Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 13, 14: Văn bản: Lão Hạc - Nam cao

56 trang thienle22 4210

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 13, 14: Văn bản: Lão Hạc - Nam cao", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

bai_giang_ngu_van_8_tiet_13_14_van_ban_lao_hac_nam_cao.ppt

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 13, 14: Văn bản: Lão Hạc - Nam cao

KiÓm tra bµi cò C©u 1: T¾t ®Ìn cña Ng« TÊt Tè ®îc viÕt theo thÓ lo¹i nµo? A – TruyÖn ng¾n C – TruyÖn võa B- TiÓu thuyÕt D – Bót kÝ C©u 2: Trong ®o¹n trÝch “Tøc níc vì bê”, chÞ DËu hiÖn lªn lµ ngêi nh thÕ nµo? A – Giµu t×nh yªu th¬ng víi chång con; c¨m thï bän tay sai cña thùc d©n phong kiÕn B – C¨m thï bän tay sai cña thùc d©n phong kiÕn C - Cã th¸i ®é ph¶n kh¸ng m¹nh mÏ ®èi víi bän tay sai DD – C¶ A ,C ®Òu ®óng
C©u 3: Qua h×nh tîng chÞ DËu, t¸c gi¶ muèn biÓu hiÖn t t- ëng g×? A – Lªn ¸n x· héi ®¬ng thêi ®· chµ ®¹p lªn cuéc ®êi nh÷ng ngêi n«ng d©n cïng khæ, nhÊt lµ ngêi phô n÷, ®ång thêi ca ngîi vÎ ®Ñp t©m hån vµ søc sèng tiÒm tµng cña ngêi phô n÷ n«ng d©n B – Lªn ¸n bé mÆt tµn ¸c bÊt nh©n cña chÕ ®é x· héi ®¬ng thêi C – Miªu t¶ t×nh c¶nh ®au th¬ng cña ngêi d©n cïng khæ C©u 4: Sù ph¶n kh¸ng cña chÞ DËu diÔn ra theo qu¸ tr×nh nµo? A – Tõ lý lÏ ®Õn lý lÏ CC – Tõ hµnh ®éng ®Õn hµnh ®éng B – Tõ lý lÏ ®Õn hµnh D – Tõ hµnh ®éng ®Õn lý lÏ ®éng
TiÕt 13, 14 Văn bản: LÃO HẠC - Nam Cao
1 – t¸c gi¶ - Tªn thËt: TrÇn Hữu Tri - Sinh : 1915 - 1951 - Quª: Hßa HËu – LÝ Nh©n – Hµ Nam - Lµ nhµ văn tiªu biÓu nhÊt cña trµo lu hiÖn thùc thêi kì 1940 - 1945
• Là nhà văn hiện thực xuất sắc với ngòi bút chân thực viết về người nông dân trong xã hội cũ • Được truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (1996)
L·o -T¸c phÈm chÝnh H¹c Tr¨ng Mét ®¸m TruyÖn dµi s¸ng cíi 1941 1942 1943 1944 TruyÖn ng¾n (1944)
- Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp trữ tình. Em hãy xác định - Ngôi kể thứ phương nhất thức biểu đạt và ngôi kể?
2. Bố cục: Bố cục Luôn mấy hôm Hôm sau .cũng xong Không! Cuộc đời đáng buồn Một sào Lão Hạc kể chuyện bán Cuộc sống lão Hạc, Cái chết của chó, Thái độ của lão Hạc Ông giáo an ủi lão Binh Tư và Ông giáo Hạc
Tâm trạng, tình cảm của các nhân vật trong truyện được biểu hiện qua ngôn ngữ đối thoại và độc thoại. Lời của lão Hạc khi chua chát, xót xa,lúc chậm chãi,nằn nì Lời vợ ông giáo khi nói về lão Hạc thì lạnh lùng, dứt khoát. Lời của Binh Tư lại đầy vẻ nghi ngờ, mỉa mai. Lời của ông giáo( người kể chuyện) khi thì từ tốn, lúc lại cất lên xót xa, thương cảm với những đoạn độc thoại nội tâm *
Tãm t¾t L·o H¹c nhµ nghÌo, vî ®· mÊt. L·o sèng c¶nh gµ trèng nu«i con. L·o H¹c rÊt khæ t©m v× kh«ng ®ñ tiÒn cíi vî cho con. Ng- êi con trai phÉn chÝ bá ®i lµm ®ån ®iÒn cao su biÒn biÖt h¬n mét n¨m ch¼ng cã tin tøc g×. L·o sèng lñi thñi mét m×nh víi “cËu Vµng”. L·o cè lµm thuª lµm mín kiÕm ¨n, cßn tiÒn thu ®îc tõ hoa lîi cña m¶nh vên l·o dµnh dôm chê con vÒ ®Ó cíi vî cho con. Sau trËn èm dµi hai th¸ng, tiÒn dµnh dôm c¹n kiÖt. Råi b·o l¹i ph¸ s¹ch hoa mµu, l·o H¹c l©m vµo t×nh c¶nh ®ãi deo ®ãi d¾t. L·o H¹c ®au lßng quyÕt ®Þnh b¸n “cËu Vµng” ®i. Sau ®ã l·o nhê «ng gi¸o gi÷ hé m¶nh vên khi nµo con trai l·o vÒ trao l¹i cho nã. L·o H¹c l¹i göi «ng gi¸o 30 ®ång b¹c ®Ó khi chÕt cã tiÒn ma chay. Tõ ®ã l·o tõ chèi tÊt c¶ mäi sù gióp ®ì cña «ng gi¸o. Khi kh«ng cßn kiÕm ®îc g× ®Ó ¨n l·o ®· xin b¶ chã tù tö, l·o chÕt thËt ®au ®ín vËt v· thª th¶m. L·o ra ®i ®Ó l¹i trong lßng «ng gi¸o nçi ngËm ngïi xãt xa.
a. Nhân vật Lão * Tình cảm của lão HạcHạc Tình cảm với cậu Vàng. của lão - Trước khi bán cậu Vàng Hạc dành + Gọi con chó là “ cậu cho cậu Vàng” như một bà hiếm Vàng hoi gọi đứa con cầu tự. được tác + Bắt rận, tắm, cho ăn giả miêu vào cái bát nhà giàu ( ăn một miếng, lại gắp cho nó tả qua một miếng). + Chửi yêu những chi trò chuyện với nó. tiết nào?
a. Nhân vật Lão Hạc Yêu thương chăm Em có chút con chó như nhận xét tình yêu đối với đứa như thế cháu nhỏ, gửi gắm nào về tình vào đó tình yêu thương, nỗi khắc cảm của khoải của người Lão Hạc cha đối với con. dành cho cậu Vàng?
Câu hỏi thảo luận • Phân tích diễn biến tâm trạng của lão Hạc xung quanh việc bán chó. • Qua đó, em thấy lão Hạc là người như thế nào?
Tâm trạng lão Hạc trước khi bán chó • Qua nhiều lần lão Hạc nói đi nói lại ý định bán cậu Vàng, có thế thấy lão đã suy tính, đắn đo nhiều lắm. Lão coi việc này rất hệ trọng bởi “ cậu Vàng” là người bạn thân thiết, là kỉ vật mà con trai lão rất thương yêu.
Bộ dạng, cử chỉ lão Hạc khi kể lại với ông giáo chuyện bán chó • Lão cố làm ra vẻ vui vẻ. Nhưng trông lão cười như mếu và đôi mắt lão ầng ậng nước. • Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những nếp nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc * Các chi tiết về ngoại hình này thể hiện một cõi lòng đang vô cùng đau đớn, đang xót xa ân hận.
a. Nhân vật Lão Hạc - Sau khi bán cậu Vàng: Tác giả + Lão cố làm ra vui vẻ. miêu tả vẻ + Cười như mếu, mắt ầng mặt của ậng nước. lão Hạc sau khi + Mặt co rúm lại, nước mắt chảy ra. bán chó như thế + Đầu ngoẹo về một bên. nào? + Mếu, khóc huhu như một đứa con nít.
* Sau khi b¸n “cËu Vµng” + L·o cè lµm ra vui vÎ, cêi nh mÕu + Đ«i m¾t l·o Çng Ëng níc + MÆt co róm, vÕt nhăn x« l¹i, Ðp níc m¾t + C¸i ®Çu ngoÑo miÖng mãm mÐm mÕu + L·o hu hu khãc T©m tr¹ng ®au khæ tét cïng - Tõ tîng h×nh - Tõ tîng thanh Nçi niÒm xãt xa ©n hËn “Thì ra t«i giµ lõa mét con chã” Th¸i ®é chua ch¸t, ngËm ngïi, mÆc c¶m lµ kÎ cã téi - Ngêi sèng t×nh nghÜa thñy chung, yªu th¬ng loµi vËt - Ngêi cha cã t×nh yªu th¬ng con s©u s¾c.
1- Nh©n vËt l·o H¹c a T©m tr¹ng cña l·o H¹c xung quanh viÖc b¸n “cËu Vµng” b – ViÖc lµm cña l·o H¹c tríc khi chÕt - Gi÷ hé ba sµo vên cho con trai - Nhê «ng gi¸o - Göi 30 ®ång ®Ó lo hé ®¸m tang cho m×nh - Duy tr× cuéc sèng : ¡n khoai, cñ chuèi, sung luéc, rau m¸, cñ r¸y, b÷a trai b÷a èc - Tõ chèi mäi sù gióp ®ì gÇn nh lµ h¸ch dÞch . - PhÈm chÊt :Coi träng bæn phËn lµm cha, coi träng danh gi¸ lµm ngêi - Sè phËn con ngêi nghÌo khæ, c« ®éc trong sù trong s¹ch
c – C¸i chÕt cña l·o H¹c * Nguyªn nh©n: ®ãi khæ, tóng quÉn ®Èy l·o ®Õn c¸i chÕt nh mét hµnh ®éng tù gi¶i tho¸t “L·o H¹c vËt v· ,®Çu tãc rò rîi, quÇn ¸o xéc xÖch, hai m¾t long sßng säc. L·o tru trÐo, bät mÐp sïi ra giËt m¹nh L·o vËt v· ®Õn hai giê ®ång hå råi míi chÕt.” - Tõ tîng h×nh, tîng thanh: C¸i chÕt d÷ déi thª th¶m bi ai -Sè phËn vµ nh©n phÈm cña ngêi n«ng d©n nghÌo tríc c¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945: NghÌo khæ, bÕ t¾c cïng ®- êng, giµu t×nh th¬ng vµ lßng tù träng. - Tè c¸o m¹nh mÏ chÕ ®é tµn ¸c bÊt nh©n cña x· héi phong kiÕn
? Thái độ, tình cảm của nhân vật “ tôi” đối với lão Hạc
Tình cảm của nhân vật “tôi” được thể hiện qua các chi tiết: •Thái độ của nhân vật “tôi” khi nghe lão Hạc kể chuyện Những hành động, cách cư xử chứng tỏ đồng cảm, xót xa yêu thương Những ý nghĩa của nhân vật “tôi” về tình cảm, nhân cách của lão Hạc.
2- Nh©n vËt «ng gi¸o * Tình c¶m ®èi víi l·o H¹c t«i muèn «m choµng lÊy l·o mµ khãc Nçi xãt th¬ng ®ång c¶m ¤ng con mình ¨n khoai, uèng níc chÌ, råi hót thuèc lµo thÕ lµ síng - Giữ hé l·o H¹c m¶nh vên vµ ba m¬i ®ång b¹c. T«i giÊu giÕm vî t«i, thØnh tho¶ng gióp ngÊm ngÇm l·o Sù an ñi, sÎ chia, tình lµng nghÜa xãm th©n thiÕt gÇn gòi
• Khi nghe Binh Tư cho biết lão Hạc xin hắn bả chó để bắt một con chó hàng xóm thì nhân vật “tôi” cảm thấy cuộc đời quả thật đáng buồn, nhưng khi chứng kiến cái chết đau đớn của lão Hạc, “tôi” lại nghĩ: Không! Cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn, hay vẫn đáng buồn nhưng lại đáng buồn theo một nghĩa khác. • Em hiểu ý nghĩ đó của nhân vật tôi như thế nào?
*Nh÷ng suy nghÜ vÒ cuéc ®êi Khi nãi chuyÖn víi vî : Chao «i! §èi víi nh÷ng ngêi ë quanh ta kh«ng bao giê ta th¬ng Cuéc ®êi qu¶ thËt cø mçi Khi nãi chuyÖn víi Binh T: ngµy mét thªm ®¸ng buån - Buån vì: Đói nghÌo cã thÓ ®æi tr¾ng thay ®en biÕn ngêi l¬ng thiÖn nh l·o H¹c thµnh kÎ trém c¾p nh Binh T. Đ¸ng buån và ®¸ng ®Ó ta thÊt väng. - Buån v×: Mét con ngêi nh l·o H¹c ®µnh ph¶i biÕn chÊt v× kh«ng cßn tìm ®©u ra miÕng ăn tèi thiÓu hµng ngµy.
2- Nh©n vËt «ng gi¸o *Những suy nghÜ vÒ cuéc ®êi Chao «i! Đèi víi những ngêi ë Khi nãi chuyÖn víi vî : quanh ta kh«ng bao giê ta th¬ng Khi nãi chuyÖn víi Binh T: Cuéc ®êi qu¶ thËt cø mçi ngµy mét thªm ®¸ng buån Chøng kiÕn l·o H¹c chÕt: Cuéc ®êi cha h¼n ®· ®¸ng buån - Vì kh«ng cã gì hñy ho¹i ®îc nh©n phÈm ngêi l¬ng thiÖn nh l·o H¹c, ®Ó ta cã quyÒn hy väng vµ tin tëng ë con ngêi Hay vÉn ®¸ng buån theo mét nghÜa kh¸c - Vì ngêi tèt nh l·o H¹c mµ vÉn hoµn toµn v« väng, ph¶i tìm ®Õn c¸i chÕt nh lµ sù gi¶i tho¸t tù nguyÖn vµ bÊt ®¾c dÜ. MÆt kh¸c l·o H¹c chÕt kh«ng ph¶i ai còng biÕt râ nguyªn nh©n.
• Trong truyện này, chi tiết lão Hạc xin bả chó của Binh Tư có một vị trí nghệ thuật quan trọng. • Nó chứng tỏ ông lão giàu lòng tự trọng ấy đã đi đến quyết định cuối cùng. • Nó còn có ý nghĩa đánh lừa - chuyển ý nghĩ tốt đẹp của ông giáo và người đọc về lão Hạc sang một hướng trái ngược. Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn - nó đẩy những con người đáng kính như lão Hạc đến con đường cùng, bị tha hóa. Với câu nói của Binh Tư: - Lão làm bộ đấy! Thật ra lão chỉ tẩm ngẩm thế, nhưng cũng ra phết chứ chả vừa đâu tình huống truyện được đẩy lên đỉnh điểm.
• Cái chết đau đớn của lão Hạc lại khiến ông giáo giật mình mà ngẫm nghĩ về cuộc đời. Cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn bởi may mà ý nghĩa trước đó của mình đã không đúng, bởi còn đó những người cao quý như lão Hạc. • Nhưng cuộc đời lại đáng buồn theo nghĩa: Con người có nhân cách cao đẹp như lão Hạc mà không được sống. Sao ông lão đáng thương, đáng kính như vật mà phải chịu cái chết vật vã, dữ dội đến thế này!
• Tại sao lão Hạc lại tự tử bằng cách ăn bả chó? • Sao lão không chọn cái chết lặng lẽ, êm dịu hơn?
Ông lão nhân hậu, trung thực này chưa đánh lừa một ai. Lần đầu tiên trong đời lão phải lừa lại là lừa “cậu Vàng”- người bạn thân thiết của mình. Lão đã lừa để “cậu Vàng” phải chết thì giờ đây lão cũng phải chết theo kiểu một con chó bị lừa. Dường như ở cách lựa chọn này có một ý muốn tự trừng phạt ghê gớm. Nó càng chứng tỏ đức tính trung thực, lòng tự trọng đáng quý ở lão Hạc. Cái chết này càng gây ấn tượng mạnh ở người đọc.
Theo em cái hay của truyện thể hiện rõ nhất ở những điểm nào?
• Nghệ thuật kể chuyện: dẫn dắt, tạo tình huống, gỡ nút • Bút pháp khắc họa nhân vật • Ngôn ngữ sinh động, ấn tượng, giàu tính tạo hình và sức gợi cảm
Truyện được kể bằng lời của nhân vật “ tôi” đem lại hiệu quả nghệ thuật gì?
Diễn biến câu chuyện được kể bằng nhân vật “tôi” ( ông giáo). Thử thay nhân vật kể chuyện này đi, dẫn chuyện từ một góc độ khác, chúng ta sẽ thấy hiệu quả nghệ thuật giảm hẳn. • Nhờ cách kể này, câu chuyện trở nên gần gũi, chân thực. Tác giả như kéo người đọc cùng nhập cuộc, cùng sống, chứng kiến với các nhân vật. Vì thế, ở đây không hề gợn lên một chút nghi ngờ về sự tưởng tượng, sắp xếp mà người đọc thấy đúng là câu chubyện thực của đời đã diễn ra. • Khi tác giả nhập vai thành nhân vật “tôi” để kể ở ngôi thứ nhất, câu chuyện được dẫn dắt tự nhiên, linh hoạt. Cốt truyện có thể được linh hoạt dịch chuyển không gian, thời gian, có thể kết hợp tự nhiên giữa kể với tả, với hồi tưởng bộc lộ trữ tình. • Chọn cách kể này, tác phẩm có nhiều giọng điệu. Tác phẩm có thể vừa tự sự vừa trữ tình, đặc biệt có khi hòa lẫn những triết lí sâu sắc. Vì thế, truyện ngắn Lão Hạc cũng như nhiều tác phẩm khác của Nam Cao- kết hợp nhuần nhuyễn giữa hiện thực với trữ tình.
2- Nh©n vËt «ng gi¸o *Những suy nghÜ vÒ cuéc ®êi Chao «i! Đèi víi những ngêi ë Khi nãi chuyÖn víi vî : quanh ta kh«ng bao giê ta th¬ng Khi nãi chuyÖn víi Binh T: Cuéc ®êi qu¶ thËt cø mçi ngµy mét thªm ®¸ng buån Chøng kiÕn l·o H¹c chÕt: Cuéc ®êi cha h¼n ®· ®¸ng buån Hay vÉn ®¸ng buån theo mét nghÜa kh¸c Ngêi hiÓu ®êi, hiÓu ngêi, cã lßng vÞ tha cao c¶ vµ chan chøa mét tình th¬ng, lßng nh©n ¸i s©u s¾c. - Ngêi träng nh©n c¸ch kh«ng mÊt lßng tin vµo nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp cña con ngêi
III – Tæng kÕt * NghÖ thuËt * Néi dung -Chän ng«i kÓ thø nhÊt lµm - Nam Cao kh¾c häa thµnh c©u chuyÖn trö nªn gÇn gòi, c«ng nh©n vËt l·o H¹c: NghÌo quen thuéc , dÉn d¾t tù nhiªn ®ãi nhng nh©n hËu, chÊt ph¸c linh ho¹t vµ cã tÝnh thuyÕt rÊt mùc yªu con. phôc cao. - TÊm lßng yªu th¬ng , tr©n - NghÖ thuËt ph©n tÝch t©m lÝ träng ®èi víi ngêi n«ng d©n giµ dÆn, kÓ chuyÖn ch©n thùc, trong x· héi cò cña nhµ v¨n mµu s¾c tr÷ t×nh ®an xen lÉn Nam Cao. nh÷ng triÕt lÝ s©u s¾c.
LuyÖn tËp * C©u 1: T¸c phÈm L·o H¹c ®îc viÕt theo thÓ lo¹i nµo ? A – TruyÖn dµi C – TruyÖn võa B – TruyÖn ng¾n D – TiÓu thuyÕt * C©u 2 : ý nµo nãi ®óng nhÊt néi dung cña truyÖn L·o H¹c? A – T¸c ®éng cña c¸i ®ãi , miÕng ¨n ®Õn ®êi sèng cña con ngêi B – PhÈm chÊt cao quý cña ngêi n«ng d©n. C – Sè phËn ®au th¬ng cña ngêi n«ng d©n. D – C¶ ba ý kiÕn trªn ®Òu ®óng.
*C©u 3: Trong t¸c phÈm, l·o H¹c hiÖn lªn lµ mét con ngêi nh thÕ nµo? A – Lµ mét ngêi cã sè phËn ®au th¬ng nhng cã phÈm chÊt cao quý. B – Lµ ngêi n«ng d©n sèng Ých kØ ®Õn møc gµn dë, ngu ngèc. C – Lµ ngêi n«ng d©n cã th¸i ®é sèng v« cïng cao thîng. D – Lµ ngêi n«ng d©n cã søc sèng tiÒm tµng m¹nh mÏ * C©u 4: §iÒu g× lín nhÊt ë ngêi n«ng d©n ®· khiÕn Nam Cao bµy tá th¸i ®é tr©n träng s©u s¾c, qua nh©n vËt l·o H¹c? A – T×nh c¶nh khèn cïng cña hä. B – Lßng yªu th¬ng ®èi víi con c¸i vµ víi c¶ con vËt nu«i C – ý thøc tù träng vµ nh©n c¸ch cao ®Ñp
Em hiểu thế nào về ý nghĩa của nhân vật “tôi” qua đoạn văn sau: Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi tòan những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương, không bao giờ ta thương.
– Nhắc nhở,cảnh tỉnh chúng ta trong cách ứng xử với mọi người xung quanh. – Phải nhìn vào bản chất để nhận ra vẻ đẹp con người với thái độ cảm thông,bênh vực.
Qua đoạn trích Tức nước vỡ bờ và truyện ngắn Lão Hạc em hiểu thế nào về cuộc đời và tính cách người nông dân trong xã hội cũ?
Gợi ý • Qua các tác phẩm này người đọc hiểu được tình cảnh nghèo khổ, bế tắc của tầng lớp nông dân bần cùng trong xã hội thực dân nửa phong kiến. • Từ các tác phẩm này, chúng ta thấy được vẻ đẹp tâm hồn cao quý, lòng tận tụy hi sinh vì người thân của người nông dân.
- Häc thuéc tãm t¾t văn b¶n : L·o H¹c - ViÕt ®o¹n văn ng¾n nªu c¶m nghÜ cña em vÒ nh©n vËt l·o H¹c - Đäc bµi: Tõ tîng hình, tõ tîng thanh