Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết 102: Hoán dụ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết 102: Hoán dụ

1. NGỮ VĂN 6 HOÁN DỤ
2. TIẾT 102:
3. Ví dụ: Áo nâu liền với áo xanh Nông thôn cùng với thị thành đứng lên. (Tố Hữu)
4. Áo nâu Chỉ người nông dân Áo và người có quan hệ Áo xanh Chỉ người công nhân gần gũi Đặc điểm, Sự vật có đặc tính chất điểm, tính chất Những người Nông thôn sống ở nông thôn Nơi sống và người sống có quan hệ Thị thành Những người sống ở thành phố gần gũi. Vật chứa đựng Vật bị chứa đựng
5. CÁCH DIỄN ĐẠT CÁCH DIỄN ĐẠT CỦA TÁC GIẢ TỐ HỮU BÌNH THƯỜNG Áo nâu liền với áo xanh “Tất cả nông dân ở nông Nông thôn cùng với thị thành thôn và công nhân ở đứng lên. thành phố đều đứng lên.” (Tố Hữu) Cách nói ngắn gọn, tăng sức Thông báo sự kiện, gợi hình, gợi cảm cho sự không có giá trị biểu cảm. diễn đạt
6. *Ghi nhớ : Hoán dụ là gọi tên sự vật hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt .
7. Ví dụ: a. Bàn tay ta làm nên tất cả Có sức người sỏi đá cùng thành cơm. (Hoàng Trung Thông) b. Một cây làm chẳng lên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao. (Ca dao) c. Ngày Huế đổ máu Chú Hà Nội về Tình cờ chú cháu Gặp nhau Hàng Bè. (Tố Hữu)
8. CÂU HỎI THẢO LUẬN - Bàn 1,2: Tìm hiểu ví dụ a Em hiểu từ bàn tay như thế nào? Giữa bàn tay với sự vật mà nó biểu thị có quan hệ gì? - Bàn 3,4: Tìm hiểu ví dụ b Em hiểu từ một và ba như thế nào? Giữa một và ba với số lượng mà nó biểu thị có quan hệ gì? - Bàn 5,6: Tìm hiểu ví dụ c Em hiểu từ đổ máu như thế nào? Giữa đổ máu với hiện tượng mà nó biểu thị có quan hệ gì?
9. Bàn tay Chỉ người lao động Lấy bộ phận để chỉ toàn thể Một Chỉ số ít Ba Chỉ số nhiều Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng Đổ máu Chiến tranh Lấy dấu hiệu của hiện tượng để gọi hiện tượng Nông thôn, Chỉ những người sống ở thị thành nông thôn, thành thị Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng
10. a) Bàn tay ta làm nên tất cả Lấy một bộ phận Có sức người sỏi đá cũng thành cơm. để gọi toàn thể ( Hoàng Trung Thông ) b) Một cây làm chẳng nên non. Lấy cái cụ thể Ba cây chụm lại nên hòn núi cao. để gọi cái trừu ( Ca dao ) tượng. c) Ngày Huế đổ máu Lấy dấu hiệu Chú Hà Nội về của hiện tượng ( Tố Hữu ) để gọi hiện tượng Lấy vật chứa d) Áo nâu liền với áo xanh đựng để gọi vật Nông dân cùng với thị thành đứng lên. bị chứa đựng ( Tố Hữu )
11. Ghi nhớ: Có 4 kiểu hoán dụ thường gặp là : - Lấy một bộ phận để gọi toàn thể ; - Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng ; - Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật ; - Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.
12. Bài 1 (sgk/84) Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì a. Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bón mùa nhộ nhịp cảnh làm ăn tập thể. (Hồ Chí Minh) b. Vì lợi ích mười năm phải trồng cây Vì lợi ích trăm năm phải trồng người. (Hồ chí Minh) c. Áo chàm đưa buổi phân li Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay. (Tố Hữu) d. Vì sao? Trái đất nặng ân tình Nhắc mãi tên người: Hồ chí Minh (Tố Hữu)
13. IIII LUYỆNLUYỆN TẬPTẬP 1. Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì . a) LàngLàng xómxóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. LàngLàng xómxóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể. ( Hồ Chí Minh ) Làng xóm chỉ người nông dân. Quan vật chứa vật bị chứa đựng. hệ đựng
14. IIII LUYỆNLUYỆN TẬPTẬP 1. Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì . b) Vì lợi ích mườimười nămnăm :phải trồng cây , Vì lợi ích trămtrăm nămnăm phải trồng người. ( Hồ Chí Minh ) Mười năm thời gian trước mắt Trăm năm thời gian lâu dài. Quan cái cụ thể cái trừu tượng hệ
15. IIII LUYỆNLUYỆN TẬPTẬP 1. Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì . c) Áo chàm đưa buổi phân li Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay. ( Tố Hữu) Áo chàm người dân Việt Bắc. Quan hệ dấu hiệu của sự vật sự vật.
16. IIII LUYỆNLUYỆN TẬPTẬP 1. Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì . d) Vì sao? Trái đất nặng ân tình Nhắc mãi tên người: Hồ Chí Minh (Tố Hữu) Trái đất nhân loại Quan hệ Vật chứa đựng vật bị chứa đựng
17. 2. So sánh hoánẨn dụdụ với ẩn dụ : Hoán dụ GIỐNG - Gọi tên sự vật, hiện tượng bằng tên sự vật, hiện tượng khác; NHAU - Có tác dụng tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diến đạt Dựa vào quan hệ tương đồng Dựa vào quan hệ tương cận (giống nhau) (gần gũi) KHÁC Cụ thể: NHAU Cụ thể: - Hình thức - Bộ phận - toàn thể - Cách thức thực hiện - Vật chứa đựng -vật bị chứa - Phẩm chất đựng - Chuyển đổi cảm giác - Dấu hiệu của sự vật - sự vật - Gọi tên sự- Cụvật, thể hiện- trừu tượngtượng này bằng sự vật, hiện tượng VÍ DỤ Ngày ngày mặt trời đikhác. qua trên lăng Em đã sống bởi vì em đã thắng Thấy một mặt trời trong- Đều lăng có rất đỏ.bốnCả kiểu. nước bên em quanh giường nệm trắng.
18. Điền từ còn thiếu vào dấu để hoàn chỉnh đoạn khái niệm Hoán dụ sau đây ? Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiên tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. 1 14
19. 2 Hãy kể các kiểu hoán dụ thường gặp? Có 4 kiểu hoán dụ là : LấyLấy mộtmột bộbộ phậnphận đểđể gọigọi toàntoàn thể;thể; LấyLấy vậtvật chứachứa đựngđựng đểđể gọigọi vậtvật bịbị chứachứa đựng;đựng; LấyLấy dấudấu hiệuhiệu củacủa sựsự vậtvật đểđể gọigọi sựsự vật;vật; LấyLấy cáicái cụcụ thểthể đểđể gọigọi cáicái trừutrừu tượng.tượng. 15
20. 3 KểKể têntên cáccác biệnbiện pháppháp tutu từtừ đãđã họchọc ởở kìkì IIII lớplớp 66 SoSo sánhsánh NhânNhân hóahóa ẨnẨn dụdụ HoánHoán dụdụ 18
21. 4 Chỉ ra phép hoán dụ trong câu thơ sau và cho biết nó thuộc kiểu hoán dụ nào ? Em đã sống bởi vì em đã thắng Cả nước bên em, quanh giường nệm trắng. (Tố Hữu) Cả nước những người sống trên đất nước ta. Quan hệ giữa vật chứa đựng với vật bị chứa đựng 17
22. 5 Chỉ ra phép hoán dụ trong câu thơ sau và cho biết nó thuộc kiểu hoán dụ nào ? Mồ hôi mà đổ xuống đồng Lúa mọc trùng trùng sáng cả đồi nương. (Ca dao) Mồ hôi chỉ sự lao động nặng nhọc, vất vả Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật .