Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết 57: Chỉ từ - Giáo viên: Nguyễn Thị Hà

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết 57: Chỉ từ - Giáo viên: Nguyễn Thị Hà

1. NhiÖt liÖt chµo mõng quý thÇy c« gi¸o TRƯỜNG THCS YÊN THƯỜNG Gi¸o viªn : NGUYỄN THỊ HÀ
2. KiÓm tra bµi cò C©u 1. ThÕ nµo lµ côm danh tõ ? Câu Côm 2: Đọc danh câu văn tõ sau lµ và lo¹i trả lời tæ câu hîp hỏi: tõ do danh tõ víi mét Những sè tõ quyểnng÷ phô sách thuécnày rất nã bổ ích.t¹o thµnh. a) Xác định thành phần chủ ngữ, vị ngữ? b) Phân tích cấu tạo của cụm danh từ ? Những quyển sách này rất bổ ích. CN VN Những quyển sách này Phụ trước Trung tâm Phụ sau (L­îng tõ) (Danh tõ) ?
3. tiÕt 57 chØ tõ I.Chỉ từ là gì? 1. Ví dụ (SGK) * Ví dụ 1 1.Các từ in đậm trong những câu sau bổ sung ý nghĩa cho từ nào? Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc. Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng [ ] (Em bé thông minh)
4. tiÕt 57 chØ tõ I.Chỉ từ là gì? So sánh các cụm từ trên với các từ sau, 1. Ví dụ (SGK) từ đó rút ra ý nghĩa của những từ được in khác mầu . * Ví dụ 1 ông vua nọ - ông vua / ông vua nọ ; - viên quan / viên quan ấy ; Các từ nọ, ấy, kia - làng / làng kia ; viên quan ấy dùng để trỏ vào sự - nhà / nhà nọ. vật nhằm xác định => Nghĩa của những cụm từ có chứa sự vật trong không làng kia các từ nọ, ấy, kia rõ ràng, cụ thể hơn gian. nghĩa của các từ còn lại nhằm tách biệt nhà nọ sự vật này với sự vật khác.
5. tiÕt 57 chØ tõ I.Chỉ từ là gì? 1. Ví dụ (SGK) ? Nghĩa của các từ ấy, nọ trong những * Ví dụ 1 câu sau có điểm nào giống và điểm nào * Ví dụ 2 khác với các trường hợp đã phân tích ? Ví dụ 1: Ví dụ 2: Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi Hồi ấy, ở Thanh Hoá có dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan một người làm nghề đánh ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra câu cá tên là Lê Thận. Một đêm đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều nọ, Thận thả lưới ở một bến công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy vắng như thường lệ. có người nào thật lỗi lạc. Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng. (Em bé thông minh)
6. tiÕt 57 chØ tõ Ví dụ 1: Ví dụ 2: Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la Hồi ấy, ở Thanh Hoá có một khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi người làm nghề đánh cá tên là nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra câu đố oái oăm để Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng lưới ở một bến vắng như viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc. thường lệ. Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng (Sự tích Hồ Gươm) kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng. (Em bé thông minh) ĐÁP ÁN *Giống nhau: -Cùng trỏ vào sự vật -Cùng xác định vị trí sự vật (định vị sự vật) *Khác nhau: -Các từ “ấy”, “nọ” ví dụ 1: xác định vị trí sự vật trong không gian. -Các từ “ấy”, “nọ” ví dụ 2 : xác định vị trí sự vật trong thời gian.
