu trẻ phải trả lời hoàn toàn chính xác. Điều quan trọng là trẻ phải vận dụng vốn kinh nghiệm của mình để tìm ra các mối liên hệ của các sự vật hiện tượng mà trẻ cảm thấy phù hợp để đưa được ra những đáp án. Tôi luôn khuyến khích trẻ đưa ra nhiều đáp án khác nhau cho một câu hỏi và chốt lại những câu trả lời đúng. Câu hỏi kích thích ngôn ngữ và xúc cảm: Đó là những câu hỏi kích thích trẻ tích cực nhận xét miêu tả nói lên suy nghĩ cảm nhận của mình về đối tượng, giao lưu với đối tượng. Ví dụ: Ai có nhận xét gì con cá vàng này không? Nó có đáng yêu không? Trong quá trình quan sát và đàm thoại, tôi thường phối hợp sử dụng các loại câu hỏi với nhau Với những đối tượng quan sát chứa đựng nhiều dấu hiệu, chi tiết đặc Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 12 -
13. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa trưng cần phát hiện thì tăng cường sử dụng câu hỏi kích thích tri giác. Còn nếu các dấu hiệu đặc trưng của đối tượng chứa đựng các mối liên hệ và quan hệ tôi tăng cường các câu hỏi phát triển tư duy. Song quan trọng hơn cả, các câu hỏi của cô đều cần phải rõ ràng, ngắn gọn, dễ hiểu và phù hợp với trình độ của trẻ. Ví dụ: Cho trẻ quan sát chiếc lá vàng.( chủ đề thực vật) Chuẩn bị : cho mỗi trẻ nhặt 1 chiếc lá vàng rụng trong sân trường. Trẻ đứng thành vòng tròn xúm xít cạnh cô, cô cho trẻ quan sát và hỏi trẻ bằng hệ thống câu hỏi như sau: - Trên tay các con đang cầm lá gì? - Chiếc lá này có màu gì? - Vì sao cái lá này lại có màu vàng, còn trên cây lại có nhiều lá màu xanh? - Theo con vì sao lá lại rụng? (Cô cho trẻ sờ 2 mặt của lá ) - Hai mặt của cái lá có gì khác nhau? - Con có thể làm gì với chiếc lá này Hay khi cho trẻ quan sát hướng của gió ( chủ đề nước và các hiện tượng tự nhiên) tôi hỏi trẻ: - Con thấy hôm nay trời thế nào? - Trời có gió không? - Sao con biết? - Con thấy gió thổi mạnh hay thổi nhẹ? - Sao con biết gió thổi mạnh? (Cô cho trẻ quay mặt về các hướng để đoán hướng gió thổi) - Theo con gió thổi từ đâu tới? (Cô cho trẻ đi ra chỗ kín gió) -Ở đây có gió không? - Tại sao ở kia có gió mà ở đây lại không có gió? - Theo con gió có tác dụng gì? - Nếu gió quá lớn thì sao? - Khi gặp gió lớn con sẽ làm gì? Như vậy, câu hỏi là một biện pháp quan trọng được sử dụng trong quá trình cho trẻ quan sát. Với việc có được hệ thống các câu hỏi phù hợp, tôi thấy trẻ lớp tôi thật sự sôi nổi, hứng thú với hoạt động quan sát. Trẻ lĩnh hội được kiến thức đồng thời phát triển năng lực giác quan, ngôn ngữ và các kỹ năng nhận thức. 3.3. Biện pháp 3: Linh hoạt trước sự thay đổi của thời tiết. - Trong khi tổ chức hoạt động ngoài trời, thời điểm tổ chức và thời tiết có ảnh hưởng quyết định. Nếu thời tiết ủng hộ, giờ hoạt động sẽ thật xuôn xẻ, hiệu quả. Thế nhưng thời tiết thì luôn thay đổi và không theo ý muốn của bất kỳ ai. Vậy việc Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 13 -
14. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa cần thiết là giáo viên phải chủ động, linh hoạt trước sự thay đổi của thời tiết, thậm chí tận dụng tối đa sự thay đổi này phục vụ cho hoạt động ngoài trời của trẻ như một nguồn nguyên liệu sẵn có. Ví dụ, khi quan sát lá cây, trời bỗng nổi gió, cô cho trẻ nhận xét về chuyển động của lá cây dưới ảnh hưởng của gió (gió nhẹ, lá cây khẽ khàng lay động – gió mạnh, lá cây lay mạnh, rạt về một phía. Cô giúp trẻ tìm ra một nguyên nhân khiến lá rụng: gió thổi mạnh. Khi có nhiều lá rụng, cô cho trẻ chơi bắt lá. + Nếu trời có cả nắng và gió, cô có thể cho trẻ quan sát chuyển động của lá và chuyển động của bóng cây để tìm ra mối liên hệ giữa cây và bóng, ánh sáng của mặt trời. Cô giáo dục trẻ về ích lợi của cây xanh xòe tán râm, che mát khi ở chủ đề thực vật. còn ở chủ đề bản thân, cô cho trẻ quan sát bóng cô hoặc bóng trẻ, sự di chuyển của bóng, chơi các trò chơi với bóng: đuổi bóng, điệu nhảy của bóng trong những ngày nắng nhẹ. Hay khi trời mưa, cô có thể cho trẻ quan sát mưa rơi ở chỗ có tán cây và chỗ không có cây, tìm ra sự khác biệt, khả năng che chắn gió, chắn mưa của cây. Nhưng cô cũng không quên giáo dục trẻ không đứng dưới gối cây khi trời mưa to gió lớn trong chủ đề thực vật, quan sát nước chảy từ chỗ cao xuống chỗ thấp trong chủ đê nước và các hiện tượng thiên nhiên. Với những trận mưa lớn, cô cho trẻ quan sát đặc điểm, các dấu hiệu trước khi trời mưa, các hiện tượng thiên nhiên đi kèm với trời mưa: gió lớn, sấm sét, cách ứng phó khi gặp trời mưa: tìm chỗ trú an toàn, tuyệt đối không trú mưa to dưới gốc cây .Cũng như vậy, trong chủ đề nước và các hiện tượng thiên nhiên, ngoài việc khai thác các đặc điểm của hiện tượng thiên nhiên cô có thể cho trẻ quan sát, giải thích về hiện tượng nước chảy từ chỗ cao xuống chỗ thấp Như vậy, điều kiện thời tiết không thuận lợi có thể phá hỏng một kế hoạch đã được chuẩn bị chu đáo. Nhưng nếu người giáo viên linh hoạt, tận dụng được sự thay đổi này, thì các hiện tượng thay đổi đột ngột của thời tiết lại trở thành một đề tài quan sát đầy thú vị với trẻ. Nó kích thích trẻ ham tìm tòi, khám phá, có thêm các kiến thức cơ bản và những kinh nghiệm sống hữu ích. 3.4 Biện pháp 4: Sưu tầm các trò chơi vận động, trò chơi dân gian phù hợp chủ đề. Trong giờ hoạt động ngoài trời, vui chơi là nội dung được trẻ yêu thích nhất. Thế nhưng không phải chủ đề nào cũng sẵn có các trò chơi hay và phù hợp. Nếu ngày nào cũng chơi lặp đi lặp lại một, hai hay ba trò chơi quen thuộc thì hứng thú chơi của trẻ có cao đến đâu trong những ngày đầu cũng sẽ nhanh chóng tụt xuống trong các ngày tiếp theo. Vì vậy, tôi chủ động sưu tầm các trò chơi ngoài trời phù hợp với chủ đề. Trong bảng thống kê các trò chơi theo từng chủ đề đã nêu ở biện pháp một, tôi đã đưa vào nhiều trò chơi cho các chủ đề vốn ít các trò chơi phù hợp như chủ đề bản thân, gia đình, giao thông, nước và các hiện tượng tự nhiên. Dưới đây là cách chơi của một số trò chơi mà tôi đã sưu tầm được: Trò chơi: “ Tay cầm tay” (chủ đề bản thân) Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 14 -
15. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa - Mục đích: Trẻ chạy nhanh và phản xạ nhanh - Cách chơi: trẻ đứng tự do trong sân. Cô nói: “Tay cầm tay”, trẻ cầm tay nhau theo từng nhóm hai hoặc ba trẻ vừa nhắc lại câu nói của cô. Cô nói tiếp: “ Mũi chạm mũi”, từng nhóm hai hoặc ba trẻ cùng chạm đầu, chạm mũi vào nhau vừa nhắc lại câu nói đó. Cô nói tiếp: “ Mắt nhìn vào mắt”, từng nhóm trẻ vừa nhìn vào mắt nhau, vừa nhắc lại câu nói đó. Cuối cùng cô vừa nói vừa lắc nhanh xắc xô: “ Hai chân chạy nhanh”, tất cả trẻ chạy nhanh về nhà ( Nhà được qui định ở một chỗ trong sân). Trẻ chơi từ 4-5 lần. Trò chơi: “Giã gạo” (chủ đề gia đình) Mục đích: Rèn luyện khả năng phối hợp nhịp nhàng theo nhóm. Chuẩn bị: Sân chơi rộng, chỗ có bóng mát. Cách chơi: Trẻ chia thành 2 nhóm bằng nhau, mỗi nhóm khoảng 6 - 8 trẻ , gọi là nhóm A và nhóm B, trong khi chơi trẻ em đọc bài đồng dao sau: “ Giã chày một Hột gạo vàng Sang chày đôi Dôi thóc mẩy Giã chày bảy Đẩy chày ba Các cô nhà ta Đi ra mà giã” Nhóm A ngồi quây thành 1 vòng tròn nắm tay nhau hơi trùng xuống. Nhóm B xếp thành hàng dọc đi bên ngoài vòng tròn. Khi bắt đầu trò chơi nhóm A đung đưa tay, người đi đầu nhóm B sẽ lựa thế nhảy vào vòng tròn sao cho chân không chạm vào tay những trẻ đang ngồi. Khi vào trong vòng tròn rồi mới đọc câu: “Giã chày một” Trẻ bên cạnh chỗ trẻ vừa bước vào đứng lên đọc tiếp câu: “Hột gạo vàng” Trẻ đi đầu vòng ngoài lại nhảy vào, khi vào trong đọc tiếp câu: “Dôi thóc mẩy” Cứ như thế đến câu “đi ra mà giã”. Tất cả cùng đọc. nếu còn trẻ ở ngoài thì người đó lại tiếp tục nhảy và và đọc lại từ đầu cho đến hết không còn ai ở ngoài là chiến thắng. Trò chơi: “Những thủy thủ tài ba”(chủ đề giao thông) + mục đích: rèn khả năng chú ý, phản xạ nhanh. + Cách chơi: cô là người quản trò, đưa hiệu lênh, trẻ làm các động tác tực hiện hiệu lệnh. Trẻ đứng theo hàng dọc, mỗi hàng 5 trẻ. Khi cô nói “Hôm nay đẹp trời, các thủy thủ chèo thuyền ra khơi nào”. Trẻ vừa hô trèo thuyền, kết hợp vung chéo hai tay làm động tác chèo thuyền”. “Gió thổi nhẹ”. Trẻ vẫy nhẹ tay lên cao kết hợp nói “vi vu, vi vu”. “Gió thổi mạnh” trẻ vẫy mạnh tay kết hợp nói “Ào – ào”. “Sóng Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 15 -
16. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa đánh”. Trẻ đưa tay trái phải nói “Ầm âm”. “Thuyền chao đảo”. Trẻ lắc lư người sang trái – phải. “Các thủy thủ mau giữ thăng bằng”. Trẻ dang rộng tay sang hai bên. “Vượt bãi đá ngầm”. trẻ “hai ba” và cùng nhảy tiến về trước một bước”. “Lách qua mỏm đá bên phải”, trẻ nghiêng người sang trái đến cuối trẻ làm động tác chèo thuyền về bến an toàn. Trò chơi : “Chìm - nổi” (nước và các hiện tượng thiên nhiên) - Mục đích: Trẻ trau dồi khả năng quan sát, phân tích, so sánh. - Chuẩn bị: sân chơi thoáng mát, rộng rãi. - Cách chơi: Số trẻ chơi có thể từ 8 – 10 trẻ. Khi bắt đầu chơi, trẻ oẳn tù tì để chọn trẻ làm cái. Trẻ làm cái được đi đuổi bắt các bạn. Các bạn khác chạy thật nhanh sao cho “cái” không đuổi kịp. Nếu thấy “cái” chạy gần người nào thì người đó ngồi thật nhanh xuống và nói “chìm”. Khi “cái” đi ra xa thì đứng lên và nói “nổi” rồi chạy tiếp. Nếu ai bị “cái” đập vào người mà không kịp “chìm” coi như “chết” và phải đứng ra ngoài cuộc chơi một lượt. “Cái” nào bắt được nhiều là giỏi nhất. Thời gian chơi cho mỗi lượt khoảng hai phút. Lượt chơi sau chọn cái khác. Bên cạnh các trò chơi vận động vui khỏe thì trò chơi dân gian vẫn luôn là những trò chơi được trẻ yêu thích và hào hứng tham gia. Thế nhưng những trò chơi dân gian thường được đưa vào hoạt động vui chơi ngoài trời lại tương đối nghèo nàn và là những trò chơi đã quá quen thuộc với trẻ. Để trò chơi dân gian của trẻ thêm phong phú và đa dạng, tôi đã không ngừng sưu tầm, tìm tòi những trò chơi dân gian hay, phù hợp với trẻ vào hoạt động vui chơi. Ngoài các trò chơi dân gian quen thuộc như: mèo đuổi chuột, bịt mắt bắt dê, lộn cầu vồng, cướp cờ, kéo co, ném còn, thả đỉa ba ba, bắt vịt, chồng nụ, chồng hoa, giấu lá, dung dăng, dung dẻ, rồng rắn lên mây tôi đã sưu tầm được nhiều trò chơi khác mà trẻ lớp tôi tỏ ra thật hứng thú khi tham gia chơi. Các trò chơi đó có thể kể ra: đua xe bò, gồng, đua vịt, đẩy cây, cướp khăn, chồng đống chồng đe, chọi cóc, bẫy chuột, chim đổi lồng . Tôi xin kể ra dưới đây cách chơi một số trò chơi mà trẻ thật sự yêu thích. + Trò chơi: Chim đổi lồng - Chuẩn bị: sân rộng, bằng phẳng, phấn vẽ, các vòng tròn làm lồng chim - Cách chơi: có 2 cách chơi - Cách 1: Chia trẻ thành các nhóm( mỗi nhóm có từ 13 đến 15 trẻ) . Mỗi trẻ đứng vào 1 vòng tròn (lồng) ( số vòng ít hơn số trẻ là 1). + Trẻ đứng ngoài cho tín hiệu “ Đổi lồng” và chạy đi tìm lồng cho mình. Tất cả trẻ trong lồng phải chạy đổi lồng cho nhau. Trẻ nào không tìm được lồng phải đứng ngoài cho tín hiệu tiếp theo. Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 16 -
17. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa Ảnh 4. trẻ chơi “chim đổi lồng” - Cách 2: Hai trẻ đứng đối diện nhau cầm 2 tay nhau giơ cao lên làm lồng. Mỗi lồng có 1 trẻ làm chim.( Số lồng ít hơn số chim là 1) trẻ chưa có lồng đứng ngoài cho tín hiệu. + Khi có tín hiệu “ Đổi chim” Tất cả chim trong lồng phải chạy và tìm lồng khác.Khi nghe tín hiệu “ Đổi lồng” , tất cả chim đứng im, hai trẻ làm lồng phải chạy đi tìm chim khác cho lồng của mình. Trẻ nào không ltìm được lồng phải làm người cho tín hiệu. - Yêu cầu: Cho trẻ chơi liên tục trong vòng 10 – 15 phút không hạn chế số lần chơi của trẻ. + Trò chơi : Đua vịt. - Chuẩn bị: Sân chơi bằng phẳng sạch sẽ, kẻ vạch xuất phát, các vật đặt làm đích đặt cách vạch xuát phát 5 – 10 m. - Cách chơi :Tùy theo số người chơi mà chia thành hai hay nhiều nhóm mỗi nhóm từ 6-8 trẻ, cac nhóm đều ngồi xổm xếp thành hàng dọc trước vạch xuất phát. Trẻ ngồi sau đặt 2 tay lên eo của trẻ ngồi trước. Khi có hiệu lệnh xuất phát, cả nhóm phải nhịp nhàngvẫn ở tư thế ngồi xổm đi lên đích nhưng không được rời nhau ra. Nếu nhóm nào bị rời sẽ bị loại, không được tiếp tục cuộc đua. Một nửa nhóm trẻ chơi về trước sẽ giành chiến thắng, các nhóm thua phải nhảy lò cò 1 vòng. Có thể thay động tác ngồi xổm như vịt bằng động tác dùng sức bật 2 chân nhảy như ếch. Nhưng nếu nhảy không đều sẽ bị đứt hàng. Vì vậy người dẫn đầu phải phát lệnh là khi nào người dẫn đầu hô “ Nhảy” thì tất cả phải nhảy theo đồng bộ. Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 17 -
18. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa Ảnh 5. Trẻ chơi đua vịt Trò chơi: Chọi cóc - Chuẩn bị: một khoảng sân vừa đủ với chiều rộng là 5 m – chiều dài 10 m. Kẻ vạch làm gianh giới. - Cách chơi: chia trẻ thành hai đội với số người bằng nhau. Mỗi đội ngồi xổm một bên. Người của đội này đối diện với người của đội kia. Hai người đưa hai tay xòe ra, lòng bàn tay của người này áp với lòng bàn tay của người kia để chuẩn bị. khi có hiệu lệnh, hai người bắt đầu dùng sức đẩy nhau. Ai đẩy được đối phương ngã về phía sau thì danh chiến thắng. Cuối cùng, cô tổng kết xem đội nào có đông trẻ chiến thắng là đội đó thắng cuộc. Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 18 -
19. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa Ảnh 6. Trẻ chơi “chọi cóc” +Trò chơi: bẫy chuột - Chuẩn bị: sân bằng phẳng, rộng rãi, sạch sẽ. - Cách chơi: cho hai trẻ cầm tay nhau làm bẫy. Các bẫy chuột dải đều khắp sân. Các trẻ còn lại làm chuột. Các chú chuột bò quanh, chui qua chui lại dưới các bẫy chuột. Các chú chuột vừa bò, vừa kêu “chít, chít”. Khi có tín hiệu “bẫy sập” 2 trẻ làm bẫy ngồi thụp xuống bắt chuột. Các chú chuột phải bò nhanh ra khỏi bẫy để không bị bắt. Nếu chú chuột nào bị bắt sẽ đổi chỗ cho bạn làm bẫy. Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 19 -
20. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa Ảnh 7. Chơi “Bẫy chuột” - Lưu ý: cô giáo là người ra tín hiệu “bẫy sập” và đổi vị trí cho trẻ với bẫy nào không bắt được chuột. Cho trẻ chơi liên tiếp 10 – 15 phút không hạn chế số lần chơi. + Trò chơi: gà đuổi cóc - Chuẩn bị: mũ cóc, mũ gà sân rộng bằng phẳng, sạch sẽ. vạch xuất phát và vạch đích - Cách chơi: chia trẻ làm 2 nhóm bằng nhau, 1 nhóm làm gà, một nhóm làm cóc. Trẻ làm cóc đứng trước trẻ làm gà ở vạch xuất phát. Khi nghe hiệu lệnh của cô, trẻ làm cóc cúi người, 2 tay bắt chéo sờ 2 đùi gối, nhảy liên tục về hang. Trẻ làm gà 2 tay chống hông nhảy lò cò đuổi theo cóc. Chú cóc nào bị bắt sẽ bị đổi làm gà và gà sẽ làm cóc Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 20 -
21. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa Ảnh 8. Trẻ chơi “Gà đuổi cóc” Với việc sưu tầm được một kho các trò chơi dân gian và trò chơi vận động, hoạt động vui chơi ngoài trời trở nên đa dạng, phong phú và luôn cuốn hút được trẻ. Trẻ luôn hào hứng, say sưa chơi hết trò chơi này sang trò chơi khác qua từng chủ đề mà không hề nhàm chán. Qua trò chơi, trẻ cũng tích lũy thêm cho mình nhiều vốn từ và kinh nghiệm sống cùng một thể lực khỏe mạnh, nhanh nhẹn. 3.5 Biện pháp 5: tận dụng các nguyên liệu sẵn có của nhà trường và địa phương. Hoạt động ngoài trời với mục đích cho trẻ được tiếp xúc với thiên nhiên. Vì vậy, điều cần thiết là giáo viên cần tận dụng triệt để các nguyên vật liệu sẵn có và sự phối hợp với phụ huynh học sinh, kể cả trong hoạt động quan sát lẫn hoạt động vui chơi là một vấn đề rất cần thiết. Nhận thức được điều đó, tôi luôn tận dụng các nguyên vật liệu sẵn có trong sân trường như nước, cát, sỏi Từ trong vui chơi, trẻ có sự ham thích khám phá tự nhiên và các hiện tượng sự vật xung quanh mình. Để cho trẻ có sự ham thích khám phá tự nhiên tôi thường cho trẻ quan sát các hiện tượng sự vật xung quanh mình. VD : Trẻ xuống sân trường thấy nhiều lá vàng thì cô cho trẻ thi nhau nhặt lá vàng và cùng trò chuyện với nhau về lá vàng. . Theo con đây là lá cây gì? . Lá con đang cầm có màu gì? Thế còn lá ở trên cây màu gì? . Tại sao lại có sự khác nhau về màu sắc như vậy? Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 21 -
22. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa . Tại sao lá rụng? . Người ta trồng cây để là gì . . Theo Con chúng ta phải làm gì để có thật nhiều cây xanh?. . Quan sát xem có bao nhiêu cây cùng giống với loại cây này. VD : Cô cho trẻ nhặt lá, bắt lá (tổ chức khi gió thổi rụng nhiều lá) Cô cũng có thể cho trẻ cho trẻ đi nhặt nhiều loại lá khác nhau về hình dáng: Lá tròn, dài, răng cưa, to, nhỏ cho trẻ đồ hình lá với các gợi vẽ thêm chi tiết thành hình các con vật, cá vàng, các loại quả , - Tôi cũng chuẩn bị cho trẻ những chiếc lá đa to để trẻ làm trâu, làm nghé, những tàu lá chuối làm mèo, kèn , đồng hồ Ảnh 9. Trẻ làm và chơi trọi trâu bằng lá đa Với các loại quả: khế, chanh, cà rốt sau khi quan sát tôi tận dụng cho trẻ chơi nhúng màu in hình lên giấy .thêm một chút sắp xếp nghệ thuật có thể tạo ra những bức tranh thật đẹp. Tôi cũng tận dụng những lốp xe máy hỏng kêu gọi phụ huynh mang ra để cho trẻ chơi nhảy bật liên tiếp. Trẻ tỏ ra hào hứng hơn rất nhiều so với việc bật qua những chiếc vòng trong giờ thể dục. Chỉ vậy thôi, cô và cháu lớp tôi cũng đã góp một phần nhỏ bé của mình vào công tác bảo vệ môi trường. Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 22 -
23. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa Ảnh 10: Nhảy bật qua lốp xe. Với nguồn nguyên liệu thiên nhiên sẵn có của địa phương được tận dụng sự phối kết hợp với phụ huynh một cách triệt để, trẻ không chỉ được chơi với nhiều loại đồ chơi mà còn có thêm điều kiện để tìm hiểu về quê hương mình, thêm gần gũi với thiên nhiên. Từ đó, trẻ có ý thức quý trọng, bảo vệ cảnh quan, môi trường sống quanh mình 4. Kết quả thực hiện * Đối với trẻ: Qua một năm tiến hành và sửa đổi theo nhiều cách khác nhau để tìm ra những biện pháp tốt nhất cho hoạt động ngoài trời, tôi nhận thấy đa số cháu đã trở nên nhanh nhẹn, chủ động trong các hoạt động rõ rệt. Cụ thể là các cháu có tính nhút nhác như : Thùy Chi, Toàn, Thanh Mai, Yến Nhi, Bảo Duyên Đến gần cuối năm học các cháu trở nên mạnh dạn và tự tin hơn trong giao tiếp, hoạt bát hơn và không còn rụt rè như lúc đầu năm học. Các cháu hiếu động đặc biệt thích các trò chơi vận động và chơi tự do nên khi được tham gia các trò chơi phong phú như vậy thì luôn tỏ ra hào hứng. Trẻ cũng dần học được cách tuân thủ các nguyên tắc của trò chơi. Trong các hoạt động khác, trẻ cũng dần tỏ ra có ý thức và biết nghe lời hơn. Thêm vào đó, nhận thức của các cháu về thế giới xung quanh cũng phát triển rõ rệt, trẻ yêu thích thiên nhiên, thích được chăm sóc cây cối trong trường, lớp và ý thức bảo vệ môi trường tốt Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 23 -
24. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa * Đối với giáo viên: Tôi luôn tự tin mỗi khi tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ. Tôi thật sự phấn khởi với kết quả mà trẻ lớp tôi đã đạt được. Nhìn trẻ hào hứng vui chơi trong các hoạt động ngoài trời với những nụ cười vui vẻ, hồn nhiên tôi lại thêm mến trẻ, yêu nghề, thêm tích cực trong công tác tổ chức các giờ hoạt động ngoài trời. Đây là động lực giúp tôi tập trung tìm tòi, khám phá những điều mới mẻ đưa vào hoạt động vui chơi nói riêng và các hoạt động ngoài trời nói chung. Nó cũng thôi thúc tôi, đầu tư, suy nghĩ, tìm tòi để tổ chức tốt tất cả các hoạt động học khác trong chương trình giáo dục trẻ mầm non. * Đối với phụ huynh: Các bậc phụ huynh luôn vui vẻ mỗi khi đưa con đến lớp. Họ phấn khởi khi thấy con nhanh nhẹn, hoạt bát. Đặc biệt là phụ huynh của những trẻ đầu năm còn tỏ ra nhút nhát hay phụ huynh những trẻ quá hiếu động giờ đã có những chuyển biến rõ rệt. Từ đó, phụ huynh càng yên tâm gửi con ở trường mẫu giáo khi thấy con yêu trường, yêu lớp, yêu bạn, yêu cô giáo. Đáng mừng hơn nữa là khi thấy con em mình năng động, hào hứng với mọi hoạt động, yêu thích và có ý thức bảo vệ thiên nhiên, môi trường phụ huynh cũng chủ động phối hợp với cô để cùng giáo dục trẻ. Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 24 -
25. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa III. KẾT THÚC VẤN ĐỀ 1. Kết luận Như vậy, sau một năm áp dụng các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ, tôi nhận thấy những biện pháp đó đã mang lại hiệu quả thiết thực với trẻ lớp tôi. Chính vì vậy tôi đã tập hợp lại và viết thành sáng kiến kinh nghiệm với đề tài “Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường mầm non Hoa Sữa” Những giờ hoạt động ngoài trời được áp dụng các kinh nghiệm trên trở nên vô cùng hấp dẫn với trẻ. Trẻ không chỉ chủ động, tích cực hoạt động tư duy, phát triển các kỹ năng nhận thức trong khi quan sát mà luôn hào hứng khi chơi các trò chơi vận động và chơi tự do. Điều này giúp trẻ phát triển thể lực và có thời gian thư giãn thoải mái, thoả mãn được nhu cầu vui chơi của trẻ. Những kinh nghiệm này không chỉ áp dụng riêng cho lớp mẫu giáo nhỡ của riêng trường mầm non Hoa Sữa, mà còn có thể áp dụng cho các lứa tuổi lớn, bé ở các trường khác nhau. Tuy nhiên, ở mỗi lứa tuổi thì giáo viên cần linh hoạt lựa chọn nội dung (bao gồm cả nội dung quan sát và nội dung chơi) cho phù hợp với khả năng, sở thích của trẻ lớp mình. Hệ thống câu hỏi cũng cần phù hợp với khả năng nhận thức và ngôn ngữ của trẻ lớp mình. Một điều chắc chắn là nếu giáo viên tổ chức tốt hoạt động ngoài trời cho trẻ thì kết quả trên trẻ sẽ mang lại nhiều điều bất ngờ. 2. Bài học kinh nghiệm Qua quá trình thực hiện các biện pháp trên, tôi đã rút ra một số kinh nghiệm sau cho bản thân: +Thường xuyên quan sát ghi lại các biểu hiện tâm lý và nhận thức của trẻ khi tham gia vào các hoạt động vui chơi và kịp thời tìm ra các hạn chế cũng như các biện pháp khắc phục. + Tiếp tục nghiên cứu để có những ứng dụng trong các môn học khác. + Luôn học hỏi, trau dồi kiến thức của bản thân qua sách báo, tích luỹ kinh nghiệm thực tế và học hỏi kinh nghiệm của bạn bè, đồng nghiệp. 3. Kiến nghị, đề xuất Tôi cũng xin kiến nghị với phòng giáo dục đào tạo huyện Đông Anh quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất, diện tích sân chơi và đồ chơi ngoài trời cho trẻ + Tạo điều kiện cho giáo viên được tham quan, học tập, học hỏi kinh nghiệm để nâng cao trình độ chuyên môn cho giáo viên nói riêng và cho ngành giáo dục mầm non nói chung. Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 25 -
26. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa - Với ban giám hiệu nhà trường: + Cải tạo sân trường, bổ xung các loại cây, + Dành diện tích làm vườn hoa, rau phong phú, đa dạng về chủng loại. Trên đây là một số kinh nghiệm của cá nhân tôi. Tôi biết rằng đó chưa phải là những kinh nghiệm hay và khoa học nhất, nên tôi rất mong nhận được sự đóng góp của các bạn đồng nghiệp, để giúp tôi phấn đấu hoàn thành tốt hơn sáng kiến kinh nghiệm của mình và thực hiện hiệu quả hơn nữa giờ hoạt động ngoài trời cho trẻ nói riêng, và hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ nói chung, để tôi được góp phần bé nhỏ của mình trong công tác đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục mầm non. Tôi xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN Tôi xin cam đoan bản sáng kiến kinh CỦA THỦ TRƯỞNG CỦA ĐƠN VỊ nghiệm này là của tôi, tuyệt đối không sao chép nội dung của người khác. ( Ký và ghi rõ họ tên) Dục Tú, ngày 18/03/2013 Người viết Nguyễn Thị Tuyết Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 26 -
27. Các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường MN Hoa Sữa IV. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Hoàng Công Dụng. Đồng dao và trò chơi dân gian cho trẻ mầm non. NXB giáo dục Việt Nam. 2012 2. Lê Thu Hương. Hướng dẫn tổ chức thực hiện các hoạt động giáo dục trong trường mầm non theo chủ để theo chương trình giáo dục mầm non mới trẻ 4 -5 tuổi. NXB giáo dục Việt Nam. 2012 3. Trần Thị Ngọc Trâm - Phùng Thị Tường – Nguyễn Thị Nga. Các trò chơi và hoạt động ngoài lớp học cho trẻ mẫu giáo theo chủ đề. NXB giáo dục Việt Nam. 2012 4. Văn bản hướng dẫn viết SKKN của phòng giáo dục và đào tạo Đông Anh 5. Thông tin trên webside khao/131-cac-tro-choi-dan-gian.html Nguyễn Thị Tuyết - mầm non Hoa Sữa - 27 -