7. tiÕt 57 chØ tõ I.Chỉ từ là gì? 1. Ví dụ (SGK) * Ví dụ 1 ông vua nọ viên quan ấy Các từ nọ, ấy, kia dùng để trỏ vào sự Chỉ từ là những từ dùng vật nhằm xác định làng kia sự vật trong không để trỏ vào sự vật, nhằm xác gian. nhà nọ định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian. * Ví dụ 2 =>Các từ ấy, nọ xác định vị trí sự vật trong thời gian. 2. Ghi nhớ 1
8. tiÕt 57 chØ tõ I.Chỉ từ là gì? Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian. Bài tập nhanh
9. Em hãy tìm những chỉ từ thích hợp để trả ? lời cho câu hỏi “Em thích lẵng hoa nào?” nµy, kia, ®Êy, ®ã, Êy, (Nh»m xác định vị trí của sự vật trong không gian)
10. Quan sát tranh, em hãy đặt câu có sử dụng chỉ từ. Con mèo kia có bộ lông màu trắng.
11. tiÕt 57 chØ tõ I.Chỉ từ là gì? II. Hoạt động của chỉ từ - ông vua nọ 1. Ví dụ (SGK) - viên quan ấy * Ví dụ 1 - làng kia => Làm phụ ngữ trong cụm danh từ - nhà nọ * Ví dụ 2 ?Tìm chỉ từ trong những câu dưới đây. Xác Đó/ là một điều chắc chắn. định chức vụ của nó trong câu. Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta CN VN dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn => Chỉ từ làm chủ ngữ trong câu nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn. Đó là một điều chắc chắn. * Ví dụ 3 (Hồ Chí Minh)
12. tiÕt 57 chØ tõ I.Chỉ từ là gì? II. Hoạt động của chỉ từ trong câu Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày 1. Ví dụ (SGK) Tết làm bánh chưng, bánh giầy. * Ví dụ 1 => Làm phụ ngữ trong cụm danh từ (Bánh chưng, bánh giầy) * Ví dụ 2 Đó/ là một điều chắc chắn. CN VN => Chỉ từ làm chủ ngữ trong câu * Ví dụ 3 Từ đấy, nước ta chăm nghề làm bánh chưng, bánh giầy. CN VN TN => Chỉ từ làm trạng ngữ trong câu
13. tiÕt 57 chØ tõ I.Chỉ từ là gì? II. Hoạt động của chỉ từ 1. Ví dụ (SGK) * Ví dụ 1 => Làm phụ ngữ trong cụm danh từ * Ví dụ 2 Chỉ từ thường làm phụ ngữ => Chỉ từ làm chủ ngữ trong câu trong cụm danh từ. Ngoài ra, * Ví dụ 3 chỉ từ còn có thể làm chủ ngữ => Chỉ từ làm trạng ngữ trong câu hoặc trạng ngữ trong câu . 2. Ghi nhớ 2
14. tiÕt 57 chØ tõ Bài tập nhanh Dựa vào hình ảnh, hãy điền chỉ từ thích hợp vào chỗ trống và cho biết chỉ từ đó giữ chức vụ gì ? Từ ,đó oán nặng thù sâu, hàng năm Thuỷ Tinh làm mưa gió, bão lụt đánh Sơn Tinh.
15. tiÕt 57 chØ tõ Bài tập nhanh Sau khi đánh đuổi giặc Minh, Lê Lợi đã trả thanh gươm ấy cho Rùa Vàng.
16. tiÕt 57 chØ tõ Bài tập nhanh Người .này vo gạo, gói bánh, người kia nhóm bếp.
17. tiÕt 57 chØ tõ Bài tập nhanh Ở làng nọ có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển
18. Bàì tập nhanh ? Đặt câu có chỉ từ làm phụ ngữ sau của cụm danh từ ? - Các bạn ấy/ đang học bài. ? Đặt câu có chỉ từ làm chủ ngữ? - Đó / là cô giáo chủ nhiệm của lớp tôi. ? Đặt câu có chỉ từ làm trạng ngữ? - Từ đấy, nhà tôi / chuyển về thủ đô Hà Nội sinh sống.
19. CHỈ TỪ Khái niệm Hoạt động Chỉ từ là những từ dùng để Làm phụ Làm chủ Làm trạng trỏ vào sự vật , nhằm xác ngữ sau ngữ trong ngữ trong câu định vị trí của sự vật trong trong cụm câu không gian hoặc thời gian. danh từ
20. tiÕt 57 chØ tõ I. Chỉ từ là gì? II. Hoạt động của chỉ từ trong câu III. Luyện tập 1) BT 1/138.SGK: Tìm chỉ từ trong những câu, xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy. a. Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương. (Bánh chưng, bánh giầy) b. Đấy vàng, đây cũng đồng đen Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ. (Ca dao) c. Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương. (Con Rồng cháu Tiên) d. Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng. (Sự tích Hồ Gươm)
21. tiÕt 57 chØ tõ I.Chỉ từ là gì? II. Hoạt động của chỉ từ trong câu III. Luyện tập 2) Bài tập 2 (SGK/138): Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy. a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời. (Theo Thánh Gióng) b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy. (Theo Thánh Gióng) -Chân núi Sóc = đó, đấy Định vị về không gian -bị lửa thiêu cháy = ấy, đó, đấy Định vị về không gian
22. tiÕt 57 chØ tõ I. Chỉ từ là gì? II. Hoạt động của chỉ từ trong câu III.Luyện tập 2) Bài tập 2 (SGK/138): Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy. a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến đấy, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời. (Theo Thánh Gióng) b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng đó về sau gọi là làng Cháy. (Theo Thánh Gióng) Nhận xét: Câu văn trở nên ngắn gọn hơn, dễ hiểu và tránh được lỗi lặp từ.
23. tiÕt 57 chØ tõ I. Chỉ từ là gì? II. Hoạt động của chỉ từ trong câu III.Luyện tập 3) Bài tập 3 (SGK/139): Có thể thay các chỉ từ trong đoạn dưới đây bằng những từ hoặc cụm từ nào không? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ? Năm ấy, đến lượt Lý Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lý Thông dọn một mâm cơm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo: - Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về. (Thạch Sanh) -Không thể thay các chỉ từ bằng những từ hoặc cụm từ nào khác. Vì trong truyện cổ dân gian ta không thể xác định được cụ thể thời gian năm ấy, năm nay, hôm đó là năm nào, hôm nào. -Điều đó cho thấy chỉ từ có vai trò rất quan trọng trong câu. Chúng có thể chỉ ra những sự vật, thời điểm khó gọi thành tên, giúp người nghe, người đọc định vị được các sự vật, thời điểm ấy trong chuỗi sự vật hay trong dòng thời gian vô tận.
24. Bài tập 5: Viết một đoạn văn ngắn từ 3 đến 5 câu với chủ đề tự chọn trong đó có sử dụng chỉ từ. Mùa hè năm nay, lớp tôi tổ chức đi tham quan công viên nước Hồ Tây. Đó là một kỷ niệm tuyệt vời. Vì ai đã từng đến thăm công viên ấy dù chỉ một lần thì khó có thể quên được.
25. Trò chơi: ô chữ kì diệu 1 CC Â Y Đ À N 2 T hH U Ỷ T i n h 3 c h ỈỈ 4 T h Ạ c h S a n h 5 L Ợ N C ƯỪ Ớ I Á O M Ớ I ?1 Vật gì Thạch Sanh giúp công chúa khỏi bị câm? ?2 Nhân vật trong truyền thuyết gây ra thiên tai lũ lụt? ?3 Hai câu trong bài đồng dao: Tang tính tình tang Bắt con kiến càng buộc .ngang lưng. ?4 Tên một nhân vật dũng sĩ trong truyện cổ tích ?5 Tên một truyện phê phán anh có tính hay khoe của ? ? Một từ có tác dụng xác định sự vật trong không gian và thời gian
26. Tìm chỉ từ trong bài hát “Bụi Phấn” Em yêu phút giây này, Thầy em tóc như bạc thêm. Bạc thêm vì bụi phấn, Cho em bài học hay. Mai sau lớn lên người, Làm sao có thể nào quên. Ngày xưa thầy dạy dỗ, Khi em tuổi còn thơ.
27. Học thuộc khái niệm và các hoạt động của chỉ từ trong câu . Tìm chỉ từ trong các truyện dân gian. Tập viết câu văn, đoạn văn có chứa chỉ từ. Chuẩn bị bài :
28. Xin c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh!